InfoHub Logo

مۇعالىمدىك ماماندىق - بۇل ادامتانۋ، ادامنىڭ  كۇردەلى جانە قىزىقتى شىم-شىتىرىعى مول رۋحاني جان دۇنيەسىنە ۇڭىلە ءبىلۋ.

ى.التىنسارين

ۇستاز... جاي عانا قاراپايىم ءسوز... وسى قاراپايىم ۇعىمنىڭ ءاربىر ادامزات جۇرەگىنەن ورىن الاتىنى، تەك قانا ورىن الىپ قانا ەمەس، ونىڭ ومىرلىك ۇستانىمىنىڭ، دۇنيەگە دەگەن كوزقاراسىنىڭ، ادامي قاسيەتتەردى ءسىڭىرۋىنىڭ قاينار كوزى ەكەندىگى ءسوزسىز. ال ءححى عاسىر ءمۇعالىمى قانداي بولۋ كەرەك؟ دەگەن سۇراقتارعا جاۋاپ ىزدەپ كورسەم. بۇگىنگى تاڭدا ۇستاز شاكىرتىنە عىلىم نەگىزدەرىنەن مالىمەت بەرىپ قانا قويماي، ونى دۇنيەجۇزىلىك ءبىلىم، اقپارات،ەكونوميكا كەڭىستىگىنە شىعۋعا، ياعني قاتاڭ باسەكە جاعدايىندا ءومىر سۇرۋگە تاربيەلەۋى كەرەك. سەبەبى، جىلدام وزگەرمەلى قوعام مامانداردان كاسىبي يكەمدىلىك پەن ۇتقىرلىقتى، سان قىرلى شىعارماشىلىق قىزمەت پەن ءوزىن-وزى باسقارۋ ، ءوزىن-وزى ۇيىمداستىرۋ جاعدايىنداعى بىلىكتىلىكتى، تەز شەشىم قابىلداۋدى قاجەت ەتەدى. جاھاندانۋ ءداۋىرى- الەمدەگى ەلدەردىڭ باسەكەلەستىك جاعدايىندا حالىقارالىق دەڭگەيدە ءوزارا كىرىگۋ ۇردىستەرىنىڭ جاندانۋ ءداۋىرى دە بولعاندىقتان، ءبىلىم-پايدالى ينۆەستيسيا سالاسى رەتىندە ەلىمىزدىڭ ەكونوميكالىق، الەۋمەتتىك جانە ساياسي دامۋ تۇراقتىلىعىن قامتاماسىز ەتەدى.

ەلباسى ن.نازاربايەۆ «قازاقستان ءححى عاسىردا دامىعان ەلدەرمەن تەڭەستىرىپ، وركەنيەتتى الەمنەن مارتەبەلى ورىن الۋىنا ىقپال ەتەر بىردەن-بىر قۇدىرەت-بىلىم، ءبىلىمدى ۇرپاق»،-دەپ ءححى عاسىردى عىلىم مەن ءبىلىمنىڭ عاسىرى اتادى. الەمدىك دەڭگەيدە كەڭ قانات جايىپ كەلە جاتقان عالامدانۋ ۇردىسىندە ءار حالىقتىڭ وزىندىك بەت - بەينەسىن ساقتاپ قالۋى مەن ۇلتتىق ەرەكشەلىكتەردى قازىرگى وركەنيەت تالاپتارىنا ساي جەتىلدىرۋ ماسەلەسى زور ماڭىزعا يە بولىپ وتىر. حالىقتىڭ رۋحاني قۇندىلىقتارى اقپاراتتار اعىنىمەن، جان- جاقتان ەنىپ جاتقان جات تۇسىنىكتەر تاسقىنىندا جوعالىپ كەتپەۋى ءۇشىن جاس ۇرپاقتىڭ ءبىلىمىنىڭ بەرىك، بىلىگىنىڭ بەكەم بولۋى ءتيىس. ارينە، ول جالپى ءبىلىم بەرەتىن ءبىلىم مەكەمەلەرىندەگى وقۋ - تاربيە جۇيەسىنىڭ قالاي ۇيىمداستىرىلۋىنا تىكەلەي تاۋەلدى.

حالقىمىز ءارقاشاندا ۇستاز مارتەبەسىن كوتەرىپ، اسا جوعارى قاستەرلەپ باعالاعان. ۇلى اباي “ادامنىڭ ادامشىلىعى جاقسى ۇستازدان بولادى”، دەپ ايتقانى بەلگىلى. سونداي-اق ۇلى اعارتۋشى احمەت بايتۇرسىنوۆ: «مەكتەپتىڭ جۇرەگى – ءمۇعالىم. ءمۇعالىم قانداي بولسا، مەكتەبى ءھام سونداي بولماقشى» دەيدى، ياعني ءمۇعالىم ءبىلىمدى بولسا، بىلگەن ءبىلىمىن باسقاعا ۇيرەتە بىلەتىن بولسا، ول مەكتەپتەن بالالار كوبىرەك ءبىلىم ءبىلىپ شىقپاقشى. ولاي بولسا، ءححى عاسىر ءمۇعالىمى بىرىنشىدەن، ءبىلىمدى ءوز ءپانىن جەتتىك مەڭگەرگەن بولۋى كەرەك. ەكىنشىدەن ىزدەنىمپاز، ويتكەنى وقۋشىلارمىز بىزدەن كوپ نارسەنى بىلگىسى، ۇيرەنگىسى، ءارتۇرلى اقپارات العىسى كەلەدى. وقۋلىقتاعى بار مالىمەتتەرمەن شەكتەلمەي، جان –جاقتى وقۋشىنىڭ تالاپ تىلەگىن قاناعاتتاندىراتىنداي ۇنەمى ىزدەنىستە بولۋ كەرەك. ۇشىنشىدەن، ءار وقۋشىنىڭ جەكە ەرەكشەلىكتەرىن ەسكەرەتىن، ونىڭ ىشكى جان دۇنيەسىنە تەرەڭ ۇڭىلەتىن جانە ونىڭ ادامگەرشىلىگى مول جاقسى ادام بولىپ قالىپتاسۋىنا ىقپال ەتە الاتىن، رۋحاني باي جاقسى پسيحولوگ بولۋ قاجەت. ويتكەنى، «تاربيەسىز بەرگەن ءبىلىم –ادامزاتتىڭ قاس جاۋى» - دەيدى ءال-فارابي بابامىز. تۇلعانىڭ ادام بولىپ قالىپتاسۋىنا ىقپال ەتۋىمىز قاجەت. تورتىنشىدەن، قازىرگى زامان اقپاراتتاندىرۋ زامانى بولعاندىقتان، ءار ۇستاز جاڭا اقپاراتتىق تەحنيكانىڭ ءتىلىن تەرەڭ مەڭگەرگەن ءىت مامان بولۋى ءتيىس. كومپيۋتەردىڭ ىشكى جۇيەسىن، وفيستىك باعدارلامالاردى، ينتەربەلسەندى تاقتانىڭ مۇمكىندىكتەرىن، عالامتور ارقىلى ءبىلىم بەرۋ سايتتارىن قولدانۋ ارقىلى جاڭا زامانعا بەيىم جاستاردىڭ تالابىن قاناعاتتاندىرىپ قانا قويماي ۋاقىتتى ۇنەمدەي وتىرىپ، ساباقتى قىزىقتى وتكىزە دە الادى. بەسىنشىدەن، جاڭا عاسىر ءمۇعالىمى جاڭارتىلعان ءبىلىم اياسىندا جاڭا يننوۆاسيالىق تەحنولوگيالاردى مەڭگەرۋ كەرەك.سەبەبى، ساباق ۇستازدىڭ كوپ ىزدەنۋىمەن، كوپ ەڭبەك ەتۋىمەن قاتار ناقتى ماقساتقا باعىتتالعان، وقۋشىنىڭ جەكە ەرەكشەلىكتەرىن ەسكەرەتىن، قالىپتاستىرۋشى باعالاۋ مەن كەرى بايلانىس ارقىلى جۇزەگە اسىرىپ قۇراستىرىلعان پەداگوگيكالىق شىعارما. ءار ءساباق-مۇعالىم ىزدەنىسىنىڭ جەمىسى.

قورىتا كەلە، ءححى عاسىرداعى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسىنىڭ وزگەرۋى ءبىلىم بەرۋدىڭ ناقتى قۇندىلىقتارعا باعىتتالۋى، وقۋشىنىڭ مەكتەپتە العان ءبىلىمىن كۇندەلىكتى ومىردە قولدانا الۋ داعدىسىن قالىپتاستىرۋ بولىپ وتىر. سول ءۇشىن ءمۇعالىم داعدىعا باعىتتالعان جان جاقتى ءبىلىمدى دە بىلىكتى، ىزدەنىمپاز –شىعارماشىل، زەرتتەۋشى – سىنشىل دوس، رۋحاني باي تۇلعا بولۋى ءتيىس. XXI عاسىر – بىلىمدىلەر عاسىرى. ماڭگىلىك ەل اتانۋىمىز ءۇشىن ءوي-ورىسى جوعارى دامىعان، ءبىلىمدى، زەردەلى،پاراساتتى ۇرپاق تاربيەلەپ جاتقانىمىزدى ءبىر ساتتە ەستەن شىعارماۋىمىز كەرەك. زامان ء-بىلىمدىنىڭ قولىندا.

---