Aromatty kómirsýtekter
Aqtóbe oblysy, Oıyl agrarlyq koleji
hımıa páni oqytýshysy Qýanysheva Albına Nurlanqyzy
Taqyryby: Aromatty kómirsýtekter
Maqsaty: Aromatty kómirsýtekter jaıly túsinik berý: benzol, onyń qurylysynyń ereksheligi, qasıetteri.
Tıpi: Bilý sabaǵy jáne jańa bilimderin bekitý
Aýdıtorıadaǵy oqýshylar sany: 25
Paıdalanylǵan oqýlyqtar:
1. «Hımıa 10» jaratylystaný baǵyty
Kórnekilikter:
Jabdyqtar: benzol molekýlasynyń modeli, ınteraktıvti mýltımedıalyq jabdyq, vıdeo «Hımıalyq eksperıment», prezentasıa «Anyqtamalyq»
Oqýshylar ústeli ústinde:
1) benzol molekýlasy modeli;
2) toptyq jumys tapsyrmalar kartochkalary
3) «Hımıa 10» jaratylystaný baǵytyndaǵy oqýlyq
5) Baqylaý paraǵy
Qysqasha sıpattamasy: Aralas sabaq, «Benzol» taqyryby boıynsha bazalyq deńgeıde jańa bilimdi ınteraktıvti jabdyqtar kómegimen ıgerý. Toptyq jumysta ınteraktıvti taqtaǵa taqyryp boıynsha tirek konspekt jasalady.
Taqyryby «Benzol».
Tıpi: Aralas, jańa materıaldy ıgerý
Túri: topta ózindik jumys, sqema - konspekt jasaý, ınteraktıvti taqtamen jumys.
Kútiletin nátıje:
1. Aromatty kómirsýtekter, benzoldyń quramy men qurylysyna uǵym qalyptastyrý;
2. Zat qurylysyn taldaý arqyly onyń qasıetterin anyqtaý bilimin jetildirý;
Jabdyqtar: benzol molekýlasy modeli, ınteraktıvti mýltımedıalyq jabdyqtar «Hımıalyq eksperıment» beınerolık, prezentasıa «Anyqtamalyq»
Oqýshylar aldynda:
1) Benzol molekýlasynyń modeli.
2) Toptyq jumysqa arnalǵan kartochka - tapsyrmalar.
3) Oqýlyq «Hımıa 10»
Jospar: 1) Aromatty kómirsýtekter. Quramy.
2) Benzol molekýlasynyń qurylysy.
3) Fızıkalyq qasıetteri.
4) Hımıalyq qasıetteteri.
5) tabıǵatta taralýy. Alý joldary.
6) Qoldanylýy.
7) Fızıologıalyq áseri.
Sabaq barysy:
1. Uıymdastyrýshylyq kezeń.
- oqýshylardy topqa bólý,
- úlestirme materıaldarmen tanysý.
- Oqytýshy túsindiredi:
Benzol – aromatty kómirsýtekterdiń eń qarapaıym ókili.
Aromattylyq - hımıalyq qosylystarlyń erekshe túri, saqınadaǵy baılanystardyń soprejendylyǵy joǵary turaqtylyqty qamtamasyz etedi.
Aromattylyq bul kómirsýtekterdiń ıisine baılanysty aıtylmaǵan, sıkli, soprejendy qos baılanysy bar erekshe qasıetti aıtady. «Aromattylyq» termınin alǵash tabylǵan ókilderiniń jaǵymdy ıisi bolǵandyqtan atalyp ketken.
Nemis ǵalymy Iogann Glaýber benzoldy1649 jyly alǵash ret taskómir smolasyn aıdaý kezinde aldy. Biraq ol kezde zattyń qurylysy belgisiz boldy, aty da qoıylmaǵan edi. 1825 jyly Maıkl Faradeı ekinshi ret benzoldy ashty.
Benzoldyń kóp qasıetterin anyqtaǵan nemis ǵalymy Frıdrıh Avgýst Kekýle. Ol benzolǵa sıkldi formany usyndy.
- Oqýshylar prezentasıasy.
3. Aktýaldaý.
Áńgimelesý:
Oqytýshy: benzoldyń formýlasy - S6N6. Qandaı qosylysqa jatady?
Oqýshylar: Qanyqpaǵan
Oqytýshy: Sizderge belgili qanyqpaǵan kómirsýtekterdiń qandaı qasıetterin bilesizder, olardyń sapalyq reaksıalary qandaı?
Oqýshylar: qosylý reaksıasy – brom sýynyń tússizdenýi jáne totyǵý reaksıasy kalıı permanganatynyń tússizdenýi.
Oqytýshy: Benzolda osy qasıetter bar ma eken, kóreıik.
3. Vırtýaldy laboratorıa.
Oqytýshy: Kórgen tájirıbelerden jasalatyn túıin qandaı?
Oqýshylar: benzol brom sýymen de, kalıı permanganatymen de árekettespeıdi. Iaǵnı, qanyqpaǵan kómirsýtekterdiń sapalyq reaksıasy oryndalmaıdy.
Oqytýshy: nege? Mundaı qarama - qaıshylyqtyń sebebi nede?
Oqýshylar: Benzol molekýlasynyń ereksheliginde.
4. Tapsyrmalar
Oqytýshy: sonymen, bizdiń tapsyrmamyz ne?
Oqýshylar: benzol molekýlasynyń qurylysynyń ereksheligin taldaý, hımıalyq reaksıalardaǵy ereksheligine toqtalý.
5. Jumys reti:
- dápterge sqemaly - konspekt blok jasaý;
- kórkemdeýshini («stılıs»), «oratordy» (blokty túsindiretin), «jazýshyny» (kimniń dápteri ochetqa beriletini), «aqyldyny» (tapsyrmalardy tekserýshi) saılaý;
- ár top taqtada ochet beredi (10 - 15 mınýt);
- oqytýshy jumystardy baǵalaıdy. Eki baǵa qoıylady. 1 - blok konspekt úshin, 2 - túsindirgenine.
- barlyǵy tolyq konspektini dápterge jazady;
- jup bolyp, konspektini talqylaıdy.
7. Refleksıa.
Oqytýshy: endi jumystarymyzdy qorytyndylaıyq.
- Búgin sabaqta ne úırendik? Ár top aratorlary 1 mınýttan soń 1 sóılemmen aıtyp shyǵady.
Oqýshylar: aromatty qosylystarǵa aromattylyq qasıetin beretin altyelektrondy π - baılanys; ekielektrondyǵa qaraǵanda altyelektrondy pı - baılanys myqtyraq; benzolǵa tán negizgi reaksıa – orynbasý; benzoldy taskómir smolasynan jáne asetılendi trımerleı men sıklogeksandy degıdrlep alady;
Benzol ýly jáne kanserogendi; benzoldy organıkalyq sıntezde jáne eritkishterdi daıyndaýda keń qoldanady.
8. Úı tapsyrmasy.
Tirek konspekt (shyǵarmashylyq jumys)
hımıa páni oqytýshysy Qýanysheva Albına Nurlanqyzy
Taqyryby: Aromatty kómirsýtekter
Maqsaty: Aromatty kómirsýtekter jaıly túsinik berý: benzol, onyń qurylysynyń ereksheligi, qasıetteri.
Tıpi: Bilý sabaǵy jáne jańa bilimderin bekitý
Aýdıtorıadaǵy oqýshylar sany: 25
Paıdalanylǵan oqýlyqtar:
1. «Hımıa 10» jaratylystaný baǵyty
Kórnekilikter:
Jabdyqtar: benzol molekýlasynyń modeli, ınteraktıvti mýltımedıalyq jabdyq, vıdeo «Hımıalyq eksperıment», prezentasıa «Anyqtamalyq»
Oqýshylar ústeli ústinde:
1) benzol molekýlasy modeli;
2) toptyq jumys tapsyrmalar kartochkalary
3) «Hımıa 10» jaratylystaný baǵytyndaǵy oqýlyq
5) Baqylaý paraǵy
Qysqasha sıpattamasy: Aralas sabaq, «Benzol» taqyryby boıynsha bazalyq deńgeıde jańa bilimdi ınteraktıvti jabdyqtar kómegimen ıgerý. Toptyq jumysta ınteraktıvti taqtaǵa taqyryp boıynsha tirek konspekt jasalady.
Taqyryby «Benzol».
Tıpi: Aralas, jańa materıaldy ıgerý
Túri: topta ózindik jumys, sqema - konspekt jasaý, ınteraktıvti taqtamen jumys.
Kútiletin nátıje:
1. Aromatty kómirsýtekter, benzoldyń quramy men qurylysyna uǵym qalyptastyrý;
2. Zat qurylysyn taldaý arqyly onyń qasıetterin anyqtaý bilimin jetildirý;
Jabdyqtar: benzol molekýlasy modeli, ınteraktıvti mýltımedıalyq jabdyqtar «Hımıalyq eksperıment» beınerolık, prezentasıa «Anyqtamalyq»
Oqýshylar aldynda:
1) Benzol molekýlasynyń modeli.
2) Toptyq jumysqa arnalǵan kartochka - tapsyrmalar.
3) Oqýlyq «Hımıa 10»
Jospar: 1) Aromatty kómirsýtekter. Quramy.
2) Benzol molekýlasynyń qurylysy.
3) Fızıkalyq qasıetteri.
4) Hımıalyq qasıetteteri.
5) tabıǵatta taralýy. Alý joldary.
6) Qoldanylýy.
7) Fızıologıalyq áseri.
Sabaq barysy:
1. Uıymdastyrýshylyq kezeń.
- oqýshylardy topqa bólý,
- úlestirme materıaldarmen tanysý.
- Oqytýshy túsindiredi:
Benzol – aromatty kómirsýtekterdiń eń qarapaıym ókili.
Aromattylyq - hımıalyq qosylystarlyń erekshe túri, saqınadaǵy baılanystardyń soprejendylyǵy joǵary turaqtylyqty qamtamasyz etedi.
Aromattylyq bul kómirsýtekterdiń ıisine baılanysty aıtylmaǵan, sıkli, soprejendy qos baılanysy bar erekshe qasıetti aıtady. «Aromattylyq» termınin alǵash tabylǵan ókilderiniń jaǵymdy ıisi bolǵandyqtan atalyp ketken.
Nemis ǵalymy Iogann Glaýber benzoldy1649 jyly alǵash ret taskómir smolasyn aıdaý kezinde aldy. Biraq ol kezde zattyń qurylysy belgisiz boldy, aty da qoıylmaǵan edi. 1825 jyly Maıkl Faradeı ekinshi ret benzoldy ashty.
Benzoldyń kóp qasıetterin anyqtaǵan nemis ǵalymy Frıdrıh Avgýst Kekýle. Ol benzolǵa sıkldi formany usyndy.
- Oqýshylar prezentasıasy.
3. Aktýaldaý.
Áńgimelesý:
Oqytýshy: benzoldyń formýlasy - S6N6. Qandaı qosylysqa jatady?
Oqýshylar: Qanyqpaǵan
Oqytýshy: Sizderge belgili qanyqpaǵan kómirsýtekterdiń qandaı qasıetterin bilesizder, olardyń sapalyq reaksıalary qandaı?
Oqýshylar: qosylý reaksıasy – brom sýynyń tússizdenýi jáne totyǵý reaksıasy kalıı permanganatynyń tússizdenýi.
Oqytýshy: Benzolda osy qasıetter bar ma eken, kóreıik.
3. Vırtýaldy laboratorıa.
Oqytýshy: Kórgen tájirıbelerden jasalatyn túıin qandaı?
Oqýshylar: benzol brom sýymen de, kalıı permanganatymen de árekettespeıdi. Iaǵnı, qanyqpaǵan kómirsýtekterdiń sapalyq reaksıasy oryndalmaıdy.
Oqytýshy: nege? Mundaı qarama - qaıshylyqtyń sebebi nede?
Oqýshylar: Benzol molekýlasynyń ereksheliginde.
4. Tapsyrmalar
Oqytýshy: sonymen, bizdiń tapsyrmamyz ne?
Oqýshylar: benzol molekýlasynyń qurylysynyń ereksheligin taldaý, hımıalyq reaksıalardaǵy ereksheligine toqtalý.
5. Jumys reti:
- dápterge sqemaly - konspekt blok jasaý;
- kórkemdeýshini («stılıs»), «oratordy» (blokty túsindiretin), «jazýshyny» (kimniń dápteri ochetqa beriletini), «aqyldyny» (tapsyrmalardy tekserýshi) saılaý;
- ár top taqtada ochet beredi (10 - 15 mınýt);
- oqytýshy jumystardy baǵalaıdy. Eki baǵa qoıylady. 1 - blok konspekt úshin, 2 - túsindirgenine.
- barlyǵy tolyq konspektini dápterge jazady;
- jup bolyp, konspektini talqylaıdy.
7. Refleksıa.
Oqytýshy: endi jumystarymyzdy qorytyndylaıyq.
- Búgin sabaqta ne úırendik? Ár top aratorlary 1 mınýttan soń 1 sóılemmen aıtyp shyǵady.
Oqýshylar: aromatty qosylystarǵa aromattylyq qasıetin beretin altyelektrondy π - baılanys; ekielektrondyǵa qaraǵanda altyelektrondy pı - baılanys myqtyraq; benzolǵa tán negizgi reaksıa – orynbasý; benzoldy taskómir smolasynan jáne asetılendi trımerleı men sıklogeksandy degıdrlep alady;
Benzol ýly jáne kanserogendi; benzoldy organıkalyq sıntezde jáne eritkishterdi daıyndaýda keń qoldanady.
8. Úı tapsyrmasy.
Tirek konspekt (shyǵarmashylyq jumys)
You Might Also Like
