Altyn baq ertegisi
Qazirgi zamanǵa laıyqtalyp daıyndalǵan ortańǵy jáne eresekter toptary balalaryna arnalǵan mýzykalyq teatrlyq qoıylymy.
Erteginiń maqsaty:
Tárbıelik: Balalardyń qorshaǵan ortaǵa degen qamqorlyǵyn arttyrý, tabıǵatty qorǵaýǵa, elin, jerin qurmetteýge, meıirimdilikke jáne izgilik is jasaýǵa tárbıeleý, ekologıamyzdyń lastanbaýyna, tabıǵat - Anaǵa súıispenshilikpen qaraýǵa jeteleý.
Damytýshylyq: shyǵarmashylyq qabiletterin damytý, jaqsylyq jasaýǵa, dostyqqa, óz oılaryn erkin jetkize bilýge daǵdylandyrý. Balany kópshil bolýǵa, óz boıyndaǵy uıańdyqtan arylýǵa baýlý.
Kórneki quraldar: Úıdiń ishki kórinisi (kitap oqıtyn stol, stol ústinde kitaptar jáne stol shamy, kishkentaı qyzdyń kerýeti, qabyrǵada ilýli saǵat, kúntizbe), Qýrap solǵan aǵashtar jáne jemis - jıdekke toly aǵashtar. (qurylystyq materıaldardan jasaý nemese pena quıyp aǵash formasyn jasaý, jemis - jıdekter atrıbýdtaryn japsyrý.) Bulaq (kógildir tústi mata) jáne taý – tastar (jumsaq gýbkalardan ártúrli formada jasap, boıaýlarmen tústerin keltirý), aǵash túbi (tomar), shırmalar, qonjyq oıynshyǵy.
Qatysýshy keıipkerler:
1. Kishkentaı qyz.
2. Anasy.
3. Gúlder.
4. Kóbelekter.
5. Qustar.
İ. Kórinis.
Úı kórinisi.
Óte meıirimdi, aqyldy bir kishkene qyz stolda «ertegi» oqyp otyrady.
Bir mezgilde anasynyń daýsy syrt jaqtan estiledi:
- Qyzym - aý, ýaqyt biraz bolyp qaldy, uıyqtasańshy.
- Qazir, anashym - dep anasynyń aıtqanyn eki etpeıtin qyz dereý jınaqtalyp kerýetiniń janyna keledi. Kerýetiniń ústinde turǵan ádemi appaq qonjyǵyn qushaǵyna alyp:
- Qaıyrly tún, qonjyǵym - dep qonjyǵyn kerýetine jatqyzyp, ústine jumsaq jamylǵy jabady. Kúntizbege kózi túsip ketken qyz:
- Oı, erteń kún jeksenbi, meniń anamnyń týǵan kúni ǵoı. Qap, múlde esimnen shyǵyp ketipti, endi anama ne syılasam eken - dep sál burtıa oılana qalady.
- Tańerteń ertemen ormanǵa baryp anama arnap gúl, jıdek terip kelemin. Jaraıma qonjyǵym, biraq sen anama aıtyp qoıma, áıtpese anam meni jalǵyz ormanǵa jibermeı qoıady – dep kishkene qyz da kerýetine jatyp, uıqyǵa ketedi.
Shıyrma jabylady.
İİ. Kórinis
Qýraǵan orman beınesi.
(sahnanyń oń jaǵyna qýarǵan aǵashtar, tomardyń ústinde qonaqtap otyrǵan bulbul qus keıpindegi balalar, sol jaq tusynda taý – tastarmen bulaq)
Qolynda sebeti bar kishkentaı qyz gúl, jıdek termek bolyp, ormanǵa keledi. Ol ormanǵa kelip óz kózine ózi senbeı tańdana jan - jaǵyna qaraıdy. Óıtkeni aǵashtar solyp, qara jer qýaryp qalǵan.
Qyz aǵashtardyń janyna kelip, muńaıa:- Aǵash, aǵash senderge ne bolǵan, jemisteriń qaıda?
1 – Aǵash ( daýyspen): - Bizge sý kerek, shóldep qýaryp turmyz.
2 - Aǵash:- Sodan jemis berýge shamamyz kelmeı tur.
Qyz basyn shaıqap, jan - jaǵyna qarasa bir buryshta kóńilsiz otyrǵan qustardy kóredi, júgire basyp qastaryna kelip:
- Oı, bulbuldar, sender she, sender nege saıramaısyńdar?
1. bulbul:- Kóńil - kúıimiz joq.
2. bulbul: - Saıraıtyndaı, sánimiz - jerimiz qýaryp ketti.
Sharasyz kúıge túsken qyz jerge qarap:- Shynymen de myna jer qýaryp solyp ketipti ǵoı. Oı, ana bir jerde bulaq tur ǵoı, bulaqqa baryp sý suraıyn – dep qyz bulaqqa qaraı júredi:
- Bulaq bulaq, maǵan sýyńnan bershi.
Bulaq O, kishkene qyz, meırimsiz adamdardyń kesirinen kózim bitelip, aǵa almaı jatyrmyn. Maǵan kómektesip jibershi.
Qyz:- Jaraıdy, bulaq, men saǵan kómektesemin.
Qyz dereý bulaqtyń kózin ashýǵa kirisedi. (Aýyr tastardy árli - berli qozǵaǵandaı qımyldar jasap, bulaqty ashýǵa kirisedi) Bir mezgilde sý syldyrlap (tastardyń arasynda jınaqtalyp turǵan mata tartylady) tolqyndanady.
- Alaqaı, alaqaı!- qyz qolyn shapalaqtaı sekire máz bolady
Bulaq:- Rahmet, meıirimdi qyz. Menen shólińdi qandyryp al.
Qyz rahattana sý iship alady.
Qyz:- Sýyń qandaı dámdi edi. Rahmet.
Bulaq: - Aǵashtardy da sýarýdy umytpa, meıirimdi qyz.
Qyz qolyndaǵy sebetimen aǵashtardy sýarady. Lezde aǵashtar jasyl jelekke aınalady. (aǵashtyń ekinshi betin aınaldyrý)
Qyz qýana ortaǵa keledi.:- Meniń jaıbyraqat úıime qaıtqanym jaraspas, onan da myna jerdi saıaly baqqa aınaldyraıyn - dep júgire basyp qustardyń janyna keledi.
Qyz bulbuldarǵa: - Bulbul, bulbuldar maǵan kómektesińdershi, dán ákep berińdershi.
1 - Bulbul: - Ol dándi qaıtpeksiń?
Qyz: - Myna jerge gúl egip, baqqa aınaldyrsam ba deımin.
Bulbul: - Jaraıdy, talabyń taýdaı eken. Sen bizdi osy jerden kút, qazir kelemiz.- dep ekeýi ushyp ketedi. Qyz qustardyń sońynan qarap sál turady da, qustar kelgenshe myna jerdi qopsytyp qoıaıyn dep oılap, jerdi qopsytýǵa kirisedi.
Kishkentaı qyzdyń jer qopsytý qımyly(áýenmen):
Aıaqtyń ushymen júgire basyp kelip, bir aınalys jasap otyra qalady. Eki qolyn bir - birine túıistire birge ortadan syrtqa qaraı ashý qımylyn jasaıdy, basty qol qımylymen birge ońǵa bir, solǵa bir qozǵaıdy. Osy qımyldardy áýenge qaraı 4 retten sanaý arqyly jasaıdy. Sahnanyń 4 buryshyna jáne sońǵy ortasyna kelip jasaý. Bala orynan turyp sharshaý qımylyn jasaıdy: Oń qolmen mańdaı súrtý 1 - 2 sanymen, sol qolmen mańdaı súrtý 1 - 2 sanymen.
Osy mezette qustarda dán alyp keledi:
1 qus:- Minekeı, ala ǵoı, dánińdi.
2 - qus:- Súıkimdi qyz, bizde saǵan kómekteseıik.
Qyz:- Jaraıdy dostarym, qane bárimiz birigip iske kiriseıik. Men jerge dán salaıyn, al sender sý quıyńdar.
Erteginiń maqsaty:
Tárbıelik: Balalardyń qorshaǵan ortaǵa degen qamqorlyǵyn arttyrý, tabıǵatty qorǵaýǵa, elin, jerin qurmetteýge, meıirimdilikke jáne izgilik is jasaýǵa tárbıeleý, ekologıamyzdyń lastanbaýyna, tabıǵat - Anaǵa súıispenshilikpen qaraýǵa jeteleý.
Damytýshylyq: shyǵarmashylyq qabiletterin damytý, jaqsylyq jasaýǵa, dostyqqa, óz oılaryn erkin jetkize bilýge daǵdylandyrý. Balany kópshil bolýǵa, óz boıyndaǵy uıańdyqtan arylýǵa baýlý.
Kórneki quraldar: Úıdiń ishki kórinisi (kitap oqıtyn stol, stol ústinde kitaptar jáne stol shamy, kishkentaı qyzdyń kerýeti, qabyrǵada ilýli saǵat, kúntizbe), Qýrap solǵan aǵashtar jáne jemis - jıdekke toly aǵashtar. (qurylystyq materıaldardan jasaý nemese pena quıyp aǵash formasyn jasaý, jemis - jıdekter atrıbýdtaryn japsyrý.) Bulaq (kógildir tústi mata) jáne taý – tastar (jumsaq gýbkalardan ártúrli formada jasap, boıaýlarmen tústerin keltirý), aǵash túbi (tomar), shırmalar, qonjyq oıynshyǵy.
Qatysýshy keıipkerler:
1. Kishkentaı qyz.
2. Anasy.
3. Gúlder.
4. Kóbelekter.
5. Qustar.
İ. Kórinis.
Úı kórinisi.
Óte meıirimdi, aqyldy bir kishkene qyz stolda «ertegi» oqyp otyrady.
Bir mezgilde anasynyń daýsy syrt jaqtan estiledi:
- Qyzym - aý, ýaqyt biraz bolyp qaldy, uıyqtasańshy.
- Qazir, anashym - dep anasynyń aıtqanyn eki etpeıtin qyz dereý jınaqtalyp kerýetiniń janyna keledi. Kerýetiniń ústinde turǵan ádemi appaq qonjyǵyn qushaǵyna alyp:
- Qaıyrly tún, qonjyǵym - dep qonjyǵyn kerýetine jatqyzyp, ústine jumsaq jamylǵy jabady. Kúntizbege kózi túsip ketken qyz:
- Oı, erteń kún jeksenbi, meniń anamnyń týǵan kúni ǵoı. Qap, múlde esimnen shyǵyp ketipti, endi anama ne syılasam eken - dep sál burtıa oılana qalady.
- Tańerteń ertemen ormanǵa baryp anama arnap gúl, jıdek terip kelemin. Jaraıma qonjyǵym, biraq sen anama aıtyp qoıma, áıtpese anam meni jalǵyz ormanǵa jibermeı qoıady – dep kishkene qyz da kerýetine jatyp, uıqyǵa ketedi.
Shıyrma jabylady.
İİ. Kórinis
Qýraǵan orman beınesi.
(sahnanyń oń jaǵyna qýarǵan aǵashtar, tomardyń ústinde qonaqtap otyrǵan bulbul qus keıpindegi balalar, sol jaq tusynda taý – tastarmen bulaq)
Qolynda sebeti bar kishkentaı qyz gúl, jıdek termek bolyp, ormanǵa keledi. Ol ormanǵa kelip óz kózine ózi senbeı tańdana jan - jaǵyna qaraıdy. Óıtkeni aǵashtar solyp, qara jer qýaryp qalǵan.
Qyz aǵashtardyń janyna kelip, muńaıa:- Aǵash, aǵash senderge ne bolǵan, jemisteriń qaıda?
1 – Aǵash ( daýyspen): - Bizge sý kerek, shóldep qýaryp turmyz.
2 - Aǵash:- Sodan jemis berýge shamamyz kelmeı tur.
Qyz basyn shaıqap, jan - jaǵyna qarasa bir buryshta kóńilsiz otyrǵan qustardy kóredi, júgire basyp qastaryna kelip:
- Oı, bulbuldar, sender she, sender nege saıramaısyńdar?
1. bulbul:- Kóńil - kúıimiz joq.
2. bulbul: - Saıraıtyndaı, sánimiz - jerimiz qýaryp ketti.
Sharasyz kúıge túsken qyz jerge qarap:- Shynymen de myna jer qýaryp solyp ketipti ǵoı. Oı, ana bir jerde bulaq tur ǵoı, bulaqqa baryp sý suraıyn – dep qyz bulaqqa qaraı júredi:
- Bulaq bulaq, maǵan sýyńnan bershi.
Bulaq O, kishkene qyz, meırimsiz adamdardyń kesirinen kózim bitelip, aǵa almaı jatyrmyn. Maǵan kómektesip jibershi.
Qyz:- Jaraıdy, bulaq, men saǵan kómektesemin.
Qyz dereý bulaqtyń kózin ashýǵa kirisedi. (Aýyr tastardy árli - berli qozǵaǵandaı qımyldar jasap, bulaqty ashýǵa kirisedi) Bir mezgilde sý syldyrlap (tastardyń arasynda jınaqtalyp turǵan mata tartylady) tolqyndanady.
- Alaqaı, alaqaı!- qyz qolyn shapalaqtaı sekire máz bolady
Bulaq:- Rahmet, meıirimdi qyz. Menen shólińdi qandyryp al.
Qyz rahattana sý iship alady.
Qyz:- Sýyń qandaı dámdi edi. Rahmet.
Bulaq: - Aǵashtardy da sýarýdy umytpa, meıirimdi qyz.
Qyz qolyndaǵy sebetimen aǵashtardy sýarady. Lezde aǵashtar jasyl jelekke aınalady. (aǵashtyń ekinshi betin aınaldyrý)
Qyz qýana ortaǵa keledi.:- Meniń jaıbyraqat úıime qaıtqanym jaraspas, onan da myna jerdi saıaly baqqa aınaldyraıyn - dep júgire basyp qustardyń janyna keledi.
Qyz bulbuldarǵa: - Bulbul, bulbuldar maǵan kómektesińdershi, dán ákep berińdershi.
1 - Bulbul: - Ol dándi qaıtpeksiń?
Qyz: - Myna jerge gúl egip, baqqa aınaldyrsam ba deımin.
Bulbul: - Jaraıdy, talabyń taýdaı eken. Sen bizdi osy jerden kút, qazir kelemiz.- dep ekeýi ushyp ketedi. Qyz qustardyń sońynan qarap sál turady da, qustar kelgenshe myna jerdi qopsytyp qoıaıyn dep oılap, jerdi qopsytýǵa kirisedi.
Kishkentaı qyzdyń jer qopsytý qımyly(áýenmen):
Aıaqtyń ushymen júgire basyp kelip, bir aınalys jasap otyra qalady. Eki qolyn bir - birine túıistire birge ortadan syrtqa qaraı ashý qımylyn jasaıdy, basty qol qımylymen birge ońǵa bir, solǵa bir qozǵaıdy. Osy qımyldardy áýenge qaraı 4 retten sanaý arqyly jasaıdy. Sahnanyń 4 buryshyna jáne sońǵy ortasyna kelip jasaý. Bala orynan turyp sharshaý qımylyn jasaıdy: Oń qolmen mańdaı súrtý 1 - 2 sanymen, sol qolmen mańdaı súrtý 1 - 2 sanymen.
Osy mezette qustarda dán alyp keledi:
1 qus:- Minekeı, ala ǵoı, dánińdi.
2 - qus:- Súıkimdi qyz, bizde saǵan kómekteseıik.
Qyz:- Jaraıdy dostarym, qane bárimiz birigip iske kiriseıik. Men jerge dán salaıyn, al sender sý quıyńdar.
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
