InfoHub Logo

2020 jyldyń 30 qazany kúni ál-Farabı atyndaǵy QazUÝ tarıh, arheologıa jáne etnologıa fakúltetinde Uly Abaıdyń 175 jyldyq mereıtoıynyń qurmetine arnalǵan «Abaı jáne ıman» atty taqyrypta onlaın formattaǵy tárbıelik is-shara bolyp ótti. Tárbıelik shara Abaıdyń ıman máselesine baılanysty kózqarastaryn taldaýǵa arnaldy. Shara aıasynda Qazaqstan qoǵamynda oryn alyp otyrǵan eki úlken ózekti taqyryp ózara ushtastyryldy. Birinshiden, bul árıne Uly Abaıdyń 175 jyldyq mereıtoıy, al ekinshisi ıslam dini. Ekinshi másele  tek Qazaqstanda ǵana emes, búkil álemde sońǵy ýaqytta úlken túıtkildi máselege aınalyp otyrǵany bárimizge belgili. Álemde ıslamofobıanyń, ıslammen baılanystyrylyp otyrǵan terorızmniń, ekstremızmniń, radıkalızmniń ýshyǵyp otyrýy jaǵdaıynda, biz ıslamdy qalaı túsinýimiz kerek, onyń shynaı máni nede, ıslam bizge ne beredi, ony qalaı paıdalanýymyz kerek degen máselelerdi qaıta qarap, jańasha túsiný qajettigi týyp otyr. Al bul máseleni sheshýde bizge hakim Abaı kómekke keledi. 

Abaıdyń zamany da ıslam tarıhyndaǵy belgili bir daǵdarysty kezeńimen tuspa-tus kelgen bolatyn. Dúmshe moldalyq, ıslamdy ústirt, birjaqty túsiný, taklıd, ıaǵnı moldalardyń sońynan kózsiz erý, M. Áýezovtyń sózimen aıtqanda, «dindik soqyr nanym – predrassýdok» oryn alǵan bolatyn. Abaıdyń qara sózderinde osy soqyr senimmen kúres, ıslamdy ustanýdyń syrtqy formalary emes, eń bastysy – onyń adam rýhyn tárbıeleý quraly ekendigine halyqtyń nazaryn aýdarý eń basty mańyzǵa ıe boldy. Abaı ıslamdy ıman dep túsingen ataqty túrki ǵulamalary – ál-Farabı, Júsip Balasaǵunı, Qoja Ahmet Iassaýı salyp ketken sara joldy ary qaraı jalǵastyrýshy boldy. Abaıdyń túsiniginde ıslamnyń ózegi  – ıman, ıaǵnı adamnyń taza, kirshiksiz júregin, rýhyn qalyptastyrý bolyp tabylady, al ımandy tárbıeleýde Abaı eń basty qajetti shart retinde  – Quranda kórinis tapqan Allanyń sıpattary, ıaǵnı aqyl-parasat, ǵylym-bilim, ádildik, meıirim, rahym, shapaǵat jáne bulardyń báriniń negizinde jatqan mahabbat sezimi ekendigin naqty kórsetedi. Abaı óziniń qara sózderinde adamdardy Allanyń osy sıpattaryna uqsas qasıetterdi óz boıynda qalyptastyrýǵa shaqyrady. 

Tárbıelik shara Abaıdyń ıman máselesine baılanysty osy kózqarastaryn jastardyń arasynda nasıhattaý maqsatymen uıymdastyryldy. Sharany «5V011400 – Pedagogıkalyq tarıh» mamandyǵynyń 4 kýrs stýdentteri uıymdastyrdy. Iman máselesi negizinen Abaıdyń tereń fılosofıalyq  oı-tolǵaýlarynyń kvıtessensıasy bolyp tabylatyn – ataqty qara sózderinde qarastyrylǵanyn bárimiz jaqsy bilemiz. Sondyqtan top stýdentteri osy qara sózderdi oqyp, oǵan tereń boılaýǵa, ımandy Abaısha túsinýge tyrysty jáne sol túsinikterimen sharaǵa jınalǵan stýdentter jáne ustazdar qaýymymen bólisti.

İs-sharany qorytyndylaǵan top kýrator-edvaızeri t.ǵ.k., dosent E.T. Qartabaeva: «Abaıdyń dúnıetanymyndaǵy ıman túsinigi taýsylmaıtyn tereń taqyryp. Alaıda, búgingi shara aıasynda uly oıshyldyń fılosofıalyq tereń tolǵaýlaryn taldaı otyryp, eki aqıqatqa kózimiz jetip otyr: birinshisi - Abaıdyń dinı kózqarastary búgingi qaıshylyqqa toly, tehnogendi, «tutynýshy» órkenıet jaǵdaıynda qazaq halqy úshin adastyrmas baǵdarsham bola alatyndyǵy. Ekinshisi – kezinde Muhtar Áýezov kórsetip bergendeı: «Abaıdyń dini - synshyl aqyldyń, adamgershiliktiń dini» degen tuǵyrly tujyrymnyń eshqashan eskirmeıtindigine kóz jetkizdik» - dep sózin aıaqtady. 
Sharaǵa qatysqan ustazdar qaýymy atynan kafedra profesory, t.ǵ.d. Júgenbaeva G.S. sóz alyp, sharanyń óte joǵary deńgeıde uıymdastyrylǵandyǵyn, onyń jastardyń ıman baılyǵynyń artýynda, ıslamnyń durys túsinigin qalyptastyrýda asa zor mańyzǵa ıe ekendigin aıtyp, uıymdastyrýshylarǵa alǵysyn bildirdi. 

Qartabaeva E.T., dúnıe júzi tarıhy, tarıhnama 
jáne derektaný kafedrasynyń dosenti,
Abdýǵalı A., tarıh, arheologıa jáne 
etnologıa fakúltetiniń 4 kýrs stýdenti

---