تاجىريبە: ءدوفاميندى «مەنىڭ قالاۋىم» دەگەن كۇشىڭىزدى سىناۋعا باعىتتاڭىز

كەرەناۋ ادام ءدوفامينىن «مەنىڭ قالاۋىم» دەگەن كۇشىن سىناۋعا باعىتتايدى

كىشى ۇلى ۋنيۆەرسيتەتتى شامامەن 10 جىل بۇرىن بىتىرگەن نەنسي قاڭىراعان ۇيدە زەرىگۋمەن بولدى. دەگەنمەن ءۇي مۇلدە بوس دەۋگە كەلمەيتىن. ول ۇلىنىڭ بولمەسىن «ارتىق» بولمەگە اينالدىردى دا، جىلدار وتە بولمە قويماعا ۇقساپ قالدى. قايدا جىبەرەرىن بىلمەي قالعان ءار قاجەتسىز زاتى نەنسي «ارتىق» بولمەگە قوياتىن. نەنسي سول بولمەنى بوساتىپ، قوناق بولمەگە اينالدىرعىسى كەلدى. الايدا ءۇي يەسى ەسىكتى اشقان سايىن جۇمىس اۋقىمىنان شوشىنىپ قالاتىن. بولمەنى تازالاۋ وعان ازاپتاي بولىپ كورىندى، ءبىراق سىيدان دامەتۋ پايدا بولعان كەزدە، نەنسي مۇنىڭ امالىن تەز-اق تاپتى. ونى جاڭا جىلدىق اندەر مەن مەرەكەلىك يىستەر ساتىپ الۋشىلاردىڭ كوڭىلىن كوتەرىپ، سول ارقىلى ولار دۇكەندە ۇزاعىراق ءجۇرىپ الاتىنى جونىندەگى زەرتتەۋ شابىتتاندىردى. كوپ ادامعا باياۋ ۇنمەن «حو-حو-حو» دەپ اندەتۋ مەن شىرشانىڭ ءيىسى باستان وتكەرگەن ماراپاتتاردىڭ ەڭ كەرەمەتىن: مەرەكە قارساڭىندا ويانىپ، سىيلىقتاردى الۋ ءۇشىن شىرشاعا جۇگىرۋدى ەسكە سالادى. نەنسي تازالىق جاساۋ بارىسىندا وز-وزىنە دەم بەرۋ ءۇشىن، جاڭا جىلدىق مۋزىكالىق جازبالار مەن شىراقتاردى (ولاردى ادەتتە «ارتىق» بولمەدە ساقتايتىن) الىپ شىعۋعا بەل بۋدى. مىندەت وعان كۇردەلى بولىپ كورىنگەنىمەن، جۇمىس ىستەۋ كوڭىلىنە جاقتى. ۇرەي جۇمىستىڭ وزىنەن دە قورقىنىشتى ەكەن، ال كوڭىلدى دە مەيىرىمدى دوفامين ونىڭ سول ىسكە كىرىسۋ ءۇشىن كۇش تابۋىنا كومەكتەستى.

ءدوفاميننىڭ كەرى اسەرى

دوفامين تاماشا موتيۆاتور بولۋى مۇمكىن، ءتىپتى ول ءبىزدى تاتتىگە نەمەسە جاڭا نەسيەگە سىندىرعاندا دا بۇل كىشكەنتاي نەيرومەدياتوردى زۇلىمدىقتىڭ ءوزى دەپ قابىلداي قويمايمىز. ءبىراق ءدوفاميننىڭ كەرى اسەرى بار، مۇقيات بولساق، ونى تەز بايقاي الامىز. ءبىر ساتكە توقتاپ، قالاۋ سەزىمىن باستان وتكەرگەندە ميىمىز بەن تانىمىزدە شىن مانىندە نە بولىپ جاتقانىنا ۇڭىلسەك، سىيدان دامەتۋدىڭ قانشالىقتى عاجايىپ بولسا، ءدال سونشالىق سۇراپىل ەكەنىن دە بايقايمىز. قالاۋىمىز ءاردايىم راحات سىيلاي بەرمەيدى — كەيدە ونىڭ اسەرىنەن جيىركەنىش سەزىمى قاپتايدى. ويتكەنى، ءدوفاميننىڭ باستى قىزمەتى — ءبىزدى باقىتتى قىلۋ ەمەس، باقىتقا ۇمتىلۋعا ماجبۇرلەۋ. مۇنىڭ وزىمىزگە زيانى تيەتىن بولسا دا، ول ءبىزدى ازداپ كۇشتەۋدەن تارتىنبايدى.

ءسىزدى قۇمارلىقتىڭ نىسانىن ىزدەۋگە ىنتالاندىرۋ ءۇشىن، قۋاتتاۋ جۇيەسى قامشى مەن ءتاتتى دەگەن ەكى قۇرالىن پايدالانادى. ءتاتتى — سىيدان دامەتتىرۋ. دوفامينەرگيالىق نەيروندار بۇل سەزىمدى ميدىڭ باسقا ايماقتارىنا راحاتتانۋدى الدان دامەلەندىرۋدى جانە ارەكەتتى جوسپارلاۋدى بۇيىرىپ تۋدىرادى. بۇل ايماقتار دوفامينمەن شايىلعاندا، ءسىزدى العا سەكىرتۋگە ماجبۇرلەيتىن ءتاتتى — قالاۋ ويانادى. ءبىراق قۋاتتاۋ جۇيەسىنىڭ قامشىعا قاتتى ۇقسايتىن ەكىنشى قارۋى دا بار. قۋاتتاۋ جۇيەسى ءدوفاميندى بولگەندە، ول سونداي-اق سترەسس ورتالىعىنا دا حابارلاما جىبەرەدى. ميدىڭ بۇل ايماعىندا دوفامين سترەسس گورموندارىن بوساتا باستايدى. ناتيجەسىندە: ءسىز قالاۋ نىسانىن دامەتكەندە الاڭداي باستايسىز. قالاۋداعىنى الۋ قاجەتتىلىگى ءتىرى قالۋدىڭ ماسەلەسى بولىپ كورىنە باستايدى.

زەرتتەۋشىلەر شوكولادقا قۇمارتاتىن ايەلدەردەگى قالاۋ مەن سترەسستىڭ وسى ۇيلەسىمىن بايقادى. شوكولادتىڭ سۋرەتى كورسەتىلگەندە، ولار سەلك ەتە تۇسەتىن. بۇل فيزيولوگيالىق رەفلەكستىڭ الاڭداۋ مەن قوزۋعا قاتىسى بار — بۇل جابايى ايماقتا جىرتقىش اڭدى كورگەندە تۋاتىن سەزىم. ايەلدەر قالاۋ مەن الاڭداۋدى بىرگە سەزىنگەندەرىن جانە سونداي-اق وز-وزدەرىنە يە بولا المايتىنداي كۇيدى باستان وتكەرگەندەرىن حابارلاعان. ءبىز وسىنداي كۇيگە ەنگەنىمىزدە، قالاۋدى ءدوفاميندى وندىرگەن نىساننان، ال سترەسستى — بىزدە بۇل نارسەنىڭ جوقتىعىنان كورەمىز. قالاۋ نىسانى ءلاززات الۋدان دامەلەنۋ مەن كۇيزەلىستى دە تۋدىراتىنىن بايقامايمىز.

جاقىننان قاراعاندا: قالاۋ كۇيزەلىسى

كوبىمىز دوفاميندىك قالاۋمەن بىرگە كەلەتىن شىنايى جاعىمسىز اسەردەن گورى، جاعىمدى اسەردىڭ ۋادە ەتىلۋىنە كوبىرەك ءمان بەرەمىز. وسى اپتادا قالاۋىڭىزدىڭ كۇيزەلىس پەن الاڭداۋشىلىقتى تۋدىرعان كەزىن بايقاۋعا تىرىسىپ كورىڭىز. ءسىزدى ءبىر نارسە ەلىكتىرگەندە، سىيدان دامەتۋ سەزىمىننە جاۋاپ قايتاراسىز با؟ الدە، الاڭداۋشىلىقتى ازايتۋعا تىرىساسىز با؟

ساتىپ الۋشى الاڭدايدى، ءبىراق ۋادەسىن ورىندايدى

يۆونن كوڭىل-كۇيىن كوتەرگىسى كەلگەندە، ساۋدا ورتالىعىنا باراتىن. ول ساتىپ العان زاتتارىنىڭ وزىنە قۋانىش سىيلايتىنىنا سەنىمدى بولدى، ويتكەنى ءىشى پىسقان نەمەسە مۇڭايعان كەزىندە ول ءدال وسىنى قالايتىن. ول دۇكەنگە بارۋعا قاتىستى تۋىنداعان الۋان ءتۇرلى سەزىمدەرىن ەشقاشان بايقاماعان، ءبىراق جاتتىعۋدى ورىنداپ، مۇنى مۇقيات باقىلاپ كورۋگە بەل بۋدى. ول بارار جولدا الدەقايدا باقىتتى بولعانىن بايقادى. جولدا كەلە جاتقاندا بويىن ءۇمىت پەن تولقۋ سەزىمى بيلەدى. كەلگەن سوڭ ۆيترينالارعا قاراي باستادى، جاقسى سەزىمدە بولدى. ءبىراق دۇكەنگە كىرگەندە باسقا سەزىمدى باستان وتكەردى. ول، اسىرەسە، ادامدار كوپ بولعاندا، قينالعانىن سەزدى. بارلىق سورەلەردى تەزىرەك ارالاپ شىققىسى كەلدى. كەزەكتە تۇرعاندا، ول شىدامسىزدىق پەن الاڭداۋشىلىقتى سەزىندى. ءوزىنىڭ الدىنداعى ادام تىم كوپ زات ساتىپ العاندا نەمەسە تاپسىرىستى كەرى قايتارۋدى تولتىرعاندا، ول اشۋلاناتىنىن سەزدى. كاسساعا كەلىپ، كرەديتتىك كارتاسىن ۇسىنعاندا، جەڭىلدەپ قالعانىن سەزىنگەندەي بولدى، ءبىراق بۇل ساتىپ الۋدان بۇرىنعى قۋانىش سەزىمى ەمەس. يۆونن ساۋدا ورتالىعىنا بارا جاتقانداعى جولدا بويىن بيلەگەن ءۇمىت پەن قۋانىشتىڭ ونى وسىندا اكەلگەن ءتاتتى بولعانىن، ال الاڭداۋشىلىق پەن اشۋ ونى كەزەكتە تۇرۋعا توزدىرگەن قامشى بولعانىن ءتۇسىندى. ال قايتار جولدا دۇكەنگە بارار جولداعىداي قۋانىش سەزىمىن باستان ەشقاشان وتكەرمەگەن.

كوپتەگەن ادامدار مۇنداي جاعدايلاردى تۇسىنە باستاعاندا، قاناعاتتاندىرمايتىن سىيدان تەرىس اينالادى. بۇرىن كارتوپتى چيپستى كوپ جەگەن ادام وعان كۇمانمەن قاراي باستايدى، ال كەشكە دەيىن تەلەديدارعا تەلمىرەتىن كورەرمەن قۇرالدى وشىرۋگە بەل بۋادى. ال يۆونن باسقا ستراتەگيانى تاڭدادى: ول ۆيترينالاردى تاماشالاۋىن جالعاستىرا بەردى. وعان بارىنەن دە ساۋدا ورتالىعىندا بولعان ۇنايتىن، ءبىراق اقشا شىعىنداۋ الدەقايدا قيىنعا سوعاتىن. دۇكەنگە ەشتەڭە ساتىپ المايمىن دەگەن نيەتپەن شىعىپ، اقشانى ارتىق شىعىنداۋدان قاشىپ، كرەديتتىك كارتالارىن ۇيدە قالدىرعاندا، زات ساتىپ العان كەزدەگىدەن گورى جاقسىراق كوڭىل-كۇيمەن ۇيگە قايتقانى تاڭدانارلىق جايت.

سىي دەگەن نارسەڭىزدىڭ قانداي سەزىمدەرىڭىزدى تۋدىراتىنىن تۇسىنگەندە، ول سىزگە قاجەت پە دەگەن سۇراققا جاۋاپ بەرە الاسىز... ال كەرەك بولعان جاعدايدا قاندايى كەرەك ەكەنىن شەشە الاسىز.