InfoHub Logo

(كەزىندە قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك ورگاندارىندا جاۋاپتى قىزمەتتەر اتقارعان، ۇزاق جىلدار بويى "قازاقستان ايەلدەرى" جۋرنالىنىڭ باس رەداكتورى بولعان ماڭعىستاۋدىڭ ءتول پەرزەنتى ماريام قاراقوناقوۆا ومىرىنەن ءبىر ۇزىك سىر)

قىس ايى بولاتىن. جاڭا جىل قارساڭى ەكەنىنە قاراماستان، ماڭعىستاۋ دالاسى ءالى جالاڭاش جاتىر... قاڭتاردىڭ قاھارلى كۇندەرى قۇم كومكەرگەن بۇل ايماقتىڭ سۇرعىلت كۇيىن وزگەرتپەستەن بەزەرىپ جاتا بەرەتىنىن ماريام بۇرىننان دا جاقسى بىلەدى. ءوزى دە وسى ءوڭىردىڭ تۇلەگى. وسىدان ءجۇز شاقىرىم جەردە عانا تۇرعان فورت-شيەۆچەنكو قالاسى – تۋىپ-وسكەن توپىراعى. ءقازىر اتاۋى الەمگە ايگىلى الماتى سياقتى اسەم قالادا تۇرسا دا، وسى ايماققا ورالىپ سوعا بەرەتىنى دە سوندىقتان.

ول اسىقپاي ءجۇرىپ اقتاۋ قالاسىنىڭ ءوزى جوقتا بوي كوتەرگەن جاڭا ەسكەرتكىشىنە — تاراس شيەۆچەنكو مۇسىنىنە كەلدى.

كوكجيەككە كوز جىبەرىپ ەدى، ءوزىن شەكسىز ايدىننىڭ ورتاسىندا قالعانداي سەزىندى. الدى-ارتى تۇگەل مىنا ءبىر اق باس تولقىندارداي جۇيتكىگەن قوزعالىستارعا تولى سياقتى.. اياعىنىڭ استىڭداعى جاعالاۋدىڭ جالپاق تاستارى ەمەس، شاعىن عانا ەسكى كەمە سەكىلدى.

ءيا...ءيا...سونداي ءبىر ساتتەردى باسىنان، شىنىمەن، كەشىرىپ ەدى-اۋ بۇل ءبىر كەزدە.

... سوعىستىڭ الدىنداعى جىلداردىڭ بىرىڭدە اكەسى مۇنى وزىمەن بىرگە تەڭىزگە الىپ شىققان. كىشكەنتاي ماريامنىڭ بۇل ءبىرىنشى ساپارى ەمەس ەدى، اكەسى ونى وزىمەن بىرگە ءجيى الىپ جۇرەتىن. ءبىراق ونى ەسىنە العان سايىن ءبىر ساپار عانا ەرەكشە سەزىمگە بولەيتىن.

...سول جولى تەڭىزدە داۋىل تۇرعان. الدەقانداي ءبىر مەرەكەگە اسىققان تەڭىزشىلەر قانشا كوشكىلەرى كەلمەگەنمەن، شاعىن عانا شارۋا كەمەسىنىڭ ۇيدەي تولقىندارعا توتەپ بەرەر شاماسى بولماي، تەڭىزدىڭ ورتاسىندا زاكىر تاستاپ تۇرىپ قالعانى ەسىندە. ءتۇن وتكەن. اكە قۇشاعىندا الاڭسىز ۇيىقتاپ قالعان بۇل ءتۇنى بويى ۇلكەندەردىڭ قانشالىقتى ابىگەرگە تۇسكەنىنەن بەيحابار ەدى. تەڭىزدە بوگەلۋ جوسپارلارىڭدا بولماعان ولار ارتىق-اۋىس ازىق-تۇلىك تە الىپ شىقپاپتى. ءارى اش، ءارى ءتۇنى بويى داۋىلمەن ارپالىسىپ شارشاعان بالىقشىلار تاڭ اتا عانا ەرەكشە قۋانىشقا بولەنگەن... وسىنداي ءقاۋىپ كەدەرگىگە ۇشىراعان جانە الىس جولعا شىققان تەڭىز جولاۋشىلارىنا قىزمەت كورسەتەتىن كوشپەلى بازا دەگەن بولادى. كەمەدەگىلەر داۋىل كەزىندە بايقاماپتى، بۇلاردىڭ زاكىر تاستاپ تۇرعان جەرلەرى ءدال وسىنداي ءبىر بازانىڭ ءتۇبى ەكەن. اياق استىنان ازىق-تۇلىككە قارىق بولعان بالىقشىلاردىڭ كوڭىلدەرى كوتەرىلىپ، ساپارلارىن ودان ءارى جالعاستىرادى...

اكەسىنىڭ سول ساپارداعى ايىرىقشا مەيىرىمدىلىگى ويىنا ورالسا ماريامنىڭ ءالى كۇنگە دەيىن جۇرەگىن ەلجىرەتەدى. سويتسە ادام بالاسى ءبىر-بىرىنىڭ ءقادىرىن بىلە ءتۇسۋ ءۇشىن دە كەيدە قيلى-قيلى جاۋاپتى ساتتەردى قاتار ءجۇرىپ باستان وتكەرگەننىڭ دە پايداسى بار ەكەن. سول ءقاۋىپتى ساتتەردىڭ سوڭىنان كوڭىلى ورنىنا تۇسكەن اكەسى مۇنى قۇشاعىنا قىسىپ، كوتەرۋدەن شىعىپ كەتكەنىنە ءبىراز بولىپ كەتكەن سارى قىزىن تاعى دا قولىنا الىپ كوتەرىپ تۇرعان. كەنەت ءبىر جاق شەتتەن اجەپتاۋىر جەردە الىپ جاتقان قاپ-قارا نۇكتەلەر كورىندى. وزدەرى بىرتىندەپ جاقىنداپ كەلە جاتقان سەكىلدى. بۇل ولاردى اكەسىنە كورسەتكەن.

— يتبالىقتار عوي، ءقازىر-اق جاقىندايمىز، — دەدى ول. ءبىراز ۋاقىت وتكەننەن كەيىن ولار، شىنىندا دا، كەمەنىڭ ءبىر قاپتالىنان اپ-انىق كورىنگەن. جانۋارلاردى ءماريام دا سوندا كوپپەن بىرگە ۇزاق ۋاقىت تاماشالاعان. سالدەن سوڭ ولار كەيىندەپ قالا باستادى. سۋ بەتىنە ءبىر باتىپ، ءبىر شىعىپ قارا نۇكتەلەر بىرتىندەپ الىستاي بەرگەن. سودان بەرى قانشاما جىلدار ءوتتى... ماريام كەيدە سوناۋ ءبىر ءسابي شاقتاردىڭ وسى ءبىر سۋرەتىن قايتالاپ جانە ءبىر رەت كورە الماعانىن دا ويلاپ قوياتىن. سونداعى تەڭىز دە وسى تەڭىز ەدى-اۋ... قايدا جۇرسىڭدەر، يتبالىقتار، — دەيتىندەي ءبىر ىشكى داۋىس. ول تەڭىز تورىنەن الدەنە ىزدەگەندەي، قادالا قاراپ قالعان. كەنەت... سوناۋ كوكجيەك تۇستاعى بەتتەن الدەقانداي ءبىر قارا نۇكتەلەر كورىنىپ كەتكەندەي بولدى. مۇمكىن ەمەس... الگى ءبىر ىشكى داۋىس قايتادان ەنتىگە سىبىرلايدى. جوق راس سەكىلدى. سۋ بەتىندە ءبىر كورىنىپ، ءبىر جوعالىپ بىرنەشە قارا نۇكتەلەر بىرتىندەپ بەرى قاراي تەز جاقىنداي ءتۇستى. ەندى ول الدەنەگە تەبىرەنە ءتۇسىپ، سول ءبىر قارا نۇكتەلەردەن كوز ايىرماي قاراپ قالدى. مىنە، ولار جاعالاۋعا ءتىپتى جاقىنداي ءتۇستى. وزدەرى ۇشەۋ ەكەن. بىرەۋى جاعالاۋدا وزدەرىن باعىپ تۇرعان ەكەۋگە قاراتا تۋرا ءجۇزدى دە، ەكەۋى قيىس كەتتى. ەندى يتبالىقتاردىڭ باستارى عانا قىلت-قىلت ەتۋدىڭ ورنىنا، بۇكىل دەنەلەرى كورىنە باستادى. بىرەۋىنىڭ باسى قارا بولعانىمەن، دەنەسى سۇپ-سۇر ەكەن. "اپىراي، ءا! مەنىڭ باياعىدا كورگەندەرىم قاپ-قارا ەدى"، — دەپ كۇبىرلەپ قالعان. سويلەپ تۇرعانىنا قىسىلعانداي بولىپ، جان-جاعىنا قاراپ ەدى، سوناداي تۇستا تەڭىز بەتىنە بەيعام كوز جىبەرگەن ەكەۋدەن وزگە ەشكىم بايقالمادى.

سالدەن سوڭ يتبالىق قايتادان بىرىگىپ الىپ الدەقايدا كەتىپ بارا جاتتى. ولار بەينە الىستان كەلگەن قوناققا سالەمدەسىپ الىپ، قايتادان مەكەندەرىنە بەتتەگەن سانا يەلەرى سەكىلدى ەدى. ەندى ساناۋلى ساعاتتاردان كەيىن استاناعا قايتادان اتتانعالى تۇرعان ءماريام ولاردىڭ سوڭىنان ۇزاق ۋاقىت سۇيسىنە قاراپ قالدى. تۋعان جەردىڭ بۇل دا ءبىر سۋرەتى ەمەس پە...

---