قۇستار نەگە اداستى
ەكى شىركەي تۇنگى ورماندى ارالاپ كورمەكشى بولدى. بۇل ساتتە اڭ-قۇس بىتكەننىڭ ءبارى قالىڭ ۇيقىدا ەدى. قوس شىركەي توقىلداقتىڭ ۇياسىن، ورمەكشىنىڭ ورمەگىن تاماشالاپ كەلە جاتتى. كەنەت:
— ەكەۋىڭ بۇل جەردە نە تىندىرىپ جۇرسىڭدەر؟ — دەگەن داۋىستان سەلك ەتە ءتۇستى. العاشىندا زىتا جونەلمەكشى بولعان شىركەيلەر الدارىندا تۇرعان ۇلپىلدەك قاۋىرسىندى جاپالاقتى كورگەندە جۇرەكتەرى ورنىنا تۇسكەندەي بولدى. جاپالاقتىڭ كوزى وتتاي جانىپ تۇر ەكەن.
— ءبىز سەرۋەندەپ ءجۇر ەدىك!، — شىركەيلەر نازىك قاناتتارىن دامىلسىز قاعىپ ءالسىز عانا جاۋاپ بەردى. ولاردىڭ قورقىنىشتارى ءالى دە باسىلا قويماعان ەدى. جىرتقىش قۇسقا تاپ كەلسەڭ، جۇرەك ورنىندا تاس بولسا دا دىرىلدەيدى عوي.
— بارا بەرىڭدەر! جاپالاق وسىلارعا ءتيىسىپ نە ابىروي تابامىن دەگەندەي بەيقام وتىرا بەردى. شىركەيلەر جاپالاقتان مۇنداي مەيىرىمدى كۇتپەگەن ەدى.
ۇيالارىنا ورالعان ولار جاپالاقتى ماقتاپ ءبىرازعا دەيىن داۋرىعىستى.
— سونداي مەيىرىمدى، — دەدى ءبىرىنشىسى.
— وتە كەرەمەت، ءسوزىڭدى ىقىلاسپەن تىڭدايدى ەكەن، — دەدى ەكىنشىسى.
— كورەگەندىگىن ايتساڭشى، كىپ-كىشكەنتاي ءبىزدى قالىڭ جاپىراقتاردىڭ اراسىنان بايقاپ قويدى عوي، — دەدى ءبىرىنشىسى.
وسىلايشا ولار بار بىلگەندەرىن، كورگەندەرىن تالاسا-تارماسا وزگە قۇستارعا ايتىپ بەردى. شىركەيلەردىڭ سوزىنە توقىلداق سەنىڭكىرەمەي، ەرتەسىنە تۇندە ءوزى ورماندى ارالاۋعا شىقتى.
توقىلداق تا كوپ قينالماي جاپالاققا تەز كەزىكتى.
— تىرناقتارىڭ قانداي سوياۋداي، — دەدى جاپالاق توقىلداققا قاراپ، — تۇمسىعىڭ دا وتكىر سەكىلدى. جاپالاقتىڭ ماقتاۋى توقىلداقتىڭ جانىنا جاعىپ كەتتى.
— قانداي بايقامپاز! وسىنداي قۇستار پاتشا بولۋى كەرەك قوي. ال ءبىز قاھارلى قىراندى نەسىنە اسپەتتەيمىز.
قۇستار پاتشالىعى اپ-ساتتە ابىر-سابىر بولىپ كەتتى. كوبى شىركەيلەر مەن توقىلداقتىڭ ايتقاندارىن وڭ كوردى. — شىندىعىندا، ءوزى مەيىرىمدى بولسا، ءوزى كورەگەن بولسا بىزگە ودان ارتىق پاتشانىڭ كەرەگى نە دەستى ولار. ءسويتىپ ولار قۇس پاتشاسىن سايلاۋعا قىزۋ كىرىسىپ كەتتى.
جاپالاقتى قۇس پاتشاسى ەتىپ سايلايتىن قۇرىلتاي تال تۇسكە بەلگىلەندى. قىرىق ءتۇرلى اعاشتان قىرىق ءتۇرلى قۇس سەنىمدى وكىل رەتىندە قۇرىلتايعا كەلدى. ورمان ءىشى گۋىلدەپ تۇر. اينالا قىزىلدى-جاسىلدى قاناتتاردىڭ كۇنگە شاعىلىسۋىنان نۇرعا بولەنگەن. انە، كوپ كۇتتىرگەن جاپالاق تا اسىقپاي، ەكى جاعىنا تەڭسەلىپ، ماڭ-ماڭ باسىپ كەلەدى. كورگەندەر: «تەگىندە تەكتىلىك بار ەمەس پە، ناعىز پاتشاعا لايىق قاسيەت» دەپ داۋرىقتى.
جاپالاق كەنەتتەن ورماننىڭ ەڭ قالىڭ تۇسىنا قاراي بۇرىلدى. قۇس اتاۋلى سوڭىنان شۇبىرا ىلەستى. قارا قارعا ونىڭ جۇرەر جولىن اعاش بۇتالارىنان تازارتىپ الەك بولۋدا. كەنەت ۇكى: «ويباي، تراكتور كەلەدى!» دەپ جانۇشىرا ايقاي سالدى. شىندىعىندا بۇلارعا قارسى الىپ تراكتور كەلە جاتقان. ونىڭ قۋاتتى گۇرىلىن جاپالاق ەستىمەدى. مۇنى سىرتىنان باقىلاپ تۇرعان قۇستار:
— ءبىزدىڭ پاتشا تاس جۇتقان!
— باتىر دەسە، باتىر! تراكتورعا قاراي قايمىقپاي جۇرگەنىن قاراساڭشى! — دەسىپ داۋرىقتى.
جاپالاق ماڭ-ماڭ باسىپ بارىپ تراكتورعا سوعىلدى. ونى قولپاشتاپ، دەم بەرىپ كەلە جاتقان وزگە دە قۇستار سونىڭ كەبىن كيدى. ءتىرى قالعان قۇستار جان-جاققا بەيبەرەكەت ۇشىپ، ورمان ءۇستىن ازان-قازان قىلدى. سويتسە ولاردىڭ بىردە بىرەۋى جاپالىقتىڭ كۇندىز ەستىمەيتىنىن دە، كورمەيتىنىن دە بىلمەيتىن بولىپ شىقتى. وقيعانى شىڭ باسىندا وتىرىپ ەستىگەن قىران قالعان قۇستاردى جيىپ: «ءوزىڭدى تانىماي جاتىپ وزگەنى تانىدىم دەۋ — اسىعىستىق، الدا وسىنداي جاعدايلاردان اباي بولىڭدار!» دەپ ەسكەرتۋ جاسادى.
You Might Also Like
-
ول قاشان كورسەڭ دە كوزى كۇلىمدەپ، تاپ-تۇيناقتاي جيناقى جۇرەدى. سۇيكىمدى بالا. ءبىز ەكى-اق كۇن بىرگە بولدىق، جۋاس سىقىلدى. تويعان قوزىداي تومپيعان تۇرىنە قاراپ، «ۇيالشاق شىعار» دەپ ويلايسىڭ.
-
شىلدە كىرگەلى كۇن قاتتى ىسىپ كەتتى. ءۇپ ەتكەن جەل جوق. ءسال سامال سوعا قالسا، ىستىق لەپ بەتكە ۇرادى. جۇرت تال-تەرەكتىڭ كولەڭكەسىن پانالاپ، باس ساۋعالاپ اۋرە. كۇن توبەگە كوتەرىلگەندە، جەردى جالاڭ تابا...
