InfoHub Logo

(ا. ت. تۆاردوۆسكيي ەلۋ جاستا)

ادام بالاسى كوز تويماستىق كوركەم، ءوز جۇرەگىن تەربەتەر ءومىر قۇبىلىستارىنىڭ كەبىن پوەزياعا تەڭەپ سويلەيدى. پوەزيا انىعىندا سۇلۋلىقتىڭ، تەرەڭدىكتىڭ، سەزىم كۇيىنىڭ ەڭ بيىك مۇناراسى ەمەس پە؟ مىنە، سوۆەت وداعىنىڭ ەڭ كورنەكتى، ەڭ تالانتتى اقىنى الەكساندر تۆاردوۆسكيي شىعارمالارىن وقىپ شىققاندا وسى ءبىر عاجاپ كورىنىس كوز الدىڭا كەلە قالادى. يا، قازاق بول، نە بولماسا باسقا ۇلتتىڭ پەرزەنتى بول، — ونىڭ ۇستىنە اقىنمەن تىكەلەي تانىس بولماي-اق قوي، سولارعا قاراماستان، سەنىن. جۇرەگىڭنىڭ تۇكپىرىندە اقىنعا دەگەن سۇيىسپەندىك وتى، ماحاببات وتى جارق ەتىپ تۇتانادى دا سونبەيدى. پوەزيالىق سۇلۋلىق — ايقىندىقتا، ءتىل ونەرىنىڭ زەرگەردەي شەبەرلىگىندە، قورعاسىنداي سالماقتى، وتتاي جىلىلىعىندا دەسەك وسى قاسيەتتىڭ ءبارىن الەكساندر تۆاردوۆسكيي جىرلارىنان تابامىز، ونىڭ شىعارمالارى شىندىقتاي ايقىن، ومىردەي جىلى، تەرەڭ.

قازاق دالاسىندا تاۋ مەن قۇزدار، ادەمى تازا بۇلاقتار قانداي كوپ. مەن بالا كەزىمدە بيىك قۇزدان سارقىراي قۇلاعان تاس بۇلاقتىق جاعاسىندا تالاي-تالاي وتىرىپ، ۇزاقتى كۇن كوزىمدى الماي سۇقتانا قاراۋشى ەدىم، ءارى سۇلۋ، ءارى كۇشتى، ءارى تازا كوپىرە اتقىلاعان بۇلاق سۋى ماعان تىم سۇيىكتى ەدى، سولاي وتىرىپ اس ءىشۋدى ۇناتار ەدىم، ءبىراق قارنىم اشپاس ەدى. تۆاردوۆسكييدىڭ «جەر ۇيىق»، «ۆاسيليي تەركين» پوەمالارىن وقىپ شىققان كەزدەرىمدە دە مەن ءدال بالا كۇنىمدەي، تاس بۇلاقتىڭ، بيىك قۇزدىڭ جانىندا وتىرعانداي، قۇلاعىما سىلدىراعان ادەمى كۇي كەلىپ، كوز الدىما تاماشا ءبىر سۇلۋلىق بەينەسى ەلەستەگەندەي بولادى. كەيبىر قۇنارسىز بۇلاق سۋىنداي اعىپ تۇرىپ سارقىلا قالار، بولماسا گۇرىلدەي قۇلاعان ەكپىنىنەن ايىرىلىپ، تامشىلاي جىلاپ اعار مىنەز تۆاردوۆسكيي پوەزياسىندا جوق. تۆاردوۆسكيي پوەزياسى ءارى ەركىن، ءارى تىنىمسىز اققان تازا بۇلاققا ۇقساس.

مەنىڭشە اقىن جۇرەگى ءومىردىڭ، بارومەترىندەي بولماي، ءوز وتانىمەن، ءوز حالقىمەن تاعدىرىن بىرىكتىرمەي ادەمى، كۇشتى جىرلار (پوەزيا ماعىناسىنا ايتىلىپ وتىر. ج. س.) بەرە المايدى، ال تۆاردوۆسكيي پوەزياسىنىڭ كۇشى — ونىڭ پارتياعا، وتانىنا شەكسىز بەرىلگەندىگىندە، اقىندىق جۇرەگى تولى ماحابباتىندا عوي دەيمىن.

تۆاردوۆسكييدىڭ اقىندىق كۇشى سونداي ولشەۋسىز — وندا ءسوز تابا الماي، ويىنا كەلگەنىن قىستىرا سالۋ، جاڭالىق ىزدەگەنسىن وقۋشىنىڭ كوڭىلىنە قونبايتىن تەڭەۋلەر جاساۋ دەگەن مۇلدە جوق، ونىڭ ءاربىر ءسوزى كريستالداي تازا، ايقىن، اقىن جۇرەگىنىڭ ىستىق جالىنىنا بولەنگەن جىلى. اقىنداردىڭ ءارتۇرلى بولۋى، پوەزيا ناقىستارىنىڭ كوپ تۇستەرمەن، كوپ مانەرلەرمەن بايۋى كەرەك دەيتىن قاعيدانىڭ دۇرىس ەكەندىگى تالاسسىز. وعان قاراماستان وقىپ وتىرىپ ءوز جازعانىنا ءوزى تۇسىنبەيتىن بۇلدىر، ماعىناسىز، ايعايمەن جۇرەتىن كەيبىر بوس كەۋدە اقىنداردىڭ پوەزيامىزدا بولۋى اسا زياندى. مەنىڭشە كوپ ۇلتتى سوۆەت پوەزياسىنىڭ ءالى دە قارىشتاپ وسۋىنە، ءومىر شىندىعىن جىرلاۋىنا تۆاردوۆسكيي شىعارمالارى كوپتەگەن ۇلگىلەر بەرەتىنى، ىلگەرى باستايتىنى داۋسىز. اسىرەسە، قازاق اقىندارى تۆاردوۆسكيي پوەزياسىن بايىبىنا جەتە، وتە بايسالدىلىقپەن، كورەگەندىكپەن وقىپ، زەرتتەپ، ۇلگى الۋى كەرەك. كوركەمدىك شەبەرلىكتى، تەمانى مەڭگەرۋ ادىستەرىن تۆاردوۆسكييدەن ۇيرەنۋلەرى كەرەك.

ۇنەمى ءومىردىڭ الدىڭعى شەبىندە جۇرەتىن جاۋىنگەر، لەنيندىك زاماننىڭ اسا كورنەكتى اقىنى الەكساندر تۆاردوۆسكيي قازاق وقۋشىلارىنا كوپتەپ ءمالىم؛ ونىڭ «جەرۇيىق»، «ۆاسيليي تەركين»، «شىعاننان شىعانعا» پوەمالارىن جاقسى اقىندارىمىز قاسىم امانجولوۆ، قاسىم توعىزاقوۆ، عافۋ قايىربەكوۆ قازاق تىلىنە اۋدارعان، وسى اۋدارمالار ارقىلى تۆاردوۆسكيي شىعارمالارى قازاق پوەزياسىنىڭ التىن قورىنا قوسىلدى دەسەك ءبىز وتىرىكشى بولمايمىز.

ەلۋ جاس — ەر جاسى، جاقسى، پوەزيا ءۇشىن، سوۆەت پوەزياسىنىڭ دۇنيە جۇزىندەگى ەڭ وزىق، ەڭ كۇشتى، ەڭ كوركەم پوەزيا بولۋى جولىنداعى كۇرەستەردىڭ ۇنەمى الدىڭعى ساپىندا كەلە جاتقان جاۋىنگەر اقىننىڭ بۇدان بىلاي دا سوۆەت پوەزياسىنا قوسار ۇلەسى ۇشان-تەڭىز، وعان جۋىقتا عانا بىتىرگەن «ءبىر قيىردان ءبىر قيىرعا!» پوەماسى ايعاق. مەن ءبىزدىڭ سۇيىكتى الەكساندر تۆاردوۆسكييگە ەلۋ جاسقا تولعان مەرەكەسى ۇستىندە بارلىق قازاق اقىندارى اتىنان جاقسى شىعارمالارى ءۇشىن راحمەت ايتامىن، دەنىنە ساۋلىق، ۇزاق ءومىر، ەڭبەگىنە جەمىس تىلەيمىن.

---