سەن ومىرگە كەرەكسىڭ
(شەكەر كارىمقىزىنا ارنايمىن)
ەكەۋمىزدىڭ ارامىزدا ەكى جاس ايىرما بار. سوعان سايكەس ءارتۇرلى كلاستاردا وقىدىق. ءبىراق مىنەزىمىزدىڭ سايكەستىگىنەن شىعار، جاسىمىزداعى ايىرماشىلىق دوستىعىمىزعا بوگەت بولا الماپتى. مەكتەپ اۋىلىمىزدان ەكى-ۇش شاقىرىمداي جەردە بولدى دا، بارىپ كەلىپ وقىدىق. سوۆحوز ورتالىعىنا كۇندەلىكتى قاتىنايتىن ەكى-ۇش شاقىرىمدىق جول ۇستىندە، ۇيدە جۇرگەندەگى بارلىق بوس ۋاقىتىمىزدا، ءبىر-بىرىمىزدىڭ جانىمىزدا قونىپ قالاتىن كەزدەرىمىزدە دە سويلەسە بەرسەك ءسوزىمىز تاۋسىلماۋشى ەدى. ەش جان بوگەت جاساماستاي وڭاشاعا شىعىپ العان سوڭ، ءسابي جانىمىزدىڭ ايناسىنداي، ءبىر ۇزاق اڭگىمەگە كىرىسەتىنبىز... ونداي ساتتەردە كىشكەنتاي جۇرەكتەرىمىزدى ءتاتتى قيال كەرنەپ، بار جانىمىزبەن سول اڭگىمەگە بەرىلەتىنبىز. وندايدا دوسىمنىڭ كوزدەرى ەرەكشە ءبىر شۋاققا مالىنىپ، ءدال ءقازىر الدەقايدا ۇشا جونەلەتىندەي، جايناپ كەتەتىن. ونىڭ سول ءبىر نۇر شاشقان جۇزىنە قاراي، مەن دە شەكسىز قۋانىشقا كەنەلەتىنمىن. ءيا، مەن سول ءبىر قيالدان تۋعان اسەم بولاشاقتان دا دوسىمنىڭ كىرشىكسىز جانىنىڭ حابارشىسىنداي بولىپ ەلەستەيتىن ونىڭ قوس جانارىنا قاراپ جادىراۋشى ەدىم.
ءسويتىپ جۇرگەندە دوسىم كەنەتتەن قاتتى ناۋقاسقا ىلىكتى. ونىڭ ۇنەمى ساۋلە شاشىپ، جايناپ تۇراتىن، مەيىرىم توگىپ، ايالاي قارايتىن قاراقات كوزدەرىنەن ەندى مەن ءجيى-جيى اۋىر ءبىر مۇڭدى، جان كۇيزەلىسىن اڭعاراتىن بولدىم. كورگەن جەردە ۇنەمى ۋايىمدەمەشى، ءبارى اق ءالى ۇمىت بولادى دەپ جالىنعىم كەلەتىن. بارلىق جىلى سوزدەرىمدى ايتىپ، جۇرەگىندە تۇنعان بۇكىل شەردەن ارىلتۋدى ارماندايتىنمىن. ءبىراق باتا الماۋشى ەدىم. ول جونىندە اڭگىمە باستاۋعا ەكەۋمىزدىڭ دە كوڭىلىمىز داۋالامايتىن. بىردە مەن ەكى-ۇش كۇندەي تۇماۋراتىپ قالعاندا عانا وسى تاقىرىپتا ءسوز قوزعالىپ، ول: ءبارىن دە ماعان بەر مۇنداي كۇيدىڭ، سەنىڭ جانىڭ سىرقاتتىقتان جاپا شەگۋگە ءتيىس ەمەس دەپ، — جىلاپ جىبەرگەن. ەسىڭدە مە ەكەۋمىزدىڭ بولاشاق تۋرالى ايتاتىن تاۋسىلمايتىن تاماشا اڭگىمەلەرىمىز، سەن سوعان سول ءبىر تاماشا كۇندەرگە الاڭسىز جەتۋگە مىندەتتىسىڭ دەگەن ول. ونىڭ تىلەگى شىنىندا دا وسىلاي دەگەندەي، مولدىرەگەن جاس تامشىلارى ومىراۋىنا قاراي جارىسا قۇلاپ جاتقان-دى...
كوپ ۇزاماي ءبىز باسقا جاققا كوشىپ كەتتىك. ەندى حات جازىسىپ تۇردىق. ءبىر حاتىندا ول: "مەن كىممىن؟" دەپ سۇراسام، سەنىڭ: "زامانىڭ كەلەشەككە دايارلاپ جاتقان جاڭا ءداۋىردىڭ ۇرپاعىسىڭ،" — دەپ، جاۋاپ بەرەر ەدىڭ. مەن، شىنىمەن، ءوز زامانىما ريزامىن. ەركىن ءوسىپ، ەرجەتىپ كەلەمىن. قايدا بارسام دا جولىم اشىق، تالابىما تەجەۋ بار دەپ بىلمەيمىن. ءبىراق مەن ءوز ۇلەسىمە تيگەن سول مۇمكىندىكتەردى پايدالانا الامىن با؟ ەگەر جاعدايىم باياعى كەزدەگىدەي بولسا مۇنداي سۇراق تۋماعان دا بولار ەدى-اۋ... ال قازىرگى جاعدايدا ءومىر مەنى ءوز قاجەتىنە جاراتادى دەپ ءجيى ويعا قالامىن،" — دەپتى.
دوسىمنىڭ اششى شىندىقتان تۋعان بۇل سۇراعى مەنى قاتتى قينادى. الايدا قانشا جانىم اۋىرىپ كەتسە دە، ونىڭ سوزدەرىنەن ءبىر بۇركەمەك كۇي سەزگەندەي، جاي تابا المادىم دا، ءوز ويلارىمدى ابدەن ەكشەپ الىپ، جاۋاپ حات جازۋعا وتىرعانمىن. " قىمباتتى دوسىم، ەكەۋمىزدىڭ تاڭ بوزىنا دەيىن تاۋسىلمايتىن ءتاتتى قيال مەن سۇلۋ ارماندارعا تولى تاماشا اڭگىمەلەرىمىزدىڭ شىندىققا اينالارىنا مەن ەشقاشان دا كۇمان كەلتىرگەن ەمەسپىن جانە وسى سەنىمىمنەن ەشقاشان دا اينىماسپىن. ال شىنايى باقىتقا بارار جولدا كەدەرگىلەردىڭ دە از بولمايتىنى تۋرالى ءبىز از ايتتىق پا؟! مەنىڭشە، سەنىڭ كوڭىل كۇيىڭە ءقازىر اسەر ەتىپ جۇرگەن سولاردىڭ بىرەۋى. سوندىقتان جاسۋعا حاقىڭ جوق دوسىم. سەن وسىنى ۇمىتپا! سەن دە، ءوزىمىز كوپ ايتا بەرەتىن، ۇلى ءومىردىڭ جاساۋشىسىسىڭ. ءومىر بولۋ ءۇشىن، ءومىردىڭ نۇرلى بولۋى ءۇشىن سەنىڭ، سەن سياقتى ءمولدىر سەزىمدى جانە جان دۇنيەسى كىرشىكسىز تازا ميلليونداعان ادامداردىڭ ءومىرى قاجەت. سەن ولاردىڭ قاتارىن كەمىتۋگە ءتيىس ەمەسسىڭ دوسىم!". "حال-جاعدايىم جاقسى، — دەپ جازىپتى ول سوڭعى حاتىندا، — ءقازىر الدىما قويعان ۇلكەن ماقساتىم بار. سول سەبەپتى كوڭىل كۇيىم دە ويداعىداي. بولاشاقتى ءوز قولىمىزبەن جاساۋ ىسىنە ءوز ۇلەسىمدى قوسۋ ءۇشىن بار نيەتىمدى جۇمىلدىرىپ، ەمدەلۋدەمىن. جەڭىسىمە دەگەن سەنىمىم دە كۇن سايىن نىعايا تۇسكەندەي. مەن ءومىر ءۇشىن كۇرەسۋدەمىن."
تەزىرەك جازىل، دوسىم! ءبىزدىڭ ءومىرىمىز ءومىر ءۇشىن قاجەت. ءومىر دەگەن ۇلىنىڭ ءوزى قىبىرلاعان جاندىكتىڭ ءومىرىن قوسا ەسەپتەگەندەگى بارلىق ومىرلەردىڭ جيىنتىعىنان تۇراتىنىن ەسكەر!
1967-جىلى سەمەي وبلىسى اياگوز اۋداندىق «العا» گازەتىندە جاريالاندى.
You Might Also Like
-
تۇيمەش — كەلىگە ءتۇيىپ، جاڭعىرىققا سالىپ توقپاقپەن جانىشتالعان ەت. ونى كەيدە سول كۇيى قاتىرىپ نەمەسە قارىنعا سالىپ ساقتايدى. مايعا قارىپ، سۋعا قايناتىپ، كەيدە ىشەككە تىعىپ قايناتىپ پىسىرىلەدى.
-
1985-جىلدىڭ ون ءۇشىنشى دەكابرى. بۇل كۇنى شيەۆچەنكو قالاسىنداعى اباي اتىنداعى مادەنيەت سارايىندا كەزەكتى وبلىستىڭ پارتيا كونفەرەنسياسى باستالعان. وعان باسقا دا كوممۋنيستەرمەن بىرگە ءاپالى-سىڭلىلى جۇماگ...
