Ardaqtaıyq qazaqtyń ata saltyn!
Ardaqtaıyq qazaqtyń ata saltyn!
Sabaqtyń maqsaty:
Oqýshylarǵa qazaqtyń salt dástúrleri, olardyń túrleri, halyq arasynda keńinen qoldanylatyn dástúrler, qoldanylýdan qalyp bara jatqan dástúrler, yrymdar men tyıymdar, dinı meıramdar týraly túsindirý
Oqýshylardy ultjandylyqqa, Otanshyldyqqa tárbıeleý
Kórnekilikter: Dombyra, besik, oıýly tósenishter, urshyq, plakattar.
Sabaqtyń barysy:
«Biz qazaq degen, mal baqqan elmiz, eshkimge soqtyqpaı jaı jatqan elmiz. Elimizden qut bereke qashpasyn dep, jerimizdiń shetin jaý baspasyn dep, naızaǵa úki taqqan elmiz. Eshbir dushpan basynbaǵan elmiz, basymyzdan sózdi asyrmaǵan elmiz, dám tuzdy aqtaı bilgen elmiz, dástúrimizdi saqtaı bilgen elmiz» dep Qazybek babam aıtqandaı, en dalany jaılaǵan, kóshpeli ǵumyr keshken qazaq halqynyń ózine tán, ózge ulttardan bólinip turatyn salt - dástúrleri bar.
Halqymyzdyń ǵasyrlar boıy jınaǵan baı qazynasy, salt - dástúrleri men ádet - ǵuryptary urpaqtan - urpaqqa mura bolyp óz jalǵasyn tabýda. Búgingi ashyq tárbıe saǵatymyzdaǵy aıtylatyn salt - dástúr, ádet - ǵuryptar týraly oı halqymyzdyń qazynasynyń myńnan bir tamshysy dep qabyl alyńyzdar.
Án: «Naǵyz qazaq»
Taqpaqtar:
Armysyńdar ańsaǵan dana halqym
Sálem berý ejelgi ata - saltym.
Ár elderde júrse de qalyń qazaq
Bir maqsatqa arnalǵan arman talap.
Tanymasań tanyp al men qazaqpyn
Janym jaılaý, kóńilim keń qazaqpyn.
Ulysym baı nur jeri keń qazaqpyn
Yrysym baı nur jeri keń qazaqpyn.
Men qazaq, qazaqpyn dep maqtanamyn
Uranǵa «Alash» degen atty alamyn.
Súıgenim qazaq ómiri, ózim qazaq
Men nege qazaqtyqtan saqtanamyn.
Altaı, Ertis, Syrdarıa, Esil, Jaıyq,
Arasyn qonys qyldym irge jaıyp
Elim, jerim, qorǵaıtyn erim bolyp
Er jettim en dalada lyqa toıyp.
Men qazaqpyn myń ólip, myń tirilgen.
Jórgegimde tanystym muń tilimen
Jylaǵanda júregim – kún tutylyp,
Qýanǵanda kúlkimnen tún túrilgen.
Men qazaqpyn, bıikpin baıtaq elmin,
Qaıta týdym, ómirge qaıta keldim.
Men myńda bir tirildim, máńgi ólmeske,
Aıta bergim keledi, aıta bergim.
Men qazaqpyn, ajalsyz anamyn men
Qursaǵyma syıdyram dalany keń,
Pák sábımin besikte gýildegen
Dáýirlermen qurdaspyn, danamyn men.
Men – jigitpin, aıqasqa, synǵa asyqpyn,
Júregi bar keýdemde shyn ǵashyqtyń.
Janartaýdaı joıqynmyn, julqynǵanda
Sharyqtasam, qyran bop shyńǵa shyqtym.
Tilim barda qazaǵym bar halqym bar,
Dástúrim bar ata joly saltym bar. Keń daladaı jınalmaǵan shalǵaıy
Ańqaý ashyq minezim bar ańqyldar
Qazaqpyn men qazaqtyń tentegimin
Jaý shebinde synalǵan semserimin.
Taıyz emen tereńmin, tamyrlymyn.
Iilmeıdi eshkimge eńse búgin.
Kóterdik sálde bolsa eńsemizdi
El bolaıyq qyzyǵar kórse bizdi,
Jańǵyrtyp ata dástúr salt – sanamyz.
Halqyma ımandylyq berse izgi.
Ardaqtap atalardyń zıaly atyn,
Kún keldi dástúr úshin tý alatyn.
Qashanda ata jolyn umytqandar
Ulystyń uly kúni uıalatyn.
Bı: Aqqý
Balany tárbıeleýde yrymdar men tyıymdardyń alatyn orny erekshe. Atam qazaq tyıym sózder arqyly balany jat qylyq, jaman ádetten saqtandyryp otyrǵan. Endi kezekti yrymdar men tyıymdarǵa bereıik.
Qazaq yrymdary
1. Bala bas ustamaıdy, bas ustasa ákesi óledi dep yrymdaǵan.
2. Mı jemeıdi, mıdaı byljyr, bos belbeý bolady dep eseptegen.
3. Omyrtqanyń julynyn jese sýǵa ketedi degen yrym bar.
4. Jiliktiń maıyn jese, murnynan boq aǵady degen yrym bar
5. Úıge kirip kele jatqan bala esik aldynda qulap qalsa, úıge bereke, yrys, baılyq keledi dep qýanady. Ony tórge aparyp 3ret aýnatady.
6. Balanyń ańshylyqtaǵy alǵashqy oljasyn eshkimge baılatpaıdy, nesibesi ketedi, ańshylyqta joly bolmaıdy degen.
7. Sábı tońqaıyp eki aıaǵynyń arasynan qarasa, kútken jolaýshy nemese qonaq keledi degen.
8. Qustyń uıasyn, qumyrsqanyń ıleýin buzýǵa bolmaıdy., musylmannyń sharıǵat zańynda bul aýyr kúná bolyp eseptelingen.
Qazaq tyıymdary
Tizeni qushaqtaý – jalǵyz qalýdyń, qoldy tóbege qoıý – el jurttan bólinýdiń, úlkenniń
jolyn kesý - ádepsizdiktiń belgisi.
Dastarqandy nandy baspa. Maldy, ydysty, tamaqty teppe.
Sýdy sapyrma, sýǵa dáretke otyrma, sýǵa túkirme.
Kókti julma, shashyńdy julma.
Qudyqqa túkirme, belińdi taıanba.
Mańǵystaý oblysy, Beıneý aýdany,
Sam orta mektebinde bastaýysh synyp muǵalimi
Qoıshybaeva Ýmit
Sabaqtyń maqsaty:
Oqýshylarǵa qazaqtyń salt dástúrleri, olardyń túrleri, halyq arasynda keńinen qoldanylatyn dástúrler, qoldanylýdan qalyp bara jatqan dástúrler, yrymdar men tyıymdar, dinı meıramdar týraly túsindirý
Oqýshylardy ultjandylyqqa, Otanshyldyqqa tárbıeleý
Kórnekilikter: Dombyra, besik, oıýly tósenishter, urshyq, plakattar.
Sabaqtyń barysy:
«Biz qazaq degen, mal baqqan elmiz, eshkimge soqtyqpaı jaı jatqan elmiz. Elimizden qut bereke qashpasyn dep, jerimizdiń shetin jaý baspasyn dep, naızaǵa úki taqqan elmiz. Eshbir dushpan basynbaǵan elmiz, basymyzdan sózdi asyrmaǵan elmiz, dám tuzdy aqtaı bilgen elmiz, dástúrimizdi saqtaı bilgen elmiz» dep Qazybek babam aıtqandaı, en dalany jaılaǵan, kóshpeli ǵumyr keshken qazaq halqynyń ózine tán, ózge ulttardan bólinip turatyn salt - dástúrleri bar.
Halqymyzdyń ǵasyrlar boıy jınaǵan baı qazynasy, salt - dástúrleri men ádet - ǵuryptary urpaqtan - urpaqqa mura bolyp óz jalǵasyn tabýda. Búgingi ashyq tárbıe saǵatymyzdaǵy aıtylatyn salt - dástúr, ádet - ǵuryptar týraly oı halqymyzdyń qazynasynyń myńnan bir tamshysy dep qabyl alyńyzdar.
Án: «Naǵyz qazaq»
Taqpaqtar:
Armysyńdar ańsaǵan dana halqym
Sálem berý ejelgi ata - saltym.
Ár elderde júrse de qalyń qazaq
Bir maqsatqa arnalǵan arman talap.
Tanymasań tanyp al men qazaqpyn
Janym jaılaý, kóńilim keń qazaqpyn.
Ulysym baı nur jeri keń qazaqpyn
Yrysym baı nur jeri keń qazaqpyn.
Men qazaq, qazaqpyn dep maqtanamyn
Uranǵa «Alash» degen atty alamyn.
Súıgenim qazaq ómiri, ózim qazaq
Men nege qazaqtyqtan saqtanamyn.
Altaı, Ertis, Syrdarıa, Esil, Jaıyq,
Arasyn qonys qyldym irge jaıyp
Elim, jerim, qorǵaıtyn erim bolyp
Er jettim en dalada lyqa toıyp.
Men qazaqpyn myń ólip, myń tirilgen.
Jórgegimde tanystym muń tilimen
Jylaǵanda júregim – kún tutylyp,
Qýanǵanda kúlkimnen tún túrilgen.
Men qazaqpyn, bıikpin baıtaq elmin,
Qaıta týdym, ómirge qaıta keldim.
Men myńda bir tirildim, máńgi ólmeske,
Aıta bergim keledi, aıta bergim.
Men qazaqpyn, ajalsyz anamyn men
Qursaǵyma syıdyram dalany keń,
Pák sábımin besikte gýildegen
Dáýirlermen qurdaspyn, danamyn men.
Men – jigitpin, aıqasqa, synǵa asyqpyn,
Júregi bar keýdemde shyn ǵashyqtyń.
Janartaýdaı joıqynmyn, julqynǵanda
Sharyqtasam, qyran bop shyńǵa shyqtym.
Tilim barda qazaǵym bar halqym bar,
Dástúrim bar ata joly saltym bar. Keń daladaı jınalmaǵan shalǵaıy
Ańqaý ashyq minezim bar ańqyldar
Qazaqpyn men qazaqtyń tentegimin
Jaý shebinde synalǵan semserimin.
Taıyz emen tereńmin, tamyrlymyn.
Iilmeıdi eshkimge eńse búgin.
Kóterdik sálde bolsa eńsemizdi
El bolaıyq qyzyǵar kórse bizdi,
Jańǵyrtyp ata dástúr salt – sanamyz.
Halqyma ımandylyq berse izgi.
Ardaqtap atalardyń zıaly atyn,
Kún keldi dástúr úshin tý alatyn.
Qashanda ata jolyn umytqandar
Ulystyń uly kúni uıalatyn.
Bı: Aqqý
Balany tárbıeleýde yrymdar men tyıymdardyń alatyn orny erekshe. Atam qazaq tyıym sózder arqyly balany jat qylyq, jaman ádetten saqtandyryp otyrǵan. Endi kezekti yrymdar men tyıymdarǵa bereıik.
Qazaq yrymdary
1. Bala bas ustamaıdy, bas ustasa ákesi óledi dep yrymdaǵan.
2. Mı jemeıdi, mıdaı byljyr, bos belbeý bolady dep eseptegen.
3. Omyrtqanyń julynyn jese sýǵa ketedi degen yrym bar.
4. Jiliktiń maıyn jese, murnynan boq aǵady degen yrym bar
5. Úıge kirip kele jatqan bala esik aldynda qulap qalsa, úıge bereke, yrys, baılyq keledi dep qýanady. Ony tórge aparyp 3ret aýnatady.
6. Balanyń ańshylyqtaǵy alǵashqy oljasyn eshkimge baılatpaıdy, nesibesi ketedi, ańshylyqta joly bolmaıdy degen.
7. Sábı tońqaıyp eki aıaǵynyń arasynan qarasa, kútken jolaýshy nemese qonaq keledi degen.
8. Qustyń uıasyn, qumyrsqanyń ıleýin buzýǵa bolmaıdy., musylmannyń sharıǵat zańynda bul aýyr kúná bolyp eseptelingen.
Qazaq tyıymdary
Tizeni qushaqtaý – jalǵyz qalýdyń, qoldy tóbege qoıý – el jurttan bólinýdiń, úlkenniń
jolyn kesý - ádepsizdiktiń belgisi.
Dastarqandy nandy baspa. Maldy, ydysty, tamaqty teppe.
Sýdy sapyrma, sýǵa dáretke otyrma, sýǵa túkirme.
Kókti julma, shashyńdy julma.
Qudyqqa túkirme, belińdi taıanba.
Mańǵystaý oblysy, Beıneý aýdany,
Sam orta mektebinde bastaýysh synyp muǵalimi
Qoıshybaeva Ýmit
Nazar aýdaryńyz! Jasyryn mátindi kórý úshin sizge saıtqa tirkelý qajet.
You Might Also Like
