InfoHub Logo

ەگەر مەنىڭ ءتىلىم ەرتەڭ ولەتىن بولسا، مەن بۇگىن ولۋگە دايىنمىن

راسۋل عامزاتوۆ

قازاقتىڭ اتاقتى باتىرى باۋىرجان مومىش ۇلى اتامىز ايتىپ كەتكەندەي، ءتىل تازالىعى ءۇشىن كۇرەس - ەشقاشان تولاستامايتىن ماڭگىلىك كۇرەس. سول سەبەپتى بۇل ءالى كۇنگە وزەكتى ماسەلە بوپ قالىپ وتىر. سوندىقتان مەن ءتىل جاناشىرى رەتىندە، بولاشاق جۋرناليست مامانى رەتىندە ءتىل ماسەلەسى جايىندا ءسوز قوزعاعىم كەلىپ وتىر.

ءتىل ماسەلەسى - ءالى شەشىلە الماي كەلە جاتقان ماسەلەلەردىڭ ءبىرى. قالاي ويلايسىزدار، نەگە ونىڭ جاعدايى ءبىر قالىپتا، ءبىر دەڭگەيدەن كوتەرىلمەي تۇر؟ بۇل ماسەلەنى سوناۋ جىلدار بويى تالقىعا سالدى، كوپتەگەن ويلارمەن ءبولىستى. سول جايىندا كوپتەگەن ماقالالار، كوپتەگەن ەڭبەكتەر جازىلدى. ءبارى دە ات سالىسۋدا جانە ات سالىسقان. وسى تۇستا احمەت بايتۇرسىنوۆ، مۇحتار اۋەزوۆ، سپانديار كوبەيەۆ، جۇسىپبەك ايماۋىتوۆ سياقتى ءتىل جاناشىرلارىن اتاپ وتۋگە بولادى. ءتىپتى بولسا، ءمىرجاقىپ اتامىز «ويان، قازاق!» ولەڭىمەن، ال احمەت اتامىز «ماسا» كەيپىندە حالىقتى وياتپاق بولدى. بىرىگىپ كۇش سالۋعا شاقىردى. سول كەزدەگى اتا – بابالارىمىز تاۋەلسىزدىكتى اڭساپ ەدى عوي، ويلانىڭىزشى! ءتىلى تازا ەمەس ەلدىڭ تاۋەلسىزدىگىنىڭ قانداي جاقسى جاقتارىن بىلەسىز؟

ايتىپ وتىرعانىم، زامان تالابىنا ساي، قازاق ازاماتى ءۇش نەمەسە ودان كوپ ءتىلدى ءبىلۋى قاجەت. زاماننىڭ تالابى سونداي. الايدا، ءوز انا ءتىلىن بىلمەيتىندەر دە بار. ءوز انا ءتىلىن بىلمەي تۇرسا، وزگە ءتىلدى ءبىلىپ كەرەگى نە؟ تامىرمەن كەلگەن اتا – بابا نامىسى قايدا؟ ءيا، ءبىز وركەندەپ دامۋىمىز كەرەك، جان – جاقتى بولۋىمىز كەرەك. ءبىراق، ەشقاشان ءوز انا ءتىلىمىزدى ۇمىتپاۋىمىز كەرەك. ونى كىرلەتپەي، تازا ۇستاپ، انا تىلىمىزبەن ايتىلاتىن ءانۇرانىمىز جۇرەگىمىزگە ءسىڭۋى كەرەك. انا سۇتىمەن انا ءتىلىمىز بويىمىزعا ەنەدى دەيمىز، ونى سەزىنەتىندەر كوپ بولعانى وزىمىزگە جاقسى ەمەس پە؟ ماسەلەن، «مەنىڭ داعىستانىم» ەڭبەگىنىڭ اۆتورى راسۋل عامزاتوۆتىڭ وسى شىعارماسىندا انانىڭ الىستاعى ءتىرى بالاسىن قايتىس بولدى دەپ ساناۋ سەبەبى. سونىمەن قاتار بۇل ءتىل ماسەلەسى كوپتەن بەرى كەلە جاتقانىنىڭ ايعاعى بولىپ تابىلادى.

قادىر مىرزا ءالي اتامىز: «وزگە ءتىلدىڭ ءبارىن ءبىل، ءوز ءتىلىڭدى قۇرمەتتە!» - دەپ ايتقانداي، جان – جاقتى بولۋعا ەشكىم قارسى ەمەس، تەك انا تىلگە دەگەن قۇرمەتتىڭ ازدىعىنا كوپتەگەن ءتىل ماماندارى ۋايىمداۋدا. ەگەر ءوزىمىز انا ءتىلىمىزدى قۇرمەتتەمەسەك، وزگە ۇلتتاردان قانداي قۇرمەت كۇتەمىز؟ ءوزىمىز قۇرمەتتەمەي، كىم قۇرمەتتەيدى؟ بۇل ماسەلەنى ءوزىمىز قولعا الماي، كىم الادى؟ سوندىقتان ءبىر – بىرىمىزگە يتەرە بەرمەي، وزىمىزدەن باستاۋىمىز كەرەك. ەڭ بولماسا، قازاق قازاقپەن قازاقشا سويلەسۋدەن باستاسا، جىلجۋ بايقالادى. مۇنى بايقاپ وزگەلەر قىزىقپاي ما؟ وسى ماسەلەنى شەشۋدى قولعا الىپ، وزەكتىلەر قاتارىنان الىپ تاستايىق دەگىم كەلەدى. ءبىز، جاس ۇرپاق، ءتىلىمىزدى تەك جاقسى جاقتارىنان كورسەتۋىمىز كەرەك. شەتەل ازاماتتارى «بۇل قانداي ءتىل؟» دەپ قىزىقتىراتىنداي ەتسەك تە، بۇل ءبىزدىڭ قولىمىزدان كەلەدى دەپ سانايمىن. جانە، ءسوز سوڭىندا ايتىپ كەتكىم كەلگەنى – قازاق ءتىلىمىز لاتىن قارپىنە كوشسە، ول ءتىلىمىزدى بۇلدىرمەيدى، ءتىلىمىز بۇدان جوعالمايدى. بۇل – ءتىل ماسەلەسى جايىنداعى باستاپقى قادامداردىڭ ءبىرى. سول سەبەپتى، بارشاڭىزدان قازاق ءتىلىن قۇرمەتتەۋلەرىڭىزدى سۇراپ، وسىمەن قورىتىندىلايمىن.

---