InfoHub Logo

Abylaıdyń aty Ábilmansur edi. Ákesi qyzylbastyń hany edi. Ábilmansur bes jasqa kelgende ákesi óledi. Han ólgen soń orda ıesiz qalady. Ábilmansur murasynan aırylyp, syrt elge qańǵyryp ketedi.

Úsh júzdiń ishine kelip úısin Tóle bıdiń túıesin baǵady. Suraǵan janǵa: «Atym Sabalaq» deıdi. odan da shyǵyp Qyzyljar boıyndaǵy atyǵaı qaraýylǵa kelip Dáýletkeldi degen bıdiń jylqysyn baqqan eken. Dáýletkeldi bıdiń báıbishesi aıtady:

— Mynaý Sabalaqty jalshydaı kórmeńiz, boıynda bir qasıeti bar eken. Alty kún ash júrse de, óz qolymen as quıyp ishpeıdi jáne sarqytyn kisige beredi. ydys sarqyp ishpeıdi, kıimin astyna salyp otyrady. Ne bolmasa kıimin búrkenip barady. Uıyqtaǵanda túsi jap-jaryq bolyp turady, sham-shyraǵy bar sıaqty.

Báıbisheniń sózinen keıin Sabalaqtyń basyna jeke qos tigip beredi, kútedi.

Kúnderdiń bir kúninde qazaqtyń jylqysyn qalmaqtyń Qaraspan degen batyry qol bastap kep tik kóterip áketedi. Budan keıin qazaq «qylquıryq» dep attanady. Qoldyń ishindegi kórnekti batyrlary mynalar bolady: Qarakereı Qabanbaı batyr, Qanjyǵaly Bógenbaı batyr, qaz daýysty Qazybek, Shaqshaquly Jánibek, Baltakereı Tursynbaı, Syrym Malaısary, Kókjarly Baraq batyr, Sybyzǵyshy Berdiqoja batyr.

Qalmaqtar tereń qyp or qazyp, orǵa mergenderin otyrǵyzypty da olardyń qasyna jaınatyp jasaý jınap, onyń qasyna qyz-kelinshekterdi otyrǵyzyp án salyp, óleń aıtqyzyp qoıypty. Syrdy bilmegen qazaq batyrlary qyz-kelinshekterdi kórip kelip, oınaımyz dep qasyna toptanyp kele berse, ordaǵy mergender atyp jyǵa beripti. Qazaqtyń kóp batyry súıtip shyǵynǵa ushyrapty. Jekpe-jekke kelgende qalmaqtyń batyrlary jan shydatpaı qırata beredi. Sol kezde qazaq tuıyqqa qamalyp sasqalaqtaıdy.

Sol kezde toptyń ishinen Sabalaq (Ábilmansur) qazaqtyń hanynyń aldyna kelip:

— «Jaraqtyda jan jasyqpaıdy» degen naızaly toptan, jelkildegen týdan da azamat qala ma eken?» dep men de kelip edim, meni jekpe jekke jiberińiz, — dep hannan ruqsat alyp, belbeýin quryǵynyń ushyna tý ǵyp taǵyp, shaba jóneledi. Jekpe-jekke kelgen qalmaqtyń batyrlarynyń basyn alyp, ar jaǵyndaǵy tobyna kirip ketedi. Kirgen jerin tesik qyp, shyqqan jerin esik qyp ótip, tuıǵynsha túıilip úsh kirip, úsh shyqqanda, qalmaq torǵaıdaı tozyp, irigen irimshikteı bytyrap qasha jóneledi. Sol kezde qarap turǵan qazaqtar qalmaqqa lap qoıa shabady. Bul saparda qalmaq jeńiledi. Qazaqtar qaıtyp keldi.

— «Qoı asyǵyn qolyńa jaqsa, saqa qoı, jasy kishi deme, aqyly assa, aǵa qoı» degen edi. Mynaý Sabalaqtyń zaty belgisiz bolsa da, baqyty artyq boldy. Túbinde eldi jaýdan qorǵaýǵa jaraıdy eken, hanym, — deıdi. Bógenbaıdyń sózinen keıin halyq bir aýyzdan han saılap, qatyn áperedi. Abylaıdyń han saılaǵan jeri Atyǵaı Esenaman degen baıdyń aýyly edi. osy Kókshetaýdyń tósinde edi.

---