InfoHub Logo

ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى ەلباسى ن.ءا.نازاربايەۆ تاپسىرعان جانە قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءبىلىم جانە عىلىم سالاسىن دامىتۋدىڭ مەملەكەتتىك باعدارلاماسىنا ەنگىزىلگەن 2020 جىلى الەمنىڭ ەڭ ۇزدىك 200 جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ قاتارىنا كەم دەگەندە 2 قازاقستاندىق جوو-نىڭ كىرۋى مىندەتىن ابىرويمەن ورىنداپ شىقتى. قازاقستاندىق ۋنيۆەرسيتەت QS جاھاندىق رەيتينگىسىندە 165-ورىنعا كوتەرىلىپ، فەنومەنالدى سەرپىلىس جاسادى. قازۇۋ حالىقارالىق عىلىم جانە ءبىلىم كەڭىستىگىندەگى ءوزىنىڭ الەمدىك كوشباسشى ۋنيۆەرسيتەتتەر قاتارىندا ەكەندىگىن دالەلدەدى.

ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى (قازۇۋ) - قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ جوعارى وقۋ ورنى. ۋنيۆەرسيتەت 180 سالا بويىنشا ماماندار دايىندايدى. QS World University Rankings Results 2011 جانە Top Universities سايتىنىڭ كەلتىرگەن دەرەكتەرىنە قاراعاندا ۋنيۆەرسيتەت 2009 جىلى 600 ورىننا تومەن بولعان، ال 2010 جىلى 501-550 ارالىعىندا بولسا، 2011 جىلى 401-450 ارالىعىنا دەيىن كوتەرىلگەن [1][2]. 2012 جىلعى الەمدىك ۇزدىك 390-شى ۋنيۆەرسيتەت.[3] سونىمەن قاتار، 72 ءىرى كومپانيا جەتەكشىلەرى مەن كادر ءبولىمى ماماندارى اراسىندا جۇرگىزگەن ساۋالناما نەگىزىندە جاسالعان «رەيتينگ.kz» زەرتتەۋ ورتالىعى جۇرگىزگەن زەرتتەۋدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتى – 41،7 پايىز جيناپ، 5-ورىندا تۇر.

1937 جىلى قىركۇيەكتە ءتورت جىلدىق وقۋ جۇيەسىنە نەگىزدەلگەن تۇڭعىش گۋمانيتارلىق شەت تىلدەرى فاكۋلتەتى اشىلدى. ءبىر جىلدان كەيىن 120 ستۋدەنتى جانە قۇرامىندا ورىس ءتىلى مەن ادەبيەتى، اعىلشىن ءتىلى جانە فرانسۋز ءتىلى ءتارىزدى ءۇش كافەدرا بار فيلولوگيا فاكۋلتەتى (وقۋ مەرزىمى 5 جىلدىق) اشىلدى. كەيىننەن شەت تىلدەرى فاكۋلتەتى دە وسى قۇرىلىمعا قوسىلدى. ۋنيۆەرسيتەتتە سوعىس قارساڭى جانە سوعىستان سوڭعى جىلدارى 23 كافەدراسى بار ءۇش جاراتىلىستانۋ (بيولوگيا، فيزيكا-ماتەماتيكا، حيميا) جانە ەكى گۋمانيتارلىق (فيلولوگيا مەن جۋرناليستيكا فاكۋلتەتى) فاكۋلتەت جۇمىس ىستەدى. ۋنيۆەرسيتەت 1942 جىلى 257 فيزيك، حيميك، ماتەماتيك، بيولوگ، جۋرناليست، فيلولوگ، سونداي-اق باتىس ەۋروپا تىلدەرىنىڭ ماماندارىن دايارلاپ شىعاردى.

1954 – 1955 وقۋ جىلى ۋنيۆەرسيتەتتە 3778 ستۋدەنت وقىدى، 386 وقىتۋشى – پروفەسسور ەڭبەك ەتتى. 1970 جىلى ۋنيۆەرسيتەت قۇرامىندا 16 ماماندىق بويىنشا جاس كادرلار دايىندايتىن 10 فاكۋلتەت، 65 كافەدرا بولدى. 1980 جىلى 89 كافەدرادا 869 وقىتۋشى، ونىن ىشىندە 79 پروفەسسور مەن 540 دوسەنت، عىلىم كانديداتتارى قىزمەت اتقاردى.

الەمدىك جوعارى ءبىلىم بەرۋ تاريحىندا بۇرىن-سوڭدى بولماعان قارقىندى دامۋدى كورسەتە وتىرىپ، 9 جىل ىشىندە ۋنيۆەرسيتەت شامامەن 500 ورىنعا العا جىلجىدى. الەمدىك رەيتينگتە قىسقا ۋاقىت ىشىندەگى بۇنداي بىرەگەي ىلگەرىلەۋ «ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ فەنومەنى» دەپ اتالىپ شەتەلدىك ساراپشىلار نازارىن وزىنە اۋدارتتى. قازاقستاندىق جوعارى وقۋ ورنى قارقىندى دامۋىنىڭ جارقىن ۇلگىسى حالىقارالىق اكادەميالىق ورتادا بەلسەندى تۇردە تالقىلانۋدا. كوپتەگەن شەتەلدىك جوعارى وقۋ ورىندارى قازۇۋ-دىڭ وڭ تاجىريبەسىن قولدانىسقا ەنگىزۋدە.

قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ الەمدىك ءبىلىم بەرۋ كەڭىستىكتىگىندەگى كوشباسشىلىق دەڭگەيى باسقا دا حالىقارالىق رەيتينگتىك اگەنتتىكتەردە كورىنىس تابۋدا. قازۇۋ الەمدەگى ۇزدىك 200 ەكولوگيالىق جانە ەڭ وزىق تەحنولوگيالىق ۋنيۆەرسيتەتتەردىڭ ۇزدىك 50 توبىنا كىرەدى. ەۋروپالىق عىلىمي-ونەركاسىپتىك پالاتاسى رەيتينگىندە قازۇۋ «اا+» باعاسىن يەلەنىپ، جەتەكشى ەۋروپالىق جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ قاتارىنا ەندى. بارلىق وسى جەتىستىكتەر ارقاسىندا قازۇۋ تۇركى جانە يسلام الەمىندەگى ەڭ ۇزدىك ۋنيۆەرسيتەت رەتىندە تانىلدى.

QS رەيتينگىسىندە ماسساچۋسەتس تەحنولوگيالىق ۋنيۆەرسيتەتى كوش باستايدى، ەكىنشى جانە ءۇشىنشى ورىندا سايكەسىنشە – ستەندفورد جانە گارۆارد ۋنيۆەرسيتەتتەرى (بارلىعى اقش-تىڭ جوعارى وقۋ ورىندارى). ەڭ ۇزدىك الەمدىك جوعارى وقۋ ورىندارىنىڭ وندىعىن تولىعىمەن امەريكاندىق جانە بريتاندىق جوعارى وقۋ ورىندارى قۇرايدى.

حابدۋالي ءا.ح، ۋرازگالييەۆا س.ا

---