«زاعيپانى» وقىعاندا...
ءوزىنىڭ جاستىعىنا قاراماي، ادەبيەت قازىناسىنا قوسىپ ۇلگەرگەن شىعارمالارىنىڭ سانى دا تىزىپ-تىركەيتىندەي كوپ بولماسا دا، ادەبي ورتانىڭ تولىق مۇشەسى رەتىندە قابىلداناتىن بىرەن-ساران جاس تالانتتار بولادى. ولاردىڭ شىعارمالارى توم-توم بولىپ اشەكەيلى مۇقابالارمەن بەزەندىرىلىپ، كىتاپ دۇكەندەرىنىڭ ءاردايىم ءارىن كەلتىرىپ تۇرماسا دا، ءار جەردە گازەتتە نە جۋرنال بەتىندە ءۇزىلىپ-جارىلىپ شىققان بىرەن-ساران اڭگىمە نەمەسە العاشقى جۇدەۋلەۋ-جۇقالتاڭ كىتاپتارى ارقىلى كوڭىلىڭدە ۇيالاپ قالادى، ولاردىڭ ايتەۋىر ءبىر كەلەلى ىستەردى تىندىراتىنىنا سەنەسىڭ. ءومىر بويى قاتار ءجۇرىپ، قالىڭ-قالىڭ كىتاپتارىن قايتالاپ وقىساڭ دا، كوكىرەگىڭدە ءىزى قالمايتىن كوپ ادامدارعا ەمەس، ادەبيەت وتاۋىنىڭ بوساعاسىن وپىرەمدەپ اتتاماي، ءوز سانىمەن، ءوز بىتىم-بولمىسىمەن، تابيعيلىعىمەن سول ورتاعا ەنگەن الگى جاستارعا كوڭىلىڭ الاڭدايدى، جانىڭا مەدەۋ بولار نازىك ۇمىتتەرىڭدى قالدىرار بىرەۋلەردىڭ بارىنا قۋاناسىڭ.
مەن ءۇشىن ءشاربانۋ بەيسەنوۆا — ءوزىمدى ەلەڭدەتەتىن وسىنداي از تالانتتاردىڭ ءبىرى.
ءشاربانۋدىڭ «تويعا كەلگەن كەلىنشەك» اتتى تۇڭعىش كىتابى شىقپاس بۇرىن-اق مەن ونى قالىپتاسقان جازۋشى دەپ قارايتىنمىن.
ارينە، بۇل ونىڭ ايەل زاتىنىڭ وكىلى بولعاندىقتان، كەيبىرەۋلەردىڭ قاعيداسى بويىنشا شەبەرلىكتەگى ولقىلىقتارىنا نە تالانتىنا كەشىرىممەن قاراعاندىقتان ەمەس. قۇدىقتىڭ تۇششى-تۇنىقتىعىن ءبىلۋ ءۇشىن ونىڭ سۋىن تاۋىسىپ ءىشۋدىڭ قاجەتى جوق دەگەندەي، ءشاربانۋدىڭ ءبىر اڭگىمەسى ارقىلى مەن وعان ءۇمىت ارتقام.
«تويعا كەلگەن كەلىنشەك» كىتابىن وقىپ شىعىپ، قازاق پروزاسىنىڭ ءدۇبىرلى توبىنا ءوز ءجۇرىسى، ءوز جولى، ءوز سۇلۋلىعىمەن ءبىر تالانتتىڭ قوسىلعانىنا قۋاندىم.
ءشاربانۋدىڭ شىعارمالارىنداعى وقيعا، وبرازدار ءتىرى سۋرەت كۇيىندە كوز الدىڭنان ءوتىپ جاتادى. ادامداردىڭ ىشكى جان تولقىندارىنىڭ يىرىمدەرى ءوزىڭدى دە بىرگە ءۇيىرىپ الىپ، سول وقيعانى ءوزىڭ باستان كەشىرگەندەي سەزىنەسىڭ. اسىپ-تاسىپ، لىقسىپ جاتقان كوپىرمە ءسوزسىز قاراپايىم قازاق سوزدەرى ءوزىنىڭ بار قادىر-قاسيەتتەرىمەن قانىڭا شىم-شىمداپ ءسىڭىپ جاتقانىن سەزىنەسىڭ.
پروزاعا قاجەتتىڭ ءوزى وسىلار بولسا كەرەك. مەن ءشاربانۋدىڭ «زاعيپاسى» دا، باسقا شىعارمالارى سەكىلدى، كوپ جۇرتتىڭ كوپ تاراۋلى كوڭىل-تابيعاتىنا ءوز قانىمەن سىڭەرىنە سەنەمىن.
ءومىردىڭ ءبىراز بەلەستەرىنەن وتكەسىن، كەي ادام سوڭىندا كەلە جاتقاندارعا بۇرىلىپ كوز سالارى بولادى. مەن دە ادەبيەت ولكەسىندەگى كەيىن كەلە جاتقان اقىن-جازۋشىلاردى بايقاپ-باعدارلايتىنداردىڭ ءبىرىمىن.
ايەل زاتىنا، ونىڭ ىشىندە قازاق ايەلىنە، جار بولۋ، بالا ءسۇيۋ، وشاق يەسى بولۋمەن قاتار قالام ۇستاپ ادەبي شىعارمالار جازۋ وڭاي تىرلىك ەمەس. مەنىڭ ءشاربانۋ سىڭىلىممەن العاشقى كەزدەسۋىم ءالى كوز الدىمدا. ول كەزدە مەن اتىراۋ قالاسىندا تۇراتىنمىن. «لەنينشىل جاستىڭ» ءتىلشىسىمىن. اتىراۋدا راديودا ىستەيتىن سارا لاتييەۆا تەلەفون شالىپ، «مادەنيەت جانە تۇرمىس» جۋرنالىنىڭ قىزمەتكەرى مەنىمەن جولىققىسى كەلەتىنىن ءبىلدىردى. ۇيگە كەلدى. اقسارى ءوڭدى سۇيكىمدى ءشاربانۋ جۋرنالدىڭ باس رەداكتورى مۋسا اعاي سالەم جولداعانىن مەنى ءوز جۋرنالىنا قىزمەتكەر بولۋعا شاقىراتىنىن ايتتى. اڭگىمەلەسە كەلە، ءشاربانۋدىڭ ساعات اشىمبايەۆتىڭ جارى ەكەنىن ءبىلدىم. كەيىن «لەنينشىل جاستىڭ» رەداكسياسىنا جينالىسقا كەلگەنىمدە، ساعات پەن ءشاربانۋ قوناق ۇيگە كەلىپ:
— اپاي، ازىرشە پاتەر جالداپ تۇرامىز، ۇيگە شاقىرۋدىڭ رەتى كەلمەي، رەستورانعا وتىرىپ اڭگىمەلەسسەك، — دەستى. وزدەرى ۇلبىرەگەن جاس، سوندا دا قازاقتىڭ ءداستۇرى دەپ قولىما كۇمىس بىلەزىك سالدى...
كەيىن ساعات ءىنىمىز قازاق تەلەديدارىنا ءتوراعا بولعان كەزدە تالاي حابارلارعا ءوزى شاقىرىپ، جۇرتتىڭ كوڭىلىندە قالعان «پارىز بەن قارىز» ايدارىمەن ءوزى جۇرگىزگەن حابارلارعا ىلعي قاتىستىرىپ وتىراتىن.
ساعات ورتامىزدان ەرتە كەتتى. ءشاربانۋ ساعات ءىنىمىزدىڭ بوساعاسىن بوساڭسىتپاي، ماۋلەنىن تاربيەلەپ، ءوزىنىڭ شىعارماشىلىعىن دا جەتىمسىرەتپە ءدى.
مەن وسى ادامگەرشىلىگىنە، قازاق ايەلىنە ءتان پاراساتتىلىعىنا ريزامىن.
1990
You Might Also Like
-
الداعى ۋاقىتتا ماشينا الۋدى جوسپارلاپ ءجۇرسىز بە؟ الدە بيزنەس باستاۋ ويىڭىزدا بار ما؟ جو-جوق، بالكىم اعىلشىن ءتىلىن مەڭگەرىپ، شەتەلدە وقۋدى قالايسىز با؟ ءىسى دوڭگەلەگەن بيزنەسىڭ، استىڭدا ماشيناڭ بولىپ...
-
ادام ەسەيىپ، بالالىق شاعىنان جىراقتاعان سايىن، ۇلى مۇحيتقا بەت العان كەمەدەگى كىسىدەي، قول بۇلعاپ قالعان جاعالاۋ — جاستىعى مەن جاس كۇنىن ءجيى-جيى ەسكە الىپ، جان دۇنيەسىن باۋراعان ءبىر سەزىمدەرگ...
