تۋعان جەر — تۇعىرىم
ح. دوسمۇحامەدوۆ اتىنداعى اتىراۋ مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتى
جۋرناليستيكا ماماندىعىنىڭ 3 كۋرس ستۋدەنتى
مەڭدىعالييەۆا قۇندىز
تۋعان جەر — ادام ومىرىندە كيەلى ورىن الادى. ناقتى وسى جەر ونى ەلىمەن، وتكەنى جانە بولاشاعىمەن بايلانىستىرارى اقيقات. بالالىق شاقتان باستاپ ادامدا وتانعا دەگەن ماحاببات سەزىمى ويانادى. ءاربىرىمىز ءۇشىن وتان وشاق باسىنان باستالادى. مەنىڭ تۋعان جەرىم ەسبول اۋىلى. ءدال وسى جەردە كوڭىلدى دە شاتتىقتى، ۋايىمسىز، قايعىسىز بالالىق شاعىم ءوتتى. اۋىلىم قاسيەتتى جايىق وزەنىنىڭ جاعاسىندا ورنالاسقان. ماحامبەت اۋدانىنان جەتى شاقىرىم جەردە ورنالاسقان اۋىلدى جايىق وزەنى ءبولىپ جاتىر. سونىمەن قاتار اۋىلعا اتىراۋ-يندەر تاسجولى ارقىلى دا قاتىناۋعا بولادى. جايىق وزەنىنىڭ جاعاسىندا قىز جىبەك بالعىن شاعىن وتكىزگەن. وسى وزەندى ءوتىپ تولەگەن قىز جىبەگىنە كەلگەن. وزەن سۋىنا ماحامبەت پەن يستاي اسكەرى اتتارىن سۋارعان. جايىق ءۇشىن الىسىپ، جان بەرىسكەن. ايتا كەتەيىك، سەنەسىز بە جايىق سۋىنان الەكساندر ماكەدونسكيي دە اۋقات العان. وزەننەن وزىمەن-وزى شىعىپ جاتقان قارا مايدى كورىپ اريستوتەل تاڭ قالعان. وسىدان كەيىن جايىقتىڭ قۇدىرەتىنە سەنبەسكە بولمايدى. قازىنالى دا باي تاريحىمىزدى ايتۋ، ونى جەتكىزۋ كەلەشەك ۇرپاق ءۇشىن كەرەك. شىعىستىڭ عۇلاماسى ءابۋ ناسىر ءال-فارابي بابامىز «تاريحتى بىلمەي، وتكەندى قازىرگى جاعدايدى، بولاشاقتى بولجاۋ قيىن» دەسە، ەلباسى ن.ءا. نازاربايەۆ «بۇل — تاۋەلسىز قازاقستاننىڭ ازاماتى عاسىرلار توعىسىندا ءوزىنىڭ ارعى-بەرگى تاريحي جولىن وي ەلىگىنەن وتكىزىپ، «كەشە كىم ەدىك؟ بۇگىن كىمبىز؟ ەرتەڭ كىم بولامىز؟» دەگەن توڭىرەكتە ويلانسىن دەيدى. بۇل — ءاربىر ازامات تۋعان ەلىنىڭ، تۋعان حالقىنىڭ تاريحى ەشكىمنەن دە ولقى ەمەستىگىن ءتۇسىنسىن دەگەن ءسوز. بۇل — ءاربىر ازامات تاريح قويناۋىنا ويشا تەرەڭدەۋ ارقىلى ءوزىنىڭ اتا — بابالارى قالدىرعان وسىنداي كەڭ بايتاق جەردىڭ لايىقتى مۇراگەرى بولۋعا ۇمتىلسىن» — دەگەندى دە ايتقان ەدى.
اۋىل كەزىندە مال شارۋاشىلىعى سوۆحوزى رەتىندە قۇرىلعان. سوۆحوز قوسىلعان كەزدە 15 اۋىل (قازىرگى ەڭبەكشىل)، 13 اۋىل (قازىرگى ورتاقشىل)، 8 اۋىل (قازىرگى اقجايىق) اۋىلدارى بىرىككەن. تۇيە، سيىر شارۋاشىلىقتارى جۇمىس ىستەگەن. سوۆحوز قۇرامىنداعى اۋىلدار قازىرگى تاڭدا بولەك اۋىلدىق ەلدى-مەكەن رەتىندە قۇرىلعان. اۋىلدىڭ بۇگىنگى تۇرمىسىن وتكەنمەن سالىستىرۋعا كەلمەيدى، ارينە. بۇگىنگى تىرشىلىگىنە اۋىل تۇرعىندارى شۇكىرشىلىكپەن قارايدى. اۋىلدا مەكتەپ، بالاباقشا، كلۋب، دارىگەرلىك بولىمشە جۇمىس ىستەيدى. بىلىممەن سۋسىنداتاتىن جاڭا تيپتەگى مەكتەپ 2001 جىلى سالىنعان. بۇگىندە مەكتەپتە 33 ءمۇعالىم، 131 وقۋشى بار. ۇستازدار جاڭارتىلعان ءبىلىم بەرۋ بويىنشا ءتۇرلى كۋرستارعا تۇراقتى قاتىسىپ، بىلىكتىلىكتەرىن ۇنەمى ارتتىرىپ وتىرادى. «ايگۇل» بوبەكجاي بالاباقشاسىندا الاڭسىز بۇلدىرشىندەر تاربيەلەنۋدە. بالاباقشا ىرگەتاسى 1957 جىلى قالانعان. قازىرگى تاڭدا ەكى توپتا 30 بالا بار. 6 پەداگوگ مامان ەڭبەك ەتەدى. بوبەكجاي ەكى بولمەلى بولسا دا بالالارعا بارلىق جاعداي جاسالعان. اۋىلدا حالىققا تۇراقتى قىزمەت كورسەتەتىن ەسبول اۋىلدىق كلۋبى جۇمىس ىستەيدى. 100 ورىندىقتى عيماراتتىڭ ىرگەتاسى 1967 جىلى قالانعان. 2016 جىلى كۇردەلى جوندەۋدەن ءوتتى. «اق بوساعا» سونىمەن بىرگە بي، دراما، ۆوكال ۇيىرمەلەرى بار. ءار مەرەكە سايىن حالىققا قىزىقتى دا كوڭىلدى كەشتەر ۇيىمداستىرادى. دارىگەرلىك بولىمشە اۋىل تۇرعىندارىنا ۇدايى تۇردە قىزمەت كورسەتەدى. اۋىلدىڭ بۇگىنگى تىنىس-تىرشىلىگى وسىنداي.
اۋىل — قازاقتىڭ التىن بەسىگى، ءتۇپ توركىنى. مادەنيەت پەن ءدىننىڭ مايەگى. اۋىل انانىڭ ايالى الاقانىنان تالاي ۇلى عالىمدار، اقىندار مەن جازۋشىلار، كوپتەگەن قوعام قايراتكەرلەرى تۇلەپ ۇشقان جوق پا؟!
ءقازىر بويجەتتىم، ءبىراق تا ءومىر بويى مەن ءۇشىن بالالىق شاقتاعى تۋعان اۋلا مەن كوشە — مەنىڭ كىشكەنتاي وتانىم. مەن ەلىمنىڭ ءبىر بولشەگىمىن، ونىڭ بۇگىنى مەن بولاشاعىمىن.
You Might Also Like
-
مۇباراك جامانبالينوۆتىڭ ولەڭدەرىن كەزىندە «بالدىرعان» جۋرنالىنان، ءوزىنىڭ كىتاپتارىنان وقىپ وستىك. ول كىسىنىڭ ولەڭدەرىنىڭ بالالار انتولوگياسىنا كىرگەنىن دە جاقسى بىلەمىز.
