InfoHub Logo

ساكەڭدى جۇرت كوپ وقيدى، كوپ ىزدەنەدى، ءوزىنىڭ سالاسىنىڭ مىقتى مامانى دەپ ايتادى. ساكەڭ ءقايبىر جىلدارى جاستىق شاعىندا ۇلكەن ءبىر قالادان بارىپ ءبىلىم الىپ كەلگەن. سوندا ساكەڭنىڭ ەلدىڭ ىشىندە تەك قارت اكە-شەشەسى عانا تۇرسا كەرەك. ساكەڭ كەيىن وقۋىن بىتىرگەندە سول قالادا قىزمەتتە قالۋىنا مول مۇمكىندىك تۋىپ تۇرعانىنا دا قاراماستان، قارتتارىنا الاڭداسا كەرەك، ەلگە ورالادى. ساكەڭدەي ءبىلىمدى جىگىتتەر ەلدىڭ ىشىنە دە كەرەك بولىپ تۇرعان عوي.

ساكەڭ كەلە ەڭبەككە كىرىسەدى. ەلدىڭ ارۋىنا قوسىلادى. وبالى نە كەرەك، ساكەڭنىڭ ءسۇيىپ العان جارى ساكەڭنىڭ اتا-اناسىنا بايەك بولىپ قىزمەتىن جاساپتى، كۇتىپ-باعىپتى، قاس-قاباعىنا قاراپتى. كەيىن قارتتار ومىردەن وتەرىندە كەلىنى مەن بالاسىنا العىسىن جاۋدىرا-جاۋدىرا وتكەن دەسەدى. "اتا-اناعا قاراساڭ، ساكەڭدەردەي-اق قارا-اۋ!" دەپ ەلدىڭ اڭىز قىلاتىنى دا سودان عوي.

ساكەڭ سودان كەيىن ءوزىنىڭ بالالارىن جەتىلدىرۋگە كىرىسەدى. جاڭادان ءۇي سالادى. ساكەڭە بىرەۋلەر "ءۇيدى انا بەتكەيدەن نەگە تۇرعىزبايسىز، ساكە. جاڭادان سالىنىپ جاتقان ۇيلەر سول بەتكەيدەن تۇرعىزىلىپ جاتىر عوي" دەگەنىندە، ساكەڭ: "ءۇيدى قارتتارىمنىڭ وت جاققان جەرىنەن تۇرعىزام. ءۇي قارا شاڭىراقتىڭ ورنىنان كوتەرىلۋى ءتيىس"، - دەپتى. ساكەڭنىڭ بالالارى وسى ءۇيدىڭ ىشىندە وسىپ-جەتىلگەن. ساكەڭ بالالارىنا جاقسى تاربيە بەرگەن اكە دەسەدى. ساكەڭنىڭ ۇنەمى بالالارىنا ايتاتىنى: "ءوز زامانىڭا ساي ويناپ-كۇلمە دەپ ايتپايمىن. ءبىراق ەستى بولىڭدار. ۋاقىت دەگەن انە-مىنە دەگەنشە ءوتىپ كەتەدى. سول كەزدە ءوزىڭنىڭ شاڭىراعىڭنىڭ اياسىندا عانا ۇلاعات ايتۋشى ەمەس، كوپكە، وزدەرىڭنەن كىشىلەرگە ۇلاعات ايتۋشى دارەجەسىندە بولىڭدار"، - دەيدى ەكەن. ساكەڭنىڭ ءوزى دە سونداي كىسى عوي. بالالارى ساكەڭ ايتقان بيىككە كوتەرىلە الدى ما، جوق پا، بەلگىسىز، ءبىراق ساكەڭنىڭ ۇل-قىزدارىنىڭ ىشىندە شەتكە شىققان ءبىرى بولعان جوق، ءبارى دە جوعارى ءبىلىم الىپ، ومىردەن ءوز ورنىن تاۋىپ كەتتى.

ساكەڭ كەيىن زامان وزگەرگەندە ايتاتىن ەدى: "ەندىگى جەردە وقۋىمدى ءبىتىردىم، جۇمىسقا ورنالاستىم، وسىمەن بولدى دەگەن اڭگىمە بولمايدى. ونە بويى وقۋعا تۋرا كەلەتىن زامان بولىپ تۇر. بۇل بۇرىندا دا ايتىلاتىن. ەندىگى جەردە ودان دا ماڭىزدى بولىپ ايتىلادى. مىنا ءمۇعالىم دەگەن حالىقتارعا تالاپتى وتە كوبىرەك قويىپ جاتىر عوي. بۇل، جالپى، بارلىق سالانىڭ ماماندارىنا دا قويىلاتىن تالاپ. ەندىگى جەردە ءار ادام ءوزىنىڭ ەڭبەك ەتىپ جۇرگەن سالاسىندا ءوزى ىزدەنۋشى، ءوزى جاڭالىق اشۋشى دارەجەسىندە بولۋى كەرەك. بۇل ءۇشىن كوپ وقۋ، كوپ ىزدەنۋ، كوپ ءبىلىم الۋ كەرەك. ءبىز تەك ءار سالاداعى وسىنداي كادرلارمەن عانا قۋاتتى مەملەكەتكە اينالا الامىز" دەيتىن.

ساكەڭ وتكەندە ءوزى ءبىلىم العان ۇلكەن قالاعا جولى ءتۇسىپ بارىپ قايتتى. "قىز - ءورىس" دەگەن. ساكەڭنىڭ وسى قالادا سول جەردەن ءبىلىم الىپ، سول جاققا تۇرمىسقا شىققان قىزى تۇرۋشى ەدى. ساكەڭ وسىندا بىرنەشە كۇن بولدى. قايتاردا باياعى ەسكى ادەتىمەن وزىمەن بىرگە كىتاپ ساتىپ الا قايتتى. سول كىتاپتاردىڭ ىشىندە ساكەڭنىڭ ءوزىنىڭ سالاسى بويىنشا جازىلعان ءبىر كىتاپ بار ەدى. ساكەڭ ۇيىنە كەلگەسىن الگى كىتاپتى كۇنى-تۇنى باس الماي وقىدى. ساكەڭنىڭ ءوزىنىڭ دە وسى ىلىمنەن كوكىرەگىندە نەگىزى بار ادام عوي. ءبىر كەزدە ساكەڭ وقىعاندا ساكەڭە دە نەبىر مىقتى-مىقتى دەگەن عالىم-ۇستازدار ءدارىس بەرگەن. ساكەڭنىڭ كوكىرەگىندەگى ءىلىمنىڭ ىرگەتاسىنىڭ ءاۋ باستاعى ءتۇپقازىعىن وسى ۇستازدارى قالاعان. ساكەڭ كىتاپتى وقي وتىرىپ، ونداعى جاڭاشىلدىققا ءسۇيسىندى. ساكەڭ وسى ءسات ءوزىنىڭ جاس بولماعاندىعىنا وكىندى. قايتادان جاس مامان بولىپ ەڭبەك جولىن باستاسا، بۇرىنعىدان دا ىلكىمدى، بۇرىنعىدان دا ءونىمدى ەڭبەك ەتەتىندەي كورىندى. ءبىراق ساكەڭدەردىڭ جاسى دا انە-مىنە دەگەنشە زەينەت دەمالىسىنا ىلىنگەلى تۇرعان كىسىلەر عوي. دەگەنمەن ساكەڭ تۇڭىلەتىندەي نە بار. ساكەڭنىڭ ارتىنان قاۋلاپ ءوسىپ بۇگىنگى زاماننىڭ جاستارى كەلە جاتىر ەمەس پە. ساكەڭ وسىعان قۋانادى. ساكەڭنىڭ ءوزىنىڭ جانىنا دا وتكەندە عانا ءبىر وسىنداي جاس ارىپتەسى كەلىپ جۇمىسقا تۇرعان. ساكەڭ وسى جىگىتكە ءىش تارتادى. ويتكەنى ءبىلىم العان سالاسى ورتاق.

ساكەڭ ەندى وسى كىتاپتى ءوزىنىڭ جاس ارىپتەسىنە بەرمەك بولدى. وسى ويمەن كىتاپتى جۇمىسىنا الا كەلدى. جۇرتپەن سويلەسىپ وتىرىپ، كەنەت كىتاپ ەسىنە تۇسە كەتتى. كىتاپتى الدى دا، جاس ارىپتەسىنە ۇسىندى.

- مىنا كىتاپتى وقىپ شىق، - دەدى ساكەڭ. - ءبىزدىڭ سالامىزدان جازىلعان ەڭبەك ەكەن. سونان سوڭ وسى جونىندە پىكىرلەسەيىك.

جىگىت قيپاقتاپ قالدى. جالپى، كىتاپقا زاۋقى جوق ەدى. ساكەڭ ۇسىنعان كىتاپتى نە الارىن، نە الماسىن بىلمەدى. الايىن دەسە، ەرتەڭ ساكەڭ كىتاپتى وقىپ شىقتىڭ با دەپ سۇراسا، نە بولماق. المايىن دەسە، اعا ارىپتەستىڭ ۇسىنعان قولىن قايتارۋ قيىن. جىگىتتىڭ ويلانىپ-ويلانىپ بارىپ ايتقانى:

- ساكە، كىتاپ سىزدە تۇرا بەرسىن. كەيىن ءبىر قويدىڭ كەزەگى كەلگەندە الىپ وقىرمىن، - دەدى.

ساكەڭنىڭ مىنا جاۋاپقا اۋزى اڭقيدى دا قالدى.

- اۋ، شىراعىم-اۋ، - دەدى ساكەڭ. - دۇنيەجۇزىندە قانشاما مەملەكەت بار. سول مەملەكەتتەردە قانشا حالىق تۇرادى. سوندا سولار كىتاپ وقۋ ءۇشىن قويدىڭ كەزەگى قاشان كەلەدى دەپ كۇتىپ وتىرادى ما ەكەن؟

وتىرعان جۇرت ساكەڭنىڭ سوزىنە جارىلا كۇلدى. ءبىراق ەشقايسىسى دا كىتاپتى ماعان بەرىڭىزشى، ساكە، كورىپ شىعايىن دەمەدى. قايتا كىتاپتان بويىن اۋلاق ۇستاعىسى كەلگەندەي، شەگىنشەكتەپ وتىردى. ساكەڭ "ءوي!" دەپ، الدەنەدەن تۇڭىلگەندەي، كىتاپتى ۇستەلدىڭ ۇستىنە قويدى. سۋ جاڭا مۇقابالى كىتاپ بۇل جەردە ساكەڭنەن باسقا ەشكىمگە دە كەرەك بولماي قالدىم-اۋ دەگەندەي، ۇستەلدىڭ ءبىر بۇرىشىندا ءبىر ءتۇرلى قوڭىرايىپ جاتتى.

---