InfoHub Logo

بۇرىنعى وتكەن زاماندا ءبىر كەمپىر-شال بولىپتى. بۇلاردا جار دەگەندە جالعىز ۇلى بولىپتى. ون ءۇش جاسقا كەلگەنشە ۇلىن دالاعا شىعارماي ۇيدە باققان ەكەن. ءبىر كۇنى شالى تۇرىپ:

— كەمپىر، باسقالاردىڭ ءۇش جاستاعى بالاسى دا دالادا ويناپ ءجۇر. ءبىز دە بالامىزدى سىرتقا شىعارساق، — دەيدى.

كەمپىرى ماقۇل بولىپ، استىنا ءبىر ات ءمىندىرىپ، قولىنا ەكى ءدىلدا بەرىپ، «ءوز كوڭىلىڭە ۇناعان ءبىر نارسەنى ساتىپ الىپ كەل» — دەپ بالاسىن جولعا شىعارادى. بالا قالاعا كەلەدى. ەشنارسە الماي كەلە جاتادى. ءوزى حات تانىمايدى. بازار كورمەگەن. كوشەدە ءبىر توپ بالانىڭ ءبىر مىسىقتى قۋالاپ جۇرگەنىن كورىپ:

— بۇلارىڭ نە قىلعاندارىڭ، بالالار؟ — دەيدى. «بۇل قاساپشىنىڭ ەتىن جەپ قويماعان سوڭ قۋىپ ءجۇرمىز»، — دەيدى.

— وندا ماعان ساتىپ بەرىڭدەر — دەيدى. بالالار: «ماقۇل، ال!» — دەيدى. بالا ەكى ءدىلداسىن بەرىپ، مىسىقتى ۇيىنە اكەلەدى. اكە-شەشەسى قۋانىپ:

— اكەلگەنىڭ جاقسى بولىپتى. ارىستاننىڭ تۇشكىرىگىنەن جارالعان جارىقتىق، ۇيگە كەرەگى بار، — دەپتى. جانە ءبىر كۇنى «تاعى سىناپ كورەلىك. بازارعا تاعى جىبەرەلىك» دەپ قولىنا ءتورت ءدىلدا بەرىپ، «وسىعان كوڭىلىڭە جاققان ءبىر نارسە الىپ كەل»، — دەپ بالاسىن بازارعا جىبەرەدى. بالا بازاردى ارالاپ، كوڭىلىنە ەش نارسە جاقپاي كەلە جاتقاندا ءبىر توپ بالا يت قۋالاپ الدىنان شىعادى.

— مۇنى نەگە قۋىپ جۇرسىڭدەر؟ — دەيدى بالا. بالالار:

— قاساپشىنىڭ ەتىن جەپ قويماعان سوڭ ولتىرگەلى ءجۇرمىز — دەيدى.

— ماعان ساتىپ بەرىڭدەر، ءولتىرىپ وبالىنا قالعانشا، — دەيدى بالا. بالالار ماقۇل بولىپ، ءتورت ءدىلدانى الىپ، ءيتتى بالاعا جەتەكتەتىپ بەرەدى. ۇيىنە الىپ كەلسە، اكە-شەشەسى قۋانىپ:

— جارايدى، بالام، «يت ىرىس» دەگەن. جەتى قازىنانىڭ ءبىرى، جاقسى بولدى، — دەيدى. «بالامىزدى ۇشكە دەيىن سىنايىق. ءۇشىنشى سىناقتان تاعى وسىنداي كەلسە، ءبىزدى ويداعىداي باعاتىنىنا كوزىمىز جەتەدى»، — دەيدى دە قولىنا ون ءدىلدا بەرىپ كەمپىر-شال بالاسىنا:

— قالاعان نارسەڭدى الىپ كەل! — دەپ قالاعا جىبەرەدى. بالا قالانى اتتان تۇسپەي ارالاپ جۇرە بەرەدى. ءبىر جەردە ادامنىڭ:

— ساندىق ارزان، العان دا ارماندا، الماعان دا ارماندا، — دەپ ايعايلاپ تۇرعانىن كورىپ جانىنا باردى. ءبىراق ساندىقتى ەشكىم سۇرامايدى.

— باعاسى قانشا؟ — دەپ تە ايتپايدى. بالا ويلانىپ تۇرادى دا «تاۋەكەل، الايىن. الماي ارماندا بولعانشا، الىپ ارماندا بولايىن» دەپ:

— باعاسى قانشا؟ — دەيدى.

— سەگىز ءدىلدا، — دەيدى ساتۋشى. ون ءدىلداسىن بەرىپ ساندىقتى الادى. سوندا ساۋداگەر تۇرىپ:

— قۇلىپتىڭ كىلتىن بەرەيىن. جولدا اشساڭ بولمايدى. ۇيىڭە بارعاندا اشاسىڭ، — دەيدى.

— ماقۇل! — دەپ بالا ساندىقتى وڭگەرىپ ۇيىنە كەلەدى. اكە-شەشەسى الدىنان شىعىپ:

— بۇل جولى دا جاقسى اكەلدى. دۇنيە اكەلدى — دەپ قۋانىسىپ قالادى. ساندىقتى ءتۇسىرىپ، اۋزىن اشقاندا ايداھارعا اينالايىن دەگەن ۇلكەن جىلان اتىپ شىعادى. اكە-شەشەسى شوشىپ، ەسى اۋىپ، تالىپ قالادى.

— بالا قاشا جونەلەدى. سوندا جىلانعا ءتىل ءبىتىپ:

— قاشپا، قورىقپا، بەرى كەل! — دەپ شاقىرادى. بالا قايتىپ كەلەدى. اكە-شەشەسى دە ەسىن جيىپ، قايتا ورىندارىنان تۇرادى. بالاعا جىلان تۇرىپ:

— مەنى ءوز مەكەنىمە جەتكىزسەڭ، سەندەردى شاقپايمىن، جەتكىزبەسەڭ شاعامىن، — دەيدى.

— مەن مەكەنىڭدى بىلمەيمىن. ءقايتىپ جەتكىزەمىن؟ — دەيدى بالا.

— كورسەتكەن باعىتىما قاراي جۇرە بەر. اياعىڭنان بەلىڭە دەيىن ورالىپ الامىن، تەك قورىقپاي جۇرە بەرسەڭ بولعانى، — دەيدى جىلان. بالا ماقۇل بولىپ، بىرنەشە اي جول جۇرەدى. جولدا جىلان اققۋ-قازداردى ارباپ ءتۇسىرىپ، بالانى دا، ءوزىن دە ەتپەن قامداپ كەتە بەرەدى. ءبىر جەرگە كەلگەندە جىلان جانە سويلەيدى.

— الدىڭعى ساي جىلاندى ساي بولادى. ادامنىڭ ءيىسىن سەزگەندە جىلاندار ەكى جاق بەتتەن اعىلىپ سايعا تۇسەدى. سەن ولاردان قورىقپا! مەن ىسقىرعان سوڭ، ولار تىنىش جاتادى، شاقپايدى. ءۇستىن باسىپ وتە بەر، — دەيدى.

جىلاندى سايعا بارعاندا جىلاندار ەكى بەتتەن جوسىلىپ، ساي تابانىنا تۇسەدى. الگى جىلان ىسقىرعاننان كەيىن قوزعالماي ورىندارىندا جاتا بەرەدى. سايعا بارسا، تەسىكتەي دە قارا جەر جوق. جولدىڭ ءبارىن ۇلكەندى-كىشىلى ءارتۇرلى جىلاندار الىپ قالىپتى. بالا قورىقپاي ءتۇسىپ، باسىپ جۇرە بەرەدى. ءبىر كەزدە تاۋ باسىنا شىققاندا ەكى ۇلكەن جىلان الدىنان شىعادى. سويتسە بۇل ەكەۋى الگى جىلاننىڭ اكە-شەشەسى، قالىڭ جىلاننىڭ حاندارى ەكەن. بۇلار قاتتى قۋانىپ، بالانى وتە قۇرمەتتەيدى. بالاسىنىڭ جوعالعانىنا ون جىلدان اسىپ قالعان ەكەن. بالا سول جەردە جيىرما شاقتى كۇن جۇرگەن سوڭ، الگى اكەلگەن جىلانىنا:

— قايتسام، — دەيدى.

— قايتساڭ قايت، اكە-شەشەمە ايت. ولار دا رۇقسات بەرەدى. ءبىراق ساعان التىن-كۇمىستەن قانشا الساڭ ال، — دەيدى. — ولاردان الماي، اكەمنىڭ قولىنداعى جۇزىگىن سۇرا. اكەم دە بەرە قويمايدى. سوندا ماعان قارايدى. مەن جىلامسىراپ اكەمە ءبىر، ساعان ءبىر قارايمىن. سونان سوڭ اكەم بەرەدى، — دەيدى جىلان بالاعا. ماقۇل بولعان بالا:

— قايتۋ ۋاقىتىم اسىپ كەتتى. رۇقسات ەتسەڭىز، قايتسام، — دەيدى. جىلان ماقۇل بولادى. التىن-كۇمىس، گاۋھار، جاقۇتتاردان نەشە ءتۇرلىسىن بالانىڭ الدىنا قويىپ:

— وسىدان قالاعانىڭشا ال، — دەيدى. بالا المايدى.

— نەگە المايسىڭ؟ — دەپ جىلان سۇراعاندا:

— مەن بۇلاردى العىم جوق. ءسىز رەنجىمەسەڭىز، قولىڭىزداعى جۇزىكتى ەستەلىككە السام، — دەيدى. جىلان ۇندەمەي بالاسىنا قارايدى. بالاسى جىلامسىراپ انا بالاعا ءبىر، اكەسىنە ءبىر قاراپ وتىرادى. اكەسى امالسىزدان جۇزىگىن بەرەدى. بالاسى دوس بالاسىن جولعا شىعارىپ، جىلاندى سايدان وتكىزىپ قويادى. سوندا بالا تۇرىپ:

— بۇل جۇزىكتە نە ونەر بار؟ — دەيدى.

جىلان تۇرىپ:

— مۇنىڭ اتى قۇبىل جۇزىك. وزىڭە نە قاجەت بولسا، «قۇبىل جۇزىك، قۇبىل. تىلەگىمدى دايىندا!» — دەسەڭ، قاجەتىڭ دايار بولادى. ءقازىر: «قۇبىل جۇزىك، قۇبىل، ءبىر قارا ات ەر-توقىممەن دايىندا!» — دەسەڭ دايىن بولادى. سونىمەن ەلىڭە جەتەسىڭ، — دەيدى. ايتقانىن ايتسا، قارا ارعىماق ەر-توقىممەن دايىن بولىپتى. جىلانمەن قوشتاسىپ، ءبىر قالاعا كەلەدى. كەلىسىمەن «قۇبىل جۇزىك، قۇبىل. قارا ارعىماق ەرىمەن جوق بولسىن. مەن ءبىر قايىرشى بالا بولايىن!» — دەسە، سول-اق ەكەن، قارا ات جوق بولىپ، ءوزى ءبىر قايىرشى بالا بولا قالىپتى. سونىمەن قالانى ارالاپ ءجۇرىپ، ءبىر كۇنى پاتشانىڭ سارايىنىڭ تۇسىنا بارىپتى. تەرەزەسىنەن ءبىر سۇلۋدى كورىپ قالادى دا، اينالسوقتاپ سول ماڭايدان شىقپاي جۇرەدى. قاراپ جۇرسە، كۇندە تاڭەرتەڭ پاتشا ەسىگىنىڭ الدىن ءوزى سىپىرادى ەكەن. ءبىر كۇنى پاتشادان بۇرىن بالا ەسىگىنىڭ الدىن سىپىرىپ تاستايدى. بۇعان پاتشا قايران قالىپ: «ۋازىرلەرىم سىپىرمايدى. مۇنى كىم سىپىردى؟» — دەپ تاڭدانادى. جانە ۋازىرلەرىنەن:

— كىم سىپىردى؟ — دەپ سۇرايدى. ۋازىرلەرى:

— ءبىز سىپىرمادىق. بىلمەيمىز! — دەيدى. سوندا پاتشا تۇرىپ:

— بۇل ماڭايعا بوتەن ادام كەلگەنىن بىلەسىڭدەر مە؟ — دەيدى.

— بوتەن ادام كورمەدىك. ءبىراق ءبىر قايىرشىنىڭ جۇرگەنىن كوردىك، — دەيدى.

— وندا سونى تاۋىپ كەلىڭدەر! — دەيدى پاتشا. ۋازىرلەر قاراستىرىپ، قايىرشىنى تاۋىپ اكەلەدى. تاماقتانعاننان سوڭ حان بالادان: «سەن قايدان كەلدىڭ؟ نەعىپ ءجۇرسىڭ؟» — دەپ سۇرايدى. بالا:

— مەن جەتىم ەدىم، اكەم جوق. قايىرشىلىق ىستەپ ارەڭ جان باعىپ جۇرگەندىكتەن، ءسىز كوزىنىڭ قىرىن سالار ما ەكەن، — دەپ ەسىگىڭىزدىڭ الدىن سىپىرعانمىن، — دەيدى. حان:

— وندا ماعان بالا بول! مەنىڭ دە ۇلىم جوق ەدى. ۋازىرلەرىم نە ىستەسە، سەن دە سونى ىستە، — دەيدى. بالانى كيىندىرىپ، ۋازىرلەردىڭ جانىنا قويىپ، قىزمەت ىستەتسە، سونداي جاقسى ىستەگەنىنە قاتتى رازى بولىپ، جاقسى كورىپتى. ءبىر كۇندەرى ۋازىرلەرى: «حاننىڭ قىزىن مەن الامىن! مەن الامىن!» — دەپ سىرتتاي تالاسىپتى. بۇعان ءىشقۇستا بولعان بالا: «مەن الامىن!» — دەسە، ءۋازىر­لەر: «سەن بىزبەن قالجىڭداسقانعا جەتكەن جوقسىڭ، ويناما!» — دەپتى. بالا:

— مەن ويناماي، ويلاپ ايتىپ تۇرمىن. قىزدى مەن الامىن! — دەپتى. مۇنىڭ سوزىنە اشۋلانىپ: «سەنىڭ ءبيتىڭ سەمىرگەن ەكەن. بالاقتاعى بيت باسقا شىققانىن قاي جەردەن كوردىڭ؟ قۇتىرماي ءجۇر!» — دەپ ۋازىرلەر ۇرسىپتى. بالا بەتىنەن قايتپاپتى. ۋازىرلەر سونان سوڭ حانعا كەلىپ جامانداپتى.

— كەشەگى كەلگەن قايىرشى ءسىزدى باسىنىپ، قىزىڭىزدى الامىن دەپ جاتىر. ءبارىمىزدى كوزگە ىلەر ەمەس، — دەپتى. حان:

— شاقىرىپ كەلىڭدەر! — دەپ شاقىرتىپ الىپتى.

— سەن مەنىڭ قىزىمدى الامىن دەگەنىڭ راس پا؟ — دەپ سۇراپتى. بالا:

— شىن، — دەپتى.

— وندا وسى وردانىڭ الدىنا جەتى قابات التىن ساراي سالعىزاسىڭ. ءتۇرلى جەمىستەرگە تولعان باۋ-باقشا ورنالاستىراسىڭ. سارايدىڭ ءىشىن التىن قازىناعا تولتىراسىڭ. باۋ-باقشادا بۇلبۇل قۇستار سايراپ تۇراتىن بولادى. ءبىر جاعىندا مونشاسى بولادى. مەنىڭ وردامنان سول سارايلارعا جەتكەنشە كىلەم جايۋلى تۇرادى. باقشانى ارالاپ، ەسىك الدىنا بۇلاق اعىپ تۇرسىن. وردا الدىنا التىن مۇنارا، ۇلكەن بايتەرەك ورناتاسىڭ. جانە قورالى قوي، ءجۇز سيىر، ءجۇز تۇيە، ءجۇز جىلقى دايارلايسىڭ. وسىنداي بولماسا، باسىڭدى الامىن، — دەيدى. بالا ماقۇل بولادى. قىرىق كۇندىك رۇقسات بەرەدى. ەرتەسى حان تاڭ نامازىن وقىعالى تۇرسا، ەسىكتىڭ الدى ۋ دا شۋ. قورا تولى قوي، التىن سارايلار، التىن مۇنارا، بايتەرەك، اققان سۋ، باۋ-باقشا دا سايراعان ءتۇرلى قۇستار ەكەن. بۇعان تاڭ-تاماشا بولىپ، تاڭىرقاپ قالادى. ويلانىپ: «بۇنىڭ كەرەمەتى بار بالا ەكەن. قىزىمدى بەرمەسەم بولمايدى ەكەن»، — دەپ قىزىن توي جاساپ بالاعا قوسادى. كورشىلەس ءبىر پاتشا سول كەزدە وسى پاتشانىڭ قىزىنا ەلشى جىبەرىپ، قىزدى وزىنە ايتتىرماقشى ەكەن. ءبىراق قىزدىڭ بالاعا ۇزاتىلىپ كەتكەنىن ەستىپ، بارماعىن تىستەپ وكىنەدى. «بالانى تاۋىپ تۇبىنە جەتەيىن»، — دەگەن بايلامعا كەلىپ:

— «وسىنى كىم تاۋىپ كەلسە، قالاعانىنشا قازىنادان التىن-كۇمىس بەرەمىن. ءوزىمنىڭ جاقىن ادامىم ەتەمىن» — دەپ حالقىنا جارلىق شاشادى. ءبىر كەمپىر شىعىپ:

— مەن تابامىن، — دەيدى. جەلماياعا ءمىنىپ، جولعا تۇسەدى. حاننىڭ كۇيەۋ بالاسى ءبىر قانشا كۇن تۇرعان سوڭ:

— ەلىمە كەتەمىن، — دەپ حانعا دات ايتادى. سيقىرشى جۇزىگىنە: «قۇبىل جۇزىك، قۇبىل. ەكى جيرەن ات ەر-توقىمىمەن دايار بولسىن؟!» — دەپ ەكى اتتى دايارلاپ الىپ، كەلىنشەگىمەن جولعا ءتۇسىپ، ۇلكەن ءبىر سۋدىڭ بويىنا كەلىپ مەكەندەيدى. وسى جەردە التىن سارايلار دايارلاتادى. اڭشىلىق ەتىپ كۇن كورەدى. كۇندە اۋعا شىعادى. كۇندەردىڭ بىرىندە ءوزىن ىزدەگەن كەمپىر ۇلكەن سۋدىڭ بويىندا التىن سارايدا ەكى ادام بار دەگەندى ەستىپ، وسى جەرگە كەلەدى دە جەلماياسىن توعاي شەتىنە جاسىرىپ، ءوزى بالانىڭ كەلەتىن جولىندا وتىرىك تالىقسىپ جاتادى. ءبىر كەزدە بالا كەلىپ:

— نەعىپ جاتىرسىز، تۇرىڭىز؟! — دەيدى.

— بالام جوق، جەسىر كەمپىر ەدىم. تەنتىرەپ كۇن كورىپ ءجۇرمىن، — دەيدى.

— وندا بىزدىكىنە ءجۇرىڭىز، — دەپ ۇيىنە ەرتىپ كەلەدى. ايەلى جاقتىرمايدى.

— تانىماعان مۇنداي كەمپىردىڭ پالەسى ساپ بولادى. ورنىنا اپارىپ تاستا! — دەيدى. كۇيەۋى ورنىنا اپارىپ تاستايدى. كەمپىر ەرىپ الادى. جانە اپارىپ تاستايدى، تاعى دا كەلىپ الادى. بۇلارعا شوپشەك تەرىپ، ەرتە تۇرىپ ءشاي قايناتىپ: «تۇرىڭدار بالالارىم، ءشايلارىڭ قاينادى» — دەپ ابدەن ءسىڭىپ كەتەدى. ءبىر كۇنى بالا اڭعا كەتكەندە: «كۇيەۋىڭنىڭ اڭ اۋلاعاننان باسقا ونەرى جوق. مىنانداي سارايدى ءقايتىپ سالدىڭدار؟» — دەپ ايەلىنەن سۇرايدى. ايەلى «ءوزىمىزدىڭ داۋلەتىمىزبەن سالدىق» — دەيدى. كەمپىر ايەلگە قايتا — قايتا:

— كۇيەۋىڭدە نە ونەر بار؟ ءوزىڭ پاتشا الۋعا لايىق ايەل تۇرىپ، بۇعان قالاي ءتيدىڭ؟ — دەيدى. ايەلى:

— بولەك ونەرى جوق، — دەيدى. كەمپىر قويماي سۇراي بەرگەن سوڭ:

— ءبىر جۇزىگى بار، ونەرى سوندا، — دەيدى.

— وندا سول جۇزىگىن سۇراپ كورىپ وتىرمايسىڭ با؟ — دەيدى كەمپىر. ايەلى:

— سۇراعانعا بەرمەيدى. وزىمەن بىرگە الىپ جۇرەدى، — دەيدى. كەمپىر تۇرىپ:

— سەن سۇرا. بىر-ەكى رەت سۇراعانعا بەرمەسە، تەرىس قاراپ جاتىپ ال، — دەيدى.

— ماقۇل، — دەپ كۇيەۋى كەلگەندە سۇراسا، كۇيەۋى بەرمەيدى.

— نە كەرەگى بار؟ ساعان قاجەتسىز، — دەيدى. جانە اۋعا كەتەدى. كەمپىر:

— بەردى مە؟ — دەپ سۇرايدى.

— بەرگەن جوق.

— ونى تۇندە قايدا قويادى؟ — دەيدى كەمپىر.

— اۋزىنا سالىپ جاتادى. كەمپىر ويلانىپ، «ءوزىم الا المايدى ەكەنمىن. قايتسەم دە العىزايىن»، — دەپ ايەلدى جەلىكتىرەدى.

— سەن سۇراپ ال، اقىرى بەرەدى. جۇزىكتىڭ ونەرى ارقىلى وزىڭە كەرەكتى نارسەنى الىپ وتىراسىڭ، — دەيدى. ايەلى كۇيەۋىنەن جانە سۇرايدى. كۇيەۋى بەرمەيدى. ءۇشىنشى رەتتە تەرىس قاراپ جاتىپ العان سوڭ امالسىز بەرەدى. كۇيەۋى اڭعا كەتەدى. كەمپىر:

— الدىڭ با؟ — دەيدى.

— الدىم، — دەيدى ايەل.

— كورەلىك، — دەپ كەمپىر كورگەن بولادى.

— شىركىن، نە دەگەن جاقسى. مەنىڭ قولىما تۋرا كەلە مە ەكەن؟ — دەپ قولىنا سالادى.

— ءجۇر، دالاعا شىعىپ سەيىلدەيىك، — دەپ ۇيىنەن ءبىر تالاي ۇزاپ، جەلماياسىن قويعان جەرگە جاقىنداپ بارادى. قىزعا:

— اناۋ نە نارسە؟ — دەپ ەرتىپ الىپ بارىپ، كەمپىر مىنەدى.

— كەل، سەن دە مىنگەسىپ كور! — دەپ قىزدى ارتىنا مىنگەستىرەدى.

— «قۇبىل جۇزىك، قۇبىل، التىن ساراي جوق بولسىن. ءبىز پاتشانىڭ ۇيىنە بارالىق!» — دەيدى. التىن ساراي جوق بولىپ، وزدەرى پاتشانىڭ ورداسىنا جەتىپ بارادى. پاتشا قۋانىپ كەمپىردى التىن-كۇمىسپەن سىيلايدى. اڭعا كەتكەن بالا ءقايتىپ ۇيىنە كەلسە، جۇرتى جاتىر. ايەلى دە، ءۇيى دە جوق. جۇزىكتى بەرگەنىنە وكىنىپ، قۇسالانىپ، سول ورنىندا كۇن كورىپ تۇرا بەرەدى. ءبىر كۇنى بالانىڭ مىسىعى ءتۇس كورەدى. تۇسىندە يەسىنىڭ ءبىر ۇلكەن سۋدىڭ بويىندا جالعىز قالعانى، ءۇي، مىسىق-يتتەرىن ويلاپ، قايعى شەككەنى كورىنەدى. تاڭەرتەڭ يتكە:

— سەن نە ءبىلدىڭ؟ — دەسە، يت:

— ەشتەڭە بىلمەدىم، — دەيدى. سوندا مىسىق:

— مەن ءبىر ءتۇس كوردىم، — دەيدى. مۇنى ەستىپ يت تە:

— مەن دە ءتۇس كوردىم، — دەپ وتىرىك ايتا سالادى.

— قانداي ءتۇس؟ يت ايتىپ بەرە المايدى. وتىرىك ايتقانىن بىلەدى دە، مىسىق يتكە:

— مەنىڭ تۇسىمدە يەمىز دالادا جالعىز قالىپ، قيىنشىلىق كورىپتى. بارىپ قيىنشىلىعىنا كومەك بەرەلىك، — دەيدى. يت ماقۇل بولادى.

بۇلار بالانى ىزدەپ ساپارعا شىعادى. جۇرە-جۇرە ۇلكەن داريادان ءوتىپ، بالانى تاپسا، بالا اتىمەنەن جۇرتتا وتىرعانىن كورىپ:

— نە بولدى؟ — دەپ مىسىق سۇرايدى. سوندا جۇزىگىنەن ايرىلعانىن، ايەلىن كەمپىر الداپ اكەتكەنىن ايتادى.

— ءبىز تاۋىپ كەلەمىز. سەن باسقا جاققا كەتىپ قالماي، وسى جەردە بول! — دەيدى ولار.

— ماقۇل، — دەپ بالا سول جەردە قالادى.

بۇلار جۇزىكتى ىزدەپ ساپارعا شىعىپ، قالانىڭ شەتىنە كەلەدى دە ءبىر تەرەكتىڭ تۇبىندە دەمالىپ وتىرىپ، مىسىق يتكە:

— سەن وسى تەرەكتىڭ تۇبىندە قال. قالاداعى يتتەر سەنى تالاپ تاستايدى. مەن بارىپ پاتشاداعى جۇزىكتى الىپ كەلگەنشە وتىر، — دەيدى. يت ماقۇل بولادى. مىسىق جۇگىرىپ وتىرىپ، پاتشا سارايىنىڭ تەرەزەسىنەن ۇيگە كىرەدى. پاتشا ۇيىقتاپ جاتىپتى. سوندا ءبىر تىشقاندى جورعالاپ جۇرگەن مىسىق ۇستاپ الىپ:

— بۇل ۇيدە جاقىننان بەرى نە جاڭالىق بار؟ ايت، ايتپاساڭ ولتىرەمىن! — دەيدى. تىشقان:

— پاتشا جاقىننان بەرى ءبىر جۇزىك اكەلىپ اۋزىنا سالىپ جاتاتىن بولدى، — دەيدى.

— وندا مۇنى ءقايتىپ الامىز؟ — دەيدى.

— مەن قۇيرىعىمدى مۇرنىنا كىرگىزىپ جىبىرلاتامىن. سوندا پاتشا تۇشكىرگەندە جۇزىك جەرگە تۇسەدى. سەن قاعىپ الىپ، كەتە بەر، — دەيدى. تىشقان ايتقانىنداي ورىندايدى. مىسىق قاعىپ الىپ، يتكە كەلەدى. يتكە:

— كەتەلىك، جۇزىكتى اكەلدىم! — دەيدى. بۇلار ءجۇرىپ وتىرىپ سۋدىڭ بويىنا كەلىپ، سۋدان وتپەكشى بولعاندا يت:

— جۇزىكتى ماعان بەر، مەن الىپ جۇرەيىن؟ — دەيدى. مىسىق:

— سەن ۇلكەن بولعانىڭمەن اقىلىڭ از. جۇزىكتەن ايىرىلىپ قالاسىڭ. مەن الىپ وتەيىن، — دەيدى. بۇعان يت ءجۇنىن ءۇرپيتىپ، كوزىن الايتىپ، مىسىقتى جەيتىندەي بولىپ ىرىلدايدى. مىسىق قورقىپ، جۇزىكتى بەرە سالادى. ەكەۋى سۋعا ءتۇسىپ، مالتىپ كەلە جاتقاندا يت ءبىر بالىقتى كورىپ، اۋزىن سالپ ەتكىزەدى. جۇزىك سۋعا ءتۇسىپ كەتەدى، ونى بالىق جۇتىپ الادى. بۇل احۋالدىڭ ءبارىن مىسىق سەزىپ، كورىپ-بىلىپ كەلە جاتادى. جاعاعا شىققاندا، — «جۇزىكتى مەن الىپ جۇرەم؟» — دەيدى. يت ۇندەي الماي، تومەن قارايدى. بالىقتى اسپاننان كەلىپ ءبىر قۇس ءىلىپ اكەتەدى. مۇنى دا مىسىق كورىپ، ءبىلىپ تۇرادى. سودان:
— كوپ ويلانىپ وتىرمالىق. جۇزىگىڭ بالىقتى جەيمىن دەگەندە سۋعا ءتۇسىپ كەتكەن. ونى بالىق جۇتقان. بالىقتى ءبىر قۇس اكەتتى. ازدان سوڭ توعى باسىلعاندا جەم ىزدەپ، تاعى جەرگە تۇسەدى. وعان دەيىن ەكى ءىن قاز. ءبىرىن تىك قازىپ، ءوزىڭ تۇسەتىندەي، ءبىرىن جاتىق قاز، مەن كورىنىپ جاتاتىنداي، — دەپ مىسىق يتكە ايتادى. سوندا ول باس سالعاندا، سەن ونى باس سالاسىڭ. سونان سوڭ ونى ءولتىرىپ، جەمساۋىنداعى جۇزىكتى الامىز، — دەپتى. ايتقانىنداي يت ەكى ءىن قازىپتى. ءبىر ۋاقىتتا الگى قۇس مىسىققا ءشۇيىلىپ كەلىپ، باس سالماقشى بولعاندا، يت ونى باس سالىپ ءولتىرىپ، اسقازانىن جارىپ، جۇزىكتى الىپ، يەسىنە امان-ساۋ اپارىپتى. سودان بالا قۇبىل جۇزىكتى الىپ:

— «قۇبىل جۇزىك، قۇبىل، ايەلىم مەن پاتشانى، كەمپىردى الدىما كەلتىر. التىن ساراي جاسا، ورتاسىندا تام بولسىن، — دەپتى.

سول زامان بارلىعى پايدا بولىپتى. پاتشانى ءولتىرىپ، كەمپىردى تىرىدەي سويىپ، ايەلىن قايتادان ءوزى الىپ، ماقساتىنا جەتىپتى. مىسىق يتىمەن ەلىنە كەلىپ، اكە-شەشەسى امان-ساۋ كورىپ، ولاردى باقىتتى، باي تۇرمىسقا كەنەلتىپتى.

---