InfoHub Logo

سپورتتىڭ ادام ومىرىندە الاتىن ورنى ەرەكشە. سپورتپەن اينالىسقان ادامنىڭ دەنساۋلىعى مىقتى، شىدامدى، شىمىر بولادى. ءبىزدىڭ اتا- بابالارىمىز «ءتانى ساۋدىڭ — جانى ساۋ» نەمەسە «ءبىرىنشى بايلىق-دەنساۋلىق»، — دەپ بەكەر ايتپاعان. ءبىراق، وسى ناقىل ءسوزدىڭ سالماعىن، جۇكتەر جاۋاپكەرشىلىگىن سەزىنبەيتىن دە، مويىندامايتىن دا سىڭايلىمىز.

سالاۋاتتى ءومىر ءسۇرۋدىڭ، تازالىقتى ساقتاۋدىڭ بەلگىلى ەرەجەلەرىن بىلمەيتىن دە جان كەمدە-كەم. ءتىپتى ول مەكتەپ باعدارلاماسىنا دا ەنگىزىلگەن. ءبىراق وعان كوپشىلىگىمىز كۇندەلىكتى ومىردە اسا ءمان بەرمەيمىز. نەگە؟ ونىڭ باستى سەبەبى، ءوز بويىمىزدا قالىپتاسىپ قالعان جالقاۋلىق جەڭەتىن كۇش-جىگەردىڭ السىزدىگى. بۇل السىزدىككە مويىنباس ءۇشىن كۇندە تاڭەرتەڭگىلىك ۋاقىتتا 20-30 مينۋتتاي ەرتەرەك تۇرىپ شاما كەلگەنشە جۇگىرىپ، سەكىرىپ ءارتۇرلى قيمىل-قوزعالىس جاتتىعۋلارىن جاساپ سوڭىنان سالقىن سۋمەن شايىنىپ دەنەنى شىنىقتىرۋعا بولادى عوي. ءبىراق كوپشىلىگىمىز جاس كەزىمىزدە بۇل ماسەلەگە كوڭىل بولمەي ەسەيگەن سوڭ جالقاۋلىقتىڭ قۇرساۋىنان بوساي الماي، جاسىمىزعا جەتپەي قارتايىپ، ءارتۇرلى سوزىلمالى اۋرۋلارعا شالدىعىپ، قايعى-قاسىرەت پەن ءولىم قورقىنىشىنان قالتىراپ كۇن وتكىزەمىز. دەنساۋلىعىمىز مىقتى بولۋ ءۇشىن مىناداي ءتورت شارتتى بۇلجىتپاي ورىنداۋ قاجەت. ولار: دەنە ەڭبەگى، تاماقتى ۋاقتىلى ءىشۋدى، ۋاقىتتى دۇرىس پايدالانۋ، شىنىعۋ جانە دەمالا ءبىلۋ. ونىڭ بەسىنشى شارتى — باقىتتى ءومىر ءسۇرۋ!

جاستار ءۇشىن تاعى ءبىر ارنايى ايتا كەتەتىن كەڭەسڭىم بار. سپورتپەن اينالىسۋ دەنساۋلىقتى جاقسارتادى. سپورتتىڭ ەڭ قاراپايىم ءتۇرى — جۇگىرۋ. كۇن سايىن تاڭەرتەن ءۇيدىڭ ماڭايىندا، سايااباقتا، الاڭدا جارتى ساعاتتاي جۇگىرۋ قاجەت. ەگەر، جۇگىرۋگە دارىگەر رۇقسات ەتپەسە تاڭعى تازا اۋادا سەرۋەندەۋگە بولادى. سونداي-اق ءارتۇرلى جاتتىعۋلار جاساۋعا بولادى.

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن.ءا.نازاربايەۆتىڭ ەلىمىزدىڭ حالقىنا جولداۋىندا 2030 جىلعا دەيىن ەكانوميكالىق، الەۋمەتتىك بيىكتەرگە كوتەرىلۋ ءۇشىن رۋحاني بايلىقتىڭ، دەنساۋلىقتىڭ قاجەتتىگى اتاپ كورسەتىلگەنى ءمالىم. «تازالىق — ساۋلىق نەگىزى، ساۋلىق بايلىق نەگىزى»،- دەپ بەكەر ايتپاسا كەرەك. گۇلدەنگەن ەكانوميكانى دەنى ساۋ، سانالى ازاماتتار جاسايدى. سوندىقتان جولداۋداعى سالاۋاتتى ءومىر سالتىن قالىپتاستىرۋ، ناسيحاتتاۋ شارالارىن بەلسەندىرەك جۇرگىزگەنىمىز ابزال. اسىرەسە، جاس ۇرپاقتىڭ بويىنا تازالىق پەن سەرگەكتىكتى ورنىقتىرۋ — ءبىزدىڭ مىندەتىمىز.

«سالاۋاتتى ءومىر ءسۇرۋ دەگەنىمىز — تازالىق ساقتاپ، دەنە تاربيەسى جانە سپورتپەن شۇعىلدانۋ». بالا تاربيەسىنە قازاق حالقى ەرتە كەزدەن كوڭىل ءبولىپ، بالانىڭ اقىل — ويىنىڭ، دەنە ءبىتىمىنىڭ دۇرىس قالىپتاسۋىنا ەرەكشە كوڭىل ءبولىپ وتىرعان. وسىعان دالەل قازاقتىڭ سپورتتىق ويىندارى. جاس كەزىنەن باستاپ بالالارعا دۇرىس تاربيە بەرىپ، اسىق اتىپ، اتقا ءمىنىپ، تەڭگە ءىلىپ، بايگەگە شاۋىپ، كۇرەسكە ءتۇسىپ وسكەن بالالار شىمىر دا شىنىققان، ەپتى دە يكەمدى بولعانىن بىلەمىز. قازىرگى ۋاقىتتى وتكەن كەزەڭمەن سالىستىرا المايسىڭ. سەبەبى، ۋاقىت وتە كوپتەگەن وزگەرىستەر ومىرگە ەندى. ءتىپتى، بالا تاربيەسىنە جاڭاشا كوز قاراسپەن قارايمىز. قازىرگى تاڭداعى قوعامداعى جات قىلىقتار جاستارعا كەرى اسەرىن تيگىزۋدە. جاستار اراسىنداعى تەمەكى، ىشىمدىككە ەلىكتەۋشىلىك، ءتىپتى ناشاقۇمارلىق تا دەندەپ بارا جاتقانداي. قازىرگى عالامدىق جاڭارۋ كەزىندە كومپيۋتەرگە تاۋەلدىلىك ماسەلەسى دە قوسىلىپ وتىر. قىزىعۋشىلىقپەن ىستەگەن ارەكەتتىڭ سوڭى نەمەن تىنارىن دا تۇسىنبەي ىستەپ، وپىق جەۋى مۇمكىن. دەمەك، قازاق حالقى «تاربيە باسى — تال بەسىك»، — دەپ بەكەر ايتپاسا كەرەك. جات قىلىقتارعا قارسى تاربيەنى وتباسى وشاق قاسىنان باستاعان ءجون.

سالاۋاتتى ءومىر سالتىن قالىپتاسترۋدا دەنە تاربيەسىنىڭ ماڭىزى زور. جاستاردى بولاشاقتىڭ تىرەگى بولاتىن، دەنساۋلىعى مىقتى ازامات رەتىندە قالىپتاستىرۋ كەرەك. ەلباسىمىز قازىرگى جاستاردىڭ بولاشاعىنا زور سەنىممەن قاراپ، ءۇمىت ارتادى. ياعني، دەنى ساۋ، ءبىلىمدى، بىلىكتى، جان-جاقتى قالىپتاسقان بولاشاق جاستاردى ەلەستەتەدى. ەلباسىمىزدىڭ قولداۋىمەن 2003 جىل — دەنساۋلىق جىلى بولىپ جاريالانعانى بەلگىلى، راسىندا دا بۇگىنگى تاڭدا ەلىمىزدىڭ اقساقالدارىنان كىشكەنتاي بالاسىنا دەيىن دەنە تاربيەسىنە ەرەكشە ءمان بەرۋى بىزدەردى قۋانتىپ وتىر.

سپورت — قوعامداعى جالپى مادەنيەتتىڭ ءبىر بولىگى، ادامنىڭ دەنە قابىلەتتەرىن دامىتۋ مەن دەنساۋلىعىن نىعايتۋعا باعىتتالعان الەمەتتىك قىزمەتتىڭ ءبىر سالاسى. جاستاردىڭ جان-جاقتى دامۋىن سپورتسىز ەلەستەتۋ مۇمكىن ەمەس. دەنەسى جاقسى دامىعان دەپ كۇن رەجيمىنە سپورتپەن جۇيەلى اينالىسۋدى ەنگىزگەن، اعزانىڭ شىنىعۋى ءۇشىن تابيعي فاكتورلاردى تۇراقتى پايدالاناتىن، جۇمىستى بەلسەندى دەمالىس پەن اۋىستىرىپ وتىراتىن جاس ادامدى ايتامىز. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، سپورت — بارلىق تاربيە اتاۋلىنىڭ ءبىر سالاسى. ونىڭ ءتۇپ قازىعى — قوزعالىس، ال قوزعالىسسىز تىرشىلىك جوق. سپورت ءسوزىنىڭ ماعىناسى كەڭ. دەنە تاربيەسى سونىڭ قۇرامداس بولىگى، دالىرەك ايتقاندا باستاپقى باسپالداعى. ونىمەن تۇراقتى شۇعىلدانعان ادامنىڭ دەنساۋلىعى مىقتى، زور بولماق. ءبىرىنشى بايلىق — دەنساۋلىق، ال سول دەنساۋلىقتىڭ كەپىلى — سپورت.

اقتوبە قالاسى №61 جببوم—ءنىڭ
دەنە شىنىقتىرۋ ءپانى ءمۇعالىمى كاسىموۆ كۋانىش اميرەيەۆيچ

---