ۇلت زيالىلارى
بۇگىنگى جاستار بويىنان شورتانباي قاناي ۇلىنىڭ “زار زامان” ولەڭىندەگى اقىن سىناعان ۇل مەن قىز قىلىعى كەزدەسە مە؟
...مىنا زامان قاي زامان؟!
ازۋلىعا بار زامان،
ازۋسىزعا تار زامان.
مۇنىڭ ءوزى زار زامان
(شورتانباي اقىن)
زار زار زامان،زار زامان...
زارلاپ وتكەن بار زامان...
زار زاماننىڭ اياعى –
زامانىڭ كەتتى باياعى..،-دەپ شورتانباي قاناي ۇلى وتارشىل رەسەيدىڭ وزبىر ساياساتىنداعى ۇنامسىز وزگەرىستەردى بار جانىمەن سەزىنىپ، ولاردان ءوزى جيرەنىپ، حالىقتى دا جيرەندىرە جىرلادى.
اسان قايعى: “ مۇنان سوڭ قيلى – قيلى زامان بولار، زامان وزىپ، زاڭ توزىپ،جامان بولار،- دەگەن كورەگەندىلىگى مەن شورتانباي اقىننىڭ ويىنىڭ ۇشتاسۋىندا ۇلكەن ءمان جاتىر.
“بۇل اسىلىق، اسقان زاماندا،
ۇل تۋادى اتامەنەن ەلەسىپ،
قىز تۋادى انامەنەن تەڭدەسىپ،
بالاسى كەتتى تىيۋدان”،- دەپ كەيبىر ۇل مەن قىزدىڭ اتا-اناسىن سىيلاماۋى، قۇرمەتتەۋى اقىن جانىن كۇيزەلتەدى.وسىنداي جولعا تۇسۋىنە كىم كىنالا؟ مىنە، وسى ماسەلەگە اقىن قوعامداعى وزگەرىسىندە تۇرعىسىنان قارايدى. ال بۇگىنگى زاماننىڭ جاستارى قانداي؟
بىرىنشىدەن، بالاعا بەرىلەتىن ءبىرىنشى تاربيە اتا-اناسىنان، تۋعان-تۋىسىنان،جولداسىن سىيلاۋعا ۇيرەتۋدەن باستالادى.سەبەبى، اتا-اناسىن سىيلاماعان بالا جولداسىن دا سىيلاي الماي، قوعامعا دا، كەرى اسەرىن تيگىزەدى.وسى ورايدا، ۇلى پەداگوگ ىبىراي التىنسارين: “تاربيەنىڭ قاينار كوزى – وتباسى”،-ەكەندىگىن ايقىنداي تۇسكەن-دى.
ەكىنشىدەن، “بولاشاق-جاستاردىڭ قولىندا”- دەگەندى ءجيى ايتامىز. ءبىراق وسى ءسوزدىڭ ءمانىن تەرەڭ ءتۇسىنىپ ءجۇرمىز بە؟
بالاسى كەتتى تىيۋدان.
ماسقارالار تايعانى
جاس سىيلاسىپ تۇرۋدان.
ادال زادا بالانى
تابا الماسسىڭ رۋدان.
ۇلىڭ كيدى ءدۇريا،
ۇستارانىڭ جۇزىندەي
اۋدارىلعان ءدۇنيا.
قىزىڭ كيدى بيقاساپ
تەرگەپ كيمەي بايقاستاپ،
كەشكى تۇرىم بولعاندا
قۇلان مەنەن بۇلانداي
ۇيدە تۇرماس ويقاستاپ،- وسى ءبىر ولەڭ جولدارى دا ۇل-قىزىمىزدىڭ اق جولدان تايىپ، زاماننىڭ ازعىرعان ايقىن كورىنىسى ەمەس پە ەدى؟! وسىعان تۇسپا-تۇس كەلەتىن، قازىرگى جاستاردىڭ كوپشىلىگىندە ءوز ومىرىنە دەگەن جاۋاپكەرشىلىك پەن ار-ۇيات ازايىپ بارا جاتقانداي. بۇگىنگى قوعامدا جاستاردىڭ ادەپتەن وزباي، ءوزىن-وزى تاربيەلەۋى ءالى دە جەتىسپەيدى.
ۇشىنشىدەن، دەنساۋلىققا زيان كەلتىرەتىن – ەسىرتكى، تەمەكى، ءىشىمدى. بۇلار – جاستاردىڭ وي – ساناسىن ۋلاپ، ازعىندىق جولعا تۇسىرەدى. اتا-بابامىز: “كوپكە توپىراق شاشپا”،- دەيدى. دەي تۇرعانمەن، قوعامداعى كەيبىر جاستاردىڭ جاعىمسىز ارەكەتتەرى كوڭىلگە قاياۋ تۇسىرەرى انىق.
قورىتىندىلاي كەلە، شورتانباي قاناي ۇلى ءوز زامانىنىڭ اششى شىندىعىن اشا ءبىلدى. زاماننىڭ ازعىندىعىن “ زار زامان” دەپ اتادى. جاستاردى ادامگەرشىلىككە، ىزگىلىككە، باۋىرمالدىلىققا، قايىرىمدىلىققا ءدىن جولى ارقىلى جەتكىزۋگە بولادى دەدى. اباي اتامىزدىڭ “كۇللى ادام بالاسىن قور قىلاتىن ءۇش نارسە بار. سونان قاشپاق كەرەك: اۋەلى – ناداندىق، ەكىنشىسى – ەرىنشەكتىك، ءۇشىنشىسى – زۇلىمدىق”،- دەگەن ءسوزى بار. وسى ءسوزدى جادىمىزعا ساقتاپ، كەلەشەك جاستارعا ناسيحاتتاپ ءجۇرۋ ءجون بولار...
ۋ. م. دجولدىبايەۆا ءال-فارابي اتىنداعى ءقازۇۋ-نىڭ قازاقستان تاريحى كافەدراسىنىڭ دوسەنتى بوراشيەۆا ءلاززات، ءال-فارابي اتىنداعى ءقازۇۋ-نىڭ شىعىستانۋ فاكۋلتەتىنىڭ 1-كۋرس ستۋدەنتى
You Might Also Like
-
ادام ءومىرىنىڭ ءمانى - لوگيكالىق ەمەس، فيلوسوفيالىق ۇعىم. جەر بەتىندەگى كەز كەلگەن ادام بىرەگەي تۇلعا. ال تۇلعا رەتىندە ادامنىڭ مىنەزى مەن دۇنيەتانىمىن قالىپتاستىراتىن وزىنە عانا ءتان قاسيەتتەر جيىنتى...
-
مايوريدەگى ستانسيا بۋفەتىنىڭ بۇرىشىندا ساقال-مۇرتى تىكەندەي، تىريعان ارىق شال وتىردى. ريگا شىعاناعى ۇستىنەن قىسقى داۋىل اق جولاقتانىپ، ىسقىرىپ ءوتىپ جاتىر. جاعالاۋدا سىرەسكەن قالىڭ مۇز. شاڭىتقان قار...
