InfoHub Logo

ۇستازعا جۇكتەلەتىن مىندەت اۋىر قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا ورتا ءبىلىم بەرۋ مازمۇنىڭ جاڭارتۋ اياسىندا «بيولوگيا جانە جاراتىلىستانۋ پاندەرى بويىنشا» پەداگوگ كادرلاردىڭ بىلىكتىلىگىن ارتتىرۋ كۋرسىنىڭ بەرەرى كوپ. كۋرس باعدارلاماسىنىڭ ماقساتى: پاندەر بويىنشا وقۋ باعدارلاماسىن جاڭارتۋ جانە كريتەريالدى باعالاۋ جۇيەسىن ەنگىزۋ مانماتىنىڭدە مۇعالىمدەردىڭ شەبەرلىگىن جەتىلدىرۋ بولسا. ال باعدارلاما مىندەتتەرى پاندەر بويىنشا مازمۇنىن ءبىلۋىن؛ وقۋ باعدارلاماسىنا سايكەس پەداگوگيكالىق تاسىلدەر مەن وقۋ ماتەريالدارىن قولدانۋدى ۇيرەتۋ؛ وقۋ ماقساتتارىنا قول جەتكىزۋ ءۇشىن كريتەريالدى باعالاۋ جۇيەسىن قولدانۋدى ۇيرەتۋ. ترەنەرىمىز بالاپانوۆا قۇندىز سەرىك قىزى مۇعالىمدەردىڭ جۇمىستارىن باعامداۋ قالاي جۇرگىزىلەتىنى ءتۇسىندىرىلىپ، ول اسپەكتىلەردى مەڭگەرۋدە قولداۋ كورسەتتى. كۋرس ارقىلى جەتىلدىرىپ وي ەلەگىنەن وتكىزىپ رەفلەكسيا جاساۋعا وقۋشىلارعا بارىنشا قولداۋ كورسەتۋگە باعىتتالعان جاتتىعۋ مەن تاپسىرما ازىرلەۋدە قۇندىز سەرىكىزىنىڭ ەڭبەگى ەرەكشە. بىلىم-ەلدەردىڭ باسەكەلەستىككە قابىلەتتى بولۋىن قامتاماسىز ەتەتىڭ ەڭ ءتيىمدى ءارى ۇزاق مەرزىمدى ستراتەگيا. ۆيللەم تە ۆەلدە ايتۋىنشا قازىرگى تاڭدا ەكونوميكالىق ءوسۋ جانە مويىنداۋدا. الايدا، بيولوگيا مەن قۇزىرەتتىلىگىنە وقۋ ۇدەرىسى ناتيجەلەرىنە بايلانىستى. جاڭارتىلعان وقۋ باعدارلامالارىندا وقۋشىلاردىڭ بويىندا قۇندىلىقتار مەن داعدىلار انىقتالعان. بيولوگيا ءپانى بويىنشا وقۋ ماقساتتارى ءتورت بولىمگە بولىنەدى، ال «جاراتىلىستانۋ» ءپانى بويىنشا نەگىزگى ورتا ءبىلىم دەڭگەيىندە - جەتى مەڭگەرىلەتىن بىلىك پەن داعدى، تاقىرىپ، ءبىلىم مەن تۇسىنىك دەڭگەيىنە قاراي توپتاستىرىلاتىنىن ايتا كەلىپ بۇل وقۋشىلاردى العا ىلگەرلەتۋدە نەگىز بولاتىنىن ايتتى. دجەروم برۋنەردىڭ «ءبىلىم بەرۋ ۇدەرىسى» اتتى ەڭبەگىندە ءسپيرالدى وقۋ باعدارلاماسى قاعيداتى تانىمدىق تەورياعا نەگىزدەلەتىنى ال باعدارلامانىڭ ەرەكشەلىگى مەكتەپتە وقىعان تاقىرىپتى بىرنەشە رەت قايتالاپ وقيدى، ءار قايتالاعان سايىن تاقىرىپ كۇردەلىلىگى ارتا تۇسەتىندىگى جانە قاراپايىمنان كۇردەلى يدەياعا قيسىندى اۋىسۋ ارقىلى وقۋ ماقساتىنا قول جەتكىزۋ ءۇشىن بۇرىن العان ءبىلىمىن جەتلدىرەتىنى جان-جاقتى ءتۇسىندىرىلدى. اسىرەسە وقۋشىلاردىڭ بەلسەنە قاتىساتىن تاجىريبەلەردىڭ تانىمدىق جانە تاربيەلىك ماڭىزى زور ەكەنىن توپتا ارىپتەستەرمەن جاساعان ساڭىراۋقۇلاقتاردىڭ اشۋىن بايقاۋ زەرتحانالىق جۇمىس بارىسىنان بايقاۋعا بولادى. وقۋشىلاردى بۇل ءتاسىلدى زەرتتەۋگە زەرتحانالىق جۇمىستار جۇرگىزۋ ارقىلى تارتقان كەزدە، ولاردا بىلۋگە قۇمارلىق، شىعارماشىلىق ءتاسىل، ماسەلەلەردىڭ شەشىمىن تابا ءبىلۋ جانە تاباندىلىق سياقتى ساپالار، عىلىم الەمىندە وتە ماڭىزدى بولىپ تابىلاتىن ساپالار داميتىنىن سارالاپ ايتتى. ساباقتىڭ بارىسىندا مودەلدەۋ كەڭ تۇردە قولدانىلادى. سونىمەن قاتار، بىرنەشە ارتىقشىلىقتارى دا بار. ولاردى اتاپ ايتساق، مودەلدەۋ ءادىسىنىڭ كومەگىمەن ءبىر دەرەكتەر توپتاماسىنان ءارتۇرلى ۇلگى جاساۋعا بولادى، سونداي-اق زەرتەلەتىن قۇبىلىستى ءارتۇرلى تۇسىنۋگە جانە تەوريالىق تۇسىنىكتەمە بەرۋ ءۇشىن ولاردىڭ ىشىنەن اناعۇرلىم ءونىمدىسىن تاڭداۋعا بولادى. مودەل قۇرۋ بارىسىندا باسقا دەرەكتەر بويىنشا تولىقتىرۋعا جەتىلدىرۋگە بولادى. سونىمەن قاتار، كۇردەلى ماتەماتيكالىق مودەلدەرمەن ءجۇمىس ىستەگەندە كومپيۋتەردى قولدانۋعا بولاتىنىڭ پراكتيكالىق جۇمىستار جاساۋ كەزىندە ارىپتەستەرمەن بىرگە ترەنەر قۇندىز سەرىك قىزىنىڭ تاپسىرما جاساتۋ بارىسىندا كوزىمىزدى جەتكىزدى. پروبلەمالىق وقىتۋ ماسەلە شەشۋ ءۇشىن توپ قۇرۋ ناقتى فاكتىلەر، دەرەك، وي پىكىر، وقىتۋ سۇراقتارى، يدەيا ايتۋ، ىس-ارەكەت، تاپسىرمالارىن جاساۋ ارقىلى وقۋشىلاردىڭ كۇيلەرىنە ءتۇسىپ تاپسىرما ورىنداعاندا وقۋشىلار سياقتى قىسقا مەرزىمدى جوبانى قورعادىق. پروبلەمالىق جاعداياتتار تۋدىرۋ، جوبا ءادىسى، بەينەجازبالاردى پايدالانۋ بيولوگيا ساباقتارىندا ماڭىزى زور ەكەندىگىنە پراكتيكا جاساۋ ارقىلى كوزىمىز جەتتى. پراكتيكالىق جۇمىس مودەلدەۋ، زەرتحانا،جوبالاۋ ىدىستەرىن جاساپ جاتقان ساتتەن كورىنىس ترەنەر قۇندىز سەرىكقىزىمەن بىرگە. بيولوگيا بويىنشا وقۋ باعدارلاماسىنىڭ ماقساتى وقۋشىلاردىڭ زامان تالاپتارىنا ساي بىلىمدەرى مەن بىلىكتەرىن دامىتۋ؛ ءومىردىڭ ءمانىن، دامۋىن، ونىڭ ءتۇرلى ۇيىمداسۋ دەڭگەيلەرىنە كورىنىس تابۋىن تۇسىنەدى. ءومىردىڭ ەڭ باستى قۇندىلىق رەتىندەگى ماڭىزىن تۇسىنەتىن جان-جاقتى دامىعان تۇلعانى دايىنداۋ بولىپ تابىلادى. قورىتا كەلگەندە ءمۇعالىم مەكتەپتىڭ جۇرەگى، سوندىقتان ءمۇعالىم ءبىلىمدى مەڭگەرىپ قانا قويماي، جاس جەتكىنشەكتەرگە دە ءوز ءبىلىمىن تياناقتى ايقىن جەتكىزۋگە مىندەتتى. زامان تالابىنا ساي ءار ءمۇعالىم وزىنشە ىزدەنىپ، جاڭاشىلدىققا ۇمتىلۋى كەرەك دەپ تۇيندەدى.

سالكەبايەۆا جامبى امرەكىقى جايرەم №10 جببوم بيولوگيا ءپان ءمۇعالىمى

---