InfoHub Logo

İzdenýshi stýdentter:
Elshibek Aqbota Azamatqyzy
Djaýmbaeva Dana Jenısbaıqyzy
Dáýlet Ajar Serikqyzy
Bastaýyshta oqytý pedagogıkasy men ádistemesi bilim berý baǵdarlamasynyń 4 stýdentteri, Qazaq ulttyq qyzdar pedagogıkalyq ýnıversıteti, Qazaqstan, Almaty
Ǵylymı jetekshi: Qarsybaeva Raısa Kanabekovna
pedagogıka ǵylymdarynyń kandıdaty, qaýymdastyrylǵan profesor mindetin atqarýshy, Qazaq ulttyq qyzdar pedagogıkalyq ýnıversıteti, Qazaqstan, Almaty

BASTAÝYSH SYNYP OQÝSHYLARYNYŃ BİLİM SAPASYN ARTTYRÝDA OTBASY MEN MEKTEPTİŃ BİRLİGİ

Kilt sózder: mektep, otbasy, oqýshy, tárbıe, yntymaqtastyq, bilim sapasy, baǵalaý týraly túsinik.

VZAIMODEISTVIE SEMI I SHKOLY V POVYSHENII KACHESTVA OBRAZOVANIA MLADSHIH SHKOLNIKOV

Klúchevye slova: shkola, semá, ýchenık, vospıtanıe, sotrýdnıchestvo, kachestvo obrazovanıa, osenka.

INTERACTION OF FAMILY AND SCHOOL IN IMPROVING THE QUALITY OF PRIMARY SCHOOL EDUCATION

Keywords: school, family, student, upbringing, cooperation, quality of education, assessment.

Kirispe

Qazirgi mektepte oqý jáne tárbıe úderisiniń qurylymy men mazmunynyń jańarýy, jańartylǵan bilim mazmunyna negizdelýi, muǵalimder men oqýshylardyń kózqarasynyń, olardyń ózara qarym-qatynasynyń, sabaqty uıymdastyrý formalary men ótkizý tehnologıasynyń, kóptegen oqý pánderin oqytýdaǵy kózqarastyń ózgerýine baılanysty otbasynyń da balanyń sabaǵyna járdemdesý múmkindigi jańa sıpatqa ıe boldy. Sondyqtan da qazirgi zamannyń aǵymyna baılanysty balaǵa yqpal etýdiń jańa tásilderin oılastyrý men júzege asyrýda mektepke ata-ananyń kómegi óte qajet.

Ǵylym men tehnıkanyń progrestik damý kezeńinde órkenıetti qoǵam men quqyly memlekettiń qalyptasýy jaǵdaıynda óskeleń urpaqtyń rýhanı baılyǵy men mádenıettiligin, erkin oılaý qabileti men shyǵarmashylyǵyn, kásibı biliktigi men bilimdiligin arttyrý qajettigi týyndap otyr. Qazaqstan Respýblıkasyndaǵy balanyń quqyqtary týraly Zańynda: «árbir bala otbasynda ómir súrýge jáne tárbıelenýge quqyly, olardyń qamqorlyǵy men tárbıesin alýǵa quqyǵy bar. Sondaı-aq bala dene, aqyl-oı jaǵynan tolyq jetilmegendikten, olar týylǵanǵa deıin de, týylǵannan keıin de erekshe meıirimdilikke, qamqorlyqqa, ásirese, quqyqtyq qamqorlyqqa muqtaj»-dep kórsetilgen, [1, 10].   Iaǵnı onda árbir ata-ana balasyna qazirgi zaman talabyna saı bilim alýyn qamtamasyz etýine, balanyń jeke basyn, talantyn, dene jáne aqyl-oı qabiletin damytyp, adam quqyǵyn qurmetteýge, balany óz ata-anasyn syılaýǵa, onyń mádenı turmys-saltyn, tili men qundylyqtaryn, elimizdiń ulttyq baılyqtaryn baǵalaýǵa tárbıeleýi mindetti dep asa zor mán bergen. Balanyń boıyna qajetti qundylyqtardy otbasy men mekteptiń birliginde ǵana sińire alamyz. Sondyqtan mekteptegi bilim berýdi basqarýdyń usynysy «muǵalim – otbasy – ata-ana» kelisimi negizinde jasaldy. Otbasy men mekteptiń birlikte basqarý fýnksıalary jáne qaǵıdalaryn oryndaý ártúrli ádisterdi qoldaný jolymen júzege asyrylady.

Osydan ǵylymı – zertteý barysynda ata-ananyń mekteptiń is-áreketine  qatysýy:
– otbasy men mekteptiń birligi arqyly oqýshynyń  bilim sapasyn arttyrý múmkindikterin túsinýine;
– qalaı, qaıtyp mekteppen birlese balasynyń bilim sapasyn arttyrýdy sheshetinine;
– otbasy men mekteptiń birligi arqyly balasynyń bilimin baǵalaý sapasyn qadaǵalaýdy, júzege asyra alady.

Adamdardyń psıhologıasynyń ár túrliligi oqýshynyń áke-sheshesimen birliktegi áreketinde ustazdar qaýymyna paıdasymen qatar ózindik qıyndyqtardy da týǵyzdy. Sondyqtan ata-analardan kimdi, ne úshin, qalaı iske aralastyramyz dep oılastyrylyp, pedagogıkalyq ujymmen kelise otyryp, birlikte atqaratyn jumystardyń barlyq múmkindigi anyqtalyp, tıimdilikteri iriktep alýdyń mańyzy zor. Ata-analardy mekteptiń basqarýyna qatystyrýdy durys uıymdastyra alsaq, jalpy mektepke  kóp ózgeris, úlken kómegin ákeletinin anyq.

Munda otbasynyń oqytý materıalynyń deńgeıi týraly túsiniginiń bolýy, bilýi, oqýǵa degen motıvin damytý arqyly balanyń sabaǵyna kómektesýi, bilimniń qajettiligine balanyń kózin jetkizýi nemese qyzyqtyra bilýi mańyzdy. Balanyń sabaǵyna otbasyndaǵylardyń kómegi óte qajet. Ol úshin ata-ana balaǵa qalaı, qaıtip kómektesýdi bilýi kerek. Sondyqtan otbasynyń múmkindigin anyqtap, muǵalim ata-anaǵa keńes túrinde úıretip otyrý qajet.

Otbasy men mekteptiń birikken áreketi kezinde  ata-ananyń sheshimi óte qajet. Mekteptiń is-áreketiniń tıimdiligi ata-analar sheshimine tikeleı baılanysty. Munda bastysy -otbasynyń mektepke senimi. Mysaly: balanyń bilim deńgeıin anyqtaǵanda, ata-ananyń kelisimine qaraı oqýshymen jeke jumys jasaýdyń joldary kelisiledi. Synyptan pándik jarystarǵa, pándik olımpıadalarǵa, balanyń qatysýy otbasyndaǵylardyń balasyna qoldaý kórsetýi de balalardyń qyzyǵýshylyǵymen qatar ynta-yqlasyn, ózine degen senimin oıatady.
Balanyń mekteptegi tártibine, muǵalim men qarym-qatynasyna, sóıleý ádebine, ortada ózin-ózi ustaý mádenıeti de otbasyndaǵy beriletin tárbıemen tikeleı baılanysty. Bul oqýshynyń sabaqqa durys qatysýyna, «bilimdi ózim úshin meńgerem» dep oı túıýine, jaqsylyqqa umtylýyna, menmendikten, ozbyrlyqtan aýlaq bolýyna zor  yqpal ete alady.

Muǵalimderdiń tarapynan kásibı maman retinde ata-analarǵa arnalǵan jańa formattaǵy ata-analar jınalysyn ótkizý de ata-anaǵa úlken kómek retinde qarastyrylady. Toqsan saıynǵy ótkiziletin ata-analar jınalysyndy ár oqýshynyń jetistik portfolıasyn ata – analarǵa tanystyryp, balalarynyń ósý deńgeıin kórsetip otyrýy tıis. Bul birinshiden muǵalimniń ólsheýsiz eńbegi bolsa, ekinshi jaǵynan ár oqýshynyń ósý, damý deńgeıiniń nátıjesi bolmaq. Osydan baryp «mektep-oqýshy-ata-ana arasyndaǵy senimdilik, janashyrlyq sıaqty yntymaqtastyq formalary qalyptasady.

Úlgermeıtin nemese tártibi nashar oqýshynyń úlgerimin nemese tártibin jóndeýdiń joldaryn ortaq qarastyra alady.

Synyp jınalystarynyń úlgisi.
Ata–analar jınalysy.

Taqyryby: «Balam qalaı baǵalanyp júr?»
Maqsaty: Ata –analar baǵalaý túrlerimen (formatıvtik, sýmmatıvtik, krıterıaldy ) tanysady, krıterıaldy baǵalaýdy qoldanýdyń tıimdiligin biledi.

Kútiletin nátıje:
Ata – analar baǵalaýdyń túrlerimen tanysady, muǵalimder paıdalanatyn baǵalaý túrleri týraly biledi.
Ata –analar balalarynyń jańasha baǵalaný túrlerin tanıdy.
Negizgi uǵym:
– ata-analarǵa balalaryna yqpal etý arqyly balanyń ózine senimin nyǵaıtý,
– Balalaryn baǵyttaý, baǵalaýdaǵy ádister týraly túsinikterin qalyptastyrý.

Uıymdastyrý kezeńi
1. Psıhologıalyq sát.
Jaǵymdy ahýal qalyptastyrý.

2. Shattyq sheńber
«Mekteptegi kóńil-kúı, dostarmen!»
Shattyq sheńberge turady: Trenıń «Alma»
Sizderdiń aldaryńyzda tutas úlken ádemi alma tur. Bizdiń aramyzda eshqashanda túsinbeýshilik bolmasyn degen tilek aıtqym kelip tur.
Almadaǵy sandardy kórsetip, suraq qoıamyz. Sizderdiń ómirlerińizde bul sandar qaı jerde kezdesedi?
Ata-analar óz beterimen jınalystyń taqyrybyn anyqtaıdy.
Jınalystyń taqyryby «Baǵalaý»

3. Mıǵa shabýyl. Mıǵa shabýyl. (2-3 mınýt)
1. Oılanyp suraqtarǵa jaýap berińizder:
- Baǵalaý degenimiz ne?
- Baǵalaý ne úshin qajet?
- Al, bilim ne úshin kerek?

Al endi kelesi sátte ózderińizdiń balalyq shaqtaryńyzdy bir sát eske alyp kórińizder. Eń alǵashqy alǵan baǵalaryńyzdy eske túsirip kórińizdershi.
– Sol kezde qandaı sezimde boldyńyzdar?
– Oılańyzdarshy, ondaı sezim neden týyndady.
– Ata- analaryńyz tómen baǵa alǵanda qalaı qabyldady?
– Sizderdiń kezderińizde muǵalimder qandaı sózder aıtyp, qalaı yntalandyra bildi? Osyndaı sózderdi estigende
– qalaı sezindińizder?

2. Mysaly mynadaı máselege toqtalaıyq. Eger anasy balasyna: «Sen óte ádemi sýret saldyń. » nemese «sen tósekti durys jınamadyń»- degende ol balasynyń áreketine ne berdi dep oılaısyz? Árıne ol baǵalady

4. Topqa bólý.
3 tústi kómegimen topqa bólý
Top erejelerimen tanystyrý (slaıd)

Jumysqa kiriser aldynda men sizderdi mynadaı erejeler men tanystyryp ketsem:
1. Ár ata- ananyń sóıleýge quqy bar, (3 mın)
2. Barlyǵymyz ortaq jumys istegendikten, bizderde kórermender joq. (10 mın)
3. Balalarymyz bir synypta oqyǵan soń barlyǵymyz dospyz, tárbıeli de midenıetti adamdarmyz. Ózimizdiń de ózgeniń de qupıalaryn saqtaı alamyz. (3 mın)
4. Biz bir-birimizge senemiz. (3 mın)

5. Sergitý sáti

Ár topqa tapsyrma: Aldaryńyzda jatqan resýrstardy paıdalanyp úıdiń sýretin salyńyzdar.
Óz sýretterińizdi baǵalańyzdar.
Endigi kezeńde sýretterińizdi bir birlerińizben aýysyńyzdar.
– Baǵalańyzdar.
Toptar qoıǵan baǵalardy qorǵaıdy.
– Nege osyndaı baǵa qoıyldy?
– Baǵa qoıǵanda nege kóńil bólindi?
– Kelesi sátte taqtaǵa nazar aýdaryńyzdar.

Krıterıaldyq paraqty paıdalanyp taǵy bir ret baldardy qoıýlaryńyzdy suraımyn.

Taqtada slaıd
Deskrıptor arqyly baldardy baǵaǵa aýdaryńyzdar.
Krıterıaldyq paraǵy boıynsha baǵa qoıǵan ońaı ma?
Sizder sýretterińizdi baǵaladyńyzdar. Qandaı baǵalaý túrlerin qoldandyńyzdar?
Bul baǵalaýlardyń aıyrmashylyǵy bar ma?
Qaı baǵalaýdy tańdaýshedińizder?

6. Poster jasaý

7. Qurmetti ata –analar, búgingi jınalysymyzdyń taqyryby baǵalaý, osy baǵalaýdyń bir neshe túrlerimen tanysyp jatyrsyzdar. Osy túsingen oılaryńyzdy jınaqtaı otyrap poster jasaýlaryńyzdy suraımyz.
Ár top posterlaryn qorǵaıdy

7. Refleksıa.

Mektep – keme, bilim –teńiz. Osy bilim teńizindegi kemede ár qaısylylaryńyzdyń balalaryńyz bar eken. Ár ata-ana óz balasynyń bilimine alańdaýly. Qaı ata –ana bolsa da óz balasynyń bolashaqta bilimdi azamat bolýyn qalaıdy. Sondyqtan, bárimizdiń tilegimiz bilimdi tulǵa qalyptastyrý. Kóptiń tilegi - kól demekshi, ózimizdiń júregimizde, kóńilimizde júrgen tilekterimizdi balalarymyzǵa joldasaq. Júrek- ol sezim, alaqan – ol jylýlyq, kún – ol jaryq sáýle. Olaı bolsa aldaryńyzda jatqan kúnniń, júrektiń, beınelerine balalaryńyzǵa tilekterińizdi jazyp, bildirýlerińizdi suraımyz, «Kún shýaǵy» ózderiniń tilekterin jazady.

PAIDALANYLǴAN ÁDEBIETTER

1. Qazaqstan Respýblıkasynyń Bilim týraly Zańy – Almaty: Iýrıst, 2007. –16b.
2. Bilim berýdiń barlyq deńgeıiniń memlekettik jalpyǵa mindetti bilim berý standarty. Bastaýysh bilim berýdiń memlekettik jalpyǵa mindetti standarty. Q. R. Bilim jáne ǵylym mınıstriniń 2018 jylǵy 31 qazandaǵy № 604 buıryǵy. Qazaqstan Respýblıkasynyń Ádilet mınıstrliginde 2018 jylǵy 1 qarasha № 17669.
3. «Bilim berýdi jańartý aıasynda oqýshylardyń oqý jetistikterin krıterıaldy baǵalaý» taqyrybyndaǵy oqytý semınarynyń materıaldary.   Astana 27. 01. 2016
4. Bastaýysh mektepte oqý-tárbıe úrdisin  uıymdastyrý erekshelikteri. Imanbekova B. İ, Sametova F. T. , Almaty, 2004j.

---