ۇلىس كۇنى - ۇلى توي!
تابيعاتتىڭ جاڭارىپ، قايتا تۇلەۋ مەزگىلى-كوكتەممەن بىرگە كەلەتىن ناۋرىز مەرەكەسى تەك قازاق حالقىنا ەمەس، سونىمەن قاتار كۇللى تۇركى جۇرتىنا ورتاق مۇرا، ورتاق مەرەكە. ناۋرىز مەرەكەسى - جەر انا مەن ادامزات اراسىنداعى ۇندەستىكتى كورسەتەدى. پارسى تىلىنەن اۋدارعاندا «ناۋرىز» ءسوزى - «جاڭا كۇن» دەگەن ماعىنا بەرەدى. وسىناۋ ۇلى مەرەكەنىڭ تويلانۋى وسىدان 3000 جىل بۇرىن باستاۋ العان. ناۋرىز ەجەلدەن جاڭارۋدىڭ، بەيبىتشىلىكتىڭ، پاكتىكتىڭ مەرەكەسى رەتىندە تويلانىپ كەلەدى. سوندىقتان ناۋرىز ايىن تۇركى تىلدەس حالىقتار جىل باسى دەپ بىلەدى. ناۋرىز كۇن مەن ءتۇن تەڭەلەتىن كۇن. كوكتەمگى كۇن تەڭەلۋى ناۋرىز ايىنىڭ 21-نەن 22-نە اۋىسقان ءتۇنى بولادى. ياعني، ءدال وسى كۇننەن باستاپ كۇن ۇزارىپ، ءتۇن قىسقارادى. 22-ناۋرىز كۇنى ءدۇيىم جۇرت ناۋرىز مەرەكەسىن اتاپ وتەدى. وسى مەرەكەگە بايلانىستى ءتۇرلى جورالعىلار جاسالىپ،ەرتەدەن كەلە جاتقان سالت-داستۇرلەر حالىق اراسىنان ورىن تابادى. قازاق حالقىنىڭ تۇسىنىگى بويىنشا ناۋرىز مەرەكەسىندە قازاق دالاسىن قىزىر بابا كەزىپ،ادامزاتقا قۇت-بەرەكە، باق-داۋلەت سىيلايدى. سامارقاننىڭ كوك تاسى ەرىپ،اق تۇيەنىڭ قارنى جارىلعان ۇلىق مەيرامدا قاسيەتتى قارا جەر،قارا توپىراق بۋسانىپ جاڭارادى. كەڭ جازيرا دالا ءتوسىن قىزىلدى-جاسىلدى گۇلدەرمەن ورنەكتەپ، جاسىل كىلەم توسەلەدى. تاسىعان وزەن سۋى ساي-سالانى تولتىرىپ، جەر-جەردە قۇستار ءان شىرقاپ كەڭ دالا ۇلى قۋانىشقا بولەنەدى.
ءاربىر قازاق شاڭىراعى بۇل كۇنى جىل بويى توقشىلىق بولسىن دەگەن نيەتتە جەتى ءتۇرلى دامنەن ناۋرىز كوجە جاساپ، ءسالت-داستۇر، ادەت-عۇرىپتار ورىندالادى. بۇل مەرەكەنى حالقىمىز ءبىر اي كولەمىندە اتاپ وتەدى. جانە دە بۇل مەرەكەنىڭ نىشانى دوستىق، بىرلىك بولعاندىقتان، ارازداسقاندار تاتۋلاسىپ، اعايىن-تۋىس، ءدۇيىم حالىق اۋىزبىرشىلىكتە بولادى.
قازاقستاندا رەسمي تۇردە ناۋرىز مەرەكەسى 1988 جىلدان بەرى تويلانىپ كەلە جاتىر. كەڭەستىك تار زامان كەزىندە ۇلتىمىز وزگە دە داستۇرلەرمەن قاتار بۇل مەرەكەدەن دە قول ءۇزىپ قالا جازدادى. ءبىراق، دەر كەزىندە تاۋەلسىزدىگىمىزگە قول جەتكىزىپ، عاسىرلار بويعى اتا-بابا ءداستۇرىن قايتا جالعاپ، ءتىلىمىزدى، ءدىنىمىزدى، مادەنيەت پەن ءداستۇرىمىزدى جويىلۋ قاۋىپىنەن اراشالاپ قالدىق. قايتا ورالعان داستۇرلەرىمىزدىڭ قاتارىندا ۇلىستىڭ ۇلى كۇنى - ناۋرىز مەرەكەسى دە بار. بۇل مەرەكە قايتا قاتارعا ورالعاننان سوڭ وسى مەرەكەمەن بىرگە كوپتەگەن ادەت-عۇرىپتارىمىز قايتا جاندانا باستادى.
سونىمەن قاتار الداعى ۋاقىتتا ناۋرىز مەرەكەسى تۇركى تىلدەس حالىقتاردىڭ ۇسىنىسى بويىنشا حالىقارالىق يۋنەسكو-نىڭ مادەني مۇرالارى تىزىمىنە كىرەدى دەپ كۇتىلۋدە. بۇل جاڭالىق ناۋرىز مەيرامى ورتاق بارلىق حالىقتار ءۇشىن قۋانىشتى حابار بولماق. سەبەبى ءسالت-داستۇر ەلدىڭ ەلدىگىن كورسەتەتىن بىردەن ءبىر قۇندىلىق بولىپ تابىلادى، سوندىقتان ءسالت-داستۇردىڭ ۇمىت بولماۋىن قاداعالاۋ، الەمدىك دەڭگەيدە ناسيحاتتاپ، قورعاۋ قاي ەلدىڭ بولماسىن ەلدىگىن اسقاقتاتىپ، قۋاشىنقا بولەرى ءسوزسىز.
ناۋرىز مەيرامى ونەر ورداسى سانالاتىن امانتوعاي اۋىلىندا دا جوعارى دەڭگەيدە اتالىپ وتىلەدى. ەجەلدەن كەلە جاتقان ءتۇرلى ويىندار ۇيىمداستىرىلىپ، حالىققا ۇلتتىق تاعامدار ۇسىنىلادى. سونىمەن قاتار ءبىلىم ورداسىنىڭ ونەرپازدارى مەن اۋىل تۇرعىندارىنان قۇرالعان شىعارماشىلىق ۇجىم حالىققا اننەن تارتۋ جاسايدى. بۇل شارالار ءبىزدىڭ مەكەندە ءداستۇرلى تۇردە جىل سايىن وتكىزىلىپ وتىرادى. ونداعى ماقسات قازاق ەلىنىڭ ۇلتتىق مۇرالارىن ناسيحاتتاپ، ۇمىت قالماۋىن قاداعالاۋ. جاس ۇرپاقتىڭ بويىنا ەلگە دەگەن،مادەنيەتكە دەگەن جاناشىرلىق وتىن تۇتاتۋ.
دوستىعىمىز جاراسقان كوپ ۇلتتى ەلىمىزدىڭ بىرلىگى نىعايا بەرسىن. سالت-داستۇرلەرىمىز بەن مادەنيەتىمىز جاس ۇرپاق بويىنان ورىن تاپسىن. ۇلىستىڭ ۇلى كۇنى ءار شاڭىراققا قۇت-بەرەكە، باق-داۋلەت الىپ كەلسىن. ناۋرىز مەرەكەسى قۇتتى بولسىن!
مۇرات نارجان داۋلەت ۇلى
قوستاناي وبلىسى، امانكەلدى اۋدانى
امانتوعاي جالپى ءبىلىم بەرەتىن ورتا مەكتەبى 11-سىنىپ وقۋشىسى
You Might Also Like
-
حح-عاسىردا پوەزيا ونەرىنە ۇلكەن سەرپىلىس بەرگەن تۇلعالاردىڭ ءبىرى، اقيىق اقىن - مۇقاعالي ماقاتايەۆ. قازاق پوەزياسىنىڭ ءحانتاڭىرى ءوزىنىڭ بارلىق عۇمىرىن پوەزيا دەيتىن قۇدىرەتتى جولعا ارنادى. ونىڭ پوەزيا...
-
ءبىز ءاربىر زاتتىڭ بەلگىلىگى ءبىر نارسەگە ارنالۋىنا ۇيرەنىپ قالعانبىز. الايدا ولاردىڭ كوپشىلىگى باستاپقىدا مۇلدەم باسقا تۇرگە يە بولعان جانە ءتىپتى باسقا ماقساتتاردا پايدالانىلدى.
