InfoHub Logo

Abaı 10 tamyz 1845 j. qazirgi Semeı oblysynyń Shyńǵys taýlarynda Qarqaralynyń aǵa sultany Qunanbaıdyń tórt áıeliniń birinen týǵan. Orta júzdiń Arǵyn taıpasynyń Tobyqty rýynan shyqqan bıler áýletinen. Ákesi Óskenbaıuly Qunanbaı óz zamanyndaǵy ataq-dańqy alysqa ketken adamdardyń biri bolǵan. Patsha ókimeti XIX ǵasyrdyń ortasyndaǵy bir saılaýda ony Qarqaraly aýdanynyń aǵa sultandyǵyna bekitken. Sheshesi Uljan Orta júzdiń Arǵyn taıpasynan Qarakesek rýynyń sheshendikpen, tapqyrlyq, ázil-ájýamen aty shyqqan shansharlardyń qyzy. «Abaı» dep jas Ibrahımdi anasy Uljan erkeletip ataǵan. Sodan beri bul esimmen Abaı tarıhqa endi.

Osyndaı tekti ortadan shyqqan Qunanbaı men Uljannan týǵan tórt uldyń biri Abaı jastaıynan-aq erekshe qabiletimen, aqyldylyǵymen kózge túsedi. Balaǵa synshy ákesi osy balasynan qatty úmit etedi. Sondyqtan da ol Abaıdy medresede tórt jyl oqyǵannan keıin, oqýdan shyǵaryp alyp, qasynda ustap, el basqarý isine baýlı bastaıdy. Ákesiniń tóńireginde el jaqsylarymen aralasyp, óz halqynyń rýhanı mádenıet júıelerimen jete tanysady. Ózi bıler úlgisinde sheshen sóıleýge tóseledi. Utymdy sózimen, ádil bıligimen elge tanylyp, aty shyǵady. Kóp uzamaı, jetpisinshi jyldardyń bas kezinde Qońyr Kókshe deıtin elge bolys bolady. Bılikke aralasyp, biraz tájirıbe jınaqtaǵannan keıin ol halyq turmysyndaǵy kóleńkeli jaqtarǵa sáýle túsirýge kúsh salyp baǵady. Biraq onysynan pálendeı kóńil toıatyndaı nátıje shyǵara almaıdy. Sondyqtan halqyna paıdaly dep tapqan isterin kórkem sózben, ásirese, óleńmen nasıhattamaq bolady. Orys ádebıetimen tanysýy kóp yqpal etedi.

1891 jyldan bastap Abaı basyna aýyrtpalyq túsip, bir-birine ulasqan qaıǵy bulty ashylmaı qoıady. Osy jyly aqynnyń súıikti inisi Ospan jaryq dúnıeden ótedi. Odan keıin oryssha áskerı bilimi bar, úlken úmit kútken balasy Ábdirahmannan aıyrylady. Bulardyń qazasynyń aqyn janyna qandaı batqany onyń osy taqyrypqa arnaǵan toptama óleńderinen aıqyn kórinedi. Sóıtip júrgende sońǵy tirenishindeı bolǵan daryndy aqyn balasy Maǵaýıa da qaıtys boldy. Osyndaı qabattasqan qaıǵy qasiretten kúrt synǵan Abaı Maǵaýıanyń qazasynan keıin qyryq kúnnen soń, ózi de dúnıe salady. Aqynnyń súıegi Shyńǵystaýdyń yǵyndaǵy Jıdebaı mekeninde, inisi Ospannyń janyna jerlenedi. Bul kúnde ol arada qazaqtyń uly eki perzenti — Abaı men Shákárimge degen urpaqtyń óshpes mahabbatynyń, izgi qurmetiniń belgisindeı bolyp, sáýlet óneriniń sońǵy úlgisimen salynǵan qos munaraly keshendi alyp mazar tur.

---