InfoHub Logo

بۇرىنعى وتكەن زاماندا ءبىر باي بولىپتى، ءتورت تۇلىك مالى ساي بولىپتى. بايدىڭ قويىن باعاتىن قويشىلارى دا كوپ ەكەن. سول كوپ قويشىنىڭ ىشىندە اقىلدى ءبىر قويشى بولىپتى. كۇندىز كەشكە شەيىن قويىن جايىپ شارشاپ كەلىپ جاتقان الگى قويشى جىگىت تۇندە ءتۇس كورىپتى. تۇسىندە ءبىر ومىراۋىندا كۇن، ءبىر ومىراۋىندا اي كورىپتى. ەرتەڭىندە تۇرعان سوڭ تۇندە كورگەن تۇسىنە عاجايىپتانىپتى. سول ماڭداعىلار جوري الماعان سوڭ، ءتۇسىن جورىتۋ ءۇشىن ساپارعا اتتانىپتى. كۇن ءجۇرىپتى، اي ءجۇرىپتى. ءتۇستىڭ جورۋىن ەشكىم تاپپاپتى. ءجۇرىپ وتىرىپ كۇندەردىڭ بىرىندە ءبىر قالاعا كەز بولىپتى. ءتۇن ىشىندە قونۋعا ءۇي ىزدەپ كەلە جاتسا، ءبىر ءۇيدىڭ جانىندا ءبىر جىگىت كيىم-كەشەكتەرىن بوكتەرىپ جۇرۋگە ازىرلەنىپ جاتىر ەكەن. «بۇل نە قىلعان جان ەكەن ءتۇن ىشىندە بۇلىنگەن» دەپ قاسىنا بارسا، قىز ەكەن.

— كەلدىڭ بە؟ — دەپ سۇراپتى الگى قىز.

— كەلدىم، — دەپتى ويىندا ەش نارسە جوق جىگىت.

— وندا جۇرەلىك، — دەپتى قىز.

«بۇل مەنى قايدا اپارار ەكەن، بايقاپ كورەيىن» دەپ ويلاپتى دا:

— بولادى، — دەپتى. ەكەۋى ءجۇرىپ كەتىپتى.

قىز اسىلىندە ءبىر بايدىڭ سيقىرلىق وقۋىن ۇيرەنگەن قىز ەكەن. كۇندەردىڭ بىرىندە بوي جەتىپ كۇيەۋگە شىعار مەزگىلى جەتكەندە، اكەسى مالعا قىزىعىپ ءبىر شالعا زورلاپ بەرمەك بولىپتى. بۇعان ريزالىق بىلدىرمەگەن قىز «نە دە بولسا ءوزىم تەڭدەس جاسپەن بىرگە بولايىن» دەپ، اكەسىنىڭ ۇيىندە ىستەيتىن ءبىر جىگىتپەن ءسوز بايلاسىپ قاشپاق بولىپتى. ءسۇيتىپ، باعىن سىناتۋ ءۇشىن ءبىر بىلگىشتىڭ الدىنا بارىپتى. بىلگىش ويلانىپ وتىرىپ:

— قىزىم، سەن باسقا ەلدىڭ ءبىر كەدەي جىگىتىمەن قوسىلارسىڭ، سەنىڭ مىنا بارايىن دەپ جۇرگەن جىگىتىڭ ۋادەسىندە تۇرماس بولار، — دەپتى. سوندا قىز بىلگىشتىڭ ايتقانىنا سەنبەپتى. بىلاي شىعا بەرە «بىلگىشتىڭ بۇل نە دەگەنى، مەن ول جىگىتپەن شىنداپ ۋادەلەسەيىن دە قاشايىن، سوندا قوسىلماي نە بولار ەكەن»، دەگەن ويعا كەلىپتى. ەرتەسى تۇندە قاشپاق بولىپتى. قاشۋعا ۋادەلەسكەن ءتۇنى الگى جىگىت ۇيىقتاپ قالىپتى دا، ۋادەلى جەرگە كەلە الماپتى. قىز كوپ ۋاقىت جىگىتتى كۇتىپتى. كەلمەپتى. ابدەن زارىعىپ وتىرعاندا قويشى جىگىت كەز بولىپتى. مۇنى كورگەن قىز «ۋادەلەسكەن جىگىتىم» دەپ، جالما-جان اتتانىپ، سۋىت ءجۇرىپ كەتىپتى. جول-جونەكەي قىز ءسوز قوزعاسا، جىگىتتىڭ ايتقان اڭگىمەسى بۇرىنعى ءسوز بايلاسقان جىگىتتىڭ سوزىنە ۇقساڭقىراماپتى. بۇعان قىز تاڭىرقاپ، تاڭ اتىپ، جارىق ءتۋسۋىن اڭساپتى. بۇلار تۇنىمەن ءجۇرىپ، تاڭ اتا ءبىر ۇلكەن تاۋ اڭعارىنا ەنىپتى. ەكەۋى بىر-بىرىنە قاراپ عاجاپتانىپتى. جىگىت قىزدى بۇرىن كورمەگەن، تانىمايدى. قىز بايقاپ قاراسا، ءوزىنىڭ ۋادەلەسكەن جىگىتى ەمەس. ءتىپتى بۇل وڭىردەن دە كورمەگەن جىگىت. قىز قايران قالىپتى. «الگى بىلگىشتىڭ ايتقانى كەلەتىن بولدى-اۋ، مۇنىمەن قالاي دا بىرگە قاشتىم. نە دە بولسا بىرگە بولايىن. اۋەلى سىناپ كورەيىن» دەپ، سىناي باستاپتى. سىناۋ ارقىلى نە كاسىپكە بەيىم ەكەنىن اڭعارماق بولىپتى.

جولشىباي قالىڭ شىلىكتى جىنىس توعايعا كەزىگىپتى. سوندا قىز:

— مىناۋ توعايعا تۇيە باعار ما ەدى. تۇيەگە لايىق جەر ەكەن، — دەپتى. جىگىت توعايعا قاراپ قويىپتى دا، ەشتەمە دەمەپتى. ءبىر كەزدە قالىڭ قياقتى ءبىر تۇبەككە كەز بولىپتى. سوندا قىز:

— مىناۋ سيىرعا وتە قولايلى جەر ەكەن. سيىر باعار ما ەدى، — دەپتى. جىگىت بۇعان دا اۋىز اشپاپتى. «بۇل جىگىت تۇيە دە، سيىر دا باقپاعان ەكەن»، — دەپ ويلاپتى قىز. بەتەگەسى مەن تارلاۋى ارالاس بىتكەن جازىققا كەلگەندە:

— مىناۋ جازىققا جىلقى باعار ما ەدى. جىلقىعا لايىق جەر ەكەن، — دەپتى. بۇعان دا ۇندەمەپتى جىگىت. ودان يزەنى مەن جۋسانى، كەكىرەسى مەن ەرمەنى ارالاس بىتكەن ۇلكەن ءبىر كۇنگەيگە كەلگەندە قىز:

— شىركىن، مىناۋ كۇنگەيگە قوي قىستاتار ما ەدى، قويعا قولايلى جەر ەكەن، — دەي بەرگەندە، جىگىت ءسال ەزۋ تارتىپ:

— راس، وتە قولايلى جەر ەكەن. قويدى قاپتاتا سالىپ، قارسىدان قاراپ وتىرساڭ قانداي تاماشا، — دەپتى. «بۇل جىگىت قويدى كوپ باققان كورىنەدى. اقىلى قالاي ەكەن، تاعى دا سىناپ كورەيىن. سول سىناقتان وتسە قوسىلارمىن»، — دەپ ويلاپتى قىز.

كۇندەردىڭ بىرىندە قالانىڭ ىرگەسىنە كەلىپ تىنىعۋعا ءتۇسىپتى. قىز جىگىتكە:

— جىگىتىم، سەن بازارعا بارىپ، ەكەۋمىزگە ءۇي ساتىپ ال. ۇيگە باسىمىز سيسا، اياعىمىز سيمايتىن، اياعىمىز سيسا باسىمىز سيمايتىن بولسىن، ەكى اتتىق قوراسى بولسىن، وزىمىزگە تاماق، اتىمىزعا جەم-سۋ بولاتىن ازىق دايىندا، دايىن بولعاندا مەنى شاقىر، — دەپتى.

جىگىت جول-جونەكەي كىزدىڭ ايتقان تاپسىرماسىن قالاي ورىنداۋدىڭ امالىن ويلانىپتى. ويلانا كەلە العان ۇيگە كىسىنىڭ باسى سيسا اياعى سيمايتىن بولسىن دەگەنى — ەكى ادامدىق شاعىن عانا ءۇي بولسىن، ەكى اتتىڭ شاعىن قوراسى بولسىن دەگەنى بولار. وزىمىزگە تاماق، اتىمىزعا جەم-شوپ بولاتىن ازىق دايىندا دەگەنى — بۇل جەردىڭ جاعدايىنا قاراعاندا سۋى تاپشى، جەرى شولەيت كورىنەدى. ادام مەن مالعا سۋسىن وڭايعا تابىلمايدى ەكەن. بۇل ءۇشىن مەن ديحانداردىڭ ەككەن قاۋىن-قاربىزدارىن، جيدەكتەرىن الىپ دايىندايىن، بۇل وزىمىزگە تاماق-سۋسىن، ءارى اتتارىمىزعا ازىق-سۋسىن بولادى دەگەن تۇجىرىمعا كەلىپ، قىزدىڭ تاپسىرماسىن وسىلايشا ورىنداپتى. ورىنداپ بولعان سوڭ ىستەگەن ىستەرىن قىزعا كەلىپ ايتىپتى. قىز ويلانىپ، «بۇل جىگىت اقىلدى ەكەن، وسىعان قوسىلايىن» دەپ، ەكەۋى ماحاببات بايلاپ نەكەلەنىپ قوسىلىپتى. بۇلاردىڭ نەگىزگى تۇراعى قالانىڭ سىرتىنداعى لاشىعىندا بولىپ، اڭ اۋلاپ كۇنەلتەدى ەكەن. ارا-تۇرا قالاداعى العان ۇيىنە كەلىپ-كەتىپ جۇرەدى ەكەن. كۇندەردىڭ بىرىندە بۇلاردىڭ حابارى سول قالانىڭ حانىنا جەتەدى.

— تاقسىر حان، ءسىزدىڭ ەلىڭىزگە بوتەن ەلدەن ءبىر جىگىت پەن ءبىر سۇلۋ ايەل كەلىپتى، — دەگەن حاباردى ەستىگەن حان ولاردى ىزدەپ شىعىپتى. بارىپ كورىپتى. حان جىگىتتىڭ ايەلىنە عاشىق بولىپ قالىپتى. ۋازىرلەرىن شاقىرىپ الىپ:

— مىنا جىگىتتىڭ ايەلىن ايىرىپ الۋ كەرەك. بۇل ايەل مەنىڭ ورداما كەرەك بولىپ وتىر، — دەپتى. سوندا ءبىر ءۋازىرى تۇرىپ:

— ايەلدى ايىرىپ الۋ ءۇشىن جىگىتتى ءولتىرىپ، كوزىن جوعالتۋ كەرەك، — دەسە: «ءولتىرۋ ءۇشىن امال قولدانۋ كەرەك، ول ءۇشىن، مارتەبەلى حانىمىز، ءسىز وتىرىكتەن اۋىرىڭىز، سوندا جىگىتتى شاقىرىپ اكەلىپ، «حانىمىزعا جولبارىستىڭ ءسۇتى ءدارى ەكەن، سونى تاۋىپ كەلسەڭ» دەپ بۇيىرالىق. جولبارىستى ىزدەپ ول باراتىن جولدا قالىڭ جىنىس توعايلار بار. وندا ايۋ، ارىستان سياقتى جىرتقىش اڭدار كوپ بولادى. ول وسى ساپارىندا ايۋ، ارىستاندارعا جەم بولىپ قايتىپ كەلە المايدى، — دەپتى جاۋىز حاننىڭ ەندى ءبىر ۋازىرلەرى. ۋازىرلەرىنىڭ بۇل اقىلىن ۇناتقان حان جىگىتتى تاباندا شاقىرتىپ اكەلىپ:

— جىگىتىم، سەنى شاقىرتۋداعى ماقساتىم، مەن ۇزاقتان بەرى سىرقات ەدىم. كوپ ەمدەلىپ جازىلا المادىم. بالگەرلەردىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، جولبارىستىڭ ءسۇتىن ىشسەم جازىلاتىن ءتۇرىم بار. ماعان جولبارىستىڭ ءسۇتىن اكەلىپ بەر. مۇنى اكەلۋگە سەنەن مىقتى جىگىت ىزدەپ تاپپادىم، — دەپتى. جىگىت:

— بولادى، تاۋىپ اكەلەيىن، — دەپ كەتىپتى.

جىگىت ۇيىنە قايتىپ كەلگەن سوڭ، بارلىق جايدى ايەلىنە ايتىپتى. ايەلى ويلانىپ وتىرىپ مىناداي اقىل ايتىپتى:

— حاننىڭ ماقساتى سەنى بۇل دۇنيەدەن جوعالتىپ، مەنى ءوزى الۋ عوي. بۇدان قۇتىلۋدىڭ امالى تابىلادى. ايىر تاۋدىڭ ار جاعىندا ءبىر جىنىس توعاي بار. سول توعايدىڭ ءدال ورتاسىندا ورنىنان قوزعالمايتىن ءبىر جولبارىس وتىر. ونىڭ تابانىنا سيدا كىرىپ جۇرە الماي جاتقانىنا جەتى جىل بولدى. ول سول ماڭداعى اڭداردىڭ پاتشاسى. ونى ۇنەمى باسقا جانۋارلار اسىراپ كەلەدى. سەن سول جولبارىستى تاۋىپ، تابانىنداعى سيدانى الىپ تاستاساڭ، ول ساعان جاقسىلىق ىستەيدى. ايتقانىڭدى ورىنداپ سەنى ماقساتىڭا جەتكىزەدى. ءار قانداي جىرتقىش اڭدار كەزىككەندە: «تىنىش، قاراقۇلاق، قاقاي!» دەسەڭ، ولار ساعان تيمەيدى.

جىگىت ايىر تاۋدىڭ ار جاعىنا ساپار شەگىپ، جارالى جولبارىستى ىزدەپ شىعىپتى. جولبارىسقا جەتكەنشە جول-جونەكەي نەشە ءتۇرلى جىرتقىشتار كەزىگىپتى. سوندا جىگىت: «تىنىش، قاراقۇلاق، قاقاي!»، — دەپ قويسا، جىرتقىشتار جۋاسىپ، ءوز جونىنە كەتە بەرەدى ەكەن. كۇندەردىڭ بىرىندە ايىر تاۋدىڭ ار جاعىنداعى جىنىس توعايدىڭ ىشىنەن جولبارىس پاتشانى تاۋىپتى. ونىڭ تابانىنا كىرگەن سيدانى جۇلىپ تاستاپ، دارىلەپ جازىپتى. سوندا جولبارىس قۋانعاننان:

— سەن ماعان كوپ جاقسىلىق ىستەپ، مەنى بەينەتتەن قۇتىلدىردىڭ. بۇنىڭا راقمەت، ال بۇل اراعا ادامزات بالاسى كەلە الماۋشى ەدى. سەن ءوزىڭنىڭ ەرلىگىڭمەن كەلىپسىڭ، نەگە كەلدىڭ، نە ماقساتىڭ بار، ايت، ورىنداپ بەرەيىن، — دەپتى.

— حانىمىز اۋرۋ ەدى، اۋرۋىنا جولبارىستىڭ ءسۇتى ەم ەكەن، سونى ىزدەپ شىعىپ ەدىم. بۇدان باسقا جۇمىسىم جوق، — دەپتى جىگىت.

— جولبارىستاردى جيناپ، ءسۇتتى تاۋىپ بەرەيىن، — دەپ جان-جاققا جار سالعان ەكەن. جولبارىس پاتشانىڭ باقىرعان داۋسىن ەستىگەن حايۋاناتتار تۇگەل جينالىپتى. تەك ءبىر عانا جولبارىس كەلمەي قالعان ەكەن. سۇيتسە، ول جولبارىس تۋىپ قالىپتى. جولبارىس پاتشا بارلىق ماقۇلىقتاردى تاراتىپ جىبەرىپتى. ەرتەسىندە الگى تۋعان جولبارىستى شاقىرىپ اكەلىپتى دە، جىگىتكە قوسىپ بەرىپتى. بۇلار جۇرەرىندە:

— جىگىتىم، مىنا بالالى جولبارىستى ساعان قوسىپ بەرىپ وتىرمىن، بۇنى جەتەكتەگەن كۇيىڭشە حانىڭا اپارىپ بەر. ساۋىپ، ءسۇتىن ءىشسىن، دەرەۋ جازىلادى. جولدا شارشاساڭ مىنەرسىڭ، ءبىراق ءوزىڭ دە، باسقالار دا ۇرىپ، ءجابىر كورسەتىپ جۇرمەڭدەر. حانىڭ جازىلعان سوڭ وسى بارعان ىزدەرىڭمەن قايتار. مۇرتىمنان ءبىر تال بەرەيىن، قالتاڭا سالىپ ال، باسىڭا كۇن تۋعاندا وتقا تۇتاتساڭ، مەن ءازىر بولامىن دا، سەنى سول اۋىر حالدەن قۇتقارامىن، — دەپتى. جىگىت بالالى جولبارىستى جەتەلەپ ءجۇرىپ وتىرىپتى، كۇندەردىڭ بىرىندە حان ورداسىنا جەتىپ، جولبارىستى حانعا تابىس ەتىپتى. مۇنى كورگەن ۋازىرلەر مەن حان زارەسى ۇشىپ ابدەن قورقىپتى. الدىنا كەلىپ قالعان سوڭ حان امالسىزدان بالالى جولبارىستىڭ ءسۇتىن ساۋدىرىپ ءىشىپ، «جازىلىپتى». حان «جازىلعان» سوڭ جىگىت «سەنەن ەندى قۇتىلعان شىعارمىن-اۋ» دەپ، بالالى جولبارىستى جەتەلەگەن كۇيى سىرتقا الىپ شىعىپ، كەلگەن ءىزى بويىنشا جولعا سالىپ قويىپتى دا، ءوزى ۇيىنە كەتىپتى.

جىگىتتى ءولتىرۋدىڭ ايلاسىن تاپپاي داعدارعان حان مەن ونىڭ ۋازىرلەرى تاعى دا اقىلداسىپتى. سوندا حاننىڭ باس ءۋازىرى:

— بۇل جىگىتتى ايۋ-جولبارىستار جەپ ولتىرەر، سونىمەن جوق بولار دەپ توعايعا جىبەرسەك تە ولمەي كەلدى. ەندى مۇنى قيسىنىن تاۋىپ ورعا ءتۇسىرىپ ولتىرگەننەن ابزالى جوق، — دەپتى. باس ءۋازىردىن امالىن جاقتاعان ءبىر ۋازىرلەر:

— حانىمىزدىڭ قالىڭ اسكەرىن «جاۋ شاپتى» دەپ، سوعىسقا اتتاندىرايىق، بۇل جىگىتتى وسى اسكەردىڭ قولباسشىسى ەتەلىك، سوندا جىگىت قالىڭ قولدىڭ ەڭ الدىندا جۇرەدى. بۇلاردىڭ الدىنا ۇلكەن ور قازدىرىپ قويالىق تا، سوعان ءتۇسىرىپ ولتىرەيىك، — دەپتى. حان ۋازىرلەرىنىڭ بۇل امالىن ماقۇل كورىپتى. جىگىتتى شاقىرتىپ الىپ:

— مەنىڭ قالىڭ قولىمنىڭ قولباسشىسى جاقسى ەمەس، سەنى سول اسكەردىڭ باس قولباسشىلىعىنا تاعايىنداۋعا شاقىرتتىم، — دەپتى.

— الديار تاقسىر، ءسىز نە جۇمىسقا بۇيىرساڭىز دا اتقارۋعا مەن دايىن، — دەپ جاۋاپ بەرىپتى جىگىت. كەشتە ۇيىنە بارعاندا حان قولباسشى ەتىپ سايلاعانىن ايەلىنە جەتكىزىپتى جىگىت.

— سەنى حان تەككە قولباسشى سايلاپ وتىرعان جوق. مۇنىڭ سوڭىندا سۇمدىق بار. ءبىراق قورىقپا، تاپسىرعان جۇمىسىن ىستەي بەر. الگى جولبارىس وزىڭە بەرگەن مۇرت پەن مىنا شاقپاقتى جانىڭنان تاستاما. بۇلاردى سالعان كىسەڭ قاشان دا بەلىڭدە بولسىن. باسىڭا اۋىر كۇندەر تۋا قالسا، بۇلار ەس قاتادى، — دەپ كۇيەۋىنىڭ كوڭىلىن جۇباتىپ اقىل ايتىپتى كەلىنشەك.

جىگىت قولباسشى بولىپ حان ورداسىندا ىستەي بەرىپتى. كۇندەردىڭ بىرىندە «جاۋ كەلدى» دەپ، بارلىق اسكەر دۇرلىگىپ كەتىپتى. سوندا الگى جىگىت قالىڭ قولمەن بىرگە جاۋ شاپتى دەگەن جاققا قاراي شابا جونەلىپتى. ەلدەن ەرەك شىعانداپ وزىپ شىققان جىگىت ءبىر جەرگە كەلگەندە ات-ماتىمەن ۋازىرلەر قازدىرىپ قويعان ۇلكەن ورعا ءتۇسىپ كەتىپتى. بۇنى كورگەن حاننىڭ ادامدارى اسكەرىن كايتارىپ الىپ كەتىپتى. جىگىت تەرەڭ قازىلعان وردان قالاي شىعۋدىڭ امالىن تاپپاي جاتىپتى. ءبىر كەزدە كىسەسىندەگى جولبارىستىڭ مۇرتىن تۇتاتىپتى. سول ساعاتتا جولبارىس دايىن بولىپ، جىگىتتى وردان شىعارىپ جىبەرىپتى. جىگىت وردان امان-ەسەن شىققان سوڭ، ۇيىنە كەلىپتى. سول كۇنى حان جاساۋىلدارىن شاقىرتىپ الىپ:

— وسىنداي قولباسشى بولىپ ورعا ءتۇسىپ ولگەن جىگىتتىڭ ايەلىن ورداعا الىپ كەلىڭدەر، — دەپ بۇيىرىپتى. جاساۋىلدار جىگىتتىڭ ۇيىنە كەلسە، جىگىت ۇيىندە وتىر ەكەن. بۇعان عاجاپتانعان جاساۋىلدار قايتىپ بارىپ كورگەندەرىن حانعا ايتىپتى. بۇل حاباردى ەستىگەن حان ىزاعا بۋلىعىپ، ۋازىرلەرىن شاقىرىپ الىپتى دا:

— جىگىتتى ۇيگە قاماپ ورتەپ ءولتىرۋ كەرەك، — دەپ بۇيىرىپتى. حاننىڭ بۇيرىعى بويىنشا جاساۋىلدار جىگىتتى تاعى شاقىرىپ بارىپتى. جىگىت جۇرەر الدىندا ايەلىمەن اقىلداسىپتى. سوندا ايەلى:

— باستاپقى ەكى رەتكى امالمەن سەنى ولتىرە الماعان حان وسى جولى ۇيگە قاماپ قويىپ ولتىرمەك ويمەن سەنى شاقىرتىپ وتىر. ساق بولعايسىڭ، سەنى حان جاڭادان جاساتقان ۇيىنە كىرگىزۋى مۇمكىن. ەگەر سوعان ءورت قويسا، سول ءۇيدىڭ ىشىندە ارناۋلى جاسالعان ءبىر جەر ءۇي بار. سونىڭ ىشىنە كىرىپ الساڭ، ءورت سەنى شارپي المايدى، — دەپتى.

جىگىت شاقىرۋ بويىنشا حاننىڭ ورداسىنا بارىپتى.

— مەن سەنى امان قالعانىڭ ءۇشىن قوناققا شاقىرىپ وتىرمىن، جاڭادان ءبىر ساراي جاساتىپ ەدىم، سونى كورسىن، ساياحات ەتسىن دەپ شاقىرتتىم، — دەپتى حان. سونىمەن جىگىتتى ەرتىپ جاساۋلى جاڭا ۇيگە ەنگىزىپتى. جىگىت ۇيگە كىرگەن سوڭ ونى جالعىز قالدىرىپتى دا، ەسىكتەرىن تارس بەكىتىپ، سىرتىنان قاراعايدى ءۇيىپ، ءورت قويا بەرىپتى. سارايدىڭ سىرتى ورتەنىپ، ىشىنە وتە بەرگەندە جىگىت جەر ۇيگە تىعىلىپ ورتتەن امان قالىپتى. جىگىت تۇنىمەن سول ۇيدە بۇعىپ جاتىپ حاننان قالاي قۇتىلۋدىڭ ايلاسىن ويلاپتى. زالىم حاندى امالىن تاۋىپ ولتىرۋگە بەل بايلاپتى. تاڭعا جۋىق بايقاپ قاراسا، حان تاڭعى نامازعا دارەت العالى سىرتقا شىققان ەكەن. وسى ورايدا جىگىت ورتەنگەن ۇيدەن شىعا كەلىپ، حانعا سالەم بەرىپتى. حان شوشىعاننان تالىپ قالىپتى. ۋازىرلەرى سۋ بۇركىپ ونى ەسىنە كەلتىرىپى. وسى كەزدە جىگىت تۇرىپ:

— حانەكە، مەن ورتەنىپ ولگەننەن كەيىن سەنىڭ ولگەن اكەڭنىڭ قاسىنا باردىم، اكەڭ ولگەندە جانازاسىنا ءبىر قارا سەركە بايلاعان ەكەنسىڭ، ونى كوردىم. اكەڭ «كوزىنىڭ تىرىسىندە ماعان بالام كەلىپ ءبىر جولىعىپ قايتسىن» دەپ، ساعان سالەم ايتتى، — دەپتى. سوندا اقىماق حان:

— ونداي بولسا، مەن دە اكەمدى كورىپ كەلەيىن. مەنى كەشەگى وزىڭدەي قىپ ورتە، — دەپتى. مۇنى ەستىگەن جىگىت ىشتەي قۋانىپ حاننىڭ ءۇيىنىڭ، اينالاسىنا اعاش-وتىنداردى جيناپتى دا، حاندى ۇيگە قاماپ، ەسىك-تەرەزەلەرىن مىقتاپ بەكىتىپ ورتەپ جىبەرىپتى.

ءسۇيتىپ، زالىم حان ورتەنىپ ولەدى. ونىڭ ورنىنا قارادان شىققان ءبىر جىگىت حان سايلانادى.

جىگىت ۇيىنە قايتىپ كەلىپتى. كەلسە جۇكتى قالعان ايەلى بوسانىپ، ەگىز بالا تاۋىپتى. بالانىڭ بىرەۋى ۇل، بىرەۋى قىز ەكەن. كۇن ءوتىپتى، اي ءوتىپتى، بالالارى ءوسىپ تالپىنا باستاپتى. ەڭبەكتەپ جۇرگەن ەكى بالاسىن اكەسى ۇيدە ەركەلەتە ويناتىپ، قۋانىش قىلىپ وتىرىپتى. شالقاسىنان ءتۇسىپ تىنىعىپ جاتقان اكەسىنىڭ ومىراۋىنا ەكى بالا كەلىپ جابىسىپ ويناعاندا، جىگىتتىڭ ويىنا باياعىدا كورگەن ءتۇسى ەلەستەپتى. «ءتۇسىمنىڭ مەن ىزدەپ شىققان جورۋى وسى ەكەن عوي» دەپ تۇجىرىپ، شاتتىق، قۋانىشقا بولەنىپتى.

---