InfoHub Logo

ەرتەدە ساپاھي دەگەن كىسىنىڭ تەڭدەسى جوق، وتە سۇلۋ ايەلى بولىپتى. ايەلىنىڭ سۇلۋلىعى سونشا ءبىر كورگەن ادام ەكىنشى كورۋگە قۇمارلانىپ، سول كورگەنىن اۋىزبەن ايتىپ جەتكىزە المايدى ەكەن. ەرى ساپاھي ايەلىن وتە جاقسى كورىپ، ايەلى ۇيدە وتىرسا ۇيدە وتىرىپ، تىسقا شىقسا ايەلىمەن بىرگە تىسقا شىعىپ، قاشان ۇيقىعا بارعانشا ايەلىنىڭ بەتىنە قاراپ ءموليىپ وتىرۋدان باسقا تىرشىلىك ەتپەپتى.

         سونىمەن بىرنەشە جىلدار وتكىزىپتى. ساپاھي باسىندا جاقسى اۋقاتتى ادام بولسا دا، باسقا ارەكەتى بولماعان سوڭ، اقىرى كەدەيلەنە باستاپتى. بارا-بارا تۇرمىسى ءتىپتى ناشارلانىپ كەتكەن سوڭ، ءبىر كۇنى ايەلى وتىرىپ ساپاھيگە:

         — قولداعى مال-مۇلىك، اقشا تاۋسىلدى، جۇرت قاتارلى ىستەپ جۇرگەن تىرشىلىگىمىز جوق. ەندى جاندى قالاي باعامىز، سەن نەگە تىرشىلىك ەتپەيسىڭ؟ – دەپتى.

         سوندا ساپاھي ايەلىنە قاراپ:

         — مەن سەنى ۇيدە قالدىرىپ، باسقا جاقتا جۇرە المايمىن. سىرتقا شىعىپ ءبىر قونىپ، تۇنەمەك تۇرسىن، ءبىر ساعات سەنى كورمەسەم اسىعىپ، ءولىپ كەتە جازدايمىن، – دەپتى. سوندا ايەلى:

         — سەن انىعىڭدا قالاي ويلايسىڭ؟ ۇزاق جولاۋشى ءجۇرىپ كەتسەڭ الدە بىرەۋلەرمەن مەنى كوڭىل قوسىپ، كەتىپ قالادى دەپ ويلايمىسىڭ، – دەپ سۇراپتى. سوندا ساپاھي:

         — شىنىندا، سەنى كورمەي تۇرا المايمىن، ءارى الىسقا كەتسەم، بىرەۋ الىپ كەتە مە دەپ تە قاۋىپتەنەم، – دەپتى. سوندا ايەلى ساپاھيگە:

         — مەن ساعان ءبىر اڭگىمە ايتايىن، مۇقيات تىڭداپ وتىر، – دەپتى. سونداعى ايەلىنىن انگىمەسى:

         — بۇرىنعى وتكەن زاماندا ءبىر جىگىت قىز تاڭداپ، ەل ارالاپ ءجۇرىپ، ءوزى ۇناتقان ءبىر سۇلۋ قىزدى الىپ، ونى قايدا بارسا دا تاستاماي قاسىنا ەرتىپ جۇرەتىن بولىپتى. كۇندەردە ءبىر كۇنى سول جىگىت قاسىنا قانشاما قۇلدارىن ەرتىپ، تۇيەمەن ۇزاك جولعا ساۋداعا شىعىپ، سۇيىكتى ايەلىن دە قالدىرماي ەرتىپ الادى. بۇلار قانشاما اي ساپار شەگىپ، ءبىر دارياعا كەلگەندە تۇيەلەر داريادان وتپەي تۇرىپ الىپتى. سوندا سۋعا تۇيەسىن تۇسىرە الماي تۇرعان قۇلعا الگى ساۋداگەر جىگىتتىڭ ايەلى ايعايلاپ:

         — ەي، جىگىت، سەنىن تۇيەڭ سۋعا تۇسپەيدى. سەن، مىنا، مەنىڭ استىمداعى تۇيەمە ءمىنىپ باستا، – دەپ، استىنداعى تۇيەسىن جىگىتكە بەرگەن ەكەن. ايەل مىنگەن تۇيە توقتاماي سۋدان وتە شىعىپ، سونىڭ ارتىنان بارلىق تۇيەلەر ىلەسە كەتىپتى. سۋدان ءوتىپ العاننان كەيىن، ەرى ايەلىنە سۇراق قويىپ:

         — سەن، انا قۇل مىنگەن تۇيەنىڭ سۋدان وتپەيتىنىن، ءوزىڭ مىنگەن تۇيەنىڭ سۋدان قورىقپاي وتەتىنىن قايدان ءبىلدىڭ؟ – دەپ سۇراپتى.سوندا ايەلى:

         — ول قۇل مىنگەن تۇيەنىڭ ەنەسى قورقاق بولاتىن، تۇيە ەنەسىنە تارتىپ قورقاق بولادى. ال ەندى، مەنىڭ استىمداعى تۇيەنىڭ ەنەسى سۋعا قورىقپاي تۇسەتىن جۇرەكتى تۇيە ەدى. مەن ەكى تۇيەنىڭ دە ەنەسىنىڭ سىرىن بىلەتىنمىن، – دەپتى.

         سوندا ەرى:

         — ءاربىر جاندى زات ءوزىنىڭ تۋعان شەشەسىنە تارتا ما؟ – دەپ سۇراپتى.

         — ءيا، ءاربىر جاندى زات ءوزىنىڭ تۋعان اناسىنا تارتپاي قويمايدى، – دەپتى ايەلى.سوندا ەرى تۇرىپ:

         — ەندەشە، سەنىڭ شەشەڭ وتە زيناقور ەدى، سەن دە اقىرى ءوز اناڭا تارتادى ەكەنسىڭ. سەن ءسويتىپ مەنىڭ كوڭىلىمدى قارايتقانشا، وسى كۇننەن باستاپ ەكەۋىمىز اجىراسساق بولادى، – دەپ، ەلىنە كەلىسىمەن ايەلىن تالاق قىلىپ، شىعارىپ جىبەرىپتى. ءساپاھيدىڭ ايەلى اڭگىمەسىن اياقتاي كەلىپ:

         — وسى حيكايا سياقتى مەنىڭ انامدا، انامنىڭ اناسىندا، ءتىپتى رۋحىمدا زيناقورلىق جوق. ەگەردە مەن ونداي كەلىسپەيتىن ءىستى ىستەگىم كەلسە، سەن مەنى اڭدىپ، توقتاتا الماس ەدىڭ، – دەگەن ەكەن. ايەلى وسى سوزدەردى ايتىپ بولىپ ەرىنە:

         — سەن كوڭىلىڭە ەشقانداي كۇدىك كەلتىرمەي ارەكەت ەتىپ، مال تابۋ ءۇشىن كەتە بەر. مەن ءوزىمنىڭ تازالىعىم ءۇشىن ءبىر بەلگى بەرەمىن. ول بەلگى مىناۋ، – دەپ، ءبىر ءيىستى ءشوپتىڭ گۇلىن ەرىنە بەرىپتى. وسى گۇلدى قۇلاعىڭا قىستىرىپ الىپ، تاستاماي ءجۇر. وسى گۇل قۋراپ، سەمسە مەنىڭ كوڭىلىمنىڭ بۇزىلعانى. ەگەردە گۇل قۋراماي وسى كۇيىنشە تۇرا بەرسە، مەنىڭ كوڭىلىمنىڭ بۇزىلماعانى. مەنىڭ ادال-ارامدىعىمدى وسى گۇلدەن عانا بىلەسىڭ، – دەپ ەرىن سەندىرىپتى.

         ساپاھي ايەلىنىڭ سوزىنە ابدەن سەنىپ، ايەلىمەن قوشتاسىپ، ۇزاق ساپارعا اتتانادى. ون بەس كۇن ءجۇرىپ، ءبىر شارىگە جەتىپ، «مەن ىستەۋگە قانداي جۇمىس تابىلار ەكەن»، – دەپ جۇرگەندە، سول ەلدىڭ پاتشاسىنىڭ بالاسىنا كەزىگىپ قالادى.

         پاتشانىڭ بالاسى قىرىق جىگىت نوكەر الىپ، ءار جىگىتكە ءتيىستى اقى بەرىپ، ءاردايىم ويىن-ساۋىق، تاماشامەن جۇرەدى ەكەن. ساپاھي كەزىگىپ قالعاندا پاتشانىڭ بالاسى:

         — ماعان نوكەر بولساڭىز ءتيىستى اقىڭىزدى بەرەمىن، – دەپتى. ساپاھي قىرىك جىگىتكە كوسىلىپ، ويىن-ساۋىقپەن جۇرە بەرىپتى. ءساپاھيدىڭ بۇلارعا قوسىلعانى كوكتەم كەزى ەكەن. ساپاھي ايەلى بەرگەن گۇلىن تاستاماي كۇن سايىن قۇلاعىنا قىستىرىپ جۇرەدى ەكەن. گ ۇلى جاڭا ءۇزىپ العانداي ءتۇسىن وزگەرتپەگەن سوڭ، ايەلىنە سەنىمدى بولىپ، ەش نارسە ويلاماي جۇرە بەرىپتى. سونىمەن جۇرە-جۇرە كۇز بولىپ، بارلىق ءشوپتىڭ گ ۇلى ءتۇسىپ، قۋراي باستاپتى. ءبىر كۇنى پاتشانىڭ بالاسى ساپاھيدىڭ قۇلاعىنداعى قىستىرۋلى گۇلدى كورىپ:

         — ساپاھي، سەن بارلىق ءشوپ قۋراپ كەتكەندە سەمبەيتىن گۇلدى كۇن سايىن قايدان تاۋىپ الىپ ءجۇرسىڭ؟ – دەپ سۇرادى. سوندا ساپاھي:

         — مەن بۇل گۇلدى كۇن سايىن ءبىر جەردەن الىپ جۇرگەن جوقپىن. بۇل گۇلدىڭ ءمان-جايى مىناۋ: مەنىڭ ايەلىم ادامزاتتىڭ سۇلۋى. مەن ايەلىمنىڭ بەتىنە قاراپ وتىرىپ قانشاما جىل وتكىزىپ، اقىرى كەدەيلەنىپ، مال تابۋ ءۇشىن ساپارعا شىعارىمدا، ايەلىم بىرەۋمەن كەتىپ قالا ما دەپ قايعىردىم. ايەلىم وسى گۇلدى بەرىپ وتىرىپ، «بۇل قۋراسا مەنىڭ كوڭىلىمنىڭ بۇزىلعانى، قۋراماسا مەنىڭ تازالىعىم»، – دەدى. مىنە، التى اي بولدى، وسى گۇل ءالى ءبىر قالىپتا، مەن ايەلىمنىڭ تازالىعىن وسى گۇلدەن بىلەمىن، – دەپتى.

         سوندا پاتشانىڭ بالاسى ءساپاھيدى جاسىتىپ:

         — وي، ساپاھي! سەن ايەلدىڭ قانداي بولاتىنىن ءالى بىلمەيدى ەكەنسىڭ عوي. ايەلىڭ سەنى كەلىستىرىپ الداعان ەكەن. سەن سوعان سەنىپ ءجۇرىپسىڭ-اۋ، – دەپ ەكى قولىمەن سانىن شاپالاقتاپ، قارقىلداپ كۇلىپتى. ساپاھي ويعا كەتىپ، ءبىراز جاسىپ قالىپتى. سوندا دا گۇلىن تاستاماي جۇرە بەرىپتى. پاتشانىڭ بالاسى، ساپاھي جوق جەردە، بارلىق جىگىتتەرىن جيناپ الىپ:

         — ساپاھي وسىنداي دەيدى. شىنىندا، ايەلىنىڭ ەشكىمگە كوڭىلى بۇزىلماي جۇرگەنى راس بولۋى مۇمكىن.

         ەندى وسىنىڭ گۇلىن سىناۋ ءۇشىن، وسى جىگىتتەردىڭ ىشىندە ءساپاھيدىڭ شارىسىنە بارىپ، سول ايەلدىڭ كوڭىلىن بۇزا الاتىن ازامات بارمىسىڭدار؟ ەگەر، وزىنە سەنىمدى ازامات بولسا، مىڭ-مىڭداعان ءدىلدا، گاۋھارمەن جىبەرەمىن، – دەپتى. سوندا ءبىر قاسەن دەگەن جىگىت تۇرىپ:

         — قۇداي-اۋ، ەركەكتىڭ سوزىنە كونبەيتىن ايەل بولۋشى ما ەدى. ول ادامىنا كەزىكپەي جۇرگەن شىعار. ەگەر ءسىز مەنى جىبەرسەڭىز، مەن ونى پەرىنىڭ قىزى بولسا دا جونگە كەلتىرۋگە وسى جىگىتتەردىڭ الدىندا ۋادە بەرىپ، سىزدەردى سەندىرە الامىن، – دەپتى.

         بۇعان شاھزادا قاتتى قۋانىپ، ەسەپسىز كوپ التىن بەرىپ، قاسەندى ءساپاھيدىڭ شارىسىنە شىعارىپ سالىپ، قايتىپ كەلۋى ءۇشىن مولشەرلى ۋاقىت بەلگىلەپ جىبەرىپتى.

         قالعاندارى بۇرىنعىداي ويىن-ساۋىقپەن جاتا بەرىپتى. قاسەن ءبىر قانشاما جول ءجۇرىپ، ءساپاھيدىڭ شارىسىنە كەلىپ، ءشارىنى بايقاپ جۇرگەنىندە، ءبىر كۇنى ويىن-تاماشا قىلىپ وتىرعان ءبىر توپ وڭكەي جاس جىگىتتەرگە كەزدەسىپ قالىپتى.

         ءتۇر-سيپاتى، كيىم-سالتاناتى پاتشانىڭ بالاسىنان ارتىق، تاماشامەن وتىرعان جىگىتتەر قاسەندى قوشەمەتپەن قارسى الىپ، شاراپتى بىرگە ءىشىپ، بۇل قايسى شاھزادا ەكەن دەپ، ودان:

         — يا، شاھزادا. قايسى پاتشانىڭ بالاسى بولاسىز، قايسى شارىدەن كەلەسىز؟ – دەپ سۇراپتى.

         سوندا قاسەن اتاقتى پاتشانىڭ بالاسىمىن دەپ، وسى شارىگە كەلگەن سەبەبىن بايانداي باستاپتى:

         — جىگىت-جىگىتتىڭ گ ۇلى دەگەن عوي. مەنىڭ تىلەگىمە قۇداي سىزدەردى كەزىكتىردى. مەن سىزدەردىڭ شارىڭىزدە ساپاھي دەگەن كىسىنىڭ ايەلىنە عاشىق بولىپ، بىرنەشە ايشىلىق جولدان ارىپ-اشىپ كەلىپ وتىرمىن. ەگەردە، مەنى مۇراتىما جەتكىزسەڭىزدەر، سىزدەرگە ومىرلىك التىن، ءدىلدا بەرەر ەدىم، – دەپتى.   سوندا وتىرعان جىگىتتەر:

         — ياپىرماي، حانزادا-اي، بۇل ىسكە ءبىزدىڭ شامامىز كەلە قويماس. نەگە دەسەڭىز سول ءسىز عاشىق بولعان ايەلگە وسى وتىرعان جىگىتتەر - ءبارىمىز دە عاشىق بولىپ، ءوزىمىزدى-وزىمىز اۋرەگە سالعانبىز. اقىرى، ول ايەلدى بويۇسىندىرا الماي ءبارىمىز دە شارشاپ وتىرمىز. ءسىز وتە الىستان كەلىپسىز، قىمباتتى زاتتارىڭىز دا جەتەرلىك ەكەن. سونىڭ ءۇشىن سىزگە ءبىر اقىل كورسەتەلىك. پالەن جەردە ءبىر وتە ايلالى كەمپىر بار. سول كەمپىردى ريزا ەتە الساڭىز، ءسىزدى مۇراتىڭىزعا جەتكىزەدى، – دەپتى. سونان كەيىن قاسەن كەمپىردىڭ تۇرعان جەرىن سۇراپ الىپ، سول كەمپىردى ىزدەپ تاۋىپ، كوڭىلدەگى ماقساتىن ايتىپ، كەمپىرگە كوپ التىن، ءدىلدا بەرىپتى. كەمپىر قۋانىپ كەتىپ:

         — بالام، مەن ول ادامعا بارىپ كورەيىن، ءوزىن وتە قاتتى دەپ ەسىتكەن ەدىم، كۇداي ابيىر بەرسە، بىردەمە بولىپ قالار، – دەپ، كەمپىر ءساپاھيدىڭ ايەلىنە ءجۇرىپ كەتىپتى. كەمپىر كەلسە، ءساپاھيدىڭ ايەلى ۇيىندە جالعىز وتىر ەكەن. سوندا كەمپىر امانداسىپ، ءبىراز وتىرىپ، ادام بالاسىنىڭ جاستىق كەزىندەگى ءجۇرىس-تۇرىسىن ايتىپ، سويلەي باستاپتى. سوندا كەمپىر وتىرىپ:

         — بالام، اللا تاعالا ءوز پەندەسىن جاراتقاندا جاستىق ءداۋىرىن ءلاززاتتى ەتىپ، ويناپ-كۇلسىن، جاستىق ماحابباتىن ءوز جولىمەن وتكىزىپ، وزدەرىنە ساي شاھزادالارمەن اشىنا بولىپ، كوڭىلىن كوتەرىپ، قارتايا باستاعاندا ءتاۋبا قىلۋ ءۇشىن جاراتتى ەمەس پە؟ ال ەندى، بالام، ءسىزدىڭ نۇر-سيپاتىنىزعا عاشىق بولماعان، ول ءۇشىن سىزبەن ءبىر كەش سۇقباتتاسىپ شىعۋ ءۇشىن باسىمدى قاتىرماعان ادام جوق. سونىڭ ءبارىن دە سىزگە لايىق كورمەي، ەسىتكەن ءسوزىمدى ىشىمە ساقتاي بەرۋشى ەدىم. وسى جاقىن كۇندە ءبىر پاتشانىڭ شاھزاداسى ءسىزدىڭ سۇلۋلىعىڭىزدى ەستىپ، سىزگە عاشىق بولىپ كەلگەن ەكەن. ول شاھزادانى بايقاپ قاراسام، قۇدايىم جاراتقان سىزگە لايىق تۋىلعان ەكەن. اكەلگەن التىن، گاۋھارىنا سان جەتپەيدى. تۋىسى ءتىپتى بولەكشە. ارى-بەرى ويلاپ قاراسام، قاي جاعىنان دا سىزگە لايىقتى. سول شاھزادانىڭ ءبىر ءتۇن عانا كوڭىلىن تاپساڭىز، قالاي بولار ەدى دەپ، سىزبەن اقىلداسۋ ءۇشىن كەلىپ ەدىم، – دەپتى. سوندا ءساپاھيدىڭ ايەلى وتىرىپ:

         — ءاي، شەشە-اي. مەن ومىرىمدە ساپاھيدەن باسقا ەر ادامعا ەتىمدى تيگىزىپ كورمەگەن ەدىم. ءبىراق تا، ءسىزدىن ايتقان اقىلىڭىز دا تەرىس سياقتى كورىنبەيدى. سونىڭ ءۇشىن سونشا الىستان اڭساپ كەلگەن شاھزادانىن كوڭىلىن قارايتپاي، ءبىر ءتۇن قوندىرىپ جىبەرۋدى لايىق دەپ بىلەمىن. ال ەندى، شاھزادانىز اۋەلى ءوزى كەلىپ مەنى كورسىن، ەگەر ول مەنى جاقتىرسا، ءسىزدىڭ ايتقانىڭىزداي بولسىن، شەشە، – دەپتى. كەمپىر قۋانىپ:

         — وي، بالام، باقىتتى بول! – دەپ، باتاسىن بەرىپ، جۇگىرىپ وتىرىپ ۇيىنە كەلىپ، «بالام ءشۇيىنشى-شۇيىنشى» دەپ، ءشۇيىنشى سۇراپ الىپ، بارلىق بولعان سوزدەردى بايانداپ بەرىپتى. قاسەن قۋانعاننان تەرىسىنە سىيماي:

         — شەشە، سىزگە مىڭدا-مىڭ راقمەت، ەڭبەگىڭىزدى اقتارمىن. ەندى مەن، اۋەلى وزىنە بارىپ كەلەيىن، – دەپ، ءجونىن سۇراپ الىپ، جۇگىرە باسىپ ءساپاھيدىڭ ۇيىنە كەلىپتى. ءساپاھيدىڭ ايەلىن كورگەندە نە دەرىن بىلە الماي ەسى شىعىپ، اڭ-تاڭ بولىپ تۇرىپ قالىپتى. سوندا ايەل قاسەنگە:

         — الگى، مەنىڭ شەشەم ايتقان شاھزادا ءسىز بە ەدىڭىز؟ – دەپتى. قاسەن:

         — يا، سونشالىق الىس جەردەن  ءسىزدىڭ اتىڭىزدى ەستىپ، سىزگە عاشىق بولىپ كەلگەن مەن ەدىم،– دەپتى. سوندا ايەل تۇرىپ:

         — مەن ءوزىم وسى ۋاقىتقا دەيىن، ەس بىلگەلى ءوز ەركەگىمنەن باسقا ءبىر ادامعا كوڭىل اۋدارماعان جان ەدىم. ءسىز سونشالىق الىس جەردەن ادەيى ىزدەپ كەلگەن سوڭ، ءسىزدىڭ ساعىڭىز سىنباسىن دەدىم. ال ەندى، مەنىڭ سول ءسوزىم - ءسوز. ەندىگى اقىل مىناداي بولسىن: مەن بۇرىن مۇنداي ىسكە اياق باسپاعان اداممىن، سوندىقتان ءبىزدىڭ جاستىق ماحابباتىمىزدى اراداعى كەمپىر دە سەزبەي قالسىن. ءسىز ءازىر كەمپىردىڭ ۇيىنە قايتىپ بارىڭىز دا كەمپىرگە بىلاي دەڭىز: مەن وتە سۇلۋ دەگەن سوڭ ىزدەپ كەلىپ ەدىم، ونداي ارتىقشا سۇلۋ  دا ەمەس ەكەن، ونداي ادامدار ءوز شارىمىزدە دە تولىپ جاتىر، شەشە. مەن بۇل ايەلدى جاقتىرمادىم، سوندىقتان ەلىمە قايتۋعا تۋرا كەلدى، – دەپ، كەمپىردىڭ ۇيىندەگى زاتتارىڭىزدى الىپ، «مەن ەندى ەلىمە كەتتىم»،– دەپ، كەمپىرگە قوش ايتىپ، مۇندا قايتىپ كەلىڭىز. مۇندا كەلگەن سوڭ ءوزىمىز بىلەمىز، كەمپىر «شاھزادا جاقتىرماي كەتتى» دەپ قالسىن، – دەپتى.

         قاسەن بۇل ءسوزدى ەسىتكەندە قاتتى قۋانىپ، جۇگىرىپ وتىرىپ كەمپىردىكىنە بارىپ، ايەلدىڭ ايتقان سوزدەرىن تۇگەلىمەن كەمپىرگە ايتىپ بەرىپتى. كەمپىر تامسانىپ:

         — ويپىرماي، بالام-اي، بۇل كىسىدەن دە سۇلۋ ادام بولادى ەكەن، ءا. ءوزىڭ ءبىل، ءوزىڭ ءبىل، – دەپتى.

         قاسەن كەمپىردىڭ ۇيىندەگى التىن، كۇمىس قىمبات زاتتارىن الىپ، توقتالماي جۇگىرىپ وتىرىپ، ساپاھيدىكىنە كەلىپتى.

         قاسەن كەلسە، ءساپاھيدىڭ ايەلى تۇرلىشە تاماقتارىن دايارلاپ، جاقسى كيىمدەرىن كيىپ، قوناقتى كۇتىپ وتىرىپتى.

         قاسەن كەلگەن كەزدە كۇن باتىپ، قاس قارايىپتى. سوندا ءساپاھيدىڭ ايەلى ءوزىنىڭ اس جاسايتىن كۇتۋشىسىنە ايتىپتى:

         — تاماق ءىشىپ، جاتار كەزدە سەن سىرتقى قاقپانى قاعىپ-قاعىپ جىبەر دە اسىعىپ ۇيگە جۇگىرىپ كىرىپ، «مولدا اعاڭ كەلىپ قالدى» دە.

         سونىمەن تاماقتى جايلاپ ءپىسىرىپ ءىشىپ، ەندى جاتۋعا دا جاقىن قالىپتى. قاسەن اسىعىپ، جۇرەگى الىپ ۇشىپ، «قاشان جاتار ەكەنبىز» دەپ، تاماق ىشە الماي، «تەزىرەك جاتالىق» دەپ، قايتا-قايتا ايتا بەرىپتى. ايەل ىدىس-اياقتى جيناپ، توسەكتى جايلاپ سالىپ، ەندى جاتۋعا تامان ىڭعايلانعان كەزىندە، سىرتقى قاقپا تارس-تارس ەتىپ قاعىلىپتى. سوندا ءساپاھيدىڭ ايەلى «بۇل نە» دەپ، قۇلاعىن تىگە قالىپتى.

         سول كەزدە اسپازشى ايەل اسىپ-ساسىپ ۇيگە جۇگىرىپ كىرىپ، «ويباي-اي، مولدا اعاڭىز كەلىپ قالدى» دەگەندە اناۋ:

         — ويباي-اي، ەندى قايتتىك، – دەپتى. قاسەن دە اسىپ-ساسىپ:

         — مەن قايتەمىن، – دەپتى. سوندا ءساپاھيدىڭ ايەلى:

         — ول كىسى مۇندا جاتپاس. ءسىز ازىرشە، ول كىسى كەتكەنشە تاۋىق قوراعا كىرە تۇرىڭىز، – دەپ، قاسەندى ەرتىپ كەلىپ، تاۋىق قوراعا كىرگىزىپ، سارت ەتكىزىپ، سىرتىنان شاۋگىمدەي قۇلىپ سالىپ، ءوزى جايىمەن توسەگىنە جاتا بەرىپتى.

         قاسەن: «مەنى قاشان شىعارىپ الار ەكەن»، – دەپ تاڭ اتقانشا ۇيىقتاماي شىعىپتى. تان اتىپ كۇن شىققان سوڭ بۇلار جايىمەن تۇرىپ، اسىقپاي شايلارىن ءىشىپتى. سونان ءساپاھيدىڭ ايەلى قاسەندى قاماعان تاۋىق قوراعا كەلىپ، ءبىر تەسىگىنەن قاراپ تۇرىپ:

         — ەي، جىگىت، سەن قايدان كەلدىڭ؟ كورمەي-بىلمەي ماعان قالاي عاشىقسىڭ؟ كانە ءجونىڭدى ايتشى؟ – دەپتى. سوندا قاسەن بولعان احۋالدى باستان-اياق تۇگەل ايتىپتى. ايەل ءىستىڭ جايىن ابدەن تۇسىنگەن سوڭ:

         — ە، جارايسىڭ ازاماتىم، ىزدەگەنىڭ وسى شىعار، وسى جاتقان ورنىڭدا جاتا بەر، – دەپ، ەسىكتى اشپاي، كۇن سايىن اشتان ولمەستەي ەتىپ تاماعى مەن سۋىن بەرىپ، تۇرا بەرىپتى. سونىمەن قاسەن لاجسىز ۇزاق ۋاقىت قاماۋدا جاتىپ قالىپتى. پاتشانىڭ بالاسى قاسەن كەلمەگەن سوڭ، ءبىر كۇنى ساپاھيدەن وزگە جىگىتتەرىن جيناپ الىپ:

         — بۇل قالاي بولدى. قاسەن كوپ كەشىكتى. ونىمەن بىرگە مىنا ءساپاھيدىڭ قۇلاعىنا قىستىرعان گ ۇلى دە سەمبەي قويدى، مۇنى قايتەمىز. ءساپاھيدىڭ ايەلىنە بارىپ، سول ادامدى بۇزا الاتىن ازامات بارمىسىڭ؟ – دەگەندە، قاسەننىڭ ءىنىسى قۇسايىن دەگەن جىگىت تۇرىپ:

         — شاھزادا، ول جەرگە مەنى جىبەرىڭىز. مەن قالايدا ول ادامدى جونگە كەلتىرىپ كەلەيىن، – دەپتى. سونان سوڭ قاسەنگە بەرگەندەي ءالتىن-دىلدالاردى بۇعان دا بەرىپ، قۇسايىندى ءساپاھيدىڭ شارىسىنە شىعارىپ سالىپتى.

         قۇسايىن ساپار شەگىپ، ءساپاھيدىڭ شارىسىنە كەلىپ، قاسەن سياقتى و دا الدىمەنەن جىگىتتەرگە كەزىگىپ، سولاردىڭ اقىلى بويىنشا كەمپىردى تاۋىپ الىپتى. كەمپىر بۇرىنعىسىنداي ءساپاھيدىن ۇيىنە كەلىپ، قۇسايىن تۋرالى ايتىپتى. سوندا ءساپاھيدىڭ ايەلى:

         — شەشە-اۋ، ءسىز ايتقان سوڭ ءبىر جىگىتكە ماقۇل دەپ ەدىم، ول كىسى مەنى مەنسىنبەي كەتكەنىنە وسى كۇنگە دەيىن وزىمنەن-وزىم ۇيالىپ ءجۇرمىن. ءسىزدىڭ ءسوزىڭىزدى تاستاماس ەدىم، بۇل كىسىڭىز دە جاقتىرماي كەتەدى عوي دەپ قورقامىن، – دەپتى.

         سوندا كەمپىر:

         — قاراعىم، بۇل جولعى شاھزادا انا وتكەندەگى جىگىت سياقتى ەمەس، – دەپتى. سوندا ءساپاھيدىڭ ايەلى:

         — ءاي، مەن سەنبەيمىن. اۋەلى ءوزىن جىبەرىڭىز، مەنى كورسىن، – دەپتى. كەمپىر قۋانىپ، قۇسايىنعا كەلىپ، بولعان سوزدەردى تۇگەل ۇقتىرىپ، قۇسايىندى ءساپاھيدىن ۇيىنە جىبەرىپتى. قۇسايىن ساپاھيدىكىنە كەلگەن سوڭ، ايەل قاسەنگە ايتقان سوزدەرىن بۇعان دا ايتىپتى. قۇسايىن دا اعاسى سياقتى بارلىق زاتتارىن الىپ، ساپاھيدىكىنە كەلىپتى. اقىرى اعاسىنا ىستەگەن ادىستەردى بۇعان دا ىستەپ، اعاسىنىڭ قاسىنا قۇسايىندى دا اپارىپ قاماپ قويىپتى.

         سونىمەن قۇسايىننىڭ كەلەتىن ۋاقىتى اسىپ كەتىپ، پاتشانىڭ بالاسى: «بۇل قالاي بولدى» دەپ، قايران بولىپ، قانشاما كۇندەر كۇتىپ، اقىرى كەلمەگەن سوڭ شاراسىزدان ءبىر كۇنى ساپاھيگە:

         — ەلىڭىزدەن شىققالى كوپ ۋاقىتتار بولىپ كەتتى. ەندى ەكەۋىمىز ءسىزدىڭ ەلىڭىزگە بارىپ، ايەلىڭىزدىڭ اماندىعىن بىلسەك قايتەدى، – دەپتى.

         بۇل سوزگە ساپاھي قۋانىپ، شاھزادا مەن ەكەۋى ءوز شارىسىنە كەلىپتى. شارىگە كەلگەندە ساپاھي شاھزادادان بۇرىن ۇيگە كەلىپ، ايەلىمەن امانداسىپ، ءوزىنىڭ قوجايىنىنىڭ قوناققا كەلە جاتقانىن ايتىپتى.

         ءساپاھيدىڭ ايەلى ءۇي ءىشىن تۇزەپ، كەلگەن قوناعىن قۇرمەتپەن قارسى الىپ، ءتۇرلى تاماقتارىن دايىنداي باستاپتى. كۇن باتار مەزگىل ەكەن. ءساپاھيدىڭ ايەلى قاماۋداعى قاسەن مەن قۇسايىنعا كەلىپ:

         — بۇگىن ءبىزدىڭ ۇيگە ءبىر سىي قوناق كەلىپ قالدى. سول مەيماندى تاماق بەرىپ كۇتىسەتىن ايەل جوق. ءسىز ەكەۋىڭىز بۇگىنشە ايەل كيىمىن كيىپ، وسى مەيماندى كۇتىسسەڭىزدەر، سىزدەردى ەرتەڭ ازات ەتىپ، ءوز شارىلەرىڭىزگە قايتارامىن، – دەپتى. بۇل سوزگە ءاعالى-ىنىلى ەكەۋى قۋانىپ كەتىپ: «بولادى، بولادى» – دەپ، ايەل كيىمدەرىن كيە باستاپتى.

         ەكەۋى دە ايەل كيىمىن كيىپ الىپ، مولدىرەگەن جاس ايەل بولا قالىپتى.

         ءتۇن بولىپ، ۇيگە شام جاعىپ، شاھزادانى ءتور الدىنا وتىرعىزىپتى. قاسىندا ساپاھي بار، بۇلار ءوزارا اڭگىمەمەن كوپ وتىرىپتى. شاھزادانىڭ ويىنان ءوزىنىڭ ەكى جىگىتى كەتپەي: «ياپىرىم-اۋ، بۇلار قايدا ەكەن، بۇلاردىڭ حابارىن قايتىپ بىلەمىن» دەپ وتىرعاندا، قاسەن مەن قۇسايىننىڭ بىرىنە ساماۋرىن كوتەرتىپ، بىرىنە شاۋگىم مەن شىلاپشىن كوتەرتىپ، ءوزى داستارقان مەن توقاشتارىن كوتەرىپ، شاھزادا وتىرعان ۇيگە ءساپاھيدىڭ ايەلى كىرىپ كەلىپتى. قاسەن مەن قۇسايىن ءتور الدىندا وتىرعان شاھزادانى تانىپ، ۇيالعاندارىنان اياقتارىن باسا الماي ەسىك الدىندا تۇرىپ قالىپتى.

         سوندا ءتور الدىندا وتىرعان شاھزادا ءوزىنىڭ ەكى جىگىتى ايەل بولىپ كەلگەنىن كورىپ، ورنىنان ۇشىپ تۇرىپ، ءساپاھيدىڭ ايەلىنە جالبارىنىپ:

         — مەنەن قاتەلىك ءوتتى، كەشىڭىز، – دەپ اياعىنا باس ۇرىپ، كەشىرىم سۇراپ بولعان ۋاقيعانى ءدال سول ساعاتتا عانا ساپاھيگە ايتىپتى. ساپاھيدەن دە كەشىرىم سۇراپ، قاسەن مەن قۇسايىنعا ءوز كيىمدەرىن كيگىزىپ، بارلىعى بىرگە  وتىرىپ تاماق ءىشىپتى. ەرتەڭگىسىندە شاھزادا ءوزى الىپ كەلگەن قانشالاعان التىن، قىمباتتى زاتتارىنىڭ بارلىعىن ساپاھيدىكىنە بەرىپتى. ءوزى ساپاھيمەن دوس بولىپ، ەكى جىگىتىن الىپ، ەلىنە قايتىپ كەتىپتى. اقىرىندا شاھزادانىڭ سان جەتكىسىز مول زاتتارى ساپاھيدىكىندە قالىپ، بۇلار سونىمەنەن جوقشىلىق كورمەي ءومىر ءسۇرىپتى.

---