سوڭعى جاڭارتۋ

(وزگەرتىلگەن ۋاقىتى 1 كۇن بۇرىن)
ۇيكەلىس كۇشى جانە ونىڭ تەحنيكادا قولدانىلۋى
ساباقتىڭ تاقىرىبى: ۇيكەلىس كۇشى جانە ونىڭ تەحنيكادا قولدانىلۋى

ساباقتىڭ ماقساتى:
ا)بىلىمدىلىك: وقۋشىلارعا ۇيكەلىس كۇشىنىڭ قانداي كۇش ەكەنىن، ونىڭ تابيعات زاڭدارىنداعى ماڭىزىن، ومىرمەن بايلانىستىرىپ ءتۇسىندىرۋ.
ءا)تاربيەلىك: ءوز بىلىمدەرىنىڭ ناتيجەسىندە وزدەرىن باعالاي بىلۋگە تاربيەلەۋ.
ب) دامىتۋشىلىق: ەسەپ شىعارۋ تاسىلدەرىن ۇيرەتۋ، پراكتيكالىق ءبىلىم بەرۋ، لوگيكالىق ويلاۋ قابىلەتتەرىن دامىتۋ.
ساباقتىڭ ءتۇرى: جاڭا ساباق
ساباقتىڭ كورنەكىلىگى: مۋلتيمەديالىق پروەكتور، دينامومەتر، بىلەۋشە

ساباقتىڭ بارىسى:
ءى.ۇيىمداستىرۋ؛
ءىى.ءۇي تاپسىرماسىن سۇراۋ؛
ءىىى.جاڭا ساباق؛
IV.بەكىتۋ؛
V. ۇيگە تاپسىرما؛
VI. ساباقتى قورىتىندىلاۋ (باعالاۋ).
ءى.ۇيىمداستىرۋ (وقۋشىلارمەن سالەمدەسۋ، تۇگەندەۋ)
ءىى.ءۇي تاپسىرماسىن قايتالاۋ
سۋرەت ارقىلى سالماقسىزدىقتى ەسكە ءتۇسىرۋ. (پروەكسيالىق اپپارات، كومپيۋتەر ارقىلى)
ءىىى.جاڭا ساباق
ساباقتىڭ بارىسى:
1)وقۋشىلارعا وزدەرىنىڭ ومىرىمەن بايلانىستى، كۇندەلىكتى تۇرمىستاعى كەزدەسىپ جۇرگەن زاڭدىلىقتارعا بايلانىستى بىرنەشە سۇراقتار قويۋ.
2)سۇراقتاردى پروەكسيالىق اپپارات ارقىلى ەكرانعا شىعارىپ، جەكە-جەكە قىسقاشا جاۋاپ قايتارۋ.
شانانى قارا جولمەن سۇيرەگەننەن گورى مۇز بەتىمەن، قار ۇستىمەن سۇيرەگەن ىڭعايلى. تەتىك - بولشەكتەرى مايلانباعان ۆەلوسيپەدتى تەبۋ دە، تۇرمىستىق جيھازداردى ەدەن بەتىمەن جىلجىتۋ دا قيىنعا تۇسەدى. جول بويىمەن كەلە جاتقان ماشينانىڭ قوزعالتقىشىن جۇرگىزۋشى وشىرگەننەن كەيىن ول توقتايدى. مۇز ايدىنىندا كونكي تەۋىپ جۇرگەن بالا دا، توبەشىكتەن سىرعاناپ تۇسكەن شانا دا، دومالاپ كەلە جاتقان دوپ تا ءبىرازدان سوڭ توقتايتىن بولادى. بۇل تاجىريبەلەر ءبىر دەنە ەكىنشى دەنەنىڭ بەتىمەن قوزعالعان كەزدە قوزعالىس جىلدامدىعىنا قاراما – قارسى باعىتتالعان جانە دەنەنىڭ قوزعالىسىنا كەدەرگى جاسايتىن كۇش پايدا بولاتىنىن كورسەتەدى.
ءبىر دەنە ەكىنشى دەنەنىڭ بەتىمەن قوزعالعان كەزدە پايدا بولاتىن كۇش ۇيكەلىس كۇشى دەپ اتالادى. Fۇيك. ارپىمەن بەلگىلەنەدى.

سىرعاناۋ ۇيكەلىس كۇشى. وتە جاقسى وڭدەلگەن ەكى بىردەي مەتالل كۋبتى الىپ، ولاردى ءار ءتۇرلى بەتتەرگە قويايىق، بىرەۋىن كىشكەنە كەدىرلى – بۇدىرلى بەتكە، ال ەكىنشىسىن جىلتىر بەتكە. بەت ازداپ كەدىرلى – بۇدىرلى بولعاندا دەنەنىڭ وڭاي سىرعانايتىنىن بايقايمىز. ال كەرسىنشە ەكى وتە جاقسى تەگىستەلىپ وڭدەلگەن بەتتىڭ ءبىر – بىرىنە سىرعىمايتىنىن كورەمىز. سەبەبى مۇنداي بەتتەردىڭ بولشەكتەرى ءبىر – بىرىنە وتە جاقىن ورنالاسادى ەكەن، ولاردىڭ اراسىنداعى ۇلكەن تارتىلىس كۇشتەردىڭ سالدارىنان ولار ءبىر – بىرىنە جابىسىپ قالادى ەكەن.

كونكيدىڭ ءجۇزى مۇزعا قىسىم تۇسىرەدى دە ونىڭ ەرمەۋىنە اسەر ەتەدى، كونكيدىڭ استىندا پايدا بولعان سۋ قوزعالىستى جەڭىلدەتەدى، قىسىم ءتۇسىرۋ توقتالسا سۋ بىردەن قاتىپ قالادى. نەلىكتەن سۇيىق ۇيكەلىستى ازايتادى؟ سۇيىق قاباتتارى جاناسقان بەتتەرگە جابىسادى دا ءبىر – بىرىمەن تايعاناۋعا اكەلەدى. سۇيىقتاردىڭ قوزعالىسى دا بەلگىلى تۇتقىرلىق دەپ اتالاتىن كەدەرگىگە اكەلەدى، ءبىراق ونىڭ شاماسى قاتتى بەتتەردىڭ اراسىنداعى كەدەرگىدەن الدەقايدا از بولادى.
تىنىشتىق ۇيكەلىس كۇشى. بۇل ءبىر جاعىنان دەنەنىڭ قوزعالۋىنا كەدەرگى جاسايتىن كۇش، ال كەيدە تىنىشتىق ۇيكەلىسى قوزعالىستىڭ باستالۋىنا سەبەپ بولا الادى. مىسالى: جۇرگەندە اياق كيىم تابانى جولمەن ءوزارا اسەرلەسە وتىرىپ، ۇيكەلىس ناتيجەسىندە پايدا بولعان تىنىشتىق ۇيكەلىسى ادامنىڭ اياعىنا ۇدەۋ بەرەدى، ءسويتىپ ادام جولدى اياعىمەن يتەرىپ ونى كەرى قاراي قوزعالۋعا ءماجبۇر ەتەدى.

ءوزىمىزدىڭ تاجىريبەمىزگە سۇيەنە وتىرىپ، ءبىز مۇزدىڭ ۇستىنەن جايلاپ ابايلاپ جۇرەمىز دە، وندا اقىرىنداپ جىلجيمىز. مۇزداعى تىنىشتىق ۇيكەلىسىنىڭ ازدىعى سونداي، ادام تابانى تيەسىمەن سىرعىپ كەتەدى. بۇل تايعاناۋعا اكەلەدى دە، جۇرۋگە كەدەرگى جاسايدى.
دەمونستراسيالىق لابوراتوريالىق جۇمىس. (پروەكسيالىق اپپارات، كومپيۋتەر، ەكران ارقىلى كورسەتىلەدى).

بىلەۋشەنى بىردەي كۇشپەن تارتايىق. بەتكە قاي جاعىنان جاناسقانىن ەسكەرمەيىك. ۇيكەلىس كۇشىنىڭ جاناسۋشى بەتتەردىڭ اۋدانىنا تاۋەلسىز ەكەنىن كورەمىز.
بىلەۋشەنى باسقا كەدىر-بۇدىرلى بەتكە ورنالاستىرايىق. ەندى ونى ورنىنان قوزعالتۋ ءۇشىن بۇرىنعىدان دا كوپ كۇش جۇمساۋ قاجەت ەكەنىن كورەمىز. بۇل ۇيكەلىس كۇشىنىڭ ءوزارا اسەر ەتۋشى بەتتەرگە تاۋەلدى ەكەنىن كورسەتەدى.

بەتتەردىڭ كەدىر-بۇدىرلىعىنا بايلانىستى بولادى.
دينامومەترگە بەكىتىلگەن بىلەۋشەنى تارتۋ ارقىلى بەرىلگەن ۋاقىت مومەنتىندەگى دەنەگە اسەر ەتەتىن كۇشتى انىقتاۋعا بولادى. اسەر ەتۋشى كۇش بەلگىلى ءبىر شامادان اسقاندا بىلەۋشەنىڭ قوزعالاتىنىنا نازار اۋدارىڭدار. سونىمەن بىرگە بىلەۋشەنى قوزعالىسقا كەلتىرىپ تۇرعان كۇشتىڭ اسەر ەتۋشى كۇشتەن از ەكەنىن بايقايمىز. سالماعى العاشقىداي تاعى ءبىر بىلەۋشەنى قويىپ، بەتكە اسەر ەتەتىن كۇشتى ەكى ەسە ارتتىرايىق. دينامومەتر ۇيكەلىس كۇشىنىڭ ارتقانىن كورسەتەدى.
IV.بەكىتۋ.
تاپسىرمالار:
1.ءۇش ءتۇرلى ۇيكەلىس كۇشىنە وقۋشىلاردى ءۇش توپقا ءبولىپ تاپسىرما.
2.تەحنيكادا ۇيكەلىس كوەففيسيەنتىن ەسكەرۋ تاقىرىبىنا ءۇش ءتۇرلى جاعدايعا بايلانىستى تاپسىرما.

1)دەنەلەردىڭ ماسسالارى بىردەي بولعاندا، ءاۆتوموبيلدىڭ قۇرعاق اسفالت پەن ىلعال اسفالتتا ۇيكەلىس كوەففيسيەنتىنىڭ ماندەرى 1=0،6 جانە 2=0،4. ۇيكەلىس كۇشىنىڭ شاماسى قاي اسفالتتا ارتىق؟
2) دەنەلەردىڭ ماسسالارى بىردەي بولعاندا، ءاۆتوموبيلدىڭ قۇرعاق بەتون مەن ىلعال بەتوندا ۇيكەلىس كوەففيسيەنتىنىڭ ماندەرى 1=0،95 جانە 2=0،85. ۇيكەلىس كۇشىنىڭ شاماسى قاي اسفالتتا ارتىق؟
3) دەنەلەردىڭ ماسسالارى بىردەي بولعاندا، ءاۆتوموبيلدىڭ قارا جولدا جانە قۇم توسەلگەن جولدا ۇيكەلىس كوەففيسيەنتىنىڭ ماندەرى 1=0،5 جانە 2=0،7. ۇيكەلىس كۇشىنىڭ شاماسى قاي اسفالتتا ارتىق؟

ساباقتى قورىتىندىلاۋ
وقۋشىلار ءبىز بۇل سەبەپتەردە قانداي كۇش تۋرالى ايتىپ وتىرمىز؟ ارينە ۇيكەلىس كۇشى تۋرالى. سونىمەن ءبىز بۇگىن ۇيكەلىس كۇشىنىڭ ماڭىزىمەن تانىسا كەلە مىناداي قورىتىندى جاسايمىز.

قورىتىندى: سىرعاناۋ ۇيكەلىس كۇشى ۇيكەلىسكە تۇسەتىن دەنەلەردىڭ تابيعاتىنا تاۋەلدى بولادى. سىرعاناۋ ۇيكەلىس كۇشىنىڭ ءمودۋلى قالىپتى قىسىم كۇشىنىڭ مودۋلىنە تۋرا پروپورسيونال: Fۇيك.=μN

تاجىريبەلەر ۇيكەلىس كوەففيسيەنتى جاناسۋشى دەنەلەردىڭ اۋداندارىنا تاۋەلسىز، جاناساتىن دەنەلەردىڭ قانداي ماتەريالدان جاسالعانىنا تاۋەلدى بولادى. دەنەنىڭ جىلدامدىعى از بولسا، جىلدامدىققا تاۋەلسىز، ال جىلدامدىق ارتقان سايىن ۇيكەلىس جىلدامدىققا تاۋەلدى ارتادى.
دومالاۋ ۇيكەلىس كۇشى دە سول سىرعاناۋ ۇيكەلىس كۇشى باعىناتىن زاڭعا شارتتى تۇردە باعىنادى.

V. ۇيگە تاپسىرما:
VI. وقۋشىلاردى باعالاۋ

You Might Also Like

جاڭالىقتار

جارناما