سەنىم
1
ىمىرت جاڭا عانا جابىلعان شاق. ءبىر جەڭىل اربا ۆوروشيلوۆ اتىنداعى كولحوز كەڭسەسىنىڭ الدىنا كەلىپ توقتادى. اربادان 23 — 24 شاماسىنداعى ءبىر قىز ءتۇستى دە، پرەدسەداتەلدىڭ كابينەتىنە بەتتەدى.
— باستىقتار قايدا؟ — دەدى ول كابينەتتە ەشكىمنىڭ جوعىن كورىپ، ەسەپشى جۇپارعا.
— ەگىن باسىنان ءالى قايتقان جوق... فەرماڭ امان با، زۇلقيا؟ ءوزىڭ تۇندەلەتىپ نەعىپ ءجۇرسىڭ؟ — دەدى ەكى بەتى قىپ-قىزىل، دەنەسى تىعىرشىقتاي، تاپەلتەك جۇپار ءبىر ىرعالىپ قويىپ.
— امانشىلىق. ءبىر جۇمىسىم بولىپ كەلىپ ەدىم... مامىتتىڭ قايدا ەكەنىن دە بىلمەدىڭ بە؟
سۇراققا جاۋاپ بەرۋدىڭ ورنىنا جۇپار زۇلقياعا كوزىن ويناقشىتا توڭكەرىپ:
— سەنى كۇتە - كۇتە سارعايىپ، جاپ-جاڭا عانا ۇيىنە كەتتى، — دەدى كۇلە سويلەپ.
زۇلقيا جۇپار سوزىندە ءبىر استار جاتقانىن اڭعارمادى بىلەم، وعان قالتقىسىز يلانىپ: «كۇت دەپ مەن ەشقاشان ايتقان ەمەس ەدىم. نە ءۇشىن كۇتەدى، ءارى كەلەتىنىمدى قايدان ءبىلىپ كۇتەدى؟» دەگەن وي كەلدى دە:
— سەن ءوزىڭ نە ايتىپ وتىرسىڭ، مەنىڭ كەلەتىنىمدى ول قايدان بىلەدى؟ — دەدى.
— جۇرەك شىركىن بىلدىرمەي قويا ما...
— تاعى نەمەنەنى قوزداتتىڭ. جۇرەك دەگەن قايدان شىقتى؟
جۇپار ورنىنان تۇردى دا، شايقالا باسىن زۇلقيانىڭ قاسىنا كەلدى.
— ءشوپ باسى جەل تۇرماسا قيمىلدامايدى.
— قوي، شىراعىم، ونداي وسەگىڭدى مەنەن اۋلاق اكەت! — دەدى زۇلقيا قاباق شىتىپ.
— ەسىڭدە بولسىن، جۇپار ءارقاشان دا شىندىقتى ايتادى، — دەدى ەسەپشى قىز ساق-ساق كۇلىپ.
— اقىرىن كۇل، ۇيات قوي بىرەۋ ەستىسە...
— جوق جەردە ءوستىپ قىلىمەن قالاتىنىڭ - اي سەنىڭ... ودان دا مەن ساعان مامىتتىڭ قىزىعىن ايتايىن، وتىر.
— وسىلاي تۇرىپ-اق تىڭدايمىن، ايتا بەر!
— وندا كۇندىز كۇلكى، تۇندە ۇيقى جوق. ەسى-دەرتى ءبىر سەن. راس ايتام، ول ءقازىر زووتەحنيك بولماي، اگرونوم بولعانىنا وكىنەتىن كورىنەدى. زووتەحنيك بولسام، زۇلقيامنىڭ كۇنى-تۇنى قاسىندا بولار ەدىم عوي، دەپ ارمان ەتەدى دەيدى جازعانىڭ...
— جارايدى، بولدى، — دەدى زۇلقيا ءتۇسىن سۋىتىپ، — ءازىلدىڭ دە ءجونى بار. ەگەر كۇلكى كەرەك ەكەن، كۇلە بەر، وندا جۇمىسىم از. ال، ءبىراق مەنىڭ باسىمنان كۇلكى ىزدەمە.
— تۇك كورمەيمىن، شىنىم...
— ءجا، جەتتى... مەن قايتا ورالىپ سوعامىن... پرەدسەداتەلدە جۇمىسىم بار. كەتىپ قالا كورمەسىن.
قىزدىڭ سۇسپەن ايتىلعان بۇل سوزدەرى، ۇياڭدىق قالىپ ساقتاپ تۇرعانى بولماسا، وندا ءوزىن ۇقتىرا دا، سىيلاتا دا الاتىن قۇدىرەت پەن كەيبىر ادامداردا بولاتىن سەستىلىك بار ەكەنىن اڭعارتقانداي ەدى. مۇنىسى اۋزىن اشسا كومەكەيى كورىنەتىن، پارىقسىز جۇپارعا دا سەزىلدى بىلەم: «جاقسى، ايتايىن» دەدى ول جاڭاعى مول كۇلكىدەن تىيىلىپ.
جولدا زۇلقيا: «وسى جۇپار جاڭا نەمەنەنى كوڭىرسىتتى، ويىنى ما، شىنى ما؟» دەگەن وي كەلدى. اگرونوم ابىكەنوۆتى ول كوپتەن بىلەتىن ەدى. ونىمەن العاشقى رەت، بۇدان ەكى جىل بۇرىن، اۋدان ورتالىعىندا بولعان الدىنعى قاتارلى مالشىلاردىڭ ءماسليحاتىندا تانىسقان. مامىت اۋىلشارۋاشىلىق ينستيتۋتىن جاڭادان عانا ءبىتىرىپ كەلىپ، وسى ۆوروشيلوۆ اتىنداعى كولحوزعa جولداما العان بەتى ەدى. ءوزى باراتىن كولحوزدان كەلگەندىكتەن زۇلقيامەن ول سول العاشقى بەتتە-اق شۇيىركەلەسىپ، ءبىر اۋىلدىڭ ادامىنداي بولىپ كەتكەن.
العاشقى تانىسۋ قىزعا جىگىت جايىندا جاقسى اسەر قالدىرعان ەدى. ءوزى كىشىپەيىل، ءارى بايسالدى، ءارى مىنەزدى، ءارى ءبىلىمدى ادام. قالادان كەلسە دە، اۋىلشارۋاشىلىعىن جاقسى بىلەدى. ءتىپتى، اگرونوميا ماسەلەسى ەمەس، مال شارۋاشىلىعى جايىندا دا ماعلۇماتى مول ەكەنىن اڭعارتادى. بارىنەن دە بۇرىن، ونىڭ وسى مال جايىن ءبىلۋى زۇلقياعا ءتىپتى ۇناپ كەتكەن ەدى.
ادام ۇناپ قالسا، ونىڭ سۇيكىمدى بولا باستايتىنى بەلگىلى. جاس اگرونوم زۇلقيا كوزىنە ءمىنسىز جان بولىپ كورىنىپ، كۇن وزعان سايىن قادىرلەنە بەردى. ايتسە دە، وسى قادىرلەۋدەن ارعى سەزىمگە بارا الماي، بارسا دا، ىشتەي جاسقانشاقتاپ، وزىنەن ءوزى قىسىلىپ، ىڭعايسىزدانىپ قالاتىن ءبىر قالىپ تۋدى وعان. بۇل جاسقانشاقتىق «ول وقىعان جىگىت، مەن بولسام، قاراپايىم ساۋىنشىمىن» دەپ ءوز باسىن قوراش ساناعاننان تۋعان سەزىم ەدى.
زۇلقيا العاشقى كەزدەردە مامىتپەن قىسىلماي سويلەسىپ، ونىڭ الدىندا ءوزىن ەركىن ۇستاسا دا، وسىنداي ءبىر قورعانشاق ويلار كوڭىلگە ۇيالاي باستاعاننان كەيىن ونىمەن از ۇشىراسۋدى، از سويلەسۋدى قالاپ تۇراتىن بولعان. ءبىراق الدەقالاي كەزدەسىپ قالسا، سول ادامعا دەگەن ءوزىنىڭ جاقسى سەزىمىن جاسىرا الماي، ەكى بەتىنىڭ ۇشىنا قان ويناپ شىعا كەلەتىن. وسى ىڭعايسىزدىعىن سەزدىرىپ الام با دەپ، ول كەيدە قىسىلىپ قالاتىن.
مۇنى مامىت اڭعارمايتىن سەكىلدى. ول قىزبەن جۇرەگىنە سىر بۇككەن ادامدارشا ەمەس، قاننەن-قاپەرسىز سويلەسەدى. قىزدىڭ جۇزىنە دە تەسىلىپ قاراي قويمايدى، بەتكە شىققان قاندى دا، جۇرەكتىڭ كۇيىن اياسىنا تولتىرىپ الىپ، جاۋتاڭ قاققان سىرى مول ءمولدىر كوزدەرى دە بارلاي بەرمەيدى...
سونداي ادامنىڭ جۇرەگىندە بۇعان ايتىلماي جۇرگەن سىر بار دەگەنگە زۇلقيا سەنە المايدى. ءبىراق، «ءشوپ باسى جەل تۇرماسا قالاي قيمىلدايدى». دەرەگى جوق بولسا، بۇل دورەكى ءازىلدى جۇپار قايدان تاۋىپ العان؟ الدە ول مۇنىڭ ءوزىن سىقاق ەتكەنى مە؟.. سوندا نەنى ءبىلىپ، نەنى كورىپ سىقاق ەتەدى؟.. وسى ويلار باسىنا كەلىپ، كولحوز پاركىنەن وتە بەرە، زۇلقيا كىدىرىپ قالدى. «وسەك ءسوز تاراپ جۇرگەندە، جەتى تۇندە ۇيىنە بارعانىم قالاي بولادى؟..»
جوق، اگرونومنىڭ ۇيىنە قىزدىڭ قالاي دا بارۋى قاجەت ەدى. بۇل جەكە باستىڭ ۇرىمتال وي -سەزىمىنەن بيىك جاتقان، ۇلكەن مۇددەدەن تۋعان قاجەتتىك ەدى... وسى سالماعى اۋىر قاجەتتىك ەسكە تۇسكەندە، قىز شيراپ سالا بەردى دە، مامىت ۇيىنە قاراي اياعىن اسىعا باستى.
2
زۇلقيا كەلگەن جۇمىسىن بايانداپ وتىر. ونىڭ الدىندا، ستول ۇستىندە بىرنەشە حاتتار جاتىر. مامىتتىڭ ەكى كوزى وسى حاتتاردا. ول بۇل حاتتاردىڭ كەيبىرىنە كوز جۇگىرتىپ، وقىپ تا شىقتى، قىز «مىنانى دا وقىپ كورىڭىز» دەگەندەي ەكىنشى، ءۇشىنشى حاتتاردى دا ونىڭ الدىنا سىرادى.
حاتتار الۋان ءتۇرلى. ءبىرىن مالشى، ەكىنشىسىن ەگىنشى جازسا، ءۇشىنشىسى شارۋا انادان، ءتورتىنشىسى مەكتەپ وقۋشىسىنان كەلگەن. اۋدانداعى بىلىكتى، ءارتۇرلى ءىستىڭ ماماندارىنىڭ دا، پارتيا، سوۆەت قىزمەتكەرلەرىنىڭ دە حاتتارى ۇشىراسادى. ءبىر حاتتا وقۋشى قىز بالا قۇربىسىنا وكپەسىن، سول قۇربىسىنىڭ مۇنىڭ دوستىعىن قادىرلەمەي كەتكەنىن مۇڭ ەتىپ شاعادى. كولحوزشى انا: «ەرىم وتان سوعىسىندا قازا تاۋىپ ەدى. سودان قالعان كىشكەنتاي ۇلىمدى سۋۆوروۆ ۋچيليششەسىنە تۇسىرۋىمە كومەكتەس» دەگەندى وتىنەدى. اسىل تۇقىمدى انگور ەشكىلەرىن وسىرۋىمىزگە كولحوز پرەدسەداتەلى كوڭىل بولمەي وتىر، وسىعان ءسىز ارالاسساڭىز ەكەن دەگەندى ايتادى ءبىر حاتتىڭ يەسى. ەندى بىرەۋلەر كوندىر ەگىسىن وسىرۋدەگى وزدەرىنىڭ تاجىريبەسىن جازىپ، بۇل جاڭا داقىلدى بۇكىل اۋدان بويىنشا ورىستەتۋدىڭ قاجەتتىگىن ۇسىنادى. وسى حاتتاردىڭ ءبىر قاتارىنىن بۇرىشىنا «جاۋاپ بەرىلدى، تىلەگى ورىندالدى» دەپ جازىلعان.
ءار ءتۇستى سيامەن، ءار ءتۇستى قارىنداشپەن، ءار ءتۇرلى قاعازعا ءار ءتۇرلى قولمەن جازىلعان وسى ءبىر حاتتاردا سوۆەت ادامدارىنىڭ جۇرەگى جاتقانداي. سول جۇرەكتەر، ءوز ىشىندەگى اسىلى مەن تۇنىعىن، حالىق سەنگەن قالاۋلىنىڭ كوكەيىنە قۇيۋعا اسىعادى.
حالىق سەنگەن قالاۋلى، قاراپايىم ساۋىنشى سول جۇرەكتەن قۇيىلعان سەنىممەن، قۇرمەتپەن راحاتتانىپ سولاردىڭ بويىنداعى جاقسى قاسيەتتەردى ءوز جۇرەگىنە قۇيىپ العىسى كەلىپ، جار قۇلاعى جاستىققا تيمەي تىربانادى.
وسى ءور تالاپپەن تۋعان ورتا قاراپايىم جاندى ءومىر بيىگىنە ورلەتىپ بارادى. كەشە عانا ول بالا ەدى. ەرجەتىپ، ساۋىنشى بولدى. ادال ەتكەن ەڭبەگى ونى داڭققا بولەپ، الىس تۇكپىردەگى فەرمادان بۇكىل وبلىسقا اتاعىن جايدى. حالىق قۇرمەتتەپ، وبلىستىق سوۆەتكە ونى دەپۋتات ەتىپ سايلادى. الدا ءالى تالاي جارقىن جول جاتىر...
سول جولدىڭ ءبارىن ابىرويمەن، داڭقپەن وتكىسى كەلەتىن، حالىق الدىنداعى بورىشىن قالاي وتەيمىن دەگەن ويدان ەكى ەلى اجىراپ كورمەگەن وسىناۋ جاس جاندى مامىتقا اكەلىپ وتىرعان دا ورتاق مۇددەدەن تۋعان مىنا ءبىر حات ەدى.
«قۇرمەتتى دەپۋتات! ءبىزدىڭ كولحوزىمىز جىل سايىن نىعايىپ كەلەدى. تەحنيكاعا دىلگارلىك دەگەندى دە ارتقا سالدىق. ءبىراق، سوعان قاراماستان، ەگىن ءونىمىن ارتتىرۋدا پالەندەي العا كەتتىك دەپ ايتا المايمىز. راس، كەيدە مول ءونىم الامىز. ال، كەيدە، جاسىراتىن تۇگى جوق، ولقى سوعا بەرەمىز... وسىنى ءسىز قالاي دەپ ويلايسىز؟ وزگەرمەس تۇراقتى مول ونىمگە قانداي جولمەن جەتەمىز؟ ءسىز بىزگە وسى جونىندە كومەكتەسەسسىز...»
حات ۇزاق. مول ءونىم الۋدىڭ جولى بىزدىڭشە مىناۋ دەپ كولحوزشىلار وزدەرىنىڭ ۇسىنىسىن ايتقان. «ەگەر، مۇمكىن بولسا، — دەپ جازىلعان، — وسى ۇسىنىسىمىزدى ءبىزدىڭ اتىمىزدان وبلىستىق سوۆەتتىڭ سەسسياسىنا جەتكىزىپ، پىكىر قوزعاساڭىز دەيمىز».
— بۇل ارينە، ويلانارلىق ماسەلە، — دەدى مامىت حاتتى وقىپ شىقتى دا، قىزدىڭ جۇزىنە ويلى پىشىنمەن قادالا قاراپ.
— ءوز ويىم جەتەتىن ءىس بولسا، مەن سىزگە كەلمەس تە ەدىم، — دەدى قىز جىميىپ.
— جىل قۇسىنداي اندا-ساندا ءبىر كورىنىپ كەتكەنىڭ بولماسا، شىنىندا دا، ءبىزدى ۇمىتتىڭ عوي، — دەپ كۇلدى مامىت.
— قاي جەردە وت، قاي جەردە سۋ دەپ كوشىپ جۇرگەن مالشىنىڭ قولى تيە مە.
ءسوز اراسىندا ەلەۋسىز باستالىپ كەتكەن ءازىل اڭگىمە ءارى قاراي ورىستەمەي، وسىمەن بىتە قالدى.
— سونىمەن ءسىز ماعان قانداي اقىل بەرەسىز؟ — دەيدى زۇلقيا.
— اڭگىمە ءبىر عانا ءبىزدىڭ كولحوز جايىندا بولسا، ءبىر نارسە ايتقان بولار ەدىم. ال، ماسەلەنى سەن تىم كەڭ كولەمدە قويىپ وتىرسىڭ...
— مەن ەمەس، حالىق قوي.
— ول راس، ءسوز جوق، كولحوزشىلار ماسەلەنى دۇرىس كوتەرىپ وتىر. بۇل وڭىردەگى كولحوزداردىڭ ءبارى دەرلىك، راسىندا دا، سۋ تاپشىلىعىن كورۋمەن كەلەدى. ەگەر سۋ ماسەلەسى شەشىلسە، ەگىن ماسەلەسى دە شەشىلەر ەدى دەگەن پىكىرگە ءبارىمىز دە قوسىلامىز.
— سۋ ماسەلەسىن قالاي شەشۋگە بولادى؟
— سۋ ماسەلەسىن شەشۋدىڭ جولى دا بىرەۋ عانا. مىنا كولحوزشىلار ۇسىنىپ وتىرعان تاۋ وزەنىن ەسكى ارناسىنان بۇرىپ اكەتىپ، جاڭا سوراپقا اۋناتىپ جىبەرىپ بوگەت سالسا، سۋعا كەنەلەتىن بولامىز. وندا ەگىن عانا ەمەس، شابىندىق جەرلەردى دە قولدان سۋاراتىن دارەجەگە جەتەمىز.
زۇلقيانىڭ ويى كولحوزشىلار ۇسىنىسىن، بولعالى جاتقان سەسسيادا قابىلداۋدى قۋزاۋ بولاتىن. ءبىراق، بۇل ماسەلەنى قالاي كوتەرۋ كەرەك، قاي تۇرعىدان كوتەرۋ كەرەك؟ مىنە، بار قيىندىق وسىندا جاتقان ءتارىزدى. بوگەت سالۋ كەرەك. سۋدى كوبەيتۋ كەرەك دەگەن جالاڭ ۇسىنىستى ەكىنىڭ ءبىرى ايتا الادى. ايتىلىپ تا ءجۇر... سول بوگەتتى سالۋعا قانداي مۇمكىندىك بار؟ قاي تۇستان، قالاي سالۋ كەرەك؟ قانداي قارجىنى پايدالانىپ، قانداي كۇشكە سۇيەنۋ كەرەك؟ مىنە، وسى سياقتى ناقتى ۇسىنىسپەن، ناقتى جوسپارمەن بارسا عانا بۇل ماسەلەگە جۇرت نازارىن اۋدارماق. سوندا عانا ءسوز ىسكە اينالۋى ىقتيمال. سول ءۇشىن دە ماماندارمەن، كولحوز باسشىلارىمەن اقىلداسىپ، ولاردىڭ كەڭەسىن تىڭداپ، ءوز ۇسىنىسىن بارلىق جاعىنان شىندىقپەن دالەلدەپ بارماقشى ەدى ول. سولاردىڭ ىشىندە، اسىرەسە، مامىتتان كوپ كومەك كۇتىپ كەلگەن.
— نەگە ويلانىپ قالدىڭ؟ — دەدى مامىت وعان.
— بوگەت سالۋعا بولادى دەيسىز. ال، سونى سەسسيادا مەن قالاي دالەلدەۋىم كەرەك؟ مىنە، وسىنى ءسىز ماعان جۇيەلەپ بەرسەڭىز. سودان سوڭ كولحوز باسقارماسىنىڭ تالقىسىنا سالامىز.
— سۋ مامانىمەن كەڭەسىپ العاندا جاقسى بولاتىن ەدى، — دەدى مامىت ويلانىپ، — دەگەنمەن كىرىسىپ كورەيىك.
— ولاي بولسا كەڭسەگە كەتتىك.
— شاي ءىشىپ بارايىق — دەدى مامىت ەلەكتر پليتكاسى ۇستىندە مانادان قايناپ تۇرعان اق شاينەككە ءتونىپ.
شاينەك، بۋى اسپانعا كوتەرىلىپ، ساقىرلاپ قايناپ جاتقان ەدى.
3
زۇلقيا اتتانىپ كەتكەلى بۇگىن ءتورتىنشى كۇن. اۋىل ادامى ونىڭ جولىنا كوز تىگەدى. ول ءار جۇرەكتى بيلەگەن مۇددەنى الىپ كەتكەن، جيناقتاپ، تۇيىندەپ اكەتكەن. اۋىل ادامىنىڭ تۇنىق ويى، اقىلى جۇمسالعان سول مۇددەگە سەسسيا نە ايتتى ەكەن دەگەن سۇراق كارىنى دە، جاستى دا مازالايدى.
مامىتتى دا وسى وي بيلەگەن. ونىڭ كوز الدىنا جاڭا ارنامەن اققان جاڭا وزەن ەلەستەيدى. سول ەلەس ونى كولحوزدىڭ شىعىس جاعىندا جارقىراعان ايدىن كولگە اپارادى. سول كولدەن تۇس-تۇسقا تارامدالىپ شاعىن كانالدار كەتىپ جاتىر. سول كانالداردان ارىقتار، ارىقتاردان اتىزدار تاراپ، ەگىس دالاسىن تاۋدىڭ ەركە سۋى ارالايدى...
— شىركىن وسى ويىمىز جۇزەگە اساتىن بولسا، شالقىر ەدى جەرىمىز! — دەپ قيالدايدى ول.
...باسقارما ماجىلىسىنەن شىعىپ، مامىت پاتەرىنە قاراي بەتتەپ كەلە جاتتى. جانىندا كورشىسى جۇپار بار. ءتۇن قاراڭعى. ءار جەردەن ءبىر ەلەكتر شامى جىلتىلدايدى. الايدا، كوشە بويلاپ، سامساپ وسكەن بيىك اعاشتار شام ساۋلەسىن اينالاعا تۇسىرمەي، جاسىل جاپىراقتارىمەن كولەگەيلەپ جاسىرادى.
جۇپار كوشەنى باسىنا كوتەرە ساڭقىلداپ سويلەپ كەلەدى. ول كۇندىز باقشا بريگاديرىمەن ۇرسىپ قالعانىن، تاڭەرتەڭ باۋ ارالاپ ءجۇرىپ باسقا تارتاتىن كوك جىبەك ورامالىن جوعالتىپ العانىن، كەشە كەشكە كينوعا كەشىگىپ قالعانىن، قىسقاسى، بىرىنە-بىرى بايلانىسسىز كوپ جايلاردى قوزعاپ كەلە جاتتى دا، ءبىر كەزدە ءسوز اياعىن مامىتتىڭ ءوز باسىنا اكەلىپ تىرەدى.
— سەن تۋرالى مەن زۇلقياعا ايتتىم.
ونىڭ اڭگىمەسىنە مانادان بەرى ءجوندى قۇلاق قويماي كەلە جاتقان مامىت سەلت ەتىپ:
— نەنى ايتتىڭ؟ — دەدى.
— سۇيەتىنىڭدى ايتتىم.
— سۇيەمىن دەپ قاشان ايتتىم؟
— جاقسى قىز دەپ ىنتىعىپ جۇرمەۋشى مە ەدىڭ؟
— جاقسى دەسەم ودان سۇيەم دەگەن ۇعىم شىقپايدى عوي.
— جاقسى قىز بولسا، سۇيمەيتىن نەمەنەڭ بار؟!
— ءاي، جۇپار، جۇپار؟! قۇددى بالاسىن...
— جۇپار دۇرىسىن ايتادى. نەمەنە، قارتايعانشا وسىلاي جۇرە بەرمەكپىسىڭ؟! وقىمىستى بولماق تۇگىل، كىم بولساڭ دا ول كەلىسپەيدى.
— ءسوز تاپقانعا قولقا جوق! — دەدى مامىت كۇلىپ.
— جۇپار شىندىقتى ايتادى.
«جۇپار شىندىقتى ايتادى». مامىت ۇيىنە كەلگەن سوڭ دا ەسەپشى قىزدىڭ وسى ءسوزىن ەسكە ءتۇسىرىپ كۇلىپ الدى. «ايتتى - ايتپادى زۇلقيا جاقسى قىز عوي»، — دەپ ويلادى ول، قىزدىڭ سوڭعى ەكى جىلداعى ءوزى بىلەتىن ءومىر جولىن كوز الدىنا كەلتىرىپ. وسى ەكى جىلدا عانا زۇلقيا وعان ادام سىرىنىڭ تالاي قىرلارىن انعارتىپ تاستادى. العاشقىدا، جاي ءبىر قاراپايىم ساۋىنشىنى كوردى. كوڭىل وعان سەلت ەتپەدى. ودان كەيىن ءتاتتى ارمانى، وڭدى ءازىلى، سۇيكىمدى مىنەزى بار قىلىقتى قىزدى كوردى. وعان دا مويىن بۇرمادى. كەلە-كەلە سۇيكىمدى قىزدى عانا ەمەس، جاتسا - تۇرسا ويلايتىنى ەل-جۇرت مۇددەسى، سانالى جاستى، حالىق مۇراتىنىڭ قىزمەتشىسىن كورەدى. كوز الدىندا قاراپايىم ساۋىنشى قىزدىڭ وسىنشا ءوسىپ بارا جاتقانى ونى ءارى ءسۇيسىندىردى، ءارى قىزىقتىردى.
وسى ادامدى ول ءقازىر تاعى ويلاپ وتىر. وعان دەگەن ءبىر جاقسى ىقىلاس، قالاۋى بار ىستىق سەزىم پايدا بولعان.
زۇلقيا جايىندا انتالاپ كەلە باستاعان وسىنداي ءبىر كوپ ويدى ەسىك جاقتان شىققان تارسىل سەرىلتتى. ەسىكتى ءبىر عانا شەرتىپ «كىرۋگە بولا مانىڭ» ىرىمىن جاساپ، اسىعا باسىپ جۇپار كىرىپ كەلدى.
— ەسىتتىڭ بە، راديو زۇلقيا تۋرالى حابار بەرىپ جاتىر...
— قاي ستانسيا؟ اۋدان با، الماتى ما؟
— ونشاسىن اڭعارمادىم. ۇيگە كىرسەم، راديو سويلەپ تۇر ەكەن.
مامىت راديوپريەمنيكتىڭ شامىن جاعىپ، ءتىلىن اۋەلى ورتا تولقىنعا سالىپ، ءبىراز اينالدىرىپ كوردى دە، كەيىن قىسقا تولقىنمەن الماتىعا قويدى.
«...دەپۋتات زۇلقيا سۇيىندىكوۆانىڭ دالەلمەن، كوڭىلگە قوندىرا ايتقان باعالى ۇسىنىسىن سەسسياعا قاتىسقان كوپ دەپۋتاتتار جاقتادى. تاۋ وزەنىن، جاڭا ارنانى زەرتتەۋگە جانە جاڭا قۇرىلىستىڭ جۇمىس كولەمىن بەلگىلەۋگە وبلىستىق سۋ شارۋاشىلىعى ءبولىمى تاياۋدا ماماندار جىبەرمەك. ءسويتىپ، بۇل اۋداندا جاڭادان تاعى دا ءبىر يگى جۇمىس باستالاتىن بولادى...»
— جاسا، زۇلقيا! — دەپ مامىت قۋانعاننان ايقايلاپ جىبەردى.
— وسىنداي قىزدى دا سۇيمەيمىن دەيدى-اۋ، مىنا سەن سياقتى سىلقىم جىگىتتەر. نە دەسەم ەكەن، ءا! — دەپ جۇپار كوڭىلدى پىشىنمەن داۋرىعا سويلەدى.
— ءيا، مۇنداي قىزداردى سۇيمەۋ مۇمكىن ەمەس!
— باسە... مىنا مەنىڭ شىندىقتى ايتاتىنىما كوزىڭ ەندى جەتتى مە؟!..
— دۇرىس، دۇرىس! — دەدى مامىت سىلق-سىلق كۇلىپ.
وكتيابر، 1951.
You Might Also Like
-
انا ۇيگە قاتتى كۇيىنىپ كەلدى. كەلىنى تۋرالى ەستىگەن ءسوز ونە بويىن تىتىرەنتىپ، مازاسىن الىپ بارادى.
