InfoHub Logo

تىنەي دەگەن كىسىنىڭ اسقان قىران سارى بۇركىتى بولعان ەكەن. كورىنگەندى قۇتقارمايتىن بولسا كەرەك. تىنەي مومىن، ورتا شارۋا، اڭشى، قۇسبەگى بولعان ادام. ەگەر قاعۋشى كوپ بولىپ، تۇلكىلى جەر بولسا كۇنىنە 40-50 تۇلكى الادى دەپ، ەلگە داڭقى جايىلعان. تىنەي سارىقۇسىن سۇراعان، قۇدا-جەگجات، بي-بولىستارعا دا بەرمەگەن.

ءبىر كۇنى سول ەلدىڭ اعا سۇلتانى ءۇش كىسى جىبەرەدى سۇراتىپ: «بەرسە قولىنان، بەرمەسە جولىنان، تارتىپ الىپ كەلىڭدەر» دەپ. حاننىڭ ادامدارى كەلىپ سۇرايدى. بەرمەيدى. تىنەيدىڭ قۇسىن زورلىقپەن الماق بولعاندا، «بەرمەيمىن» دەپ بۇركىتكە جارماسادى. تىنەيدى ساباپ-ساباپ، بۇركىتىن الىپ كەتەدى. تىنەي نەشە كۇندەي جىلاپ، جاتىپ السا كەرەك.

بىرنەشە كۇن وتكەن سوڭ حان كىسى جىبەرىپ، تىنەيدى شاقىرتىپتى. تىنەي بارىپ، اتتان ءتۇسىپ، ات بايلاۋىشقا اتىن بايلاپ جاتىپ قاقىرىنىپ دىبىس شىعارادى. سەگىز قانات اقبوز ءۇيدىڭ بوساعاسىندا كوزىندە توماعا، اياق باۋى كەرەگە ساعاناعىنا بايلاۋلى، تۇعىردا سۇمىرەيىپ، مۇڭايىپ سارىقۇس وتىر. سىرتتان تىنەيدىڭ داۋسىن ەستىپ، باسىن كوتەرىپ ەلەڭدەپ، قاناتىن قاعىپ، سىلكىنىپ، ەرەكشە دايىندىق، قۋانىشتى جاعداي بىلدىرەدى. تىنەي
ۇيگە كىرىپ، ەسىكتەن سالەم بەرىپ، كەبىسىن شەشىپ، تورگە بارىپ وتىردى. امان سالەمنەن كەيىن سارىقۇس تىنەيگە قاراي قاناتىن قاعىپ ۇمتىلادى. تىنەي:

— جىگىتتەر، انا قۇستى ءبىرىڭ بوساتىڭدارشى، — دەگەنشە بولماي كەرەگەنىڭ ءبىر ساعاناعىن سىندىرىپ، تىنەيگە ۇشىپ كەلدى. تىنەي جەڭىن ءتۇرىپ، وڭ قولىنىڭ جالاڭاش بىلەگىن كولدەنەڭ توستى. بۇركىت قاپسىرا شەڭگەلدەپ ۇستاپ وتىردى.

اعا سۇلتان:

— ءار نارسە يەسىمەن ەكەن-اۋ، — دەپ كوزىنە جاس الدى.

تىنەي بۇركىتتىڭ توماعاسىن الىپ، سىلاپ-سيپاپ، ەركەلەتكەندەي كوڭىل ءبىلدىردى. بۇركىت تە ساعىندىم دەگەندەي الدىنا وتىرىپ، باسىن تىنەيدىڭ قوينىنا تىعىپ، ەركەلەگەندەي بولدى. بۇل سارىقۇستى اكەلگەن سوڭ اعا سۇلتان جاقسى قۇسبەگى كىسىنى الدىرىپ، باپتاپ، قايىرتىپ، اڭعا الىپ شىعادى ەكەن. تاۋ باسىنان توماعاسىن تارتقاندا تۇلكىنى كورىپ تىلەنەدى. قويا بەرگەندە سارىقۇس اڭعا تۇسپەي، ءبىر توبەنىڭ باسىنا قونىپ وتىرادى ەكەن. بىرنەشە كۇندەي اڭعا سالىپ، تۇك الماعان سوڭ يەسىن شاقىرتقان ەكەن. اعا سۇلتان:

— سەنىڭ مىنا قۇسىڭ وزىڭنەن باسقاعا باعىنبايتىن اسىل ەكەن. ماعان وتىز تۇلكى الدىرىپ بەر دە، بۇركىتىڭدى ءوزىڭ الىپ، جۇرە بەر، — دەپتى.

— قۇپ، تاقسىر، ازاندا قاعۋشىعا جيىرما ادام بەرىڭىز، — دەدى.

— ماقۇل، — دەپ، ازاندا جيىرما قاعۋشى الىپ، تۇسكە دەيىن وتىز تۇلكى الىپتى.

— ال، جىگىتتەر، اتتارىڭ تىڭ بولسا، تاعى قاعىڭدار، ساي-سالا، بۇرگەن، بۇتا قالماسىن. مۇقيات قاعىڭدار! باستارىڭا ءبىر-بىر تىماق كيگىزىپ كەتەيىن، — دەپتى. جىگىتتەر كوڭىلدەنە قاعىپ، كۇن ەڭكەيگەنشە سەكسەن تۇلكى الىپ، جيىرماسىنا بايلاپ، وتىز تۇلكىنى اعا سۇلتانعا بەرىپ تىنەي بۇركىتىن الىپ، اۋىلعا بارماي، دالادان ۇيىنە كەتىپتى. قۇسىن ۇيىنە اكەپ، مارە-سارە بولىپ تۇرا بەرسىن. اڭعا شىعادى، قويان، تۇلكى، قاسقىردى دا الادى. كۇندەردىڭ كۇنىندە ءبىر كۇنى ۇيدە وتىرعاندا قۇس بوسات دەپ تىلەنىپتى. بوساتادى. شاڭىراقتان ۇشىپ كەتەدى. اتىنا ءمىنىپ تاۋدىڭ باستارىنا شىعىپ ىزدەيدى. ەكى كەزەڭ استىندا ءبىر سايدا ايداھار تۋلاپ جاتىر. باسىنا بۇركىت ءبۇرىپ وتىر. ەكى كوزىن اعىزىپ، باسىنىڭ مىلجاسىن شىعارىپ ءولتىرىپتى. ەل-ەلگە تاعىدا «تىنەيدىڭ سارىقۇسى ايداھار الىپتى» دەگەن داقپىرت جايىلىپتى. بۇل داڭقتى قالماق حانى ەستىپ، شاعىن قولمەن كەلىپ، تىنەيدىڭ قۇسىن تارتىپ الماق بولىپ، قورشاپ الادى. تىنەي قۇستى بوساتىپ، شاڭىراقتان ۇشىرىپ جىبەرەدى. قالماق حانى اشۋلانىپ:

— سەن ادەيى ۇشىردىڭ، — دەپ جەندەتتەرىنە ولتىرتەدى دە، كەتىپ قالادى. بۇلار كەتكەن سوڭ سارى بۇركىت كەلەدى. يەسىنىڭ ولگەنىن كورىپ، تىنەيدىڭ ءىشىن جارىپ، جۇرەگىن الىپ جەپ كەتەدى. بۇل ەلگە «تىنەيدىڭ سارىقۇسى ءوزىن الىپتى» دەگەن داقپىرت بولىپ جايىلعان. ول بەكەر، انىعى قالماق حانى ولتىرگەن.

---