Ata dástúr-asyl qazyna
Qyzylorda oblysy,
Qazaly aýdany, Qazaly aýyly
№ 100 orta mektebiniń bastaýysh synyp muǵalimi
Qıatbaeva Dana
Qazaqstan Respýblıkasynyń 20 jyldyǵy merekesine oraı «Táýelsizdik 20 shyńy – 20 juldyzdy kún» aıasynda ótkizilgeli otyrǵan «Ata dástúr – asyl qazyna» atty tanymdyq oıyn saıysymyzǵa qosh keldińizder
Maqsaty: Halqymyzdyń ulttyq pedagogıkalyq tárbıe negizinde alynǵan, ata – babalarymyzdyń kúndelikti turmystyń ár salasyna qoldanǵan, sózderdiń mán – maǵynasyn ashyp, oqýshylarǵa tanystyrý. Qazirgi kezde qoldanysqa ene bermeıtin ataýlar arqyly oqýshylardyń oı - órisin damýǵa, dúnıetanymyn ulǵaıtýǵa, oılaýǵa, tapqyrlyqqa tárbıeleý.
Mánge toly qazaǵymnyń ǵumyry
San asyldyń ashylyp tur tuǵyry
Keshe ǵana kereksiz ǵyp tastaǵan
Ǵajap eken ádebi men ǵuryby
Sánge toly qazaǵymnyń tirligi
Kirip tursa yntymaq pen birligi
Ár júrekte búrshik jaryp gúldeıdi
Sezimińdi serpiltetin jyr – gúli – degendeı bala tárbıesine jalpy adam tárbıesine tereń mán berip onyń sátti qaǵıdalary men erejelerin jasaǵandardyń biri – qazaq halqy. Onyń tárbıe tásilderi men tájirıbeleri óte kóp. Halyqtyń ǵasyrlar boıy jasaǵan zor eńbekteriniń bir tamshysy retinde ulttyq tárbıe isindegi sábılik kezden es bilip er jetkenge deıingi salt – dástúr, ádet – ǵuryp úlgileri men ónegelerin búgingi oıyn barysynda biletin bolamyz. Oıynǵa 2-3 synyptyń oqýshylary qatysady. Oıyn úsh bólimnen turady.
1-bólim: Sen bilesiń be? Dep atalatyn 3 kezeńnen turady. Ár kezeńde úsh oıynshydan shyǵyp, 30,40,50 upaımen berilgen uıashyqtardy tańdap jasyrylǵan salt – dástúrge baılanysty sózderdiń mán maǵynasyn ashyp túsindirip beredi. Úsh kezeńnen joǵary upaı jınaǵan úsh oqýshy ekinshi bólimge ótedi.
2-bólim. Kim júırik dep atalady. Bul bólimde qazaqtyń kıiz úıiniń ishinde alty túrli ulttyq buıym berilgen. Ulttyq buıymdardy ár oqýshy 2-den alyp, buıymdarda berilgen tapsyrmalardy oryndaıdy. Ár tapsyrmaǵa durys jaýap, 5 upaımen baǵalanady. 1-shi jáne 2-shi bólimde az upaı jınaǵan oqýshy osy jerden oıyndy toqtatady.
3-bólim. Juldyzdy sát. Qalǵan oqýshyǵa kezek – kezek 10 suraq qoıylady. Múmkindiginshe tezdetip jaýap berýi tıis. Bul saıysta bilimdiler ǵana oza alady.
Qazylar ornyqtyrar ádildikti
Kimderdiń jaýaptary kádik shyqty.
Bilim men topyraqtyń jyrysyńdar
Jeńiske jeter deımiz naǵyz myqty – dep saıysymyzdyń ádil baǵasyn beretin ádil – qazylarmen tanyssaq.
1.
2.
3.
Bizder buryn kórmegen
Salt – dástúrim ólmegen
Úırenemiz dáriptep
Zamanymda órlegen – dep ortaǵa «Sen bilesiń be?» bóliminiń 1 kezeńiniń saıyskerlerin shaqyramyz.
Farıda – 2 synyp
Zarına – 2 synyp
Meıramkúl – 3 synyp
Al saıyskerler sáttilik tileımiz. Uıashyq tańdaý Farıdaǵa beriledi.
1- kezeń tapsyrmasy:
1. Ólshem birlikter ataýy.
30 - put 16 kg
40 - kez 50sm
50 –kóz ushynda 6-7 km
2. Erlerdiń kıim ataýlary
30-tymaq. Erlerdiń qysqy bas kıimi. Ony ańnyń maldyń terisinen tigedi. Osyǵan oraı ol túlki tymyq eltiri tymaq, seńseń tymaq pushpaq tymaq dep atala beredi.
40-ishik. İshik sypaıy ári sándi, ári jyly kıim. Munyń syrtyn berik matadan ishin ań, terilerinen quraıdy.
50-shekpen. Shekpen tek qana túıe júninen toqylatyn jazdyń syrtkıim shekpendi matany ıirip, ony órnektep toqyp shapan úlgisinde pishedi. Oǵan qalyń matadan qaıyrma ne tik jaǵa salady.
3. Úsh sanynyń qasıeti
30- 3 jurt. Aǵaıyn jurt, naǵashy jurt, qaıyn jurt.
40- 3 qýat. Aqyl qýat, júrek qýat, til qýat.
50- 3 qýanysh. Alǵys alý, ózińdi kóptiń izdeýi, isińniń óshpeýi.
Qurmetti ádil qazylar 1-bólim boıynsha kóp upaı jınaǵan oqýshyny atap jiberseńizder. Qarýyń bilimiń men tiliń súıenishiń tiregiń aqylyń bolsyn degen tilekpen 2- kezeńniń oıynshylaryn ortaǵa shaqyraıyq.
Aıajan – 2 synyp
Aızere – 3 synyp
Arsen – 3 synyp
Uıashyq tańdap Aıajanǵa beriledi.
2 kezeń tapsyrmasy
1. Ydys – aıaq ataýlary
30- saba. Qymyz quıýǵa arnalǵan el ishinde keń taralǵan kádeli ydystyń biri. Ol jylqy terisinen jasalady.
40- kúbi. Maldy aýyldyń qysy – jazy paıdalanatyn ydys. Buǵan qyzym, shubat ashyǵan kóje quıylady. Kúbini tutas aǵashtan úńgip nemese arsha taldyń juqa taqtaıshalarynan qosyp ta jasaıdy.
50- shara. Qymyz quıýǵa arnalǵan ydys. Sharany emen, qaıyń sıaqty qatty kepken aǵashtardan oıyp jasaıdy. Onyń ishi shuńǵyp ózi dóńgelek jıegi tik bolyp keledi.
2. Tórt – túlik sózdegi
30- topaı sıyrdyń asyǵy
40- atseıis at babyn biletin adam
50- jabaǵy jún – qoıdyń kóktemgi júni
3.Tórt sanynyń qasıeti
30- 4 maýsym Kóktem, jaz, qys, kúz
40- 4 murat. Daý muraty bitý
Saýdager muraty utý
Qyz muraty ketý
Jol muraty jetý
50- 4 qorlyq. Shaqyrylmaǵan jerge barý, beıbastyq sóıleý, dushpannan járdem kútý, sarańnan qajet suraý.
Ádil qazylar kelesi bólimge ótken saıyskerlerdi aıtyp jiberseńizder.
Baýyrlasqan tánimiz
Burylmaǵan antymyz
Keń dalanyń ejelgi
Qazaq deıtin halqymyz
Ózge ulttaı bizdińde
Bar dástúr men saltymyz – dep 3- kezeńniń oqýshylaryn shaqyramyz.
Farıza – 2 synyp
Aıjan – 3 synyp
Nabat – 3 synyp
3 kezeńniń tapsyrmalary
1. Aıshyqty sózdiń astary
30- jyly – jumsaq dámdi tátti taǵam.
40- ıt ólgen jer – alys
50- tisqaqqan aılaker
2. Salt – dástúr
30- bastańǵy. Áke shesheleri saparǵa shyǵyp ketkende úıdegi jastardyń jolaýshylardyń jolda basy aýyrmasyn degen nıetpen bas qosyp oıyn saýyq qurýy.
Osymen búgingi saıysymyz óz máresine jetti. Júzden júırik, myńnan tulpar shyqqan jeńimpazdy anyqtaý úshin ádil qazylarǵa beremiz.
Qazaq aty bereke, birlik der em,
Qazaq osy birlikti – tirlik degen.
Saharaǵa búginde shyqty qazaq
Táýelsiz bir taǵaly júırikpenen
Bir ata, bir ananyń túlegimiz,
Bir bolsyn qaıda júrsek tilegimiz
«Birlik barda tirlik bar» degen babam
Birlik dep soqsyn júregimiz – dep saıysymyzdy aıaqtaımyz. Kelip tamashalaǵandaryńyzǵa rahmet.
Qazaly aýdany, Qazaly aýyly
№ 100 orta mektebiniń bastaýysh synyp muǵalimi
Qıatbaeva Dana
Qazaqstan Respýblıkasynyń 20 jyldyǵy merekesine oraı «Táýelsizdik 20 shyńy – 20 juldyzdy kún» aıasynda ótkizilgeli otyrǵan «Ata dástúr – asyl qazyna» atty tanymdyq oıyn saıysymyzǵa qosh keldińizder
Maqsaty: Halqymyzdyń ulttyq pedagogıkalyq tárbıe negizinde alynǵan, ata – babalarymyzdyń kúndelikti turmystyń ár salasyna qoldanǵan, sózderdiń mán – maǵynasyn ashyp, oqýshylarǵa tanystyrý. Qazirgi kezde qoldanysqa ene bermeıtin ataýlar arqyly oqýshylardyń oı - órisin damýǵa, dúnıetanymyn ulǵaıtýǵa, oılaýǵa, tapqyrlyqqa tárbıeleý.
Mánge toly qazaǵymnyń ǵumyry
San asyldyń ashylyp tur tuǵyry
Keshe ǵana kereksiz ǵyp tastaǵan
Ǵajap eken ádebi men ǵuryby
Sánge toly qazaǵymnyń tirligi
Kirip tursa yntymaq pen birligi
Ár júrekte búrshik jaryp gúldeıdi
Sezimińdi serpiltetin jyr – gúli – degendeı bala tárbıesine jalpy adam tárbıesine tereń mán berip onyń sátti qaǵıdalary men erejelerin jasaǵandardyń biri – qazaq halqy. Onyń tárbıe tásilderi men tájirıbeleri óte kóp. Halyqtyń ǵasyrlar boıy jasaǵan zor eńbekteriniń bir tamshysy retinde ulttyq tárbıe isindegi sábılik kezden es bilip er jetkenge deıingi salt – dástúr, ádet – ǵuryp úlgileri men ónegelerin búgingi oıyn barysynda biletin bolamyz. Oıynǵa 2-3 synyptyń oqýshylary qatysady. Oıyn úsh bólimnen turady.
1-bólim: Sen bilesiń be? Dep atalatyn 3 kezeńnen turady. Ár kezeńde úsh oıynshydan shyǵyp, 30,40,50 upaımen berilgen uıashyqtardy tańdap jasyrylǵan salt – dástúrge baılanysty sózderdiń mán maǵynasyn ashyp túsindirip beredi. Úsh kezeńnen joǵary upaı jınaǵan úsh oqýshy ekinshi bólimge ótedi.
2-bólim. Kim júırik dep atalady. Bul bólimde qazaqtyń kıiz úıiniń ishinde alty túrli ulttyq buıym berilgen. Ulttyq buıymdardy ár oqýshy 2-den alyp, buıymdarda berilgen tapsyrmalardy oryndaıdy. Ár tapsyrmaǵa durys jaýap, 5 upaımen baǵalanady. 1-shi jáne 2-shi bólimde az upaı jınaǵan oqýshy osy jerden oıyndy toqtatady.
3-bólim. Juldyzdy sát. Qalǵan oqýshyǵa kezek – kezek 10 suraq qoıylady. Múmkindiginshe tezdetip jaýap berýi tıis. Bul saıysta bilimdiler ǵana oza alady.
Qazylar ornyqtyrar ádildikti
Kimderdiń jaýaptary kádik shyqty.
Bilim men topyraqtyń jyrysyńdar
Jeńiske jeter deımiz naǵyz myqty – dep saıysymyzdyń ádil baǵasyn beretin ádil – qazylarmen tanyssaq.
1.
2.
3.
Bizder buryn kórmegen
Salt – dástúrim ólmegen
Úırenemiz dáriptep
Zamanymda órlegen – dep ortaǵa «Sen bilesiń be?» bóliminiń 1 kezeńiniń saıyskerlerin shaqyramyz.
Farıda – 2 synyp
Zarına – 2 synyp
Meıramkúl – 3 synyp
Al saıyskerler sáttilik tileımiz. Uıashyq tańdaý Farıdaǵa beriledi.
1- kezeń tapsyrmasy:
1. Ólshem birlikter ataýy.
30 - put 16 kg
40 - kez 50sm
50 –kóz ushynda 6-7 km
2. Erlerdiń kıim ataýlary
30-tymaq. Erlerdiń qysqy bas kıimi. Ony ańnyń maldyń terisinen tigedi. Osyǵan oraı ol túlki tymyq eltiri tymaq, seńseń tymaq pushpaq tymaq dep atala beredi.
40-ishik. İshik sypaıy ári sándi, ári jyly kıim. Munyń syrtyn berik matadan ishin ań, terilerinen quraıdy.
50-shekpen. Shekpen tek qana túıe júninen toqylatyn jazdyń syrtkıim shekpendi matany ıirip, ony órnektep toqyp shapan úlgisinde pishedi. Oǵan qalyń matadan qaıyrma ne tik jaǵa salady.
3. Úsh sanynyń qasıeti
30- 3 jurt. Aǵaıyn jurt, naǵashy jurt, qaıyn jurt.
40- 3 qýat. Aqyl qýat, júrek qýat, til qýat.
50- 3 qýanysh. Alǵys alý, ózińdi kóptiń izdeýi, isińniń óshpeýi.
Qurmetti ádil qazylar 1-bólim boıynsha kóp upaı jınaǵan oqýshyny atap jiberseńizder. Qarýyń bilimiń men tiliń súıenishiń tiregiń aqylyń bolsyn degen tilekpen 2- kezeńniń oıynshylaryn ortaǵa shaqyraıyq.
Aıajan – 2 synyp
Aızere – 3 synyp
Arsen – 3 synyp
Uıashyq tańdap Aıajanǵa beriledi.
2 kezeń tapsyrmasy
1. Ydys – aıaq ataýlary
30- saba. Qymyz quıýǵa arnalǵan el ishinde keń taralǵan kádeli ydystyń biri. Ol jylqy terisinen jasalady.
40- kúbi. Maldy aýyldyń qysy – jazy paıdalanatyn ydys. Buǵan qyzym, shubat ashyǵan kóje quıylady. Kúbini tutas aǵashtan úńgip nemese arsha taldyń juqa taqtaıshalarynan qosyp ta jasaıdy.
50- shara. Qymyz quıýǵa arnalǵan ydys. Sharany emen, qaıyń sıaqty qatty kepken aǵashtardan oıyp jasaıdy. Onyń ishi shuńǵyp ózi dóńgelek jıegi tik bolyp keledi.
2. Tórt – túlik sózdegi
30- topaı sıyrdyń asyǵy
40- atseıis at babyn biletin adam
50- jabaǵy jún – qoıdyń kóktemgi júni
3.Tórt sanynyń qasıeti
30- 4 maýsym Kóktem, jaz, qys, kúz
40- 4 murat. Daý muraty bitý
Saýdager muraty utý
Qyz muraty ketý
Jol muraty jetý
50- 4 qorlyq. Shaqyrylmaǵan jerge barý, beıbastyq sóıleý, dushpannan járdem kútý, sarańnan qajet suraý.
Ádil qazylar kelesi bólimge ótken saıyskerlerdi aıtyp jiberseńizder.
Baýyrlasqan tánimiz
Burylmaǵan antymyz
Keń dalanyń ejelgi
Qazaq deıtin halqymyz
Ózge ulttaı bizdińde
Bar dástúr men saltymyz – dep 3- kezeńniń oqýshylaryn shaqyramyz.
Farıza – 2 synyp
Aıjan – 3 synyp
Nabat – 3 synyp
3 kezeńniń tapsyrmalary
1. Aıshyqty sózdiń astary
30- jyly – jumsaq dámdi tátti taǵam.
40- ıt ólgen jer – alys
50- tisqaqqan aılaker
2. Salt – dástúr
30- bastańǵy. Áke shesheleri saparǵa shyǵyp ketkende úıdegi jastardyń jolaýshylardyń jolda basy aýyrmasyn degen nıetpen bas qosyp oıyn saýyq qurýy.
Osymen búgingi saıysymyz óz máresine jetti. Júzden júırik, myńnan tulpar shyqqan jeńimpazdy anyqtaý úshin ádil qazylarǵa beremiz.
Qazaq aty bereke, birlik der em,
Qazaq osy birlikti – tirlik degen.
Saharaǵa búginde shyqty qazaq
Táýelsiz bir taǵaly júırikpenen
Bir ata, bir ananyń túlegimiz,
Bir bolsyn qaıda júrsek tilegimiz
«Birlik barda tirlik bar» degen babam
Birlik dep soqsyn júregimiz – dep saıysymyzdy aıaqtaımyz. Kelip tamashalaǵandaryńyzǵa rahmet.
You Might Also Like
