InfoHub Logo

جازعى دەمالىستى اۋىلدا ەتكىزەيىن دەپ كەلگەنمىن. ەل قىستان كۇيلى شىققان ەكەن. جاتاقتاردىڭ ەگىندەرى دە جاقسى شىعىپتى. جاۋىن كوپ، ءشوپ ءالى جاپ-جاسىل، مال سەمىز، اۋىل دا كوڭىلدى ەكەن. دەمالىس جاقسى ەتىپ جاتتى. كۇندە ءبىر ءۇي شاقىرادى. اۋىل جىگىتتەرى مەنىڭ قاسىمنان كەتپەيدى. بالا كۇنىمنەن بىرگە وسكەن دۇيسەن دۇيسەنبەك (ءقازىر «اقسۋات» كولحوزىنىڭ مۇشەلەرى) سياقتى قۇربىلارىم:

— ءبىز ۇيەلمەلى-سۇيەلمەلى بالالى دا بولدىق. سەن بولساڭ، ءالى ۇيلەنبەپسىڭ دە. وقىعان بولعانداعى وزعانىڭ سول ما؟ جاسىڭ وتىزدان اسىپ بارادى ۇيلەنۋ ويىڭدا بار ما، ءسىرا؟ تىم قۇرماسا، كەزدەگەنىڭ بار ما؟ — دەپ ازىلدەي بەرەدى. مەن دە ولارعا:

— زامانىمىز بىرگە قۇربى ەدىك. مەن بولسام، وقىتۋشىمىن قولىم تيمەي، باسقا ەلدەردە ءجۇرمىن. سىزدەر بولساڭىز، اۋىلدا ءجۇرسىز. بالكىم، ماعان دەپ وزدەرىڭىزدىڭ كەزدەپ قويعانىڭىز بار شىعار؟ — دەيمىن ازىلدەپ.

— ۇناسا، ءبىز كەزدەپ قويدىق، — دەستى ولار. — مىنا شەكتىباي اۋلىنداعى بايماعامبەت دەگەننىڭ بويجەتىپ وتىرعان ءبىر قىز بار، — اتى ساعيلا. ون سەگىز، ون توعىز جاستار شاماسىندا. ءوزى مۇسىلمانشا حات تانيدى. اي دەسە اۋزى، كۇنى دەسە كوزى بار — سۇلۋ قىز. سول قىزدى ايتتىرىپ كورشى. ءسادۋا دەگەن وقىعان اعاسى دا بار. ءسادۋدىڭ ءوزى كىشىپەيىل، ۇستامدى، اقىلدى جىگىت. اكەسى قيقاڭدايتىن بولسا، سول ءسادۋ ارقىلى قيمىلدايمىز. ول، ءسوز جوق، قارىنداسىن ساعان بەرگىزەدى. تالاي ادام ايتتىرا كەلگەن ەكەن ءسادۋ ساعيلانى مالعا ساتپايمىز، ءوزى قالاپ، سۇيگەن جىگىتىنە بارسىن دەپ قاشىرىپتى. ساعيلانى ايتتىرىپ، سوڭىنان قالماي جۇرگەن ءوزىڭ بىلەتىن نۇرجاقىپ، ءبىراق ونى قىز ۇناتپايتىن كورىنەدى. قىزدىڭ اكەسى نۇرجاقىپقا بەرگىسى كەلەتىن سياقتى. ءبىراق ءاp جاعىنان قىزى كونبەي، ەكىنشى جاعىنان بالاسى كونبەي، اكەسى قىزىن نۇرجاقىپقا بەرەمىن-بەرمەيمىن دەپ ەشنارسە اشىپ ايتا الماي ءسوزبيداعا سالىپ جۇرگەن كورىنەدى. سەن سول قىزدى كورشى.

— كورسەك كورەلىك.

— وندا بۇگىن-اق بارساق قايتەدى؟ — دەدى دۇيسەنبەك.

— قانشا جەر؟

— ون-اق شاقىرىم.

— وسى جەردە، يەكتىڭ استىندا، — دەستى باسقالارى.

جىگىتتەردىڭ ماعان قامقورلىق ەتۋىنىڭ سەبەبىن مەن كەيىن ءبىلدىم. اجەم مەن اعالارىم: «وسى دەمالىس كەزىندە سپانديارعا كىمنىڭ دە بولسا بىرەۋدىڭ قىزىن ايتتىرىپ، قۇدا تۇسەيىك دەپ ەدىك. سەندەر، قۇربىلارىسىڭدار عوي، قۇلاق قاعىس ەتىپ كورىڭدەرشى. ءبىزدىڭ ويىمىزشا، بايماعامبەتتىڭ، قىزى لايىقتى، سوڭى ايتتىرايىق دەپ ەدىك»، — دەگەن ەكەن.

كەلەسى كۇنى كەشكە قاراي ءۇش جىگىت بوپ شەكتىباي اۋلىنا، بايماعامبەتتىڭ ۇيىنە باردىق. ءبىز ءۇي سىرتىنا جاقىنداپ كەلگەندە ءوزىم شامالاس، سىپايى كيىنگەن ءبىر جىگىت ۇيدەن شىقتى بىزگە قاراي ءجۇردى.

— ءسادۋ، — دەدى دۇيسەك.

— جولىمىز بولدى، ءيا ءسات! — دەدى ەكىنشى جولداسىم.

ءبىز ات ۇستىندە تۇرىپ-اق سالەمدەسىپ تانىستىق. ءسادۋ جىلى شىرايمەن قارسى الىپ:

— قوش كەلدىڭىزدەر، تۇسىڭىزدەر، — دەدى.

— قوش ۋاقىتتا بولىڭىز، — دەپ دۇيسەك تۇسە باستادى. ءبارىمىز دە تۇستىك.

اتتارىڭىزدى بايلاپ تاستاپ ۇيگە قاراي كەلە جاتقانىمىزدا، سۇڭعاق بويلى ءبىر جاس قىز ءبىز كەلە جاتقان ۇلكەن ۇيدەن شىعىپ، وتاۋعا قاراي ءجۇردى.

— انە! — دەپ قالدى دۇيسەك ماعان كۇبىر ەتىپ.

— و نە؟ — دەپپىن مەن اڭقاۋ باسىم.

دۇيسەك ماعان كەزىن الارتىپ ءبىر قاراپ، تاعى دا كۇبىرلەپ:

— تەگى سەن قوجاناسىردىڭ اڭگىمەلەرىن كوپ ەستىگەن شىعارسىڭ، — دەپ كۇلدى.

— ەستىسەم شە، — دەدىم تاعى دا.

— باسە، — دەپ كۇلدى دۇيسەك.

سول ارادا ۇيگە دە كىردىك. ۇيدەگىلەر ىرگەدەن قاراپ كورىپ وتىرسا كەرەك تورگە توسەنىش توسەلىپ، كورپە دە جايىلىپ قالعان ەكەن.

ءبىز وتىرعاننان كەيىن ءسادۋ، اكە-شەشەسىنە ءبىزدىڭ كىم ەكەنىمىزدى ايتتى.

— بارەكەلدى، كەلگەندەرىڭ جاقسى، شىراقتارىم، — دەدى بايماعامبەت قارت، — ءسادۋ قاراعىم، ساعيلا قايدا، ساماۋىر قويسىن. مالعا كىسى جىبەر.

ءسادۋ سىرتقا شىعىپ كەتىپ، ءبىرازدان كەيىن قايتىپ كەلدى، ءسادۋ ەكەۋمىزدىڭ اڭگىمەمىز بىردەن-اق جاراسا قالدى.

— مىنا ەكەۋى ءبىرىنىڭ ءتىلىن ءبىرى تاپتى. ءبىزدى قويدى، — دەدى دۇيسەك كۇلىپ.

— بارەكەلدى، تاپقانى جاقسى، — دەپ بايماعامبەت اقساقال ساقالىن ءبىر سيپاپ قويدى.

ساعيلا شاي جاساپ، كىرىپ-شىعىپ ءجۇر. ويشىل ۇلكەن كوزدەرى قاپ-قارا، قىر مۇرىندى، ەكى بۇرىمى وقتاۋداي، شاشىپ ماڭدايىنا جارا بولگەن ۇستىنە قوس ەتەكتى بۇرمەلى اق كويلەك كيگەن قارا تورى قىز.

ءسادۋ ءوزى بوروۆويداعى بولىستىق مەكتەپتى ءبىتىرىپتى دە، ءارى قاراي وقي الماپتى. ول ءسوز اراسىندا قارىنداسىنىڭ دا ءارى وقي الماعانىنا قىنجىلىپ:

— مۇسىلمانشا وقىپ، ساۋاتىن اشتى دا، ودان ءارى وقي المادى. زەرەك وقيتىن ەدى، بوسقا باعى بايلاندى، — دەپ وتىردى.

سول كۇنى كەشكە وسى ۇيدە بولدىق. ەرتەڭىنە ءسادۋدىڭ ءبىر قۇربىسىنىكىندە تۇستەنىپ، كەشكە قاراي اۋىلعا قايتتىق. قىز. ماعان ۇنادى. ماعان قىزدىڭ اتا-اناسى دا، اعاسى دا، ءسان-سالتاناتى دا ۇنادى.

اقىرىندا، اعالارىم قۇدا ءتۇسىپ، ساعيلانى ماعان ايتتىردى. نەگە ەكەنىن كىم ءبىلسىن بايماعامبەت اقساقال قىزىن بەرگىسى كەلمەپتى، الدە داۋلەتتى نۇرجاقىپقا بەرگىسى كەلدى مە. الايدا ءسادۋدىڭ كۇشتەۋىمەن اكەسى كونىپ، كەپ كەشىكپەي-اق ەكى اۋىل قۇدا بولىستى.

---