قوبىز اتاسى - قورقىت اتا
تۇركى حالىقتارىنىڭ اڭىزدارىندا قورقىت اتا باقسىلاردىڭ كومپوزيتورى جانە مەسەناتى دەگەن اتپەن ەرەكشە ورىن الادى. ول سىرداريا دالاسىنىڭ بويىندا ءومىر سۇرگەن وعىز-قىپشاق تايپالىق بىرلەستىگىندە 10 عاسىردىڭ باسىندا دۇنيەگە كەلگەن دەگەن تۇجىرىمعا سايادى. VIII-IX عاسىرلاردا ءومىر سۇرگەن دەپ جورامالدايدى.
الەمدىك ادەبيەتتەگى ەڭ عاجايىپ جانە ماڭىزدى اڭىزداردىڭ ءبىرى ونىڭ جەكە باسىمەن بايلانىستى - ءولىم قورقىنىشى جانە ماڭگىلىك ومىرگە جەتۋ تالپىنىسى.
قورقىت تۋىلماس بۇرىن قورقىنىشتى داۋىل باستالىپ، نايزاعاي جارقىلداپ، جەردى قاراڭعىلىق وراپ الدى. مۇنىڭ ءبارى سونشالىقتى قورقىنىشتى بولعانى سونشالىق، ادامدار زۇلىم رۋحتاردىڭ كەلۋىنە سەندى، ءبىراق قورقىت دۇنيەگە كەلگەندە كۇن ساۋلەسى ءتۇسىپ، تابيعات ەشتەڭە بولماعانداي تىنىشتالدى. ادامدار: «ول بۇل دۇنيەگە ءبارى قورقاتىن ۋاقىتتا كەلدى، ول ءبارىمىزدى قورقىتتى، سوندىقتان ونى قورقىت دەپ اتايىق» دەپ شەشتى.
قورقىت تەك كومپوزيتور جانە ەرتەگىشى، قوبىزدا ويناۋدىڭ مۋزىكالىق ونەرىنىڭ نەگىزىن قالاۋشى عانا ەمەس، سونىمەن بىرگە ءسوزى تىڭدالعان، پىكىرى جوعارى باعالانعان تۇلعا بولعان دەلىنەدى. كەيبىر دەرەككوزدەر ونى ءۇش حاننىڭ ءۋازىرى دەسە، ال باسقالارى - بەس. كەيبىرەۋلەر ونى تەك پايعامبار دەپ اتايدى، ال بىرەۋ – باقسى. ءبىراق اڭىزداردىڭ ءبارى ءبىر نارسەمەن كەلىسەدى - ول ۇزاق مەرزىم بويى ۋاقىتىن جاڭا مۋزىكالىق اسپاپ جاساۋعا ارنادى. ول بۇكىل ومىرىندە ماڭگىلىك ءومىر كىلتىن ىزدەدى. ءبىراق ول اياعىن قايدا باسسا دە، قورقىت جاقىن ارادا ءولىم بەلگىلەرىنە تاپ بولدى. جەل مايا قورقىت ءوز تۇيەسىندە جەردىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىن ارالادى، ءبىراق وعان دايىندالعان قابىردەن ول ەش جەردە جاسىرىنا المادى. تەك مۋزىكا عانا ۋاقىتتى، ءتىپتى ءولىمدى دە توقتاتا الادى.
شىرقاي اعاشىنان قورقىت تۇيە تەرىسىنە وراپ، ىشەكتەرىن سوزىپ، مۋزىكالىق اسپاپ جاسادى - ول ءوزىنىڭ ويلارى مەن سەزىمدەرىن قۇيعان العاشقى قوبىز بولدى. تەك ۇيىقتاپ، ەرىكسىز ويىنىن توقتاتقان قورقىت اتا باسقا الەمگە كەتتى.
وسى ۋاقىتقا دەيىن قورقىت اتانىڭ جيىرماعا جۋىق شىعارماسى ساقتالعان، 12-گە جۋىق كۇي نوتالاردا جازىلعان، كەيبىرەۋلەرىنىڭ بىرنەشە نۇسقالارى بار. ولاردىڭ ءارقايسىسىنىڭ وزىندىك شىعارماشىلىق تاريحى بار. ولاردىڭ ىشىندەگى ەڭ اتاقتىسى - «ءتاڭىرى كۇيى»، «قورقىت كۇيى»، «ەلىم-اي، حالقىم-اي»، «ەلمەن قوشتاسۋ».
سوڭعى شىعارمالاردىڭ ءبىرى «باشپاي» دەپ اتالدى، بۇل ۇلكەن ساۋساقتى بىلدىرەدى. قورقىت اتانىڭ قارىنداسى بولعان ەدى. بىردە قارىنداسى وعان تاماق اكەلگەندە، ونىڭ باشپايى قارىنداسىنا تيەدى. سوندا ول «مەنى كومگەندە، باشپايىمدى سىرتقا شىعارىپ كومىڭدەر»،-دەيدى. بۇنى ايتقان سەبەبى:ەرتەدە قازاق حالقى قىزدى ەركەلەتىپ، ونى قۇرمەتتەگەن جانە وعان ەر ادامنىڭ كەز كەلگەن مۇشەسى تيسە ارسىزدىق دەپ ساناپ، سول ادام ءومىر باقي ۇياتتا ءومىر سۇرەدى.
ۋ. م. دجولدىبايەۆا ءال-فارابي اتىنداعى ءقازۇۋ-نىڭ قازاقستان تاريحى كافەدراسىنىڭ دوسەنتى ناۋانوۆا ايگەرىم ءال-فارابي اتىنداعى ءقازۇۋ-نىڭ شىعىستانۋ فاكۋلتەتىنىڭ 1-كۋرس ستۋدەنتى
You Might Also Like
-
ءبىلىم – بارلىق ۋاقىتتا قۇندى. سوڭعى كەزدە « ۋاقىت وتە كەلە تەحنولوگيالار دامىپ، ءبىلىمنىڭ ماڭىزدىلىعى تومەندەيدى»، - دەگەن بولجامداردى ەستىپ جاتامىز. الايدا، بەرىك ءبىلىم، كاسىبي شە...
