InfoHub Logo

Ertede bir baı bolypty, maly kóp bolypty. Ásirese, jylqysy sondaı kóp bolypty. Jylqysynyń sany alty aıǵyr úıir bolypty. Jaz ótip, kúz taıaǵanda, jylqylardy baǵý qıynǵa túsedi. Bir jaǵynan jylqylarǵa qasqyr tıse, ekinshi jaǵynan jylqyny shetinen bildirmeı urlaıtyn belgisiz bir ury paıda bolady.

         Baı qystyń, taıanyp kele jatqanyn oılap, qar túskende jylqylardy dalaǵa baqtyrý ári kúndelikti joǵalýyn tyıý úshin, jylqy baǵýshy adamdy izdeýge kirisedi.

         Sol kezde elge aty shyqqan jylqyshy, ári batyr, ári mergen, mal degende jalǵyz tory aty bar, Aqjan degen kedeı bar eken. Ol týraly baı estı sala, Aqjannyń úıine barady. Aqjan batyrǵa jalynyp: «Alty úıir jylqymdy baǵyp ber, qystan aman-esen alyp shyqsań, bir aıǵyr úıir jylqyny aqyń úshin alasyń», – deıdi.

         Aqjan batyr: «Qasyma bes kisi ber», – deıdi. Baı «Qasyńa ózimniń inimdi berem, qalǵan tórt jylqyshy aýyl adamdary bolady», – deıdi.

         Aqjan batyr «qup» dep tory atyna minip, baıdyń aýylyna keledi. Odan keıin ol túgel sanap, alty aıǵyr úıir jylqyny bes kisi baqtashysymen qaramaǵyna alady. Budan keıin bular qostanyp, alty aıǵyr úıir jylqyny shóbi qalyń, sýy mol, qopaly jerge aıdap ákeledi. Qopanyń ishinen ynǵaıly jerge jylqyshylar alty qanat kıiz úı tigedi. Onda tamaq ishedi, basy artyq kıim-keshekterin qoıady, kezekpen demalady, boran kúnderi panalaıdy. Kúnder artynan kúnder, aılar artynan aılar ótip jatady. Biraq jylqy ishinen jylqy joǵalý degen bolmaıdy.

         Kúnderde bir kún Aqjan batyr alty úıir jylqymen jalǵyz ózi qalyp, qalǵan týarshylaryn úıge tamaqtanýǵa jiberedi. Keshke qaraı beseýi kelisimen, bireý bıeni soıyp, etin taı qazanǵa salyp, kıiz úıidiń ortasyna jer oshaqqa asady. Beseýi etin pisirip, jep, jaıǵasyp bolǵan soń, jylqyǵa barmaq bolady. Biraq baıdyń inisi tý bıeniń etine toıǵan soń, uıqysy kelip «aýyrady» da, ol kıizge oranyp úıde qalady. Qalǵan tórteýi attaryna minip, jylqyǵa baryp, Aqjan batyrdy úıge tamaqqa jibermek bolyp jóneledi.

         Bular barǵan soń, Aqjan batyr úıge qaıtady. Onyń tory aty sondaı júırik bolǵan eken deıdi, tipti aldynan ketken qaraǵa jetpeı tynbaıdy eken, artynan qýǵan qaraǵa eshbir izin bildirmeıdi eken. Aqjan batyr atyn jeldirip kele jatsa, alty qanat kıiz úı ornynan tórt súıem joǵary kóterilip, astynan ottyń sáýlesi kórinip tur eken deıdi. Esiktiń tusyna taman qarsylaı júrse, úıdiń naq ortasynda jalǵyz kózdi dáý qolyna úıde qalǵan baıdyń inisin alyp, ony otqa qaqtap jep otyr eken deıdi. Aqjan batyr kıip ketip, jalǵyz kózdi dáýdiń tap kózinen kózdeı otyryp sarjamen atady. Sol kezde dáý alty qanat kıiz úıdi kóterip ala jóneledi.

         Barsa, Aqjannyń joldastary jylqyǵa úıden attanyp ketisimen, dáý úıge kelip, qazandaǵy etti jep, odan keıin kıizge oranyp jatqan jalqaýdy ustap alyp, otqa qaqtap jeı bastaǵan eken deıdi.

         Budan keıin Aqjan batyr dáýdiń izine túsip, sońynan qýǵan da otyrǵan eken deıdi. Tań qarańǵysy bolǵan kezde baryp jaýdyń úńgirindeı bir inge kiredi. Aqjan batyr atyn qańtara tastap, qolyna sarjasyn ustap, dáý kirgen inge kiredi. Kóp júrmeı-aq qoly jalańash dáýdiń denesine tıedi. Súırep alyp shyqsa, dáý ólip qalǵan eken deıdi. Kóńili tynǵan Aqjan batyr quıǵytyp joldastaryna keledi. Oqıǵany túgeldeı aıtyp, kıiz úıin qaıtadan qurap tigip beredi.

         Aqjan batyr joldastaryna: «Men elge baryp, baıǵa bolǵan oqıǵany aıtaıyn, bul dáý úsh aǵaıyndy deıtin edi. Qalǵan eki týmasy maǵan keler, senderge tımes, jylqyny jaqsy baǵyńdar, men baryp qaıtaıyn», – deıdi. Joldastary maquldap, qosh aıtysyp, Aqjan batyrdy shyǵaryp salady.

         Eli salt attyǵa úsh kúndik jol eken deıdi. Aqjan batyr shyqqan kúni keshke bir aýylǵa qonbaq bolyp, kelip túsedi. Keshke túsken úıine bir jat adam kelip, Aqjan batyrmen sózge kirisedi. Álgi jat adam keterinde, Aqjannan keshke qaı jerge uıyqtaıtynyn surap, óziniń bunyń qasyna jatqysy keletinin aıtady. Aqjan batyr oǵan: «Esiktiń aldyna, aq jadaǵaıymdy aıqara jamylyp, tory atty belime baılap jatarmyn» – deıdi.

         Aqjan batyr munyń jat adam ekenin sezip, túnde esiktiń aldyna tomar aǵash tastap, onyń ústine aq jadaǵaıyn aıqara jaýyp, atyn tomarǵa baılap, ózi esik aldyndaǵy saıǵa jasyrynyp, sarjasyn qolyna ustap, baqylap otyrady. Tún ortasy aýǵan soń, bir kezde aspannan bir úlken qara qus ushyp kelip, at baılaýly turǵan tomardy kele búredi. Aqjan batyr sarjamen atyp qalady. Dáý tomardy súıreı jóneledi. Atyna minip, izimen Aqjan batyr barsa, ólip te qalǵan eken deıdi. Odan keıin qonǵan úıimen qoshtasyp, Aqjan batyr baǵytymen eline jóneledi. Kelesi kúni de jolda qonǵan úıinde osyndaı oqıǵa bolyp, sonymen úshinshi dáýdi de óltiredi.

         Aqjan batyr eline jetip, barlyq bolǵan oqıǵany aıtady jáne de baıǵa baıdyń inisin dáý óltirgenin aıtady. Baı inisiniń ólgenine jylap, maldarynyń aman qalǵanyna qýanyp, elin jıyp, toı jasap, at shaptyrady.

Aqjan batyr da keri oralyp, jylqylarǵa baryp, joldastarymen baıdyń jylqylaryn aıdap ákelip, baıǵa tapsyrady. Baı jylqylaryn amap alyp shyqqany úshin, dáýlerdi óltirgeni úshin Aqjan batyrǵa kelisim boıynsha bir úıir jylqyny beredi. Aqjan batyr bir úıir jylqyny úıine aıdap keledi. Buryn basynan ótken kedeıligi umytylyp, Aqjan batyr barsha maqsatyna jetken eken deıdi.

         «Eńbek etseń, durys et» degen maqal osydan qalǵan eken deıdi.

---