InfoHub Logo

قوجاباقى مەكتەبىن ءبىتىرىپ شىققان بۇل اقىن ازاماتتاردىڭ:

اباي اقىن ءبىر باسقا، مۇحتار باسقا،
مەن دە، دوسىم، ەندەشە باسقا بولام،
جول ىزدەيمىن ءالى ەشكىم باستاماعان،
وزىمە شاق كوگىلدىر اسپان الام،

– دەپ قازاقتىڭ بەلگىلى اقىنى مۇحتار شاحانوۆتىڭ جىرلاعانىنداي، پوەزيا الەمىندە وزىنە شاق كوگىلدىر اسپان العىسى كەلىپ جۇرگەن، جىر جولىندا ءالى ەشكىم باستاماعان سونى ءبىر سوقپاقتى باستاعىسى كەلىپ جۇرگەن تاعى دا قانشاما قالام ۇستاعان كەيىنگى جاس بۋىن تالاپكەرلەردىڭ تاعى قانشاسىنىڭ جىر سۇيەر كەۋدەسىنە وزدەرىنىڭ باتالى سوزدەرىمەن قانات بىتىرگەندەرىن كىم ءبىلسىن؟

قوجاباقى مەكتەبىنەن اقىندار تۇلەپ ۇشقان جەر دەپ ايتىلادى. بۇل بۇرىننان ايتىلىپ كەلە جاتقان ءسوز. ءبىراق قوجاباقى جەرىنەن تەك اقىندار تۇلەپ ۇشقان جوق، سونىمەن بىرگە عىلىم ادامدارى – عالىمدار، مىسالى، ءاعالى-ىنىلى بەلگىلى، تانىمال پروفەسسورلار: شىنبولات دەربىسالى ۇلى دالەنوۆ، ەربولات دەربىسالى ۇلى دالەنوۆ سياقتى اۋىل شارۋاشىلىعى عىلىمدارىنىڭ جانە مەديسينا عىلىمدارىنىڭ عىلىم دوكتورلارى دا وسى قوجاباقىنىڭ توپىراعىنان تۇلەپ ۇشتى. ولاردىڭ ءىنىسى بەكبولات دەربىسالى ۇلى دالەنوۆ قوجاباقى مەكتەبىن 1977 جىلى «التىن مەدالمەن» ءبىتىرىپ شىققان. ولار – قوجاباقى مەكتەبىنىڭ كوپشىلىككە ۇستازدىق ءىسى ۇلگى-ونەگە بولعان بەلگىلى، تانىمال ۇستازى دەربىسالى دالەنوۆتىڭ ۇلدارى. سوندىقتان دا 2000 جىلى بەلگىلى ۇستاز دەربىسالى دالەنوۆتى 90 جاسىنا بايلانىستى پەرزەنتتەرىنىڭ قاتىسۋىمەن ەسكە الۋ ءۇشىن ۇيىمداستىرىلعان كەشتىڭ سەنارييىنىڭ تاقىرىبىنىڭ دا «ۇستازدىقتى ۇلگى ەتىپ سان قىردان، وتباسىنا ونەگەسىن قالدىرعان» دەپ اتالۋى دا جانە دە 1998 جىلى دۇنيەگە كەلگەن №25 ورتا مەكتەبى جايىندا جازىلعان ولەڭ جولدارىنداعى «دالەنوۆتەر وتباسىن ءعىلىم-بىلىم جولىندا ۇلگى ەتىپ شاكىرت قارادى» دەگەن جولدار دا وسىعان بايلانىستى ايتىلعان.

سول سياقتى №25 ورتا مەكتەبىنەن ەلىمىزدىڭ جوعارى وقۋ ورىندارىندا عىلىمي-پەداگوگيكالىق جۇمىسپەن اينالىسقان باسقا دا پروفەسسورلىق، دوسەنتتىك اتاق، لاۋازىمعا يە بولعان عىلىم كانديداتتارى مەن عىلىم دوكتورلارى دا تۇلەپ ۇشتى. ولار ب. ايتبەمبەت، ا. ەرعالاۋوۆ، ت. ەڭسەگەنوۆ، ش. جاقسىبايەۆ، ا. جامانبايەۆ، ا. قوشقاربايەۆ، س. قوڭىربايەۆا سياقتى عالىم تۇلەكتەر. سول تۇلەكتەردىڭ ىزىنە كەيىنگى ۋاقىتتا قوجاباقىنىڭ پەرزەنتى، №25 مەكتەپتىڭ 1987 جىلى بىتىرگەن تۇلەگى، دوسەنت، تەحنيكا سالاسىنان عىلىمي ديسسەرتاسيا قورعاعان تەحنيكا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى نۇرلىبەك كەلماعامبەتوۆ ەسىمى دە ىلەسكەن ەدى.

قازاقتىڭ تاماشا ليريك اقىنى تۇمانباي مولداعالييەۆتىڭ انگە اينالعان ولەڭىندە («الاتاۋ قىزى» ءانى، كومپوزيتورى ءاشىرحان تەلعوزييەۆ) «ۇلى وزەندەر باسىن تاۋدان الادى، تاۋ بالاسى تاۋعا قاراپ وسەدى» دەگەن جولدار بار. سوعان قاراعاندا ءاربىر پەرزەنتتىڭ تابيعاتى دا ءوزىنىڭ تۋعان جەرىنىڭ تابيعاتىمەن ۇقساس بولىپ كەلەتىن بولسا كەرەك. تاۋ بالاسىنىڭ بولمىسى دا تاۋعا ۇقساپ تۇرادى. تاۋ بالاسىنىڭ ارمانى دا اسقاق بولادى، كوڭىلى دە بيىكتىكتى سۇيەدى، ياعني اقىن تۇمانباي مولداعالييەۆشە ايتقاندا، «تاۋ بالاسى بۇلتتى كەشىپ جۇرەدى».

قوجاباقىدا تاۋ جوق، ءبىراق قوجاباقىدا قىر بار. ول اراندى قىرىنىڭ توپىراعىنان شىققان تاعى دا ءبىر ەسىمى بەلگىلى قالامگەر، بەلگىلى جازۋشى، قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى المامبەت الىشيەۆتىڭ رەسپۋبليكالىق «انا ءتىلى» گازەتىنىڭ سايتى بەتىندە 2014 جىلى 3 ساۋىردە «كيەلى مەكەن» دەگەن اتپەن جاريالانعان ەڭبەگىندەگى «قىزىلوردا وبلىسى، قازالى اۋدا­نى­نىڭ «قوجاباقى» اۋىلىنان باستالاتىن ۇزىندىعى جيىرما بەس شاقىرىمعا جەتەتىن «اراندى قىرى» اتانعان بيىك قىرات بار. بىلاي قاراعاندا تاۋ سياقتى كورىنگەنىمەن، جەرگىلىكتى حالىق ونى «نۇرا» دەيدى» دەپ سيپاتتاما بەرەتىن – تۋعان جەرىمىزدىڭ قاسيەتتى اراندى قىرى. تاۋ بالاسى مەن قىر بالاسىنىڭ ورتاق ۇقساس جەرلەرى سوندا – قىر بالاسىنىڭ ارمانى دا الاسا بولمايدى. قوجاباقىداعى مەكتەپتىڭ تولىق ورتا ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپ بولىپ قالىپتاسقانىنا 50 جىل تولۋ قۇرمەتىنە بايلانىستى دۇنيەگە كەلگەن، 1998 جىلدىڭ مۇعالىمدەر كۇنى مەرەكەسىندە №25 مەكتەپتىڭ ۇستازدار مەرەكەسىنە بايلانىستى قوجاباقى اۋىلدىق مادەنيەت ۇيىندە وتكىزىلگەن ءىس-شاراسىندا تۇڭعىش رەت ورىندالعان №25 مەكتەپتىڭ تەرمەسىنىڭ «توسىنەن ۇشقان تۇلەكتىڭ ارمانى بيىك بولعان جەر» دەپ اتالعانى دا سوندىقتان.

«قوجاباقى مەكتەبىنىڭ تەرمەسىن» 2016 جىلدىڭ 27 ماۋسىمى كۇنى قازالى اۋداندىق مادەنيەت ءۇيىنىڭ ديرەكتورى كەمەڭگەر وتەپتىڭ تاپسىرۋىمەن قازالى اۋداندىق مادەنيەت ءۇيىنىڭ بەلگىلى جىرشى-تەرمەشى ونەرپازى جانىبەك سىردىڭ ماقامىمەن جازىپ ورىندادى. ونىڭ ءماتىنىن ودان ءبىر جىل بۇرىن، العاش رەت 25 مامىر مەرەكەسىنىڭ قارساڭىندا 2015 جىلدىڭ 18 مامىرى كۇنى رەسپۋبليكالىق «بىلىمدىلەر» پورتالى جاريالاعان بولاتىن. جانىبەكتىڭ جازىپ ورىنداعانى – وسى ءماتىن.

قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەلەرى سەيىل بورانبايەۆ، انەس نارىمبەتوۆ جانە سەيىل اقىننىڭ 60 جاسىندا:

تۋعان جەردى تۇلەتىپ،
بۇزىلماعان ىرگەمىز.
كەزدەسسەك تە جىل ءوتىپ،
باياعى كەۋىل بىرگەمىز،

– دەپ جىرلاعان ولاردىڭ سىنىپتاستارى اقىن اقانجان كەلىمبەتوۆتەر بار، №25 مەكتەپتى تۇڭعىش رەت تولىق ورتا بىلىممەن ءبىتىرىپ شىققان العاشقى تۇلەكتەرىنىڭ سانى 18 بولعان. اقىن سىنىپتاستارىنىڭ ءبارىنىڭ دە ەسىمدەرى اقىن تويىندا ايتىلعان جانە اقىننىڭ مەكتەپتەن العان اتتەستاتىنىڭ ءنومىرى دە ايتىلعان. سونىمەن بىرگە بۇل دەرەكتەردىڭ بارلىعى دا سىر بويىنان شىققان بەلگىلى قالامگەر سەيىل بورانبايەۆتىڭ 2000 جىلى قوجاباقىدا قوجاباقى اۋىلدىق مادەنيەت ۇيىندە اتالىپ وتكەن «ەل بولىپ ولەڭ-جىردىڭ تاقىرىبى، قاۋىشتى اۋىلىمەن اقىن ۇلى» اتتى اقىن تويىنىڭ كەشىنىڭ سەنارييىندە دە جازۋلى تۇر.

***

№25 ورتا مەكتەبىنىڭ اقىن تۇلەكتەرى – سەيىل بورانبايەۆ، انەس نارىمبەتوۆ، اقانجان كەلىمبەتوۆتەر قوجاباقىداعى №25 مەكتەپتى تولىق ورتا ءبىلىم تۋرالى اتتەستاتپەن ءبىتىرىپ شىققان العاشقى تۇلەكتەرى بولسا، ال جۇيرىك ۋاقىت انە-مىنە دەگەنشە-اق 1999 جىلى №25 مەكتەپتىڭ 50-تۇلەكتەرىن دە ءبىتىرتىپ شىعاردى. ولاردىڭ بىتىرگەنىنە دە بيىل 20 جىل تولىپ وتىر. 50-تۇلەكتەردىڭ سىنىپ جەتەكشىسى ايسۇلۋ سانسىزبايەۆا اپايلارى مەن قانات قۋاندىقوۆ بولدى. №25 مەكتەپتى 1991 جىلى بىتىرگەن قانات قۋاندىقوۆ الماتىدان ءال-فارابي اتىنداعى قازاق ۇلتتىق ۋنيۆەرسيتەتىن «فيزيك» كۆاليفيكاسياسىمەن ءبىتىرىپ كەلگەن. №25 مەكتەپتىڭ تاريحىندا ءپان مامانى رەتىندە جاراتىلىستانۋ عىلىمى پاندەرى باعىتىندا وقۋشى بالانىڭ عىلىمي جوباسىمەن تۇڭعىش بوپ جۇمىس ىستەگەن مامان. 2000 جىلى جەلتوقساندا قانات قۋاندىقوۆتىڭ شاكىرتى، 10-سىنىپ وقۋشىسى تولقىن مالىكوۆا وبلىستىق عىلىمي جوبالار جارىسىنىڭ فيزيكا بويىنشا II دارەجەلى ديپلومىن يەلەنگەن. قانات قۋاندىقوۆتىڭ №25 ورتا مەكتەبىندەگى سىنىپ جەتەكشى مامان رەتىندەگى تۇڭعىش شاكىرتتەرى مەكتەپتى 1999 جىلى ءبىتىرىپ شىقتى. 50-تۇلەك. №25 مەكتەپتىڭ 50-تۇلەكتەرىنىڭ قۇرمەتىنە جانە №25 ورتا مەكتەبىنىڭ تولىق ورتا ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپ بولىپ قالىپتاسقان تاريحىنا جارتى عاسىر تولۋىنا بايلانىستى «قوجاباقى مەكتەبىنىڭ ءۆالسى» دۇنيەگە كەلدى. «قوجاباقى مەكتەبىنىڭ ءۆالسى» تۇڭعىش رەت 1999 جىلدىڭ 9 مامىر جەڭىس كۇنى «سەن قۇرمەتتە ونى» دەگەن اتپەن وتكىزىلگەن ۇلى وتان سوعىسىنىڭ قاتىسۋشىلارىنا ارنالعان كونسەرتتە ورىندالدى. ال «قوجاباقى مەكتەبىنىڭ ءۆالسىن» 2016 جىلدىڭ 7 جەلتوقسانى كۇنى ءاننىڭ ولەڭىنىڭ اۆتورىنىڭ وتىنىشىمەن قىزىلوردا وبلىستىق فيلارمونياسىنىڭ ءانشىسى رينات ۇسەنوۆ جانە قىزىلوردا وبلىستىق فيلارمونياسىنىڭ مامان قىزمەتكەرى تاڭشولپان قازييەۆالار جازىپ ورىندادى.

***

ءبىز ءسوز ەتىپ وتىرعان اقىن ءارى تاريحشى اقانجان كەلىمبەتوۆتىڭ جازۋشى المامبەت الىشيەۆ باسقارعان قازالى اۋداندىق «قازىنالى قازالى» گازەتىنىڭ 90-جىلداردىڭ ىشىندەگى سانىنا باسىلىپ شىققان «1932 جىلدىڭ اياعىنا تامان ارال تەڭىزىنىڭ وڭتۇستىك وڭىرىنەن قازالى اۋدانىنىڭ جەرىنە قاراي ءبىر ۇلكەن جولبارىس كەتتى دەگەن ۇرەيلى حابار ەلگە، ونىڭ ىشىندە سىرداريانىڭ سول جاعالاۋىندا وتىرعان حالىق اراسىنا لەزدە تاراپ كەتتى. كوپ ۇزاماي جولبارىستىڭ ماپا كولىنىڭ نارلىق، نۋ قامىسىن جايلاپ جاتقانى انىقتالدى. كۇز ايلارىندا كول ماڭىنا جايىلىپ بارعان باسپاق-تانالاردىڭ، اراندى قىرى ەتەگىندە جايىلىپ جۇرگەن تايلاقتاردىڭ جولبارىسقا جەم بولعانى ءمالىم بولا باستادى. ازۋلى جىرتقىشتان قورىققان ادامدار اۋىلدان وقشاۋ شىعۋدان، مالدى كولگە قاراي ايداۋدان قالدى» دەپ باستالاتىن «ماپا كولىنەن ۇستالعان سوڭعى جولبارىس» اتتى دەرەكتى ماقالاسىندا 1933 جىلدىڭ اقپان ايىنىڭ باسىندا بولعان جولبارىس اۋلاۋ وقيعاسى جونىندە باياندالادى.

تاريحشى اقانجان كەلىمبەتوۆ بۇل ماقالاسىنىڭ ناقتى دەرەكتەرىن 1933 جىلعى اقپان ايىنىڭ باسىندا بولعان وقيعانىڭ كۋاگەرىنىڭ ءبىرى – ءارى ەمشى، ءارى ەگىنشى، ءارى بالىقشى، ءارى مەرگەن، ءارى اڭشى جاراس بالاسى ماتەننىڭ اۋزىنان جانە سونىمەن بىرگە 1933 جىلعى اقپان ايىنىڭ باسىنداعى جولبارىس اۋلاۋ وقيعاسىنىڭ ناعىز ورتاسىندا بولعان – ءوز اكەسى ەرسايىن ۇلى كەلىمبەتتەن ەستىپ، كىشكەنتايىنان جادىنا توقىپ وسكەن ەكەن.

اقىن اقانجان كەلىمبەتوۆتىڭ اكەسى ەرسايىن ۇلى كەلىمبەت «ۇلگى بول» سەرىكتەستىگىن باسقارعان، كوكىرەك كوزى اشىق، ءوز زامانىندا مادەنيەتتى تۇرمىس قۇرعان جان، يت جۇگىرتىپ، اڭ اۋلاۋدى دا قىزىقتاعان ساياتشىلىعى دا بار ادام بولسا كەرەك. ءسوز رەتى كەلگەندە، اقىن اقانجان كەلىمبەتوۆتىڭ اكەسى ەرسايىن ۇلى كەلىمبەتكە ارنالعان «اكە» ولەڭىنە دە نازار سالساق.

سەن باردا ەر جەتىپپىن كەڭدىكتە مەن،
بىلمەدىم نە ەكەنىن كەمدىك دەگەن.
قاتايىپ، ءبىلىم الىپ، كىسى بولدىق،
ومىردە قولدا بولدى تەڭدىك دەگەن.

بولىپ ەڭ قامقورشىسى ءبىر اۋىلدىڭ،
كوتەردىڭ قيىندىعىن كىل اۋىردىڭ.
وزىڭە قاجەت دۇنيە بولسا داعى،
ءىنى مەن دوسقا بەردىڭ ەڭ ءتاۋىرىن.

كەي ءىنى كيىپ كەتكەن ىشىگىڭدى،
كەي كەلىن كىلەم الىپ تۇسىنا ءىلدى.
سۇراسا، ورىڭدادىڭ، ءالى ەسىمدە،
بەردىڭ-اۋ قويان قاعار كۇشىگىمدى.

ىنىگە جورعا بەردىڭ، جۇيرىك بەردىڭ،
قوي سويىپ قوناعىڭا قۇيرىق بەردىڭ.
وزىڭە بار ادامدى تۋىس تۇتىپ،
تىلەدىڭ ۇيىتقىسىن بەرىك ەلدىڭ.

سەن ەدىڭ جاقسى ءىستىڭ ۇيىتقىسى،
تىڭداۋشى ەدى اڭگىمەڭدى ءسۇيىپ كىسى.
ەل ءۇشىن ەڭبەگىڭمەن قاي كەزدە دە
بولعان ەڭ اقساقالدىڭ سۇيىكتىسى.

دارىپتى كوپ اڭگىمەڭ جاس كەزدە ۇققان،
جاتىپ اپ وڭ تىزەڭدە ەستە تۇتقان.
ويىما ەلەستەيدى كەي مىنەزىڭ –
سەكىلدى ەرتەدە وتكەن اكىم لۇقپان.

يا، اكە! ارداق تۇتام شاڭىراقتى،
جاقايىم جەتەس بي قونعان ارۋاقتى.
مەن سەنىڭ رۋحىڭا باسىمدى ءيىپ،
جار بول دەپ تىلەكتەمىن بار ۋاقتى.

ارناعان ىقىلاسىڭدى اكەم ەدىڭ،
كەلەدى قايتا-قايتا اكە دەگىم.
مەن سەنىڭ ىقىلاسىڭنىڭ ارقاسىندا
ومىرگە كەلىمبەتوۆتەر اكەلەمىن.

«ازۋلى جىرتقىشتان قورىققان ادامدار اۋىلدان وقشاۋ شىعۋدان، مالدى كولگە قاراي ايداۋدان قالدى» دەپ جوعارىدا ايتىلعانداي، سونان سوڭ جولبارىستان ۇرىككەن ەل قازالى اۋدانىنىڭ ورتالىعىنا حابار بەرەدى. ال قازالى اۋدانىنىڭ ورتالىعى سىرداريا وزەنىنىڭ سول جاعالاۋىندا جاتقان ەلگە ۇرەي توندىرگەن ازۋلى جىرتقىشتى اۋلاۋ ءۇشىن قازالى اۋداندىق اڭشىلار وداعىنا تاپسىرما بەرەدى. وسى تاپسىرما بويىنشا 1933 جىلدىڭ اقپان ايىنىڭ باسىندا ازۋلى جىرتقىشتى اۋلاۋ ماقساتىمەن بۇرىنعى وتكەن باي تاريحىندا نەشە جىل بويى ارال، قازالى، قارماقشى ايماعىندا جاتقان بىرنەشە بولىس ەلدى بىرىكتىرىپ، باسقارىپ تۇرعان – ۋەزد ورتالىعى بولعان، جەرگىلىكتى قازاقتاردان دا باسقا ۇلت وكىلدەرى مەكەندەيتىن، بۇل كەزدە، ياعني 1933 جىلى، ەندى سونىڭ الدىندا عانا 1928 جىلى قۇرىلعان قازالى اۋدانىنىڭ ورتالىعى بولىپ تۇرعان – قازالى قالاسىنان ءوق-دارىسىن ارتقان، مىلتىقپەن قارۋلانعان، جاندارىنا اڭشى يتتەرىن ەرتكەن ۇزىن سانى ون-ون بەستەي اڭشى ورىستار ورال كازاكتارى جولعا شىعادى. تاريحشى اقانجان كەلىمبەتوۆ ماقالاسىنان وزگە دە تاريحي دەرەككوزدەرىندە باياندالعانداي، XIX عاسىردىڭ ەكىنشى جارتىسىندا ۋەزد ورتالىعىنا اينالعان – قازالى ايماعىنا كاپيتاليستىك قاتىناستار ەنىپ، وسى كەزەڭدە قازالى حالقى سانىنىڭ جىل سايىن كوبەيىپ وتىرعانىن، سونىن ىشىندە وسى كەزەڭدە قازالى جەرىنە باسقا ۇلتتاردىڭ دا كوپتەپ قونىستانعاندىعىن، مىسالى، قۇسايىنوۆتار فيرماسىنىڭ توڭىرەگىنە تاتارلاردىڭ كوبىرەك كەلىپ قونىستانعاندىعىن، سول جىلداردىڭ اراسىندا قازالى جەرىنە ورال كازاكتارى كەلگەندىگىن، سونىمەن بىرگە ساۋدا جانە ونەركاسىپتىڭ دامۋىمەن بىرگە قازالى جەرىندە وسى كەزەڭدە مادەنيەت پەن اعارتۋ ءىسىنىڭ دە دامىعاندىعىن، قازالى جەرىندە قازاق بالالارىن وقىتاتىن ورىس مەكتەپتەرىن اشۋدى كوبەيتۋ كوزدەلگەنىن، قازالىدا اشىلعان مەكتەپتە سول كەزدە قازاقتىڭ اتاقتى ۇستازى ىبىراي التىنسارينمەن ورىنبوردا بىرگە وقىعان ءمۇمىن بايدوسوۆتىڭ دا ساباق بەرگەنىن، سىر بويىنداعى العاشقى كىتاپحانا پەروۆسكىدەن (قىزىلوردا قالاسى) كەيىن XX عاسىردىڭ باسىندا قازالىدا اشىلعانىن، كىتاپحانانىڭ جۇمىسىنىڭ جاندانۋىنا قازاقستان مەن ورتا ازيا تابيعاتىن زەرتتەگەن ورىس زيالى قاۋىمىنىڭ ءرولى زور بولعانىن، قازاقتان شىعىپ، XIX عاسىردا ەۆروپاشا ءبىلىم العان اتاقتى قازاق عالىمى، جاس شوقان ءۋاليحانوۆتىڭ دا ومىردە دوسىنا اينالعان كورنەكتى وقىمىستى، عالىم-گەوگراف پ.پ. سەمەنوۆ-تيان-شانسكييدىڭ دە قازالىعا تابان تىرەپ، كىتاپحانا جۇمىسىنا كەڭەس بەرىپ، قازالىنىڭ كىتاپحاناسىنا ءوزىنىڭ جەكە كىتاپحاناسىنان قولتاڭباسىمەن 200 كىتاپتى سىيعا تارتقاندىعى جونىندە ايتىلادى.

جوعارىدا ايتىلعان اڭشى ورىستار ورال كازاكتارى جوعارىداعى جاراس بالاسى ماتەننىڭ ءۇيى مەن ەرسايىن ۇلى كەلىمبەتتىڭ ۇيىنە كەلىپ تۇسەدى. سەبەبى ول اڭشى ورىستار ماتەنمەن دە، كەلىمبەتپەن دە بۇرىننان تانىس، دوس-جار ادامدار بولعان ەكەن. ولار بۇل جەردەن باسقا ۋاقىتتا دا ۇنەمى كەلىپ، اڭ اۋلاپ تۇرادى ەكەن. 1928 جىلى تۋعان تاريحشى اقانجان كەلىمبەتوۆ ۇلى وتان سوعىسى باستالاتىن 1941 جىلى 13 جاسار ۇل. وسى اڭشى ورىستار ۇلى وتان سوعىسى باستالاتىن 1941 جىلعا دەيىن دە ۇيگە كەلىپ جاتىپ، قىستا تالاي قابان اۋلاپ كەتەتىن ەدى دەيدى اقانجان كەلىمبەتوۆ ماقالاسىندا. سوندا وسى كاسىبي اڭشىلار ءوق-دارى، قارۋ-جاراعىمەن بىرگە ىزدەرىنە تاعى دا 60-70-تەي اڭعا ءتۇسىپ ماشىقتانعان، اڭعا سالاتىن توبەت يتتەرىن ەرتىپ جۇرەدى ەكەن. ولاردىڭ يتتەرىنە ماتەن اكە الدىن الا ازىق دايىنداپ قوياتىن ەدى دەيدى اقانجان كەلىمبەتوۆ. 1933 جىلعى اقپان ايىنداعى وقيعانىڭ كەزىندە دە ولار وسى كىسىلەردىڭ ۇيلەرىنە ءتۇسىپ، جولبارىستى اۋلاۋعا الدىن الا جوسپار قۇرادى، جاندارىنا ەلدەن دە جىگىتتەر ەرتەدى.

اڭشىلار جولبارىستى نايزاعۇل تامىنىڭ ماڭىنان ۇشىراستىرامىز دەپ وزدەرى الدىن الا بولجام جاساعان. ءوزى دە سولاي بولادى. اڭشىلار ءتۇس مەزگىلىندە نايزاعۇل تامىنىڭ ماڭىنا ايالداپ، جولازىقتانعان كەزدە جولبارىسقا كەزىگەدى. دالىرەك ايتقاندا، ولاردىڭ وزدەرى ەمەس، جولبارىستىڭ ىزىنە سالىنعان، ىزگە ءتۇسىپ كەتكەن ءىزشىل يتتەرى كەزدەسكەن. اڭشىلاردىڭ يتتەرى ءۇش توپقا بولىنەدى ەكەن. ءبىرىنشى توپتا شوشقا الىپ ماشىقتانعان، جەڭىل جۇگىرەتىن، ءىز كەسكىش، ءيىس بىلگىش يتتەر بولعان. ال ەكىنشى توپتا جولبارىسپەن ايقاسۋدان قورىقپايتىن كۇشتى يتتەر بولعان. ال ءۇشىنشى توپتاعى ەڭ تاڭداۋلى دەگەن يتتەرىن اڭشىلار ءوق-دارى، ازىق-تۇلىكتەرىن ارتقان اربالارىنىڭ ماڭىندا شىنجىرعا بايلاپ ۇستايدى ەكەن. نايزاعۇل تامىنىڭ ماڭىندا ايالداعان اڭشىلاردىڭ بۇرىن شوشقا الىپ ماشىقتانعان ىزگە ءتۇسىپ كەتكەن ءىزشىل يتتەرىنىڭ ىشىنەن كەنەت ۇش-تورتەۋى جانۇشىرىپ كەرى قاراي جۇگىرىپ كەلىپ، يەلەرىنىڭ ارتىنا تىعىلادى. ءبىر نارسەدەن يتتەردىڭ قاتتى قورىققاندارى سونداي، ءۇنى شىقپاي قالادى. اڭشىلار وسىدان كەيىن مىلتىقتارىن الا سالىپ العا قاراي تۇرا جۇگىرگىندە ءۇش ءجۇز مەتردەي جەردە ءولىپ جاتقان وزدەرىنىڭ يتتەرىن كورەدى. جولبارىس ولاردى قاس قاعىمدا-اق باۋلانعان قامىستاي ەتىپ ءار جەرگە ۇش-تورتەۋدەن ءۇيىپ كەتكەن ەكەن. جولبارىس يتكە اتىلعان كەزدە ءيتتى الدىڭعى ەكى اياعىمەن سوعىپ ءولتىرىپ جىبەرەدى ەكەن. وسىدان كەيىن جولبارىستىڭ ىزىنە كۇشتى دەگەن يتتەر سالىنادى. ولاردىڭ وزدەرى دە يەلەرى ىزدەرىنەن جەتكەندە عانا، ادامنىڭ قاراسى كورىنگەن كەزدە عانا بارىپ كۇش الىپ تۇردى دەيدى. ولاردىڭ دا ولگەنى ءولىپ، ولمەگەنى جولبارىستى تىلەرسەكتەن تارتىپ ايقاسقا تۇسەدى، ونى السىرەتە باستايدى.

وسى جولبارىس اۋلاۋ ايقاسى كەزىندە قازالى قالاسىنان شىققان اڭشىلاردىڭ ىشىنەن روديون ەسىمدى اڭشى اۋىر جاراقات الىپ قالادى. ويتكەنى ول اڭشىلاردىڭ ىشىنەن العا قاراي ءبىرىنشى بولىپ جۇگىرىپ جەتىپ، يتتەر قامالاپ ۇستاعان جولبارىسقا تىم جاقىنداپ بارىپ اتقان ەكەن. روديون جولبارىسقا جاقىنداپ، ونى جالعىز وقپەن اتقان كەزدە، وقتىڭ تيگەنىنە قاراماستان، كەنەتتەن جولبارىس كوز ىلەسپەس شاپشاڭدىقپەن اتىلىپ كەلىپ روديوننىڭ ءوزىن سوققاندا، سوندا الىپ دەنەلى روديوننىڭ جان داۋسى شىعىپ ايقايلادى دەگەن ەكەن كۋاگەرلەر. وسى كەزدە باسقا اڭشىلار دا اتادى. جولبارىس اتىلىپ شىعىپ، كەيىن قاراي قاشا باستايدى. بۇدان كەيىن اڭشىلار اۋىر جاراقاتتانىپ قالعان جولداستارى روديوندى ات شاناعا جاتقىزىپ، تۇندە ماتەن ەمشىنىڭ ۇيىنە الىپ كەلەدى. ماتەن ەمشى وعان كومەك جاساپ، ءدارى ەگەدى. ودان ءارى قازالىدان مەديسينا ماماندارىنىڭ كومەگىن سۇراپ، حابار جىبەرەدى. وزدەرى ابدەن شارشاپ-شالدىققان اڭشىلار وڭ اياعىنىڭ كۇل-تالقانى شىققان جولداستارى روديوندى ويلاپ ءتۇنى بويى قاتتى قينالادى.

اڭشىلار ەرتەڭىنە ەرتەمەن ەڭ تاڭداۋلى دەگەن يتتەرىن ەرتىپ كولىكتەرىمەن كەلىپ نايزاعۇل تامىنىڭ ارجاعىنان جولبارىستىڭ ىزىنە قايتادان تۇسەدى. جولبارىس وسى كۇنى اۋلانادى. ول كەشە دەنەسىنە تيگەن وقتاردىڭ سەبەبىنەن الىسقا ۇزاي الماي، كولدىڭ اشىق الاڭىندا جاتۋعا ءماجبۇر بولعان ەكەن. ابدەن السىرەگەن جولبارىس مۇزعا قاتىپ قالىپتى. ونىڭ جانىندا اڭشىلاردىڭ يتتەرىنىڭ ولىگى جاتادى. اڭشى ورىستار جولبارىستى كورىپ، ومىرىمىزدە مۇنداي ۇلكەن جولبارىستى كەزدەستىرمەپپىز دەگەن ەكەن. اڭشىلار جولبارىستى تۇيە ارباعا زورعا سالىپتى دەيدى. وسىلايشا 1932 جىلدىڭ كۇزىنەن باستاپ-اق ماپا كولىنىڭ نۋ قامىسىندا ءبىر ۇلكەن جولبارىستىڭ پايدا بولعانى تۋرالى نە ءتۇرلى ۇرەيلى اڭگىمەلەر ايتىلىپ، حابارى شىعىپ، سىرداريا وزەنىنىڭ سول جاعالاۋىندا وتىرعان ەلدىڭ ۇرەيىن ۇشىرىپ، مالىن جەپ كەتىپ، قۇتىن قاشىرعان ازۋلى جىرتقىشتىڭ كوزىن جويۋ ماقساتىندا قازالى اۋداندىق اڭشىلار وداعىنا بەرىلگەن تاپسىرما ورىندالادى.

تاريحشى اقانجان كەلىمبەتوۆ 90-جىلداردىڭ ىشىندەگى قازالى اۋداندىق «قازىنالى قازالى» گازەتىندە جاريالانعان «ماپا كولىنەن ۇستالعان سوڭعى جولبارىس» اتتى بۇل دەرەكتى ماقالاسىن جازار ما ەدى، جازباس پا ەدى؟ بۇرىندا دا وسى وقيعانى جازسام دەپ وقتالىپ جۇرگەن اۆتوردىڭ ماقالاسىنىڭ اياق استىنان بارىپ جازىلا كەتۋىنە ءبىر جاعداي سەبەپشى بولادى. اقانجان كەلىمبەتوۆ 90-جىلداردىڭ ىشىندەگى گازەتكە جاريالانعان وسى ماقالاسى جازىلار الدىندا عانا تەليەۆيزوردان كەزدەيسوق «تۇران جولبارىسىنىڭ ىزىمەن» دەگەن ءبىر فيلم كورىپ قالادى. سوندا تەليەۆيزور تەلەكورەرمەنگە سىرداريا وزەنى بويىنان ەڭ سوڭعى، ەڭ ۇلكەن تۇران جولبارىسى 1933 جىلى قازالى جەرىنەن ۇستالعان دەگەن ءبىر دەرەكتى بەرەدى.

وسىدان كەيىن اقانجان كەلىمبەتوۆ 1933 جىلعى جولبارىس اۋلاۋ وقيعاسىنىڭ ناعىز ورتاسىندا بولعان كۋاگەرى – ءوزىنىڭ اكەسى ەرسايىن ۇلى كەلىمبەت پەن اڭشى جاراس بالاسى ماتەننەن بالا كۇنىنەن ەستىپ، قانىعىپ، جادىندا ساقتاپ وسكەن دەرەك پەن وسى تەليەۆيزوردىڭ بەرىپ تۇرعان دەرەگىنىڭ اراسىندا ءبىر بايلانىس بار شىعار، مۇمكىن، ەكەۋى ءبىر وقيعا شىعار دەپ بولجام جاسايدى. سوندىقتان وسىدان 64 جىل بۇرىنعى ءوتىپ كەتكەن وقيعانى قاعاز بەتىنە ءتۇسىرىپ، گازەتكە جاريالاپ وتىرمىن دەيدى تاريحشى اۆتور اقانجان كەلىمبەتوۆ اراندى قىرىنان شىققان بەلگىلى پروزاشى، قازاقستان جازۋشىلار وداعىنىڭ مۇشەسى، باتىر ەرلىگىن لاتۆيا جەرىنە بىرنەشە بارىپ زەرتتەپ، كەزىندە جازىلعان مازمۇنى ون تاراۋدان تۇراتىن – ۇلى وتان سوعىسىندا 1944 جىلى شىلدە ايىندا لاتىش جەرىندە، پەرەلي دەريەۆنياسىندا قارۋىنىڭ وعى تاۋسىلىپ، ءوزىن قولعا تۇسىرمەك بولعان سانى كوپ دۇشپانمەن ودان ءارى قولما-قول ۇرىسقا شىعىپ، جاۋىنىڭ الدىندا تىزە بۇكپەگەن كۇيى ەرلىكپەن قازا تاپقان قازالىلىق ۇل، كەڭەس وداعىنىڭ باتىرى، كىشى سەرجانت ءۇرماش تۇكتىبايەۆ جايىندا جازىلعان، باتىر ەرلىك جاساعان جەردەگى لاتىش بالالارى دا ءوز انا تىلدەرىندە وقىعان، «باتىر بولىپ تۋمايدى» اتتى كوركەم شىعارماسىن سول كەزگى قازالىنىڭ بار وقۋشى بالاسى قىزىعا وقىپ شىققان، بۇل شىعارما مازمۇنى توعىز تاراۋدان تۇراتىن جازۋشىنىڭ «بايتەرەكتىڭ بۇتاعى» اتتى كوركەم شىعارماسىمەن بىرگە جازۋشىنىڭ «بايتەرەكتىڭ بۇتاعى» اتتى كىتابىنا ەنگىزىلگەن بولاتىن، كوپشىلىككە ەسىمى تانىمال، بەلگىلى رەداكتور، پۋبليسيست المامبەت الىشيەۆ باسقارعان قازالى اۋداندىق «قازىنالى قازالى» گازەتىنىڭ 90-جىلداردىڭ ىشىندەگى سانىنا باسىلىپ شىققان «ماپا كولىنەن ۇستالعان سوڭعى جولبارىس» اتتى دەرەكتى ماقالاسىندا.

«ماپا كولىنەن ۇستالعان سوڭعى جولبارىس» ماقالاسىنىڭ مازمۇنى ىشتەي ءۇش تاقىرىپشادان تۇرادى. ونىڭ «جولبارىستى ءبىرىنشى كورگەن ادام» اتتى ءبىرىنشى تاقىرىپشاسىندا جولبارىستى ءبىرىنشى كورگەن قازالى اۋداندىق قارجى ءبولىمىنىڭ ينسپەكتورى ءالىش ۇمبەتالى ۇلى اراندى قىرىنداعى ساعىندىق، جانتاقتى، قوجاباقى اۋىلدارىنداعى شارۋاشىلىقتارعا اۋدان ورتالىعىنان وكىل بولىپ بارىپ، شارۋاشىلىقتاردى ارالاپ، كەشكىسىن سارىتوبە اۋىلىنداعى ءوزىنىڭ ۇيىنە اراندى قىرىنىڭ مورتىق، نايزاعۇل تامىن جاپسارلاپ وتەتىن كول جيەگىندەگى ۇلكەن جولمەن اتىمەن سىدىرتىپ، جەلدىرتىپ كەلە جاتقاندا ابايسىزدا جولبارىسقا كەزدەسىپ قالادى. بۇل 1932 جىلدىڭ كۇز ايى. كۇن كەش باتىپ كەلە جاتقان كەز ءارى كۇز ايى بولعان سوڭ بۇركىپ مايدا جاۋىن جاۋىپ تۇرعان تۇمانداۋ، بۋالدىر كۇن ەكەن. سوندىقتان ءا.ۇمبەتالييەۆ جولدان بولەكتەۋ تۇرعان قارانى اۋەلدە تۇساۋلانعان ات ەكەن دەپ ويلايدى. ەلدىڭ ادامدارى جولدا كوزدەرىڭە مال تۇسسە، تۇستەپ ءبىلىپ، اۋىلعا قاراي باعىتتاپ جىبەرىپ وتىرىڭدارشى دەپ ايتىپ وتىرادى ەكەن. سول ويمەن ينسپەكتور ءا.ۇمبەتالييەۆ الگى جولدان بولەكتەۋ تۇرعان قاراعا تايانا بەرگەندە، باسى باقىر قازانداي، الاباجاق تارعىل ءبىر نارسە ءجۇرىسىن بىلدىرمەگەن كۇيى جىبىرلاپ باسىپ ءا.ۇمبەتالييەۆكە جاقىنداي بەرىپتى. سوندا تونگەن ءقاۋىپتى اۋەلى استىنداعى جۇيرىك تورى بەستىسى سەزىپ، شىڭعىرا كىسىنەپ جىبەرىپ، قۇيىنداتىپ شابا جونەلگەندە، ءا.ۇمبەتالييەۆ تە وسى كەزدە اتقا قامشى باسادى. ينسپەكتور ءالىش اعايى تۋرالى ءوزى دە اتقا كەلگەندە جانى جاقىن، اتتىڭ جۇيرىگىن، جورعانىڭ مايتالمانىن تاڭداپ مىنەتىن، كيىمنىڭ دە ەڭ قىمباتىن كيەتىن، ات ابزەلدەرى دە كۇمىستەلگەن سۇلۋ ءساندى، ءوزى دە سۇلۋ ءمۇسىندى، وتە كەلبەتتى، كورىكتى جىگىت ەدى دەيدى اقانجان كەلىمبەتوۆ ماقالاسىندا. تاريحشى اقانجان كەلىمبەتوۆ ماقالاسىنان وزگە دە تاريحي دەرەككوزدەرىندە باياندالعانداي، 20-جىلداردىڭ ىشىندە جانە 30-جىلداردىڭ باسىندا قازالى ۋەزى جانە قازالى اۋداندارىندا جاۋاپتى قىزمەتتەر ىستەگەن، 1932 جىلى ورال وبلىسىنا قىزمەتكە جىبەرىلگەن، 1925 جىلى قازالىدا سوۆەتتىك بولىستىق اتقارۋ كوميتەتىنىڭ سايلاۋىندا اقتوبە بولىستىق اتقارۋ كوميتەتىنىڭ ءتوراعاسى بولىپ سايلانعان (وسى سايلاۋدا ورىنباسارلىققا ناعمەت ۇركىمبايەۆ، سەكرەتارلىققا باينازار وتەپوۆ سايلانادى)، 1930 جىلدىڭ باسىنان باستاپ قازالى اۋدانىندا دا جۇرگەن جاپپاي كولحوزداستىرۋ كەزىندە اۋدان كولحوزدارىن ءوز قولىمەن ۇيىمداستىرعان، سول كەزەڭدە وزىنە جابىلعان جالا، جازىلعان ارىزعا قاراماستان، قاي جۇمىستا جۇرگەندە دە ءوزىنىڭ قىزمەتىن ادال، ءادىل اتقارۋعا تىرىسقان ەرتاس بولەكبايەۆ 1967 جىلى جازىلىپ، 1992 جىلى الماتىدان «قازاقستان» باسپاسىنان شىققان «ءومىر وتكەلدەرى» اتتى تاريحي دەرەكتى كىتابىنىڭ 49-بەتىندە سول 30-جىلداردىڭ باسىندا جاستاردىڭ ۇيىمى – كومسومول كوميتەتىنىڭ بيۋرو مۇشەسى بولعان ءالىش ۇمبەتالييەۆ تۋرالى جازا كەلىپ، بۇل وتە ۇستامدى، ىسكەر، كوپشىلىككە ۇنامدى، ءتىل العىش جىگىت ەدى جانە جاسى ۇلكەن مەن ايتاتىن ءسوزدى ول ءوزى مەنەن بۇرىن تاۋىپ ايتاتىن اقىلدى ەدى دەپ باعا بەرەدى. جوعارىداعى وقيعانى 1941 جىلى ماۋسىمدا باستالعان ۇلى وتان سوعىسىنا اتتانىپ كەتەمىن دەگەنشە وزىنەن ايتىپ بەرشى دەپ سۇراعان جاندارعا ايتىپ وتىراتىن ەدى دەيدى ماقالا يەسى اقانجان كەلىمبەتوۆ ءالىش ۇمبەتالييەۆ تۋرالى. سول ساتتە ءالىش ۇمبەتالييەۆ اتىمەن ءبىراز جەرگە شاۋىپ بارىپ، ارتىنا بۇرىلىپ قاراعاندا، جولبارىس جەتە الماسىن بىلگەن سوڭ توقتاپ قالعان ەكەن. جولبارىس سول ساتتە توق بولدى دەيدى ەكەن وقيعانى ايتۋشى ءالىش ۇمبەتالييەۆ، سونىڭ الدىندا ءبىر مالدى جاۋكەمدەپ الىپ، جول اڭدىپ، اشىققا شىعىپ جۇرسە كەرەك، مەنىڭ اتىما جەتە الماعانى ءىشى توقتىقتان بولدى-اۋ دەپ ويلايمىن دەيدى ەكەن ءالىش ۇمبەتالييەۆ ءوز اڭگىمەسىندە. مىنا وقيعانى ەستىگەندە ءالىش ۇمبەتالييەۆتىڭ سارىتوبەدە تۇراتىن اتا-اناسى ءبىر مال سويىپ، قۇدايى جولى جاساپ، ەرتەمەن ەلگە تاراتقان ەكەن.

ال «جولبارىسپەن بەتپە-بەت كەزدەسكەن ادام» اتتى ماقالانىڭ ەكىنشى تاقىرىپشاسىندا قوڭىرباي اتتى قارتتىڭ جولبارىسپەن قالاي بەتپە-بەت كەزدەسىپ قالىپ، ودان امان قۇتىلعاندىعى جونىندە باياندالادى. 1932 جىلدىڭ جاز ايىندا ءبىراز ادامدار ماپا كولىنىڭ اراندى قىراتى جيەگىندەگى ايمىرزا وزەگى ماڭىنا باقشا ەگىپ، ەگىن سالعان ەكەن. سودان سول جەردەگى ەگىن اڭىزىندا اڭ، قۇستار كوپ بولىپتى. وسىعان بايلانىستى سول 32-جىلى العاشقى قار تۇسكەننەن-اق كەيبىر ادامدار قاقپان سالىپ، تۇزاق قۇرىپ سول جەردەگى كول جيەگىنەن اڭ، قۇس اۋلايدى ەكەن. قوڭىرباي قارت تا كۇندەلىكتى ادەتىمەن سول جەرگە قويان، قىرعاۋىلعا قۇرعان قاقپان، تۇزاقتارىن قاراۋعا كەلگەندە جولبارىسقا كەزدەسىپ قالادى. سول جەردە توبەسى جازدا بۇزىلعان، ءبىراق قابىرعالارى بار، قامىستان سوعىلعان قاقىرا تۇرادى ەكەن. قوڭىرباي قارت ومىرىندە كورمەگەن ءبىر الاباجاق تارعىل حايۋان الگى قاقىرانىڭ ىشىنەن شىعىپ كەلە جاتىپتى. ۇرەيلەنگەن قوڭىرباي قارت جانۇشىرىپ، جالما-جان قامىس قاقىرانىڭ قابىرعاسىنىڭ جوعارى بەلدەۋىنە شىعىپ كەتەدى. جولبارىس ادامنان ەكى كوزىن الماعان كۇيى ساقتىقپەن باياۋ قوزعالىپ، ارقا ءجۇنىن تىكىرەيتىپ، قامىس قاقىرانىڭ ەكىنشى جاعىنان كەلىپ جونىن سۇيكەپ، ىڭىرانۋىمەن كولدىڭ سەلدىر قامىسىنىڭ اراسىنا كىرىپ كورىنبەي كەتەدى. قوڭىرباي قارت كەيىن «جولبارىس ادامنىڭ ەكى كوزىنەن قورقادى» دەگەن حالىقتىڭ ءبىر دانا ءسوزى بار ەدى، سول ەسىمە ءتۇسىپ، جولبارىستان كوزىمدى الماعان كۇيى كىرپىك قاقپاي قاراي بەردىم دەگەن ەكەن. ءبىراق ءوزى مىناداي «كەزدەسۋدەن» كەيىن ۇيىنە ەس-تۇسىنەن ايىرىلىپ، جولاي ءبىر قۇلاپ، ءبىر تۇرىپ، دومالانىپ جۇگىرگەن كۇيى ارەڭ جەتىپتى.

ال ماقالانىڭ ءۇشىنشى تاقىرىپشاسى «جولبارىسپەن ايقاس» دەپ اتالادى. وقيعا كىشى ءجۇز ءالىمنىڭ شەكتىسىنىڭ التى كىشكەنەسىنىڭ ءبىر بالاسى – ۇسەن رۋىنىڭ ەگىن ەگەتىن جەرى باس، كىپەن دەگەن جەردە ۇيىمداستىرىلعان. سەبەبى كىپەنگە جاقىن جەردەگى جيىرما-وتىز ءۇي بىرىككەن «ۇلگى بول» سەرىكتەستىگىنىڭ سول جىلى ەگىندەرى بىتىك شىعىپ، استىقتارى مول بولىپ، سول جەردەن كوشپەي قىستاپ قالعان ەكەن. سول سەرىكتەستىكتى باسقاراتىن ەرسايىن ۇلى كەلىمبەت قامىستان ۇلكەن قاقىرا تۇرعىزىپ، ونىڭ ءىشى-سىرتىن ىنىلەرىنە سىلاتىپ، اكتەتىپ، ىشىنە اسپالى شام قۇرىپ، سوندا قىستاپ وتىرعان. ال قوناقجاي ماتەن اڭشى ءارى ەمشى، ءارى ەگىنشى، ءارى بالىقشى، كىپەن دەگەن جەردى مەكەن ەتەدى ەكەن، سول جەردە ەگىن سالادى، قىستا ماپا كولىنەن بالىق اۋلايدى، سوندا ورىن تەپكەن.

1932-1933 جىلداردىڭ كۇز، قىس ايلارىندا قازالىنىڭ سىرداريا وزەنىنىڭ سول جاعالاۋىندا وتىرعان ەلدىڭ ۇرەيىن ۇشىرعان ازۋلى جىرتقىشتى اۋلاۋ ماقساتىندا قازالى قالاسىنان شىققان اڭشىلاردىڭ توبىن باسقارعان اڭشىنىڭ ەسىمى شۋركا ەسىمدى اڭشى دەيدى اقانجان كەلىمبەتوۆ ماقالاسىندا. بۇل اڭشى اقانجان كەلىمبەتوۆتىڭ اكەسى ەرسايىن ۇلى كەلىمبەتتىڭ ومىردە جاقىن دوسى بولىپتى. بۇل اڭشىنىڭ ايەلى قازالىداعى ورىس مەكتەبىندە حيميا جانە بيولوگيا پاندەرىنەن ساباق بەرەتىن ءمۇعالىم بولىپ ىستەيدى دەپ اكەم ايتىپ وتىراتىن ەدى دەيدى اقانجان كەلىمبەتوۆ ءوز ماقالاسىندا. سونىمەن بىرگە بۇل توپتا پانتەلەيمون ەسىمدى اڭشى جىگىت جانە جوعارىدا ايتىلعان جولبارىستىڭ شابۋىلىنان جاراقاتتانىپ قالاتىن روديون ەسىمدى اڭشى جانە وسى اڭشىلار توبىنىڭ باستىعى شۋركانىڭ ءىنىسى پەتكا ەسىمدى اڭشى جىگىتتەر دە بولعان ەكەن.

***

قازاق سسر عىلىم اكادەمياسى م.و. اۋەزوۆ اتىنداعى ادەبيەت جانە ونەر ينستيتۋتىنىڭ قىزىلوردا وبلىسى بويىنشا فولكلور ءجيناۋشى-تىلشىسى بولعان اقىن، تاريحشى، ق ر ءبىلىم بەرۋ ءىسىنىڭ ۇزدىگى اقانجان كەلىمبەتوۆ مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ اراسىنان اراندى قىرى توپىراعىنان، قوجاباقىدان رەسپۋبليكالىق دارەجەدەگى ءبىلىم جارىسىنا تۇڭعىش شىققان وقۋشىنىڭ عىلىمي جەتەكشىسى بولدى. 1985 جىلى تۋعان گۇلايىم باينازاروۆا (وقۋشىنىڭ ءمۇعالىمى عابيدەن قوجاحمەت) 2001 جىلى «حالىق اقىنى باينازار وتەپوۆ شىعارماشىلىعىنداعى ەل تاعدىرى جانە اقىن ولەڭدەرىنىڭ كوركەمدىك ءمانى» اتتى ءوزىنىڭ عىلىمي جوبا جۇمىسىمەن وقۋشىلاردىڭ رەسپۋبليكالىق ۇلتتىق عىلىمي جوبا جارىسىنىڭ قازالى اۋدانىنىڭ مەكتەپتەرىنىڭ وقۋشىلارىنىڭ اراسىنان ادەبيەت بويىنشا تۇڭعىش قاتىسۋشىسى بولدى.

№25 مەكتەپ وقۋشىسى گۇلايىم باينازاروۆانىڭ 1999 جىلدان باستاپ وتكىزىلەتىن، اراندى قىرى، قوجاباقى توپىراعىنان تۇڭعىش شىعىپ قاتىسقان وقۋشىلاردىڭ رەسپۋبليكالىق ۇلتتىق عىلىمي جوبا جارىسى تۋرالى ناقتى دەرەكتەرگە سۇيەنگەن ماعلۇمات بەرە كەتسەك، وقۋشىلاردىڭ ۇلتتىق عىلىمي جوبا جارىستارى شتاب-كۆارتيراسى ۆاشينگتون قالاسىندا ورنالاسقان بۇكىلالەمدىك عىلىم مەن تەحنيكا كورمەسىنىڭ 2000 جىلدان باستاپ فيليالى بولىپ تابىلاتىن رەسپۋبليكالىق «دارىن» عىلىمي-پراكتيكالىق ورتالىعىنىڭ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىنىڭ عىلىمي جەتەكشىلىگىمەن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ اتىنان وتكىزەتىن جارىسى. «ءبىلىمدى جۇرتتاردا ءبىلىم جارىسى دەگەن بولادى. ول جارىستا بايگەگە تۇسە الاتىندار – بىلىمدىلەر، زەيىندىلەر» دەگەن ءسوزى بار الاشتىڭ رۋحاني كوسەمى احمەت بايتۇرسىنوۆتىڭ. وقۋشىلاردىڭ ۇلتتىق عىلىمي جوبا جارىستارى 2000 جىلى بۇكىلالەمدىك «ءۇشىنشى مىڭجىلدىققا وتكەل» عىلىم مەن تەحنيكا كورمەسىنىڭ فيليالى بولىپ تىركەلگەن. ۇلتتىق عىلىمي جوبا جارىستارى فيزيكا، تەحنيكا، كوسموناۆتيكا، ماتەماتيكا، قولدانبالى ماتەماتيكا، ينفورماتيكا، تاريح، ولكەتانۋ، ادەبيەت، ەكونوميكا، سوسيولوگيا، قۇقىقتانۋ، بيولوگيا، حيميا ت.ب. سەكسيالار بويىنشا بەس باعىتتا وتەدى. جۇمىسقا قويىلاتىن ەڭ باستى تالاپتاردىڭ ءبىرى: شىعارماشىلىق قابىلەت، عىلىمي ويلاۋ، تاقىرىپتى اشۋ دەڭگەيى جانە ناقتىلىق.

وقۋشىلاردىڭ ۇلتتىق عىلىمي جوبا جارىستارىن وتكىزۋ بويىنشا ادىستەمەلىك نۇسقاۋلارعا سايكەس ۇلتتىق عىلىمي جوبا جارىستارىنىڭ ەكىنشى كەزەڭى – وبلىستىق كەزەڭىنىڭ جەڭىمپازدارى ۇلتتىق جارىستىڭ ءۇشىنشى كەزەڭى – ىرىكتەۋ كەزەڭىنە قاتىسا الادى. ۇلتتىق عىلىمي جوبا جارىستارىنىڭ ءۇشىنشى كەزەڭى – ىرىكتەۋ كەزەڭىنىڭ الدىن الا ساراپتاماسىنان كەيىن بارىپ ساراپتاۋ كوميسسياسى نۇسقاۋلاردا كورسەتىلگەن تالاپتارعا سايكەس ۇلتتىق عىلىمي جوبا جارىستارىنىڭ ءتورتىنشى كەزەڭى – رەسپۋبليكالىق كەزەڭىنە قاتىساتىن وقۋشىلاردى انىقتايدى.

قازالى اۋدانى №25 مەكتەپتىڭ 10-سىنىپ وقۋشىسى گۇلايىم باينازاروۆا 2000 جىلى جەلتوقسان ايىندا قىزىلوردا قالاسىندا وتكىزىلگەن وقۋشىلاردىڭ ۇلتتىق عىلىمي جوبا جارىستارىنىڭ ەكىنشى كەزەڭى – وبلىستىق كەزەڭىندە وبلىستىق جارىسقا قازىلىق جاساعان مامانداردىڭ تاراپىنان جوعارىدا اتالعان عىلىمي جوبا جۇمىسىمەن وبلىستىق جارىستىڭ II دارەجەلى ديپلومىن يەلەنگەن بولاتىن. ال گ.باينازاروۆامەن بىرگە وسى وبلىستىق جارىسقا قاتىسقان №25 ورتا مەكتەبىنىڭ تاعى ءبىر وقۋشىسى، 11-سىنىپ وقۋشىسى، №25 مەكتەپتە 90-جىلداردىڭ اياعىندا جۇمىس ىستەگەن – بارلىبەك سىرتانوۆ اتىنداعى قۇقىقتانۋ ۇيىرمەسىنىڭ (ب. سىرتانوۆ ۇيىرمەسىنىڭ اسقار سۇلەيمەنوۆ اتىنداعى ادەبيەت ۇيىرمەسىمەن بىرلەسكەن «ار جانە زاڭ»، سوسىن ودان بولىنگەن «قۇقىق» ۇيىرمە گازەتتەرىنىڭ رەداكتورى مەكتەپتىڭ وقۋ ۇزدىگى، مەكتەپتى 1999 جىلى «ۇزدىك اتتەستاتپەن» بىتىرگەن ەلميرا بەكجانوۆا بولدى) مۇشەسى بولعان، 1984 جىلى تۋعان داستان امانبايەۆ (وقۋشىنىڭ ءمۇعالىمى عابيدەن قوجاحمەت) قىزىلوردا قالاسىنداعى وسى ۇلتتىق عىلىمي جوبا جارىستارىنىڭ ەكىنشى كەزەڭى – وبلىستىق كەزەڭىندە «مۇسىلماندىق قۇقىق جانە ونىڭ قولدانىستاعى قۇقىقتان ۇقساستىعى مەن ايىرماشىلىعى» تاقىرىبىنداعى ءوزىنىڭ عىلىمي جوبا جۇمىسىمەن قۇقىقتانۋ سەكسياسى بويىنشا وبلىستىق جارىسقا قازىلىق جاساعان زاڭگەر مامانداردىڭ تاراپىنان وبلىستىق جارىستىڭ گراموتاسىن يەلەنگەن. سونان سوڭ قىزىلورداداعى ۇلتىق جارىستىڭ ەكىنشى كەزەڭىنەن كەيىن گ.باينازاروۆانىڭ عىلىمي جوبا جۇمىسى استاناداعى (قازىرگى نۇر-سۇلتان قالاسى) ۇلتتىق عىلىمي جوبا جارىسىنىڭ ءۇشىنشى كەزەڭى – ىرىكتەۋ كەزەڭىنىڭ ساراپتاۋ كوميسسياسىنىڭ الدىن الا ساراپتاماسىنا ۇسىنىلىپ، ساراپتاۋ كوميسسياسىنىڭ ماماندارىنىڭ الدىن الا ساراپتاماسىنان كەيىن بارىپ گ.باينازاروۆا ۇلتتىق عىلىمي جوبا جارىسىنىڭ ءتورتىنشى كەزەڭى – رەسپۋبليكالىق كەزەڭىنە ءوز جۇمىسىن قورعاۋعا «شاقىرۋ» الدى.

قىزىلوردا وبلىسى قازالى اۋدانى №25 ورتا مەكتەبىنىڭ 10-سىنىپ وقۋشىسى گۇلايىم باينازاروۆانىڭ «شاقىرۋ» پاراعىندا:

«ءسىزدى 2001 جىلى اقپان ايىنىڭ 28 جۇلدىزى كۇنى ساعات 17.00-دە وتەتىن وقۋشىلاردىڭ رەسپۋبليكالىق «III ۇلتتىق عىلىمي جوبا جارىسىنىڭ» اشىلۋ راسىمىنە شاقىرامىز. ۇيىمداستىرۋ كوميتەتى. وتىلەتىن ورنى: تۇركىستان قالاسى ح.ا. ياسساۋي اتىنداعى حالىقارالىق قازاق-تۇرىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ مادەنيەت ورتالىعى» دەپ، ودان ءارى رەسپۋبليكالىق جارىسقا وزدەرىنىڭ عىلىمي جوبا جۇمىستارىن قورعاۋعا جينالىپ وتىرعان رەسپۋبليكانىڭ وقۋشىلارىن 28 اقپان – 3 ناۋرىز اراسىنداعى رەسپۋبليكالىق جارىستىڭ ءۇش كۇندىك باعدارلاماسىندا وقۋشىلاردىڭ عىلىمي جوبا جۇمىستارىن قورعاۋ، جارىستىڭ سالتاناتتى تۇردە اشىلۋ، جابىلۋ راسىمدەرى، جەڭىمپازداردى سالتاناتتى تۇردە ماراپاتتاۋ ءراسىمى، قوناقتاردى كۇتىپ الۋ، تىركەۋ، ورنالاستىرۋ، شىعارىپ سالۋ راسىمدەرىمەن قاتار، سونىمەن بىرگە وقۋشىلاردىڭ رەسپۋبليكالىق جارىسىنا قازاقستاننىڭ ءار ايماعىنان كەلىپ قاتىسىپ وتىرعان شاكىرتتەر الدىمەن وتىرارداعى ارىستان بابتىڭ كەسەنەسىنە ساياحات جاساپ، تاعزىم ەتىپ بارىپ، حالىقارالىق ۋنيۆەرسيتەتپەن، مادەنيەت ورتالىعىمەن تانىسۋ، كەلەسى كۇندەردە قالاداعى قاسيەتتى تاريحي-تانىمدىق ورىندار، «ازىرەت سۇلتان» مەملەكەتتىك تاريحي-مادەني قورىق-مۇراجايىنا ساياحات جاساپ، تاعزىم ەتۋ جانە سونىمەن بىرگە رەسپۋبليكانىڭ ءار ايماعىنان جينالىپ وتىرعان وقۋشى جاستار ءۇشىن ارنايى ۇيىمداستىرىلاتىن «تانىسۋ كەشى»، ديسكوتەكا سياقتى ويىن-ساۋىق باعدارلامالارى مەن ولاردىڭ باستاپ كەلگەن ۇستازدارىن قالا مەكتەپتەرىندە بولىپ، ول مەكتەپتەردىڭ ۇستازدارىنىڭ ىستەپ جاتقان ۇزدىك جۇمىستارىمەن تانىستىرۋ سياقتى ءىس-شارالار دا كۇتىپ تۇرعاندىعى كورسەتىلگەن.

وسىدان كەيىن رەسپۋبليكالىق «III ۇلتتىق عىلىمي جوبا جارىسىنا» قىزىلوردا وبلىسى، قازالى اۋدانى، قوجاباقىدان، №25 ورتا مەكتەبىنەن كەلىپ قاتىسىپ وتىرعان 10-سىنىپ وقۋشىسى گۇلايىم باينازاروۆا 2001 جىل 28 اقپان – 3 ناۋرىز ارالىعىندا وتكىزىلىپ، قورىتىندىلانعان وقۋشىلاردىڭ رەسپۋبليكالىق «III ۇلتتىق عىلىمي جوبا جارىسىندا» رەسپۋبليكالىق جارىستىڭ فيلولوگ عالىم ماماندارىنىڭ الدىندا ءوزىنىڭ عىلىمي جوبا جۇمىسىن ءساتتى قورعاپ شىعىپ، رەسپۋبليكالىق جارىس جەڭىمپازدارىن مادەنيەت ورتالىعىنداعى سالتاناتتى تۇردەگى ماراپاتتاۋ ءراسىمى كەزىندە قازاقستان رەسپۋبليكاسى ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ اتىنان وتكىزىلىپ وتىرعان وقۋشىلاردىڭ رەسپۋبليكالىق «III ۇلتتىق عىلىمي جوبا جارىسىنىڭ» II دارەجەلى ديپلومىمەن ماراپاتتالدى. شاكىرتتىڭ تابىسىنا سول كەزدە قىزىلوردا قالاسىندا تۇراتىن جۇمىسقا عىلىمي جەتەكشى بولعان اقىن، تاريحشى اقانجان كەلىمبەتوۆ قاتتى قۋانىشتى بولدى. رەسپۋبليكالىق ۇلتتىق عىلىمي جوبا جارىسىنىڭ قازالى اۋدانىنىڭ مەكتەپتەرىنىڭ وقۋشىلارىنىڭ اراسىنان ادەبيەت بويىنشا تۇڭعىش قاتىسۋشىسى ءارى جۇلدەگەرى بولعان 10-سىنىپ وقۋشىسى گۇلايىم باينازاروۆا قازالى اۋدانى №25 ورتا مەكتەبىندە 2000–2001 وقۋ جىلىندا جۇمىس ىستەگەن – حالىق اقىنى باينازار وتەپوۆ اتىنداعى «جاس قالامگەر» ۇيىرمەسىنىڭ مۇشەسى ءارى وسى ۇيىرمەنىڭ توپ باسشىسى بولعان.

ال وسى حالىق اقىنى باينازار وتەپوۆ اتىنداعى «جاس قالامگەر» ۇيىرمەسى گازەتىنىڭ رەداكتورى مەكتەپتىڭ وقۋ ۇزدىگى، مەكتەپتى كەيىن، 2003 جىلى «ۇزدىك اتتەستاتپەن» ءبىتىرىپ شىققان بالدىرعان مامەنوۆا بولدى. جالپى، №25 ورتا مەكتەبىنىڭ تاريحىنداعى وقۋشىلار اراسىنداعى عىلىمي جوبا قورعاۋدان رەسپۋبليكالىق جارىستىڭ تۇڭعىش قاتىسۋشىسى ءارى جۇلدەگەرى گۇلايىم باينازاروۆا بولسا، ال №25 ورتا مەكتەبىنىڭ تاريحىنداعى جالپى عىلىمي جوبا قورعاۋ جارىسىنىڭ تۇڭعىش جۇلدەگەرى جوعارىدا اتالعان «جاس قالامگەر» ۇيىرمەسى گازەتىنىڭ رەداكتورى بالدىرعان مامەنوۆا بولىپ سانالادى. سەبەبى ول 2000 جىلدىڭ قاڭتار ايىنداعى قىزىلوردا قالاسىندا وتكىزىلگەن عىلىمي جوبا قورعاۋ جارىسىنىڭ وبلىستىق كەزەڭىنەن وبلىستىق عىلىمي جوبالار جارىسىنىڭ تاريح بويىنشا III دارەجەلى ديپلومىن يەلەنگەن. بالدىرعان مامەنوۆامەن بىرگە سول كەزدە قىزىلوردا قالاسىنداعى 2000 جىلعى قاڭتار ايىندا وتكەن بۇل عىلىمي جوبا قورعاۋدان وبلىستىق جارىسقا №25 مەكتەپتىڭ تاعى ءبىر وقۋشىسى، 11-سىنىپ وقۋشىسى، 1983 جىلى تۋعان، قازالى اۋدانى مەكتەپتەرىنىڭ وقۋشىلارىنىڭ اراسىنان عىلىمي جوبادان وبلىستىق جارىستىڭ قۇقىقتانۋ بويىنشا تۇڭعىش قاتىسۋشىسى بولعان رۋسلان مەدەۋبايەۆ تا (وقۋشىنىڭ ءمۇعالىمى عابيدەن قوجاحمەت) قاتىستى. سونان سوڭ ادەبيەتكە دە جاقىن جۇرەتىن بالدىرعان مامەنوۆا №25 ورتا مەكتەبىندە 2000-2001 وقۋ جىلىندا جۇمىس ىستەگەن «جاس قالامگەر» ۇيىرمەسىنىڭ مۇشەسى ءارى وسى ۇيىرمەنىڭ قابىرعا گازەتىنىڭ رەداكتورى بولدى. سول كەزدە «جاس قالامگەر» ۇيىرمەسىنىڭ مۇشەلەرى ۇيىرمە بارىسىندا وزىندىك شىعارماشىلىق جۇمىستار ورىندادى. سونىڭ ءبىرى وسى ۇيىرمە مۇشەسى بالدىرعان مامەنوۆا جوعارىدا اتالعان عىلىمي جوباسىنىڭ 1999 جىلدىڭ 24 جەلتوقسانى كۇنى اۋەلى قازالى اۋدانىنىڭ ورتالىعىندا قورعالعانىن، سول اۋداننىڭ ورتالىعىنا باراتىنىن ەستىگەندەگى اسەرى مەن قۋانىشىن ءوزىنىڭ «جاس قالامگەر» ۇيىرمەسى بارىسىندا ورىنداعان شىعارماشىلىق جۇمىسىندا سول كەزدە بىلايشا جازىپ جەتكىزگەن ەدى:

«ءسويتىپ باياندامام 8 جەلتوقسان كۇنى اۋدانعا كەتتى. اقىرى اۋداننان دا حابار جەتتى-اۋ. حابار كەلگەن كەزدە مىناداي قىزىق وقيعا بولدى. سول كۇنى مەكتەپتە كەش ءوتىپ، سودان ۇيگە كەشتەۋ قايتقام. ءبىراز ۋاقىتتان كەيىن كلاستاسىم گۇلحان كەلىپ: «بالدىرعان، ءسۇيىنشى!» دەپ ايتپاسى بار ما. «ول نە، ايتسايشى، ءسۇيىنشىڭدى بەرەمىن» دەپ ەدىم، ول: «اۋداننان بايانداماڭ ءوتىپتى، ەندى 24ء-ى كۇنى قورعاۋعا باراسىڭ» دەدى. سونداعى قۋانعانىم-اي! ەرتەسىنە كلاسقا بارعانىمدا ءبارى قۇتتىقتاپ جاتتى. اقىرىندا كلاسس جەتەكشىم كەلىپ: «مۇنداي وقۋشىسى بار ءبىزدىڭ كلاسس باقىتتى!» دەدى. سول كۇنى گۇلباعيدا اپاي دا (گۇلباعيدا قوسبارماقوۆا – جەتەكشىسى، №25 مەكتەپتىڭ تاريح مامانى) قۇتتىقتاپ، ەندى قورعاۋعا دايىندالۋىمدى ايتتى». بالدىرعان 1999 جىلدىڭ 24 جەلتوقسانىندا اۋداندا ءوزىنىڭ جۇمىسىن ءساتتى قورعاپ شىعىپ، تاريح بويىنشا قازالى اۋدانىنىڭ اتىنان وبلىسقا جىبەرىلىپ، سونان سوڭ 2000 جىلعى 10 قاڭتار كۇنگى وبلىستىق عىلىمي جوبالار جارىسىندا وبلىستىق عىلىمي جوبالار جارىسىنىڭ تاريح بويىنشا III دارەجەلى ديپلومىن يەلەنگەن. ءسويتىپ №25 ورتا مەكتەبىنىڭ تاريحىنداعى عىلىمي جوبا قورعاۋدىڭ تۇڭعىش جۇلدەگەرى بولدى.

ال №25 ورتا مەكتەبىنىڭ سول كەزگى 9-سىنىپ وقۋشىسى لاۋرا دوسحوجايەۆانىڭ رەسپۋبليكالىق عىلىمي جوبا قورعاۋدىڭ جۇلدەگەرى گۇلايىم باينازاروۆا جونىندە جازعان سول كەزگى ماقالاسىندا بىلايشا سۋرەتتەلەدى:

«№25 قازاق ورتا مەكتەبىنىڭ 10-سىنىپ وقۋشىسى گۇلايىم باينازاروۆا – ءبىزدىڭ مەكتەپتىڭ ماقتانىشى. ولاي دەيتىنىمىز، ساباققا العىر، قوعامدىق جۇمىستارعا بەلسەنە ارالاسىپ جۇرەدى جانە دە «جاس قالامگەر» ۇيىرمەسىنىڭ مۇشەسى. گۇلايىمنىڭ جاقىن ارادا عانا «حالىق اقىنى باينازار وتەپوۆ شىعارماشىلىعىنداعى ەل تاعدىرى جانە اقىن ولەڭدەرىنىڭ كوركەمدىك ءمانى» اتتى ادەبيەت بويىنشا جازعان عىلىمي جوبا جۇمىسى تۇركىستان قالاسىندا وتكەن رەسپۋبليكالىق عىلىمي جوبالاردى قورعاۋدا ەكىنشى ورىندى يەلەنىپ، تەك مەكتەبىمىزگە عانا ەمەس، سونىمەن قاتار وبلىسىمىزعا، اۋدانىمىزعا ماقتانىش اكەلدى. قازالى اۋداندىق ءبىلىم ءبولىمىنىڭ باستىعى مۇنارباي قوجاحمەتوۆتىڭ قابىلداۋىندا بولدى. ال گۇلايىمنىڭ عىلىمي جوبا قورعاۋعا بارعان كەزدەگى العان اسەرى شەكسىز. ال قورعاۋ جونىندە ءوزى بىلاي دەيدى: «كەلەر كۇنى قورعاۋعا دايىندالدىم. ءتۇنى بويى دايىندالىپ، تاڭ اتقانشا كوز ىلمەي شىقتىم. تاڭەرتەڭ عىلىمي جوبامىزدى قورعاۋعا كەلدىك. كەزەك ماعان دا جەتتى. مەن دە قورعاپ شىقتىم. قورىتىندىسى ايتىلار كەزىندە مەن قاتتى قورىقتىم. سالدەن كەيىن ءوزىمنىڭ ەكىنشى ورىن العانىمدى ەستىگەندە توبەم كوككە ەكى ەلى جەتپەدى». مىنە، ءبىزدىڭ مەكتەپتىڭ ماقتانىشى – گۇلايىمداي ىزدەنۋ قاجەت. لاۋرا دوسحوجايەۆا، 9-سىنىپ وقۋشىسى، «جاس قالامگەر» ۇيىرمەسى».

«جاس قالامگەردە» سونىمەن قاتار جوعارىداعى وقۋشىلارمەن بىرگە اقنۇر قۋاتبايەۆا، بوتا جالماعامبەتوۆا، نازىمكۇل مادىرەيموۆا، ماقپال اساۋبايەۆا بولات قىزى، دينارا ايداروۆا داۋلەت قىزى، گۇلنارا جاڭابەرگەنوۆا جايىلحان قىزى، اقنۇر جالىمبەتوۆا، گۇلگۇل قۋاتبايەۆا، دينارا وتەشوۆا، بەكزات ءاجىمۇراتوۆا سياقتى وقۋشى شاكىرتتەر دە بولدى.

تومەندە №25 ورتا مەكتەبىندە 2000-2001 وقۋ جىلىندا جۇمىس ىستەگەن – حالىق اقىنى باينازار وتەپوۆ اتىنداعى «جاس قالامگەر» ۇيىرمەسىنىڭ وسىدان 19 جىل بۇرىنعى – 2000 جىلعى قازان ايىنداعى ۇستاز كۇنىنە بايلانىستى شىققان قابىرعا گازەتىنىڭ سانىندا جاريالانعان «جاس قالامگەر» ۇيىرمەسىنىڭ قابىرعا گازەتىنىڭ رەداكتورى بالدىرعان مامەنوۆانىڭ №25 ورتا مەكتەبىندە سول كەزگى جۇمىس ىستەپ جۇرگەن ۇستازدارى – ءبىر اعا بۋىن ۇستاز قاتارىنداعى جانە ءبىر جاس بۋىن ۇستاز قاتارىنداعى ۇستازدارمەن قىسقاشا عانا ۇستاز مەرەكەسى الدىندا جۇرگىزگەن مەرەكەلىك سۇحباتى جانە سونىمەن بىرگە وسى اۆتوردىڭ ۇستاز كۇنىنە بايلانىستى شىعارىلعان «ۇستازىما» اتتى سول كەزگى مەرەكەلىك ولەڭى جانە وسى ۇيىرمەنىڭ تاعى ءبىر مۇشەسى نازىمكۇل مادىرەيموۆانىڭ سول ۇستاز مەرەكەسىنە ارنالىپ شىققان قابىرعا گازەتىنە جاريالانعان ۇستاز تۋرالى «قيماس سەزىم» اتتى شاكىرتتىك تولعانىسى جانە وسى ۇيىرمەنىڭ تاعى ءبىر مۇشەسى ماقپال اساۋبايەۆا بولات قىزىنىڭ №25 ورتا مەكتەبىنىڭ سول كەزگى جۇمىس ىستەپ جۇرگەن ۇستازى – ءوزىنىڭ اناسىنا ارناپ شىعارعان «اناما» اتتى ولەڭى جانە وسى ۇيىرمەنىڭ تاعى ءبىر مۇشەسى اقنۇر قۋاتبايەۆانىڭ ۇستاز اكەگە ارناپ شىعارعان تۋعان كۇن مەرەكەسىنە بايلانىستى سول كەزگى ولەڭ شۋماقتارى مەن وسى شاكىرتتىڭ سول كەزگى شىعارعان، ءوزى ءبىلىم الىپ جۇرگەن ۇياسى – №25 ورتا مەكتەبىنە ارنالعان «مەكتەبىم» اتتى ولەڭى بۇگىنگى 2019 جىلعى ۇستاز كۇنىنە بايلانىستى بەرىلىپ وتىر.

بالدىرعان مامەنوۆانىڭ №25 ورتا مەكتەبىنىڭ ۇستازدارىمەن ۇستاز مەرەكەسى الدىندا جۇرگىزگەن قابىرعا گازەتىندەگى قىسقاشا مەرەكەلىك سۇحباتى:

«قازان ايىنىڭ العاشقى جەكسەنبىسى – ۇستازدار مەرەكەسى. وسىعان بايلانىستى №25 ورتا مەكتەبىندەگى «جاس قالامگەر» ۇيىرمەسىنىڭ مۇشەسى مەكتەپ ۇستازدارىنا مەرەكە الدىندا بىر-ەكى ساۋال قويعان ەدى.

ءبىرىنشى ساۋال №25 ورتا مەكتەبىنىڭ ۇستازى، ماتەماتيكا ءپانىنىڭ ءمۇعالىمى ەسەتوۆ امانگەلدى اعايعا قويىلدى:

– مەرەكە الدىنداعى كوڭىل كۇيىڭىز قالاي؟

– ارينە، ۇستازدار مەرەكەسى جىل سايىن اينالىپ سوعاتىن ءتول مەرەكەمىز عوي. سوندىقتان دا ءتول مەرەكەمىزدى جاقسى تابىستارمەن قارسى الۋ – ءبارىمىزدىڭ بورىشىمىز. مەرەكە الدىندا بارلىق ۇستازدار دا مەرەكەلىك، قۋانىشتى كوڭىل كۇيدە بولادى دەپ ويلايمىن.

– مەرەكە قارساڭىندا ارىپتەستەرىڭىزگە قانداي تىلەك ايتاسىز؟

– ارىپتەستەرىمە ءاربىر وقۋ جىلىندا شىعارماشىلىق تابىستار تىلەيمىن. وتباسىندا باقىتتى بولسىن.

كەلەسى ساۋال №25 ورتا مەكتەبىنىڭ مەكتەپتە ەڭبەك جولىن ەندى عانا باستاپ جۇرگەن جاس ۇستازى سەيتەنوۆا گۇلناز اپايعا قويىلدى.

سەيتەنوۆا گۇلناز اپاي، جاس ۇستاز:

– تۋعان جەرىڭىزدىڭ مەكتەبىنە مامان بولىپ كەلىپ جاتقانداعى كوڭىل كۇيىڭىز قانداي؟

– جالپى، ءاربىر ماماننىڭ ءوزىنىڭ تۋعان جەرىنە، ءوزىنىڭ تۋعان مەكتەبىنە كەلىپ قىزمەت ەتۋى باقىت دەپ سانايمىن.

– ۇستاز رەتىندە وقۋشىلارىڭىزعا نە ايتار ەدىڭىز؟

– قوعامدىق جۇمىستارعا كوبىرەك ارالاسسا ەكەن دەيمىن، سوسىن ادەبي دۇنيەلەردى كوبىرەك وقىسا ەكەن دەگىم كەلەدى.

– راقمەت.

سۇحباتتى جۇرگىزگەن بالدىرعان مامەنوۆا، «جاس قالامگەر» ۇيىرمەسىنىڭ مۇشەسى».

ۇستازىما

بۇل ومىردە كىم قىمبات بالالارعا،
ءبىلىم جولىن ۇيرەتتى ول داناعا دا.
جانى جايساڭ، اق كوڭىل ادامدار بار،
ۇستاز دەگەن اتقا يە بۇل عالامدا.

قۇتتى بولسىن بۇگىنگى مەرەكەڭىز،
ارىلماسىن ەشقاشان بەرەكەڭىز.
توككەن تەردىڭ ءارقاشان زەينەتىن كور،
جىلدان-جىلعا كوبەيسىن مەرەكەڭىز!

التىنمەن تەڭ ءسىزدىڭ ءاربىر ءسوزىڭىز،
تەنتەكتى دە تاربيەلەگەن ءوزىڭىز.
ايتقان ءسوزدى ءمۇلت جىبەرگەن شاكىرتكە
ءارقاشان دا كەشىرىمشىل بولدىڭىز.

التىنمەن تەڭ ءسىزدىڭ ءاربىر ءسوزىڭىز،
كۇن كوزىندەي جارقىرايدى كوزىڭىز.
شاكىرتتەردىڭ جۇرەگىنە نۇر سەۋىپ،
ورتامىزدا امان-ەسەن ءجۇرىڭىز!

بالدىرعان مامەنوۆا، «جاس قالامگەر» ۇيىرمەسىنىڭ مۇشەسى.

قيماس سەزىم

(شاكىرتتىڭ كوڭىل كۇندەلىگىنەن)

كلاسس ءىشى سىلتىدەي تىنىپ قالعان. الدىمىزدا مۇعاليما جانارىنان نۇر شاشا بار اسىلدى ۇيرەتۋدە. ال مەن بولسام ىشتەي ۇستازىم تۋرالى ويلانىپ وتىرمىن. ۇستازىم – قانشاما جىل بويى دۇنيەنى تانىتقان اياۋلى جان! ەندى ءبىر جىلعا جۋىق ۋاقىت قالدى بارىمىزگە دە مەكتەپپەن، ۇستازبەن قوشتاسۋعا. ءومىر وزەن سىرعي اعىپ بارادى. ونى توقتاتاتىن ەش جاندا دارمەن جوق. كەشە عانا بانتيگى جەلبىرەگەن كىشكەنە قىزدى ۇلكەن ازامات قىلىپ شىعارعان، قۇدىرەتتىم!..

قوڭىراۋ سىڭعىرلاپ قويا بەردى. ۇستاز جاي عانا باسىپ، بالالارعا كوزىمەن مەيىرىم توگە كەتىپ بارا جاتىر. ال مەن بولسام سول ساتتە ءوزىمنىڭ ىشتەي تولقىپ، ەگىلىپ وتىرعانىمدى سەزدىم. بۇل ءبىر ۇستازعا دەگەن شاكىرتتىك جۇرەكتە باستالعان ىشكى قيماستىق سەزىمى ەدى.

نازىمكۇل مادىرەيموۆا، 11-سىنىپ، «جاس قالامگەر» ۇيىرمەسىنىڭ مۇشەسى.

اناما

اسىل انام، قانداي ىستىق قۇشاعىڭ،
بويىمدى ءبىر بيلەپ الادى كۇش اعىن.
ەسەيسەم دە بالالىعىم قالماپتى،
كورگەن سايىن قايتا-قايتا قۇشامىن.

ەڭبەگىڭ بار ءالى ورنى تولماعان،
جىرلاپ سونى تالاي اقىن تولعاعان.
اسىل انا، ساعان دەگەن ماحابباتىم ءبىر الەم،
جۇرەگىمە ماڭگى باقي ورناعان.

ماقپال اساۋبايەۆا بولات قىزى، «جاس قالامگەر» ۇيىرمەسىنىڭ مۇشەسى.

قۇتتى بولسىن، اكەشىم، تۋعان كۇنىڭ

قۇتتى بولسىن ەلۋ ءبىر، اكە، جاسىڭ،
دوس-جارانعا تولسىنشى سەنىڭ قاسىڭ.
بالالاردىڭ قىزىعىن ۇزاق كورىپ،
جۇزگە جەتسىن لايىم سەنىڭ جاسىڭ!

باقىتتى بول، اكەشىم، بۇل ومىردە،
ارنار جىرىم ءالى كوپ مەنىڭ سىزگە.
ەڭبەگىڭىز ءارقاشان جەمىستى بوپ،
اقىلىڭدى ايت شاكىرتكە جانە بىزگە.

اسقار تاۋداي اكەشىم،
ۇزاق بولسىن ءومىرىڭ.
جارقىراپ ءجۇر ورتادا،
كىر شالماسىن كوڭىلىڭ!  

مەكتەبىم

جارتى عاسىر تاريحى بار مەكتەبىم،
اقىل بەرىپ، ءبىلىم ءنارىن توككەنىڭ،
ۇمىتىلمايدى بارلىق ۋاقىت ءبىر سەنىڭ
ءبىلىم بەرىپ، بىزگە ەڭبەك ەتكەنىڭ.

ەڭبەك ەتتىڭ، تالايلاردى تۇلەتتىڭ،
ايانبادىڭ، الدىمىزعا گۇل ەكتىڭ.
وقى دەدىڭ، ۇيرەن دەدىڭ، ءبىل دەدىڭ،
وسىلاي سەن وتىن جاقتىڭ جۇرەكتىڭ.

اقنۇر قۋاتبايەۆا، «جاس قالامگەر» ۇيىرمەسىنىڭ مۇشەسى.

ال №25 ورتا مەكتەبىندە سول كەزەڭدە جۇمىس ىستەگەن – اسقار سۇلەيمەنوۆ اتىنداعى ادەبيەت ۇيىرمەسى مۇشەلەرىنىڭ كۇشىمەن وتكەن جازۋشى مۇحتار اۋەزوۆتىڭ ءجۇز جىلدىق مەرەيتويىنا بايلانىستى وتكىزىلگەن «تەڭىزدەن دە تەرەڭ تۇلعا» اتتى مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ اراسىنداعى ادەبيەت كەشى جانە قازاق اقىنى زەينوللا شۇكىروۆ شىعارماشىلىعىنا بايلانىستى وتكىزىلگەن «ءبىر جۇلدىز بولىپ قالام مەن» اتتى ادەبيەت ۇيىرمەسىنىڭ مۇشەلەرى اراسىنداعى اقىن ولەڭدەرىن وقۋعا ارنالعان پوەزيا كەشى جانە №25 مەكتەپتىڭ ادەبيەت ۇيىرمەسى مۇشەلەرىنىڭ №25 ورتا مەكتەبىنىڭ مەكتەپ كىتاپحاناسىمەن بىرلەسە ۇيىمداستىرعان «ايتىپ وتكەن اقىندا ارمان بار ما؟» اتتى قازاق اقىنى مۇحتار شاحانوۆ شىعارماشىلىعىنا بايلانىستى وتكىزىلگەن مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ اراسىنداعى كىتاپ وقۋشىلار كونفەرەنسياسى جانە №25 مەكتەپتىڭ ادەبيەت ۇيىرمەسىنىڭ №25 ورتا مەكتەبىنىڭ تالىمگەرى جادىرا بەكجانوۆامەن جانە №25 ورتا مەكتەبىنىڭ وقۋشىلار كوميتەتىمەن (ءتورايىمى №25 ورتا مەكتەبىنىڭ قازاق ءتىلى مەن ادەبيەتى ءپانىنىڭ ۇستازى جانار بەكجانوۆا) بىرلەسە ۇيىمداستىرعان مەكتەپتىڭ بۇرىنعى مەكتەپ تۇلەكتەرى – ەلىمىزدىڭ ءار ءتۇرلى قالالارىندا جوعارى جانە ارناۋلى ورتا وقۋ ورىندارىندا ءبىلىم الىپ جۇرگەن ستۋدەنت جاستاردى جوعارى سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ اراسىنا شاقىرا وتىرىپ، بۇگىنگى مەكتەپ وقۋشىسىنىڭ ەرتەڭگى بولاشاق جولىنا باعىت-باعدار بەرۋ ماقساتىندا وتكىزىلگەن «ارمانعا بارار جول» اتتى سۇحبات جانە №25 مەكتەپتىڭ ادەبيەت ۇيىرمەسىنىڭ №25 ورتا مەكتەبىنىڭ جاستار كوميتەتىمەن (ءتورايىمى №25 ورتا مەكتەبىنىڭ تاريح ءپانىنىڭ ۇستازى كۇلايشا كارىبايەۆا) بىرلەسە ۇيىمداستىرعان مەكتەپتىڭ جوعارى سىنىپ وقۋشىلارىنىڭ اراسىندا وتكىزىلگەن «جاستار جانە مادەنيەت» اتتى ديسپۋت جانە №25 مەكتەپتىڭ ادەبيەت ۇيىرمەسىنىڭ قوجاباقى اۋىلدىق مادەنيەت ۇيىندە وتىلەتىن ساحنالىق مادەني ءىس-شارالاردىڭ ۇنەمى تۇراقتى جۇرگىزۋشىسى بولاتىن ءمۇعالىم، №25 ورتا مەكتەبىنىڭ باستاۋىش سىنىبىنىڭ ۇستازى سامال سارسەنمەن بىرلەسە ۇيىمداستىرعان مەكتەپ ونەرىن دامىتۋ جانە ۇلتتىق اسپاپتى ناسيحاتتاۋ ماقساتىندا وقۋشىلار اراسىندا وتكىزىلگەن I مەكتەپىشىلىك «ءان-دومبىرا» ونەر بايقاۋلارىمەن بىرگە، مەكتەپتە جۇمىس ىستەگەن «جاس زاڭگەر» – بارلىبەك سىرتانوۆ اتىنداعى قۇقىقتانۋ ۇيىرمەسىنىڭ مۇشەلەرى دە شىعارماشىلىقتان تىم الىس قالعان جوق. مەكتەپتىڭ وقۋشىلارى مەن سىنىپ جەتەكشىلەرىن جانە №25 مەكتەپ ديرەكتورىنىڭ تاربيە جۇمىستارى جونىندەگى ورىنباسارى دوسبول باينازارۇلىن ۇيىرمە وتىرىسىنا قاتىستىرا وتىرىپ، مۇسىلماندىق الەمىندەگى قۇقىقتىق مەكتەپتەردىڭ قالىپتاسۋى جانە شاريعات ۇعىمى توڭىرەگىندەگى اڭگىمەلەرگە ارقاۋ بولعان، ۇيىرمە وتىرىسىنا «دىلىمبەت يشان» مەشىتىنىڭ يمامى قولداس شاكيدى اڭگىمەگە شاقىرا وتىرىپ وتكىزىلگەن «سىرىن بۇككەن يسلام» اتتى ۇيىرمە وتىرىسى جانە قازالى اۋداندىق ىشكى ىستەر ءبولىمىنىڭ ۋچاسكەلىك ينسپەكتورى، پوليسيا مايورى سەيىلحان بوگەنبايەۆتى «جاس زاڭگەر» ۇيىرمەسىنىڭ ۇيىرمە وتىرىسىنا اڭگىمەگە شاقىرا وتىرىپ، №25 مەكتەپتىڭ وقۋشىلارى مەن ۇستازدارىن جانە №25 مەكتەپتىڭ ديرەكتورى الماس تەمىربايۇلىن ءىس-شاراعا قاتىستىرا وتىرىپ وتكىزىلگەن «پوليسيا جانە زاڭ» اتتى ۇيىرمە وتىرىسى جانە قازالى اۋداندىق ىشكى ىستەر ءبولىمىنىڭ پوليسيا قىزمەتكەرى، پوليسيا اعا سەرجانتى بەرىك تىلەۋبايەۆتى «جاس زاڭگەر» ۇيىرمەسىنىڭ كەزەكتى ۇيىرمە وتىرىسىنا اڭگىمەگە شاقىرا وتىرىپ وتكىزىلگەن «پوليسيا مىندەتى نە بولماق؟» اتتى ۇيىرمە وتىرىسى جانە اراندى اۋىلدىق وكرۋگ اكىمى اپپاراتىنىڭ سالىق جونىندەگى مامانى، ۋچاسكەلىك سايلاۋ كوميسسياسىنىڭ ءتوراعاسى راحمانبەرگەن جۇماعانبەتتى «جاس زاڭگەر» ۇيىرمەسىنىڭ كەزەكتى ۇيىرمە وتىرىسىنا اڭگىمەگە شاقىرا وتىرىپ وتكىزىلگەن «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنداعى سايلاۋ قۇقىعى» اتتى ۇيىرمە وتىرىستارى مەكتەپ وقۋشىلارىن قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ قۇقىق قورعاۋ ورگانىنىڭ جۇمىستارىمەن تانىستىرا وتىرىپ، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ زاڭدارىن سىيلاۋعا، قۇرمەتتەۋگە ۇيرەتۋدەگى ناقتى قۇقىقتىق تاربيەلىك باعىتتاعى ءىس-شارالار بولسا، ال مەكتەپتىڭ وقۋ وزاتى، «جاس زاڭگەر» ۇيىرمەسىنىڭ توپ باسشىسى شولپان شابىليەۆا مەن وسى «جاس زاڭگەر» ۇيىرمەسىنىڭ ءۇنى – «قۇقىق» قابىرعا گازەتىنىڭ رەداكتورى ەلميرا بەكجانوۆالاردىڭ وتباسىسى قازالى اۋدانىنىڭ بىرلىك اۋىلىندا تۇراتىن ۋچاسكەلىك ينسپەكتور، وعان دەيىن باسقا دا قىزمەتتەر اتقارىپ، ميليسيانىڭ جۇمىسىنا 1979 جىلى مامىر ايىندا كەلگەن، 1979 جىلدان 1984 جىلعا دەيىن بولىمدە ميليسيا قىزمەتىندە ءار ءتۇرلى قىزمەتتەر اتقارعان، 1980 جىلى الماتىداعى ارنايى ميليسيا مەكتەبىنە وقىپ، ونى 1984 جىلى ءبىتىرىپ شىققان سوڭ قازالى اۋداندىق ىشكى ىستەر ءبولىمىنىڭ ۋچاسكەلىك ينسپەكتورى قىزمەتىنە تاعايىندالعان، سودان بەرگى ۋاقىتتا قازالى اۋداندىق ىشكى ىستەر ءبولىمىنىڭ ساقشىلارىنىڭ قاتارىندا قوعامدىق ءتارتىپتى ساقتاۋدا، اكىمشىلىك قۇقىق بۇزۋشىلىق پەن قىلمىستىڭ الدىن الۋدا ۋچاسكەلىك ينسپەكتور، 1994 جىلدان باستاپ اعا ۋچاسكەلىك ينسپەكتور قىزمەتتەرىن اتقارىپ كەلە جاتقان زاڭگەر، ىشكى ىستەر ورگانىنىڭ قىزمەتكەرى سەيىلحان بوگەنبايەۆتىڭ ۇيىنە بارىپ، №25 ورتا مەكتەبىنىڭ «جاس زاڭگەر» ۇيىرمەسىنىڭ ءۇنى – «قۇقىق» قابىرعا گازەتى ءۇشىن ۇيىرمە مۇشەلەرى وزدەرى ارنايى جۋرناليست رەتىندە ۋچاسكەلىك ينسپەكتورمەن سۇحبات جۇرگىزىپ قايتقان بولاتىن.

№25 مەكتەپ وقۋشىلارىنىڭ ۋچاسكەلىك ينسپەكتورمەن سۇحبات كەزىندە باسقا دا سۇراقتارمەن بىرگە، جالپى ىشكى ىستەر ورگانى قىزمەتكەرلەرىنە جۇكتەلگەن جۇمىس جونىندەگى قويعان سۇراقتارىنا جانە سونىڭ ىشىندە ۋچاسكەلىك ينسپەكتورلاردىڭ وكىلەتتىكتەرى جونىندەگى قويعان سۇراقتارىنا جانە جاسوسپىرىمدەردىڭ قۇقىقتىق ءتارتىبى مەن تاربيەسى جونىندەگى قويعان سۇراقتارىنا جانە ىشكى ىستەر ورگانى قىزمەتكەرلەرىنىڭ وزدەرىنىڭ قىزمەتىن اتقارۋ بارىسى كەزىندەگى قانداي دا ءبىر ومىرىنە تونەتىن ءقاۋىپتى وقيعالار جونىندەگى قويعان سۇراقتارىنا جانە بولاشاقتا وزدەرىنىڭ ماماندىعىن، قىزمەتىن ىشكى ىستەر ورگانىنداعى قىزمەتتەرمەن بايلانىستىرعىسى كەلەتىن مەكتەپتىڭ ۇلدارى مەن قىز بالالارىنا قانداي باعىت-باعدار، كەڭەس بەرەسىز دەگەن سۇراقتارىنا تاجىريبەلى ىشكى ىستەر ورگانى قىزمەتكەرىنىڭ وزدەرىنىڭ كۇندەلىكتى اتقارىپ جۇرگەن جۇمىستارىنان ناقتى مىسالدار كەلتىرە وتىرىپ، بايىپتى تۇردە قايتارعان تۇشىمدى جاۋاپتارى جانە مەكتەپتىڭ وقۋشى بالالارىنا تىلەگى №25 ورتا مەكتەبىنىڭ «جاس زاڭگەر» ۇيىرمەسىنىڭ «قۇقىق» قابىرعا گازەتىنىڭ كەزەكتى – تاۋەلسىزدىك كۇنگى سانىنا «ميليسيا بولۋعا قىزىقتىم» دەيدى بىزبەن اڭگىمەسىندە قازالى اۋداندىق ىشكى ىستەر ءبولىمىنىڭ ۋچاسكەلىك ۋاكىلى سەيىلحان بوگەنبايەۆ» دەگەن اتپەن، سۇحبات بەرۋشىنىڭ فورماداعى سۋرەتىمەن بىرگە جارىق كوردى.

قازالى اۋدانى №25 ورتا مەكتەبىندە 90-جىلداردىڭ اياعىندا جانە 2000-2001 وقۋ جىلىندا جۇمىس ىستەگەن، وقۋشىلار اراسىنداعى اسقار سۇلەيمەنوۆ اتىنداعى ادەبيەت ۇيىرمەسىنىڭ، بارلىبەك سىرتانوۆ اتىنداعى قۇقىقتانۋ ۇيىرمەسىنىڭ جانە حالىق اقىنى باينازار وتەپوۆ اتىنداعى «جاس قالامگەر» ۇيىرمەلەرىنىڭ جەتەكشىسى بولعان – عابيدەن قوجاحمەت.

2001 جىلى قازالى اۋدانىنىڭ مەكتەپتەرىنىڭ وقۋشىلارىنىڭ اراسىنان ادەبيەتتەن رەسپۋبليكالىق دارەجەدەگى عىلىمي جوبالار جارىسىنىڭ تۇڭعىش قاتىسۋشىسى ءارى جۇلدەگەرى بولعان قوجاباقىداعى №25 ورتا مەكتەبىنىڭ وقۋشىسى گۇلايىم باينازاروۆانىڭ «حالىق اقىنى باينازار وتەپوۆ شىعارماشىلىعىنداعى ەل تاعدىرى جانە اقىن ولەڭدەرىنىڭ كوركەمدىك ءمانى» اتتى عىلىمي جوبا جۇمىسىنا پىكىر جازعان عالىم: قورقىت اتا اتىنداعى قىزىلوردا مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، بەلگىلى ادەبيەتتانۋشى ۇستاز، ن.گ. گوگول اتىنداعى قىزىلوردا پەداگوگيكالىق ينستيتۋتىنىڭ (قىزىلوردا پەدينستيتۋتى تاريحىندا قورقىت اتانىڭ اتىمەن 1992 جىلدان باستاپ اتالدى) 1989 جىلعى تاريحىندا ءوز الدىنا دەربەس شاڭىراق كوتەرىپ، فاكۋلتەت بولىپ قۇرىلعان – «قازاق فيلولوگياسى جانە تاريح» فاكۋلتەتىنىڭ فاكۋلتەت قۇرىلعان 1989 جىلدان باستاپ 1994 جىلعا دەيىن دەكانى بولعان بىلىكتى جەتەكشى پەداگوگ، سول كەزەڭدە «قازاق فيلولوگياسى» ماماندىعىنىڭ ستۋدەنتتەرىنە «ادەبيەت تەورياسى» پانىنەن ءدارىس وقىعان ۇستاز، فيلولوگ عالىم رەتىندە بىرنەشە عىلىمي ەڭبەكتەردىڭ اۆتورى، ق ر ءبىلىم بەرۋ ءىسىنىڭ ۇزدىگى باعدات كارىبوزوۆ.

تومەندە اراندى قىرى توپىراعىنىڭ پەرزەنتى، قوجاباقىداعى №25 ورتا مەكتەبىن تولىق ورتا بىلىممەن ءبىتىرىپ شىققان العاشقى تۇلەكتەرىنىڭ ءبىرى، ەسىمى كوپشىلىككە تانىمال ۇستاز، كىتابىنا العى ءسوز جازعان عالىم ماماننىڭ بەرگەن باعاسىمەن ايتقاندا «مۇعالىمدىك قىزمەتتىڭ مايتالمانى»، تاريحشى، ق ر ءبىلىم بەرۋ ءىسىنىڭ ۇزدىگى، اقىن اقانجان كەلىمبەتوۆ اعايدىڭ ولەڭدەرى بەرىلىپ وتىر. ولەڭدەر اقىننىڭ «اعىستى ارنا» جىر كىتابىنان الىنعان. كىتاپ 2000 جىلى جارىق كوردى. اقىننىڭ «اعىستى ارنا» جىر كىتابىنىڭ العى ءسوزىن جازعان: قورقىت اتا اتىنداعى مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور، ق ر ءبىلىم بەرۋ ءىسىنىڭ ۇزدىگى باعدات كارىبوز ۇلى.