InfoHub Logo

ماركەتولوگتار العىڭىز كەلمەگەن زاتقا اقشاڭىزدى شىعارۋ ءۇشىن وسى ايلالاردى قولدانادى.

1. «قاراڭىزشى، قانداي ءتاتتى!»

سەزىم ورگاندارى — بۇل ماركەتولوگتاردىڭ ەڭ بەلسەندى وداقتاستارى. ەڭ كوپ ايتىلاتىن نارسە: «دۇكەنگە اش بارماڭىزدار!»، ويتكەنى نەعۇرلىم اشىرقاپ بارساڭىز، سول عۇرلىم قاجەتسىز نارسەنى كوبىرەك الاسىز (ارينە ءتاتتىسىن). ءتىپتى ءسىز اش بولماساڭىز دا، سۋپەرماركەتتەردە ءسىزدىڭ تابەتىڭىزدى اشاتىن كوپتەگەن تاسىلدەر جاسىرۋلى.

مىسالى، جاڭا پىسكەن ناننىڭ ءيىسى ءوزىن تاماشا اقتايدى: ول ساتۋشىنى باۋلاپ، كوبىرەك اقشا جۇمساۋعا ماجبۇرلەيدى. دۇرىس تۇسىرىلگەن جارىق تا جاقسى جۇمىس اتقارادى: سورەلەردەگى ازىقتار مەرەكەلىك داستارحانداعىداي، ءدامدى، ءنارلى جانە تارتىمدى كورىنەدى. بۇل قالجىڭ ەمەس، بۇل سالادا كاسىبي جارىقتاندىرۋشىلار قىزمەت ەتەدى!

الايدا سىلەكەيدى اعىزاتىن جانە تىسكەباسار بىردەڭە ساتىپ الۋعا يتەرمەلەيتىن ەڭ قۋاتتى تاسىلدەردىڭ ءبىرى – ءدامىن تاتۋعا ۇسىنىلاتىن تەگىن ۇلگىلەر. قوناقجايلىقپەن جايىلعان داستارحاندارداعى شۇجىق ءۇزىندىسى، ىرىمشىك تىلىمدەرى مەن جەمىستەر بىردەن ەكى قوياندى ولدىرەدى. بىرىنشىدەن، ولار حوش ءيىستى، تارتىمدى، ونى بىردەن جەپ قويعىڭىز... ياعني ساتىپ العىڭىز كەلەدى. ەكىنشىدەن، تەگىن ءدام تاتقاننان كەيىن، ءسىز ءوزىڭىزدى دۇكەن الدىندا بورىشتى سەزىنەسىز. بورىشتى قالاي وتەيسىز؟ ارينە ساۋدا جاساپ! وسى شۇجىق تەگىن ءدام تاتاتىن جەرگە جايعاستىرىلماسا، ءسىز ول تۋرالى ويلاماس تا ەدىڭىز. ال ءقازىر ول ءسىزدىڭ سەبەتىڭىزدە. ارينە سونىمەن قوسا چەگىڭىزدە دە كورىنىس تاۋىپ تۇر.

2. مۋزىكامەن گيپنوزداۋ

سۋپەرماركەتتە جىلدام ىرعاقتى اۋەندى ەستىسەڭىز – بىردەن ساقتىقتى كۇشەيتىڭىز. جىلدام ىرعاقتاعى اۋەندى، ساتۋلاردى ارتتىرۋ قاجەت بولعاندا قوسادى. امەريكالىق ماركەتينگ قاۋىمداستىعى جۇرگىزگەن زەرتتەۋلەردىڭ دالەلدەۋىنشە: ىرعاقتاعى مۋزىكا ساتىپ الۋشىلاردى بەيبەرەكەت ساتىپ الۋلارعا يتەرمەلەيدى.

ىشكى سەزىممەن جوعارى قارقىنعا ەلىكتەپ، ءبىز اربامىزعا نەعۇرلىم قىمبات تاۋارلاردى كوپ مولشەردە سالعانىمىزدى بايقاماي قالامىز.

ەكىنشى جاعىنان، باياۋ اۋەن دە قۋلىقتىڭ ءبىر تۇرىنە جاتادى. دۇكەندەر جۇرەك قاعىسىنىڭ ورتاشا جيىلىگىنەن ەداۋىر باياۋ ىرعاقتاردى ادەيى ىرىكتەيدى. بۇل ادامداردى كىبىرتىكتەۋگە، سورەلەردىڭ الدىندا ۇزاعىراق بوگەلۋگە، ساۋدا زالىندا كوبىرەك ۋاقىت وتكىزۋگە، جانە دە سالدارىنان كوبىرەك ساۋدا جاساۋعا يترەمەلەيدى. جانە دە ءسىز شامامەن ادەتتەگىدەن 30% ارتىق ساۋدا جاسايسىز – «ۆىنوس موزگا! كاك ماركەتولوگي مانيپۋليرۋيۋت ناشيم سوزنانيەم ي زاستاۆليايۋت ناس پوكۋپات تو، چتو يم حوچەتسيا» («ميدى اعىزۋ! ماركەتولوگتار ءبىزدىڭ سانامىزدى ءقايتىپ اربايدى جانە قالاعاندارىن بىزگە ساتىپ الۋعا قالاي ماجبۇرلەيدى») كىتابىنىڭ اۆتورى جانە ماركەتينگ جونىندەگى امەريكالىق كەڭەسشى مارتين ليندستروم وسىلاي سەندىرەدى.

ءوزىڭىزدى مۋزىكانىڭ وسىنداي ىقپالىنان قورعاۋ ءۇشىن، دۇكەندەرگە ءوزىڭىز عانا ۇناتاتىن مۋزىكانى تىڭداۋعا مۇمكىندىك بەرەتىن قۇلاققاپ كيىپ بارىڭىز.

3. تۇستەرمەن راسىمدەۋ

ادامدار قابىرعالارى مەن كىرەبەرىستەرى سىرت جاعىنان «جىلى»: قىزىل، قىزعىلت سارى، سارى تۇستەرگە بويالعان دۇكەدەرگە «بەيىم» تۇرادى. ال ولاردىڭ ىشىندە تۇستىك احۋال كۇرت وزگەرەدى: ىشكى كورىنىسىندەگى «سۋىق» تۇستەر — كوگىلدىر جانە جاسىل — تۇستەر ساتىپ الۋشىلاردى كوبىرەك اقشا جۇمساۋعا ماجبۇرلەيدى. CNN، Business Review جۋرنالىندا جاريالانعان زەرتتەۋلەرگە سىلتەمە جاساي وتىرىپ: كوكشىل-جاسىل تۇستەرمەن راسىمدەلگەن دۇكەندەردە، كليەنتتەر، قابىرعالارى مەن سورەلەرى «جىلى» تۇستەرگە بويالعاندارعا قاراعاندا، اقشانى 15% ارتىق جۇمسايدى دەپ مالىمدەيدى.

4. ديسكونتتى كارتالار جانە نيەتتەستىك باعدارلامالارى

ديسكونتتى كارتالار ءسىز ۇنەمدەۋ ءۇشىن شىعارىلعان دەپ ويلايسىز با؟ ونىڭ ءبىر جاعىنان شىندىق ەكەندىگىن مويىنداۋ كەرەك. ءبىراق تولىق شىندىق ەمەس. دۇكەن نيەتتەستىك كارتالار يەلەنۋشىلەرىنەن ءبىرقاتار سەبەپتەرمەن ەداۋىر كوبىرەك ۇنەمدەيدى.

ديسكونتتى كارتا ءسىزدى ناقتى سۋپەرماركەتكە بايلاپ قويادى

ەش ايىرماشىلىعى جوق ەكى دۇكەنننىڭ اراسىندا تاڭداعاندا، ءسىز نيەتتەستىك باعدارلاماسىن قولدانىلاتىن دۇكەندى تاڭدايتىنىڭىز انىق.

كارتا ارقىلى باقىلاۋ

ياعني ول، ءسىزدىڭ ساتىپ الۋشىلىق ادەتتەرىڭىز تۋرالى اقپاراتتى دۇكەنگە جەتكىزەدى. قانداي باعالىق ساناتتاعى ەتتى ءسىز قالايسىز؟ يتكە ارنالعان تاماقتى قانشالىقتى ءجيى الاسىز؟ شوكولادتى جاقسى كورەسىز بە، الدە ءسۇت ونىمدەرىنە ارتىقشىلىق بەرەسىز بە؟ كىر جۋۋ ءۇشىن ۇنتاقتىڭ بەلگىلى ءبىر ءتۇرىن نەمەسە گەليي كاپسۋلالارىن تاڭدايسىز با؟

سۋپەرماركەت، كارتانىڭ ارقاسىندا ءسىزدىڭ شىعىندارىڭىز جايلى ءبارىن بىلەدى جانە وعان ىقپال ەتۋ مۇمكىندىگىنە يەلەنەدى.

ەگەر سىزگە «300 تەڭگەگە شوكولاد الىپ 15% جەڭىلدىككە يەلەنىڭىز» دەگەن سياقتى جەكە ۇسىنىس تۇسسە، ءسىز اڭگىمەنىڭ نە جايىندا ەكەندىگىن تۇسىنەسىز. ارينە، ۇسىنىس ءتيىمدى سياقتى كورىنەدى. ءبىراق ول ءبىرىنشى كەزەكتە دۇكەنگە ءتيىمدى، ويتكەنى ولار ءسىزدى، ءتاتتىنىڭ ءوزىڭىز داعدىلانعان كولەمىنەن كوبىرەك الۋعا يتەرمەلەيدى.

كارتا، ءسىزدى كوبىرەك جۇمساۋعا يتەرمەلەيدى

كوپشىلىك سۋپەرماركەتتەر ولاردىڭ جەلىلەرىندە جۇمسالعان ءاربىر تەڭگەگە باللدار ەسەپتەيدى. كەيىننەن وسى جيناقتالعان باللداردى كاسسادا اقشاعا اۋدارۋعا بولادى. ءتيىمدى مە؟ ءبىر جاعىنان ءيا، ەكىنشى جاعىنان — وسىنداي بالداردى جيناقتاۋ ءۇشىن دۇكەندە اقشانى ادەتتەگىدەن كوبىرەك جۇمسايتىنىڭىزدى ءوزىڭىز دە بايقاماي قالاسىز.

5. ەلىكتىرگىش-تاۋرالار

«بار بولعانى 500 تەڭگەگە 10 دانا ال!» — بەلگىلى، ءزىلسىز ماركەتينگتىك قۋلىق. كوپشىلىك ادامدار بۇعان يلانىپ قالادى، ناتيجەسىندە قاجەتتى ازىق مولشەرىنەن كوبىرەك ساتىپ الىنادى.

مۇنداي اكسيالار، ءتىپتى دۇكەندەر باعالارىن كوتەرگەندە دە ىسكە اسىپ كەتەدى. 89-سەنتتىك تۋنەس بانكالارىن الىپ، ولاردى سورەگە تارتىمدى پلاكاتپەن قويساڭىز بولعانى: «10 داناسى بار بولعانى 10 دوللارعا!» — ساتۋلار كولەمى ارتا تۇسەدى. التى بانكانى 89 سەنتتەن الۋدىڭ ورىنىنا، ادامدار ونىن 10 دوللارعا الادى.

دجەفف ۆەيداۋەر، سۋپەرماركەتتىڭ بۇرىنعى اتقارۋشى ديرەكتورى جانە ماركەتينگ جونىندەگى Vestcom ۆيسە-پرەزيدەنتى

نەعۇرلىم استىرتىن قۋلىقتار دا بار. دۇكەن قانداي دا ءبىر تاۋاردى شىنىمەن دە قولايلى باعامەن ۇسىنادى. مىسالى كاۋاپ ماۋسىمىندا ەتتى نەمەسە بەلگىلى ءوندىرۋشىنىڭ جورگەكتەرىن. بۇل الداپ تارتۋ. ءتيىمدى تاۋار، ساتىپ الۋشىلاردى ناقتى سۋپەرماركەتكە تارتۋ ءۇشىن بەلسەندى جارنامالانادى. ال ەندى ساۋدا زالىنا ەت الۋ ءۇشىن نەمەسە جورگەك الۋ ءۇشىن ايتەۋىر كىرگەننەن كەيىن، تاعى باسقا بىردەڭەنى نەگە الا سالماسقا؟ مىنە، وسى قوسىمشا ساتىپ الۋلار ەسەبىنەن دۇكەن ءوز پايداسىن الادى. وسىنداعى ساتىلعان تاۋاردان جوعالتقان تابىستى، ول ارتىعىمەن، سول تاۋارعا كەلىپ، قوسىمشا ساۋدالار جاساۋ ەسەبىنەن الادى.

6. تولىقتىرۋشى تاۋارلار

ءسىز دۇكەنگە، ايتالىق بالاڭىزدىڭ سۇيىكتى كرەكەرىن الۋ ءۇشىن كىرەسىز. ال ونىڭ جانىندا كىشكەنتاي شوكولاد پەن زەفير جاتادى. بىردەن، «جاقسى بولعانى-اي!»— دەپ، ءۇش تاۋاردى دا بىردەن سەبەتىڭىزگە سۇڭگىتەسىز. وسىنداي ۇيلەسىمدەر وسى ماقساتتا جۇمىس اتقارادى.

كەيبىر قيۋلاستىرىلعان ۇيلەسىمدەر تۇسىنىكتى، مىسالى، سۋسابىن جانە شايىناتىن بالزام. كەيبىرى – ەداۋىر ەلەۋسىز، مىسالى ءبىر رەت قولداناتىن تارەلكەلەر مەن كەز كەلگەن جۇپىنى داستارحانعا ءار بەرەتىن ادەمى قاعاز مايلىقتار. ءبىز مايلىقتاردى ءوز شەشىمىمىزبەن الدىق دەپ ويلايمىز — شىنىندا دا، جەڭىل داستارحاندا مەرەكە احۋالىن سەزدىرەتىن جاقسى ءتاسىل ەكەنى انىق قوي! ال شىن مانىندە، بۇل جوسپارلانباعان ساتىپ الۋدى، ءسىز ءۇشىن ارنايى الدىن الا بولجاپ قويعان.

وزىڭىزگە ناقتى قاجەت تاۋارلارعا دەن قويىڭىز. ەگەر قولىڭىز، الدىندا عانا ول جايىندا مۇلدەم ويلاماعان تاۋارعا سوزىلسا، بىردەن جاي عانا وزىڭىزگە سۇراق قويىڭىز: «ال وسى ماعان شىنىمەن دە قاجەت پە؟ وسىنى كەلەسى جولى، ارنايى جوسپارلاپ كەلىپ الۋىما بولمايدى ما؟ وسىنى ساقتايىن ورىن بار ما ءوزى؟»

لەينباح رەيلە، Retail 101 كىتابىنىڭ اۆتورى جانە امەريكالىق تاۋەلسىز بولشەك ساۋداگەرلەر كونفەرەنسياسىنىڭ تەڭ قۇرىلتايشىسى

7. ازىق تەز بۇزىلاتىن ورامدار

جاڭا پىسكەن ناندى ادەتتە قاعاز پاكەتتە ساتادى. ادەمى مە؟ ارينە. ءبىراق قولايلى ەمەس: مۇنداي ورامداعى نان جىلدام كەۋىپ قالادى، ال سىزگە دۇكەنگە قايتادان نانعا بارۋىڭىزعا تۋرا كەلەدى. بۇل دا ماركەتينگتىك قۋلىقتاردىڭ ءبىرى بولىپ تابىلادى. سوندىقتان، سۋپەرماركەتتەن كەلگەننەن كەيىن، العان ازىقتارىڭىز بالعىندىعى مەن ساپاسىن ۇزاعىراق ساقتايتىنداي، قايتادان دۇرىستاپ ورامداڭىز. بۇل تۇرعىدا سۋپەرماركەتتەرگە سەنبەڭىزدەر.

8. قوسىمشا قۇندىلىقتى تاۋارلار

سۋپەرماركەتتەر باعالارمەن «ويناپ»، جىلدام ساتقىلارى كەلگەن تاۋارلاردى كوزگە بىردەن تۇسەتىن جەرلەرگە ورنالاستىرىپ، دۇكەن ءۇشىن اسا باعالى ەمەس تاۋارلاردى ەدەننىڭ دەڭگەيىنە تۇسىرەتىندىگىن كوپشىلىك بىلەدى. «سيقىرلى توعىزدىق» اسەرى دە بەلگىلى بولىپ قالدى، بۇل جاعدايدا ساتىپ الۋشىعا 1990 تەڭگە تۇراتىن تاۋار، 2000 تەڭگە تاۋارىنا قاراعاندا ارزانىراق بولىپ كورىنەدى. الايدا ماركەتولوگتار نەعۇرلىم باعالى تاۋاردى ساتىپ الۋعا ماجبۇرلەيتىن باسقا دا، بىردەن بايقالمايتىن ادىستەردى دە قولدانادى.

ساتىپ الۋشىلارعا، نەگە ناق وسى تاۋاردى الۋ قاجەت ەكەندىگىن تۇسىندىرەتىن تاۋارلار جاقسى وتەدى. مىسالى ونىمدە «ءبىزدىڭ اۋداندا وسىرىلگەن، سوندىقتان ءبىزدىڭ فەرمەرلەرگە پايدا اكەلەدى» دەگەن بەلگى قويىلۋى مۇمكىن. زەرتتەۋلەر كورسەتكەندەي، ساتىپ الۋشىلار مۇنداي تاۋارلار ءۇشىن 25%-عا ارتىق تولەۋگە دايىن.

باسقا نۇسقاسى — تاعامداردى دايىنداۋ رەسەپتى قوسا بەرىلگەن ونىمدەر. ولار ساتىپ الۋشىلارعا نەعۇرلىم ىڭعايلى كورىنەدى، سوندىقتان دا ولاردىڭ ساتىلۋ دەڭگەيى جوعارى بولادى.

9. بىرنەشە رەت قولدانىلاتىن برەندتالعان ەكودوربالار

پاكەتتەردىڭ ورىنىنا بىرنەشە رەت قولدانىلاتىن ەكولوگيالىق سومكەلەر — كەرەمەت ماركەتينگتىك قۋلىق. بىرىنشىدەن، ولار برەندتى: ساۋدا جەلىلەرى ولارعا وزدەرىنىڭ لوگوتيپتەرىن ورنالاستىرىپ، ساتىپ الۋشىلاردى جىلجىمالى جارنامالاۋشىلارعا اينالدىرادى. ەكىنشىدەن، ولار كليەنتتەردە سۋپەرماركەتكە دەگەن قۇرمەت پەن سىيلاستىق سەزىمىن تۋدىرادى: «قاراي گور، ولار قورشاعان ورتانى ويلايدى ەكەن!». ال، ۇشىنشىدەن، ولار چەكتىڭ ورتاشا سوماسىن ارتتىرادى.

گارۆاردتىق بيزنەس-مەكتەپ برەندتالعان ەكوسومكەلەرى بار ساتىپ الۋشىلار كوبىرەك اقشا جۇمسايتىندىعى جايلى زەرتتەۋىن جاريالادى. تابيعاتقا قامقورلىعىن كورسەتە وتىرىپ، ولار نەعۇرلىم قىمبات ناتۋرالدى جانە ورگانيكالىق ونىمدەر الادى دا، ارتىنان كاسسادا، وزدەرىن ىنتالاندىرعانداي، پايداسى شامالى ونىمدەرمەن تولىقتىرادى – وزدەرىنىڭ تابيعاتقا قوسقان ۇلەسى ءۇشىن ماراپات رەتىندە.

10. كاسسالارداعى تۇراقتار

ءتىپتى ءسىز قاجەتسىز ساۋدا جاساماستان، سۋپەرماركەتتىڭ ازعىرۋىنا كونبەستەن، كاسساعا جەتسەڭىز دە، وزىڭىزگە ءالى دە بەكەم بولىڭىز. تاعى ءبىر ماڭىزدى سىناقتاردىڭ ءبىرى الدا: ولار تۋرا كاسسادا كۇتىپ تۇرادى.

ماركەتولوگتار ءدال وسى جەردە قىمبات، جانە ۇنەمى قاجەت بولمايتىن ۇساق-تۇيەكتەردى ورنالاستىرادى: شوكولادتار، اسەم ورامدارداعى جەلە كامپيتتەر، بالمۇزداق، ىلعالدى مايلىقتار، قولعا ارنالعان زاراسىزداندىرعىش گەلدەر جانە تاعىسىن تاعىلار. ولاردىڭ ەسەبى، ءسىز ساۋدا زالىندا شەشىمدەر قابىلداۋدان جالىعىپ، كاسسادا وزىڭىزگە ەرىك بەرەسىز جانە وزىڭىزگە (نەمەسە سىزدەن كەم ەمەس شاراشاعان بالاڭىزعا) سىيلىق جاسايسىز دەپ ەسەپتەيدى. ونىسى شىنىمەن دە ىسكە اسادى.

جالپى العاندا، كاسسالىق اپپاراتتاردىڭ جانىنداعى ۇساق-تۇيەكتەردى ساتىپ الۋشىعا جاسالعان قامقورلىق دەپ قابىلداۋعا بولادى: ءسىز مۇمكىن وزىڭىزگە ىلعالدى مايلىق الۋ قاجەتتىگىن ۇمىتىپ كەتكەن بولارسىز — مىنەكي ولار! ءبىراق بۇل فيكسيا. ەگەر ءسىز ساۋدا زالىنا ورالساڭىز، وسىنداي مايلىقتاردى ءبىرجارىم ەسەگە ارزان باعاعا الا الار ەدىڭىز. ءبىراق سىزگە كەرى قايتۋ قولايسىز. سوندىقتان ءسىز تاۋاردى جوعارىلاۋ باعامەن الىپ، دۇكەن ءۇشىن «التىن قازىنانىڭ» كەزەكتى جەتكىزۋشىسىنە اينالاسىز.

---