1837 - 1847 jyldardaǵy Kenesary Qasymuly bastaǵan kóterilis
Qazaqstan tarıhy
Klasy: 8
Sabaqtyń taqyryby:§10. 1837 - 1847 jyldardaǵy Kenesary Qasymuly bastaǵan kóterilis
Sabaqtyń maqsaty: Reseı ımperıasynyń alǵashqy jartysyndaǵy otarlyq saıasatyna Bilimdilik: qarsy Kenesary bastaǵan ult – azattyq qozǵalystyń mán maǵynasyn jete túsindirý, kóterilistiń sátsizdikke ushyraý sebepterin jáne kóterilistiń mańyzyn ashyp kórsetý.
Damytýshylyq: Kóterilistiń sebepterin, qozǵaýshy kúshterin, maqsatyn keste arqyly túsindirý, salystyra bilý, óz pikirin dáleldermen tujyrymdaı bilý daǵdysyn damytý
Tárbıelilik: Týǵan tarıhynyń asa mańyzdy oqıǵalaryn tereń túsinip, taǵylym alatyn ultjandy tulǵa tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: aralas sabaq
Sabaqtyń ádisi: Túsindirý, kesteler, kartamen jumys, venn dıagramsy
Kórnekiligi: karta, slaıd, el. oqýlyq, ádistemelik jýrnal
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi: Oqýshylardy túgendep, sabaqqa nazaryn aýdarý.
İİ. Úı tapsyrmasyn suraý: test arqyly tekserý, suraqtar (baǵalaý)
III. Jańa sabaq:
Jospar:
1. Kóterilistiń sebepteri, maqsaty jáne qozǵaýshy kúshteri
2. Kóterilistiń barysy
3. Kenesarynyń handyq bıligi
4. Kóterilistiń mańyzy jáne jeńilý sebepter
Kenesary Qasymuly – saıasatshy, mámileger, batyr, ult – azattyq qozǵalysynyń qolbasshysy, Abylaı hannyń isin jalǵastyrýshy, eń sońǵy han. Ol patsha úkimetiniń ozbyr saıasatyn beıbit jolmen sheshýge tyrysyp, patsha úkimetiniń Qazaqstandaǵy ókilderine birneshe ret hat jazyp, ózderine qonystaryn qaıtarýdy suraıdy.
Kóterilistiń bastalý sebepteri:
HİH ǵ-dyń 20jyldarynda Uly júzdiń bir bóligi, Kishi júzdiń ońtústik óńiri Qoqan bekteriniń bıliginde boldy. Hıýa handyǵy shekti, tabyn, tórtqara, baıuly rýlaryna qysym kórsetti. Syr boıyna bekinis turǵyzyp, qazaq halqynyń tynyshtyǵyn buzdy. 1822 j. jarǵydan soń, patsha úkimetiniń qysym, jazalaý saıasaty kúsheıdi. Qazaq halqyn ejelgi mekeninen aıyryp, tonaý saıasatyn júrgizdi. Osyǵan qarsy kóterilis bastaǵan Sarjan Qasymulyn 1836j. Qoqan hany óltirdi. 1822 jyldan bastap, Kenesarynyń ákesi Qasym óziniń balalarymen birge Reseıge qarsy kúres júrgizdi. Qasym da, Esengeldi de azattyq úshin kúres jolynda Tashkent bıleýshileriniń qolynan qaza tapty. Kóterilistiń basty sebebi: qoqandyqtardyń ezgisinen qazaqtardy azat etý, Reseıdiń ozbyrlyǵyn tejeý.
Kenesary áskerniń jeke otrádtaryn basqarǵan batyrlar: Aǵybaı, Iman, Jolaman Tilenshiuly, Buqarbaı, Buǵybaı, Ańǵal batyr, Jeke batyr Baıseıit batyr, Suranshy batyr.
Kóteriliske ár túrli ult ókilderi qatysty: orys, ózbek, qyrǵyz, qazaq t. b
Kóterilistiń maqsaty: Qazaqstannyń Abylaı han kezindegi aýmaqtyq tutastyǵyn qalpyna keltirý ári Reseıdiń quramyna kirmegen jerlerdi saqtap qalý. *Qazaq jerlerin bekinister men okrýgtik bıleý arqyly otarlaýdy toqtatý;
Kóterilistiń basty qozǵaýshy kúshi: Qazaq sharýalary. Sonymen qatar eginshiler, starshyndar, sultandar da at salysty.
Kóterilis qamtylǵan aımaq:
Barlyq úsh júzdi qamtydy:
Kishi júzden - shekti, tama, tabyn, alshyn, shómekeı, jappas.
Uly júzden – úısin, dýlat jáne t. b. rýlar qatysty.
Úsh júzdi qamtyǵan tuńǵysh iri kóterilis.
Kóterilistiń tarıhy mańyzy: Halyqtyń ulttyq sana - seziminiń óskendigin dáleldedi.
Kenesaryǵa qoıylǵan talaptar:
1. Patsha úkimeti belgilengen shekteýli aımaqta ǵana kóship qonýǵa tıis boldy
2. Kenesary soǵys qımyldaryn tolyq toqtatyp Reseıge baǵynýǵa tıis boldy
3. Kenesaryǵa qylmystyq isterdi qaraýǵa ruqsat berilmedi
4. Orynbor vedmostvosyna qaraıtyn qazaqtardyń barlyǵy Reseı ımperıasyna 1som 50 tıyn tútin salyǵyn tólep turýǵa mindetti boldy
Kenesarynyń hattary:( Oqýshylardyń ózine oqýlyqtan oqytqyzamyn)
«Bizdiń ata – babamyz, - dep jazdy Kenesary, - bizge mura etip qaldyrǵan Esil, Nura, Aqtaý, Qarqaraly, Qazylyq, Jarqaıyn, Obaǵan, Tobyl, Qusmuryn tóńiregi jáne Jaıyqqa deıingi jerler qazirgi patshanyń tusynda bizden tartyp alynyp, olarǵa áskerı bekinister salyndy. Endi bizdiń jerimizdi kúnde basyp alyp, oǵan bekinister ornatyp jatyr. Bul áreket halyqty barynsha ashyndyryp otyr. Munyń ózi bizdiń bolashaǵymyzǵa ǵana emes, qazirgi tirshiligimizge de zor qaýip týǵyzyp otyr». biraq oǵan patshada, onyń Qazaqstandaǵy ákimderi de qulaq aspaı, qaıta otarshyldyqty údete túsedi.
Orynbor general – gýbernatoryna jazǵan hattarynda: «Men ózimniń qazaqtarym egin egý, ań aýlaý jáne basqa da beıbit kásiptermen shuǵyldanǵan kezde ǵana tynysh ómir súre alamyn» dese, endi bir hatynda patsha ákimderin dostyq – tatýlyq qatynasta bolýǵa shaqyrady: «biz dostyq pen yntymaqtastyqta ómir súrsek, qandaı jaqsy bolar edi», deıdi.
Kenesary patsha ókimetimen kelisý áreketinen esh nátıje shyqpaǵannan keıin, qarý alyp kúresýge bel baılaıdy. Bul týraly patsha ókimetine jazǵan sońǵy hattarynyń birinde: «1825 jyldan 1840 jylǵa deıin patsha ókimetiniń áskerleri bizdiń aýyldarymyzdy 15 ret shaýyp ketti. Sondyqtan bizder, qazaqtar, mundaı qysymǵa, talan – tarajǵa, kisi óltirýshilikke shydaı almaı, lajsyzdan basymyzdyń aýǵan jaǵyna kóship júrdik. Biraq olar sondada tynyshtyq bermedi. Sol sebeptide men – Kenesary Qasymuly, qarýlanyp alyp, uly kúresti bastaýǵa attandym», - deıdi. Al aǵalary men ákesi ólgennen keıin, 1836 jyldan bastap, kóterilistiń basshysy bolady.
İÚ. Kóterilistiń barysy: hronologıalyq keste jasaý:
Jyldar. Oqıǵalar
1837j, qarasha: Petropavl qalasynan shyqqan Aqtaý bekinisi kazaktaryna alǵash ret shabýyl jasady.
1838j, 26 mamyrda: Kenesary sarbazdary Aqmola bekinisine shabýyl jasap, órtep jiberdi.
1838j, kúzinen: Qozǵalys Kishi júzdi sharpyp, oǵan bı Jolaman Tilenshiuly qosyldy.
1841j, tamyz: Kenesary qolynyń Tashkentke shabýyly juqpaly aýrýdyń taratylýynan toqtatyldy.
Patsha úkimetiniń kóteriliske qarsy júrgizgen sharalary.
Oqıǵalar. Jyldar.
Orynbor general – gýbernatory Obrýchev áskeri jiberildi.
Sibirden Sotnıkov toby attandy.(1842j)
İ Nıkolaı Starshına Lebedevtiń 300 kazaktan turatyn tobyn jiberýge kelisim berdi(1842).
Sultan Jantóreuly, Aıshýaquly, polkovnık Gern, Bızanov bastaǵan 5 myńdyq top uıymdastyryldy.(1843. j. 27 maýsym)
Kóterilisshiler sultan Jantóreulynyń tobyn qorshap, 44 sultandy mert qyldy.(1843. j)
Kenesaryǵa qarsy kúreste dármensizdigi úshin voıskovolyq starshına Levedev Orynborǵa shaqyrylyp, sotqa berildi.(18447j721 - 22 shilde)
Yrǵyz, Torǵaı ózenderi boıynda bekinister salyndy(. 1844 - 1845. j. j)
Kenesarynyń hattary:( Oqýshylardyń ózine oqýlyqtan oqytqyzamyn)
«Bizdiń ata – babamyz, - dep jazdy Kenesary, - bizge mura etip qaldyrǵan Esil, Nura, Aqtaý, Qarqaraly, Qazylyq, Jarqaıyn, Obaǵan, Tobyl, Qusmuryn tóńiregi jáne Jaıyqqa deıingi jerler qazirgi patshanyń tusynda bizden tartyp alynyp, olarǵa áskerı bekinister salyndy. Endi bizdiń jerimizdi kúnde basyp alyp, oǵan bekinister ornatyp jdatyr. Bul áreket halyqty barynsha ashyndyryp otyr. Munyń ózi bizdiń bolashaǵymyzǵa ǵana emes, qazirgi tirshiligimizge de zor qaýip týǵyzyp otyr». biraq oǵan patshada, onyń Qazaqstandaǵy ákimderi de qulaq aspaı, qaıta otarshyldyqty údete túsedi.
• Orynbor general – gýbernatoryna jazǵan hattarynda: «Men ózimniń qazaqtarym egin egý, ań aýlaý jáne basqa da beıbit kásiptermen shuǵyldanǵan kezde ǵana tynysh ómir súre alamyn» dese, endi bir hatynda patsha ákimderin dostyq – tatýlyq qatynasta bolýǵa shaqyrady: «biz dostyq pen yntymaqtastyqta ómir súrsek, qandaı jaqsy bolar edi», deıdi
Kenesarynyń Saryarqadan uly júzge qaraı bet alýy.
- Qoqan ezgisindegi qazaqtarǵa derbestik alýǵa kómektesip, ózine tirek jasaýdy oılastyrdy
Jyldar. Oqıǵalar
1845j. qazan, qarashada: Kóterilisshiler Sozaq, Jańa júlek, Qorǵan bekinisterin aldy.
1847j, sáýirde Kenesary 10myń áskerimen qyrǵyz jerine basyp kirdi
1847j: Maıtóbe túbindegi shaıqasta Kenesary 32 sultanmen birge qaza tapty
Kóterilistiń jeńilý sebebi:
- Reseı bıleýshilerinen jeńildikter alǵan aqsúıekterdiń bir bóliginiń ortalyqtanǵan feodaldyq memleket qurýǵa múddeli bolmaýy.
Rýaralyq qaıshylyqtar.
- Kenesarynyń ózin qoldamaǵan aýyldarǵa qataldyq kórsetýi.
V. Syrym men Kenesary kóterilisiniń salystyrmaly sıpaty.” Venn dıagram”
Deńgeılik tapsyrmalar (taratyp berý)
VI. Bekitý suraqtary:
1. Kenesary Qasymuly kóterilisiniń basty sebepteri nede?
2. Kenesarynyń Qoqan, Buqar handyqtarymen baılanysy qandaı boldy?
3. Kenesary handyǵyny4 qurylymy men HVI - HVII ǵ. qazaq handyǵyn salystyryńdar?
VII. Úıge tapsyrma: § 10. Oqý, túsinik ber
Kenesary Qasymulymen baılanysty qosymsha málimetter oqyp kelý, Test jumysy
«Táýelsizdik tiregim» esse jazyp kelý
Klasy: 8
Sabaqtyń taqyryby:§10. 1837 - 1847 jyldardaǵy Kenesary Qasymuly bastaǵan kóterilis
Sabaqtyń maqsaty: Reseı ımperıasynyń alǵashqy jartysyndaǵy otarlyq saıasatyna Bilimdilik: qarsy Kenesary bastaǵan ult – azattyq qozǵalystyń mán maǵynasyn jete túsindirý, kóterilistiń sátsizdikke ushyraý sebepterin jáne kóterilistiń mańyzyn ashyp kórsetý.
Damytýshylyq: Kóterilistiń sebepterin, qozǵaýshy kúshterin, maqsatyn keste arqyly túsindirý, salystyra bilý, óz pikirin dáleldermen tujyrymdaı bilý daǵdysyn damytý
Tárbıelilik: Týǵan tarıhynyń asa mańyzdy oqıǵalaryn tereń túsinip, taǵylym alatyn ultjandy tulǵa tárbıeleý.
Sabaqtyń túri: aralas sabaq
Sabaqtyń ádisi: Túsindirý, kesteler, kartamen jumys, venn dıagramsy
Kórnekiligi: karta, slaıd, el. oqýlyq, ádistemelik jýrnal
Sabaqtyń barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi: Oqýshylardy túgendep, sabaqqa nazaryn aýdarý.
İİ. Úı tapsyrmasyn suraý: test arqyly tekserý, suraqtar (baǵalaý)
III. Jańa sabaq:
Jospar:
1. Kóterilistiń sebepteri, maqsaty jáne qozǵaýshy kúshteri
2. Kóterilistiń barysy
3. Kenesarynyń handyq bıligi
4. Kóterilistiń mańyzy jáne jeńilý sebepter
Kenesary Qasymuly – saıasatshy, mámileger, batyr, ult – azattyq qozǵalysynyń qolbasshysy, Abylaı hannyń isin jalǵastyrýshy, eń sońǵy han. Ol patsha úkimetiniń ozbyr saıasatyn beıbit jolmen sheshýge tyrysyp, patsha úkimetiniń Qazaqstandaǵy ókilderine birneshe ret hat jazyp, ózderine qonystaryn qaıtarýdy suraıdy.
Kóterilistiń bastalý sebepteri:
HİH ǵ-dyń 20jyldarynda Uly júzdiń bir bóligi, Kishi júzdiń ońtústik óńiri Qoqan bekteriniń bıliginde boldy. Hıýa handyǵy shekti, tabyn, tórtqara, baıuly rýlaryna qysym kórsetti. Syr boıyna bekinis turǵyzyp, qazaq halqynyń tynyshtyǵyn buzdy. 1822 j. jarǵydan soń, patsha úkimetiniń qysym, jazalaý saıasaty kúsheıdi. Qazaq halqyn ejelgi mekeninen aıyryp, tonaý saıasatyn júrgizdi. Osyǵan qarsy kóterilis bastaǵan Sarjan Qasymulyn 1836j. Qoqan hany óltirdi. 1822 jyldan bastap, Kenesarynyń ákesi Qasym óziniń balalarymen birge Reseıge qarsy kúres júrgizdi. Qasym da, Esengeldi de azattyq úshin kúres jolynda Tashkent bıleýshileriniń qolynan qaza tapty. Kóterilistiń basty sebebi: qoqandyqtardyń ezgisinen qazaqtardy azat etý, Reseıdiń ozbyrlyǵyn tejeý.
Kenesary áskerniń jeke otrádtaryn basqarǵan batyrlar: Aǵybaı, Iman, Jolaman Tilenshiuly, Buqarbaı, Buǵybaı, Ańǵal batyr, Jeke batyr Baıseıit batyr, Suranshy batyr.
Kóteriliske ár túrli ult ókilderi qatysty: orys, ózbek, qyrǵyz, qazaq t. b
Kóterilistiń maqsaty: Qazaqstannyń Abylaı han kezindegi aýmaqtyq tutastyǵyn qalpyna keltirý ári Reseıdiń quramyna kirmegen jerlerdi saqtap qalý. *Qazaq jerlerin bekinister men okrýgtik bıleý arqyly otarlaýdy toqtatý;
Kóterilistiń basty qozǵaýshy kúshi: Qazaq sharýalary. Sonymen qatar eginshiler, starshyndar, sultandar da at salysty.
Kóterilis qamtylǵan aımaq:
Barlyq úsh júzdi qamtydy:
Kishi júzden - shekti, tama, tabyn, alshyn, shómekeı, jappas.
Uly júzden – úısin, dýlat jáne t. b. rýlar qatysty.
Úsh júzdi qamtyǵan tuńǵysh iri kóterilis.
Kóterilistiń tarıhy mańyzy: Halyqtyń ulttyq sana - seziminiń óskendigin dáleldedi.
Kenesaryǵa qoıylǵan talaptar:
1. Patsha úkimeti belgilengen shekteýli aımaqta ǵana kóship qonýǵa tıis boldy
2. Kenesary soǵys qımyldaryn tolyq toqtatyp Reseıge baǵynýǵa tıis boldy
3. Kenesaryǵa qylmystyq isterdi qaraýǵa ruqsat berilmedi
4. Orynbor vedmostvosyna qaraıtyn qazaqtardyń barlyǵy Reseı ımperıasyna 1som 50 tıyn tútin salyǵyn tólep turýǵa mindetti boldy
Kenesarynyń hattary:( Oqýshylardyń ózine oqýlyqtan oqytqyzamyn)
«Bizdiń ata – babamyz, - dep jazdy Kenesary, - bizge mura etip qaldyrǵan Esil, Nura, Aqtaý, Qarqaraly, Qazylyq, Jarqaıyn, Obaǵan, Tobyl, Qusmuryn tóńiregi jáne Jaıyqqa deıingi jerler qazirgi patshanyń tusynda bizden tartyp alynyp, olarǵa áskerı bekinister salyndy. Endi bizdiń jerimizdi kúnde basyp alyp, oǵan bekinister ornatyp jatyr. Bul áreket halyqty barynsha ashyndyryp otyr. Munyń ózi bizdiń bolashaǵymyzǵa ǵana emes, qazirgi tirshiligimizge de zor qaýip týǵyzyp otyr». biraq oǵan patshada, onyń Qazaqstandaǵy ákimderi de qulaq aspaı, qaıta otarshyldyqty údete túsedi.
Orynbor general – gýbernatoryna jazǵan hattarynda: «Men ózimniń qazaqtarym egin egý, ań aýlaý jáne basqa da beıbit kásiptermen shuǵyldanǵan kezde ǵana tynysh ómir súre alamyn» dese, endi bir hatynda patsha ákimderin dostyq – tatýlyq qatynasta bolýǵa shaqyrady: «biz dostyq pen yntymaqtastyqta ómir súrsek, qandaı jaqsy bolar edi», deıdi.
Kenesary patsha ókimetimen kelisý áreketinen esh nátıje shyqpaǵannan keıin, qarý alyp kúresýge bel baılaıdy. Bul týraly patsha ókimetine jazǵan sońǵy hattarynyń birinde: «1825 jyldan 1840 jylǵa deıin patsha ókimetiniń áskerleri bizdiń aýyldarymyzdy 15 ret shaýyp ketti. Sondyqtan bizder, qazaqtar, mundaı qysymǵa, talan – tarajǵa, kisi óltirýshilikke shydaı almaı, lajsyzdan basymyzdyń aýǵan jaǵyna kóship júrdik. Biraq olar sondada tynyshtyq bermedi. Sol sebeptide men – Kenesary Qasymuly, qarýlanyp alyp, uly kúresti bastaýǵa attandym», - deıdi. Al aǵalary men ákesi ólgennen keıin, 1836 jyldan bastap, kóterilistiń basshysy bolady.
İÚ. Kóterilistiń barysy: hronologıalyq keste jasaý:
Jyldar. Oqıǵalar
1837j, qarasha: Petropavl qalasynan shyqqan Aqtaý bekinisi kazaktaryna alǵash ret shabýyl jasady.
1838j, 26 mamyrda: Kenesary sarbazdary Aqmola bekinisine shabýyl jasap, órtep jiberdi.
1838j, kúzinen: Qozǵalys Kishi júzdi sharpyp, oǵan bı Jolaman Tilenshiuly qosyldy.
1841j, tamyz: Kenesary qolynyń Tashkentke shabýyly juqpaly aýrýdyń taratylýynan toqtatyldy.
Patsha úkimetiniń kóteriliske qarsy júrgizgen sharalary.
Oqıǵalar. Jyldar.
Orynbor general – gýbernatory Obrýchev áskeri jiberildi.
Sibirden Sotnıkov toby attandy.(1842j)
İ Nıkolaı Starshına Lebedevtiń 300 kazaktan turatyn tobyn jiberýge kelisim berdi(1842).
Sultan Jantóreuly, Aıshýaquly, polkovnık Gern, Bızanov bastaǵan 5 myńdyq top uıymdastyryldy.(1843. j. 27 maýsym)
Kóterilisshiler sultan Jantóreulynyń tobyn qorshap, 44 sultandy mert qyldy.(1843. j)
Kenesaryǵa qarsy kúreste dármensizdigi úshin voıskovolyq starshına Levedev Orynborǵa shaqyrylyp, sotqa berildi.(18447j721 - 22 shilde)
Yrǵyz, Torǵaı ózenderi boıynda bekinister salyndy(. 1844 - 1845. j. j)
Kenesarynyń hattary:( Oqýshylardyń ózine oqýlyqtan oqytqyzamyn)
«Bizdiń ata – babamyz, - dep jazdy Kenesary, - bizge mura etip qaldyrǵan Esil, Nura, Aqtaý, Qarqaraly, Qazylyq, Jarqaıyn, Obaǵan, Tobyl, Qusmuryn tóńiregi jáne Jaıyqqa deıingi jerler qazirgi patshanyń tusynda bizden tartyp alynyp, olarǵa áskerı bekinister salyndy. Endi bizdiń jerimizdi kúnde basyp alyp, oǵan bekinister ornatyp jdatyr. Bul áreket halyqty barynsha ashyndyryp otyr. Munyń ózi bizdiń bolashaǵymyzǵa ǵana emes, qazirgi tirshiligimizge de zor qaýip týǵyzyp otyr». biraq oǵan patshada, onyń Qazaqstandaǵy ákimderi de qulaq aspaı, qaıta otarshyldyqty údete túsedi.
• Orynbor general – gýbernatoryna jazǵan hattarynda: «Men ózimniń qazaqtarym egin egý, ań aýlaý jáne basqa da beıbit kásiptermen shuǵyldanǵan kezde ǵana tynysh ómir súre alamyn» dese, endi bir hatynda patsha ákimderin dostyq – tatýlyq qatynasta bolýǵa shaqyrady: «biz dostyq pen yntymaqtastyqta ómir súrsek, qandaı jaqsy bolar edi», deıdi
Kenesarynyń Saryarqadan uly júzge qaraı bet alýy.
- Qoqan ezgisindegi qazaqtarǵa derbestik alýǵa kómektesip, ózine tirek jasaýdy oılastyrdy
Jyldar. Oqıǵalar
1845j. qazan, qarashada: Kóterilisshiler Sozaq, Jańa júlek, Qorǵan bekinisterin aldy.
1847j, sáýirde Kenesary 10myń áskerimen qyrǵyz jerine basyp kirdi
1847j: Maıtóbe túbindegi shaıqasta Kenesary 32 sultanmen birge qaza tapty
Kóterilistiń jeńilý sebebi:
- Reseı bıleýshilerinen jeńildikter alǵan aqsúıekterdiń bir bóliginiń ortalyqtanǵan feodaldyq memleket qurýǵa múddeli bolmaýy.
Rýaralyq qaıshylyqtar.
- Kenesarynyń ózin qoldamaǵan aýyldarǵa qataldyq kórsetýi.
V. Syrym men Kenesary kóterilisiniń salystyrmaly sıpaty.” Venn dıagram”
Deńgeılik tapsyrmalar (taratyp berý)
VI. Bekitý suraqtary:
1. Kenesary Qasymuly kóterilisiniń basty sebepteri nede?
2. Kenesarynyń Qoqan, Buqar handyqtarymen baılanysy qandaı boldy?
3. Kenesary handyǵyny4 qurylymy men HVI - HVII ǵ. qazaq handyǵyn salystyryńdar?
VII. Úıge tapsyrma: § 10. Oqý, túsinik ber
Kenesary Qasymulymen baılanysty qosymsha málimetter oqyp kelý, Test jumysy
«Táýelsizdik tiregim» esse jazyp kelý
You Might Also Like
-
«Árbir eldiń keleshegi mektebine baılanysty» (Maǵjan Jumabaev)
-
Maqsaty: Qazaqstannyń birinshi hanymy, « Bóbek» balalar qaıyrymdylyq qorynyń Prezıdenti Sara Alpysqyzy Nazarbaevanyń ómir joly, jalpy adamzattyq rýhanı qundylyqtarǵa bastaıtyn qaıyrymdylyq is - shara...
