InfoHub Logo

Aty ańyzǵa aınalǵan Prince of Persia oıynyn oılap tabý tarıhyna sholý.

Hanzada týraly oıyndy shyǵarý onyń avtory jas talantty perfeksıonıst úshin tórt jylǵa jaqyn ýaqyt aralyǵyn qajet etti.

Tanysyp qoıyńyzdar: Djordan Mekner esimdi atvordyń bul fotosy 1985 jyly 21 jasynda túsirilgen bolatyn. Dál sol jyly Djordan Iel ýnıversıtetin bitirgen edi. Eń úlken armany Gollıvýdta jazýshy-senarıst bolyp jumys isteý bolatyn Djordan kompúterlik oıyndardy tek «ótpeli» tabys kózi retinde ǵana qabyldaıtyn.

Shyndyǵynda, oıyndar da emes, tek bir ǵana oıyn. Ýnıversıtette oqyp júrgen jyldary Djordan Karateka oıynyn shyǵarǵan bolatyn. Bul onyń alǵashqy oıyny emestin, alaıda oıyn shyǵaratyn kompanıaǵa unap, keń taralǵan alǵashqy oıyny edi. Brøderbund Software kompanıasy 1984 jyly Karatekany shyǵarýǵa keliskennen keıin, kelesi birneshe jyl boıy Djordan oıynnyń satylymdarynan túsken qarajatqa ómir súredi.

Ýnıversıtetten keıin Djordan óziniń alǵashqy fılmine arnalǵan senarıdi jazýǵa kirispek bolady. Alaıda onyń Brøderbund-taǵy dostary taǵy bir oıyndy, atap aıtsaq, ekinshi Karatekany shyǵarýyn suraıdy. Bul oıǵa múldem kóńli aýmaǵan Djordan aqyr aıaǵynda 1001 tún ertegileri negizinde bir oıyn oılap tabýǵa kelisimin beredi. Oǵan qosa, Shyǵys álemine tán kıim úlgileri men arhıtektýra sol kezdegi kompúterlerdiń álsiz grafıkalyq múmkindikterine de saı keletin edi.

Djordannyń taǵy bir shabyt kózi eski ǵıbadathanalardaǵy qazynalar peshinde júrgen Indıana Djons týraly fılmder bolatyn. Basty keıipkerdiń ekpinmen sekirip, qoldarymen ustalyný arqyly sekiris qashyqtyǵyn eki ese úlkeıte alý múmkindigine ıe bola alatynyn Djordan Indıana Djonsqa arnalǵan alǵashqy fılmnen alǵan bolatyn.

Shyǵarýshy kompanıaǵa ekinshi Karatekaǵa qaraǵanda, jańa oıyn ıdeıasy unamasa da, aqyr aıaǵynda jańa oıyndy shyǵarýǵa kelisim beredi. Alaıda Djordan kompanıaǵa jumysqa turýdan bas tartyp, tek satylymdardan túsetin ózine tıesili paıyzdy ǵana alatynyn bildiredi. Sondyqtan turaqty jalaqy úshin jumys istemegen Djordannyń Brøderbund kompanıasy úshin daıyndaǵan jańa oıyndy daıyndap shyǵarýy da tórt jylǵa sozylady.

Djordan óziniń basty keıipkerin shynaıy bir keıipker retinde ázirleýge kiristi. Sondyqtan ózine beınekamera satyp alǵan Djordan basynda úıiniń janynda ornalasqan kólik qoıatyn orynda inisiniń sekirip oınap júrgenin túsire bastaıdy.

«Devıd óte jaqsy akrobat bolmasa da, tegin jumys isteýge kelisken bolatyn», - dep, Djordan keıin esine alǵan edi.

Beınekamera óte qymbat – $2,500 turǵandyqtan, jas Djordan ony 30 kún ishinde qaıtaryp berý múmkindigin qoldanyp, osy ýaqyt aralyǵynda oıyndy bastap ketý úshin kerektiniń bárin túsirip, ony qaıtaryp beredi.

1980 jj. ortasynda beınematerıaldy kameradan kompúterge kóshirý óte qıyn bolatyn. Sondyqtan Djordan ózine beınemagnıtofon satyp alyp, taspadaǵy sýretterdi birneshe kadrǵa alǵa qaraı buraı otyryp, teledıdar ekranyn kádimgi fotoaparatpen fotoǵa túsirýmen aınalysty. Shyqqan fotolardaǵy inisiniń beınesin qara flomastermen aınaldyra belgilep, kerek degen bólikterin aq túspen qaldyrady. Osylaısha shyqqan sýretterdi skanerlep, kompúter jadysynda kesedi.

Ekranda alǵashqy júgirtpe jol paıda bolǵanda, Djordan óziniń oıynynyń búryn-sońdy bolmaǵan naǵyz shedevrge aınalatynyn sezgen edi.

Bul úrdis bir jylǵa jýyq ýaqytty qajet etti. Kompúterlik tehnologıalar óte qarapaıym bolǵandyqtan, Djordan dıskini de qoldanbaǵan edi. Ol barlyq materıaldy kádimgi dısketalarǵa saqtaǵan bolatyn. Atalǵan dısketalardy árdaıym almastyryp otyrý qajettiligine qosa, sýret salý, redaktrleý jáne ózge de faıldarmen jumys isteý úshin qajet barlyq baǵdarlamalardy Djordan ózi jazýǵa májbúr boldy. Sebebi ol kezderi búgingi Fotoshopqa uqsas baǵdarlamalar bolǵan joq. Dál osy jyly ol Brøderbund kompanıasynyń keńsesinde basqa baǵdarlamashylarmen birge jumys isteý úshin Kalıfornıaǵa kóship barady.

Endi Djordan Hanzada áleminiń qandaı bolýy kerektigi týraly oılana bastaıdy. Negizi Djordan oıyndy Hanzada dep atamaǵan edi. Prince of Persia (Parsy hanzadasy) ataýyn oıyndy shyǵarýshy kompanıa usynǵan bolatyn. Bul ataý alǵashynda Djordanǵa unamaǵanymen, joba atynyń bulaı atalýyna óz kelisimin bergen ol óziniń basty keıipkerin «kid» (balaqaı) dep ataıdy.

Baǵdarlamany ázirleý kezinde Djordannyń qolynan shyqqan sýretterdiń birine nazar aýdarsańyzdar, munda sekirý mehanıkasy belgilengen. Balaqaı 2, 3 nemese 4 «bólikke» ǵana sekire alady, al 5 «bólikke» sekirý múmkin emes:

Kelesi sýrette tómen túsip ketetin taqtatastar men taqtatas túımesheleri jumysynyń eskızderi berilgen:

Baǵdarlamalanýy óte qıynǵa soqqan jáne sol sebepti oıynnyń sońǵy nusqasyna kirmeı qalǵan oılar da bolǵan edi:

Al mynaý hanshaıymnyń burylýyn kórsetetin eskızder. Olar da beınekadr úlgilerinen salynǵan bolatyn. Alaıda bul joly basty keıipkerdi Brøderbund qyzmetkerleriniń biriniń qyz jıeni «somdaǵan» bolatyn.

Oıynnyń sońǵy nusqasynda oryn almaǵan taǵy bir sújet:

Mekner Hanzada deńgeılerin ázirleý úshin arnaıy baǵdarlama oılap tapqan bolatyn. Bastapqy oıy boıynsha satyp alýshylar ony oıynmen birge alyp, jerasty ǵımarattaryn salýda bir-birimen sheberlikterin synaý arqyly jarysqa túse alady dep josparlaǵan edi.

Keıin Mekner dál osy kezde Brøderbund kompanıasynyń jumysy toqtatylǵanyn esine alady. Kompanıaǵa KSRO-dan «synaý» jáne ony keıin Amerıka naryǵynda satý úshin Tetrıs atty bir oıyn keledi. Tetrıs bárine unaıdy. Alaıda onyń baǵdarlamasy RS-de jazylǵan bolatyn, al kompanıa qyzmetkerleriniń basym bóligi Apple II kompúterlerin qoldanǵan edi. Alaıda bul jaǵdaı da bastalǵan úrdisti toqtatqan joq, sebebi baǵdarlamashylardyń biri Tetrıs oıynyn Apple úshin qaıta jazyp shyǵarady. Bul, óz kezeginde, birneshe apta boıy barlyq qyzmetkerlerdiń atalǵan oıyndy bas almastan oınaýyna alyp keledi.

Degenmen Brøderbund kompanıasy baǵdarlamashylardan basqa eshkimge unamaıdy dep eseptegen Tetrıs oıynyn shyǵarýdan bas tartady.

1987 jyldyń sońyna jaqyn Meknerge Gollıvýdtan qońyraý shalyp, ol jazǵan senarıdi oqyp, sóılesýge shaqyrady. Prodúserler men rejıserler de tabylyp qoıypty. Nátıjesinde budan eshteńe shyqqan joq, al oıynǵa qatysty jumys bolsa, birneshe aı boıy turyp qalady.

1988 jyly Djordan oıyndy neǵurlym erte bitirýge bel býady, sebebi ol oıynyn ýaqyt óte kele eskirip bara jatqan Apple II úshin jazyp jatqan edi. Sondyqtan birneshe jyldan keıin Prince of Persia oıynynyń eshkimge kerek bolmaýynan qoryqqan Djordan ony biraz ózgertý qajettiligin túsine bastaıdy.

50 túrli deńgeıden turatyn oıynnyń basty keıipkeri oıjumbaqtardy sheship, san túrli tuzaqtardan qashyp qutylý arqyly kelesi deńgeıge ótetin edi. Alaıda oıynda Hanzadadan basqa keıipkerlerdiń jáne bárimizdiń kishkentaı kezimizden beri osy oıynda kórgen neshe túrli aıqastardyń bolmaýy ony kádimgi pazzl deńgeıindegi bir oıyn túrine alyp keledi.

Iaǵnı 50 deńgeıden turatyn, alaıda múldem qarsylastary joq bir oıyndy elestetip kórińizdershi!

Oıynnyń osal tustaryn der kezinde baıqaǵan Djordan balaqaıǵa qarsylastar oılap tabýǵa kirisedi. Bul jańa keıipkerlerdi salý qajettiligin týdyrady, alaıda Djordan olardyń Karatekadaǵydaı tek bastary ǵana bir-birine uqsamaıtyn, al dene bitimderi uqsas keıipkerler túrinde bolýyn qalamaǵan edi. Sondyqtan ol endi Hanzadadan aınymaıtyn keıipkerlerden bast tartady. Degenmen oıyndaǵy eń birinshi qosymsha keıipker Hanzadanyń egizi bolady. Áriptesteriniń biri bergen bul oıdy Djordan júzege asyrý úshin egizdiń aınadan atyp shyǵý sahnasyn jasaıdy.

Alaıda endi Prince of Persia oıynynyń atysqa toly  basqa oıyndardan erekshelenetin tustaryn jasaý qajet edi. Olar – basty keıipkerdiń qylyshpen jekpe-jekke shyǵýy. Hanzadanyń sekirgen kezdegi qozǵalystarynyń neǵurlym shynaıy bolǵanyn eske túsirsek, aıqastarynyń da soǵurlym shynaıy bolýyn qalaıdy.

Nátıjesinde Djordan Robın Gýd týraly 1938 jyly túsirilgen shytyrman oqıǵaly fılmdegi basty keıipker men onyń qarsylasy arasyndaǵy 6 sekýndtyq bir úzindige nazar aýdarady. Munda Robın Gýd óziniń qarsylasymen Djordanǵa qajet bolǵan rakýrsta jekpe-jekke shyǵyp, qylyshtarmen aıqasqa túsetin edi:

Djordan osyǵan deıin istegenindeı, atalǵan kadrlardy da óńdep, oıynnyń sońǵy nusqasyna kirgen kóz jaýyn alatyn shynaıy sahnalardy jasap shyǵarady.

Kelesi rolıkte oıyndy oılap tabý úshin qoldanylǵan beınematerıaldar toptamasy berilgen (munda qara jeıde men aq tústi shalbar kıip, qolyna qylyshtyń ornyna taıaq alyp, mekteptegi semserlesý sabaqtarynda úırengen qozǵalystaryn qaıtalap, somdaǵan Djordannyń ózi beınelengen):

Al sýrettiń astynda Djordan óziniń basty keıipkerlerin tańdaýǵa kirisedi. Ol Hanshaıym rólinde Daıan Leındi, al Hanzadany Kıaný Rıvz beınesinde kórgen edi. Atalǵan juldyzdardyń 1988 jylǵy sýretteri:

Al 1989 jyly oıyn alǵash shyqqan kezdegi sýrette juldyzdardyń túrleri biraz ózgergenin kórýge bolady.

Aıta ketý kerek, alǵashynda oıyn ol kezde naryqtan ketýge jaqyn bolǵan Apple II úshin shyqqan bolatyn. Djordan ómiriniń sońǵy tórt jylynyń qurdymǵa ketkenin túsine bastaıdy.

Alaıda Brøderbund kompanıasyndaǵy baǵdarlamashylar oıyndy RS úshin qaıta jazyp shyǵarǵannan keıin, oıynnyń satylymdary birshama jaqsarady. Alaıda bul joly da josparlanǵan satylymǵa jete almasa da, kóshirme jasaý múmkindikterine ıe bolǵan jańa nusqa bárine unaǵan bolatyn.

Nátıjesinde Hanzadanyń naǵyz komersıalyq jetistikteri sheteldik satylymdarǵa jáne oıyn prıstavkalaryna arnalǵan nusqalaryna negizdeldi. Oıyn sol kezdegi barlyq júıeler úshin qaıta jazylyp shyǵaryldy. Tetrısti esepke almasaq, Prince of Persia oıyny 1980 jj. shyqqan oıyndar ishindegi barlyq júıelerge beıimdelgen eń keń taralǵan oıyn retinde tarıhqa endi.

---