InfoHub Logo

... — Tabys qalaı? ... — Máz emes, ony da aı saıyn bermeıdi. Basqa baratyn jer joq, sonan júresiń osylaı, Doha, jarty kirpish áperip jibershi, bolsa

... — Eı, jartyny kóbeıtip jibergenderiń ne, qazir taǵy po-kolhoznomý bop shyǵady anaý sıaqty ... — Fýndamentten ketip turǵanyn kórmeısiń be, áıtpese men bilmeı tur deımisiń? ... — Bul senderge Alashybaıdyń staıkasy emes haltýrıt etetin, bul atanyń máńgilik mekeni, durystap isteńder asyqpaı

... — Jaraıdy, sen aıtpasań bilmeıdi ekenbiz, qazir qalǵan qatarlarmen túzeledi ǵoı. Osy tempti ustasaq, túske deıin bitip te qalamyz. – Qudaı buıyrsa de.

— A-a-a, solaı eken ǵoı, jarty kúrek sarybalshyq qosyńdarshy, rastvor kiriksin.

... — Tasyn qaıda jasatasyń? — Osynda, hýdojnık Baqberdi jasap júr eken. — e-e, ol professıonal ǵoı, baıaǵyda Almatydan bitirgen deıdi, ishińkirep ketti ǵoı, áıtpese, myqty ǵoı ol ... — Áı, solar nege ishpese júre almaıdy eken, á, ana jyly mýzeıdi sándedi ǵoı úsheý, úsheýi de «Qasteevti» bitirgen deıdi, sonda bir aıda bir kún saý júrgen joq, qaıta ishpese bastary aýyryp jumys istemeıdi, sóıtip dırektor apaıdyń qanyn ishti bitkenshe. — Tvorchestvo adamdary solaı bolady deıdi ǵoı ... — I-ı-ı, qaıdaǵy tvorchestvo, alkash deseńsh baıaǵy. — Sol Baha mine, taǵy sozyp júr, áıtpese búgin basyn úılegende tasyn da qoıyp jiberemiz be dep edim, oǵan bolmady. — E, tasy daıyn bolsa ornatý qansha deısiń, qaıta sol Bahanyń aýylda jasap júrgenine qudaı de, áıtpese, buryn qaladan tasydy emesp pe kisiler. — Endi qaıtedi muqtaj bolǵan soń.  Bári qoıyp jatsa, elden qalaı ǵana qalasyń?! Taqtanyń razmeri baǵana óziń aıtqan ǵoı — Iá, tastyń bári bir standart eken — Olaı bolsa úsh qatardan keıin kóldeneń beldeýdi jabasyńdar, Beka, estidiń be? — Estidik, estidik. Eı, osy seniń aqylyńsyz qalaı kún kóredi ekemiz, á? ...-Sony uqsańdar, alladan kúndiz-túni aǵalaryńnyń amandyǵyn tileńder, men barda eshkimnen kemdik kórmeısińder, Noha, sen, anda burǵy bar, sony al da bir kirpishti tes ortasynan, aı ornatýǵa. — Osy seniki nege ylǵı da Noha, Doha, Baha, Beka bolyp turady-eı, attaryn durys aıtsań avtorıtetiń túse me? — Eı, seni – Nurmuhambet, Dohany – Dónenbaı, Bahany – Baqberdi dep neshe ret qasasam tilim jaýyr bolmaı ma, bir aıtqannan til ala qoıatyn sender me?..

— Osy sılıkat myqty ma, qyzyl kirpish myqty ma? – Ony ne qylasyń-eı, qaladan kotej salǵaly júrmisiń?!. – Joq, myna zırattardy qarashy, burynǵylary – ylǵı qyzyl kirpish te keıingileri – sılıkattan, nege degenim ǵoı. Árkim qolyna túskeninen salady da, oǵan nege basyńdy aýyrttyń, odan da rastvoryń jetetin bolsa, andaǵy jerde Iahon qalsyn da, sen shúberek alyp qabyrǵany ysqylaı ber, kepken soń, laı alynbaıdy. Alla-aý, bárin biledi-eı, osynsha bilimmen bizben birge qalaı júrsiń, á? – On jyl mektepte bunyń bilgeni – «Úshburysh – qatań fıgýra» degen bir ereje edi, ómir aqyldy qylady-aý, sirá... –Óı, óship qaldyń ǵoı. Á, báse, úndemeıtin bizge ǵana myqty ekensiń ǵoı, mynalar biri qýyp, biri atyp edi qaıda tyǵylaryńdy bilmediń be, onda anaý ózennen shaıynatyn eki shelek taza sý alyp kel, sen  jetkenshe bular da basylar...

— Myna bizdiń jaqta ǵoı, marqumynyń basyn qarapaıym ǵyp úıleıdi, kóbinde osyndaı tórt qulaqty qorshaý, qarańdarshy bári solaı ... – Bári solaı emes, áne, aǵashy da, temiri de, tipti shymy da bar, árkimniń jaǵdaıy biledi de. – Joq, jaǵdaı ǵana emes, bul baıqasań, ýaqyt dıktovat etetin moda deýge bola ma eken, álde báseke me, áıteý, osy eskertkishter qaısysy qaı kezdiki ekeni birden kózge uryp tqrady, osydan otyz jylǵymen qazirgini salystyrshy, aıyrma jer men kókteı, búgingi áldeqaıda qymbat ta sándi. – Papam aıtqan, razvaldyń kezinde osynda nemister kepti, kınoǵa túsirip júr deıdi, solar zıratty kórgende «Sizderde tirilerden óliler jaqsy turady eken» - depti. – Meniń de jańa aıtpaǵym sol sıaqty bolatyn, bizde kóbine qarapaıym dedim ǵoı, basqa jaqta keıbir zırattar týra mavzoleı sıaqty eken, sony ǵoı Tileshtiń aıtyp júrgeni – «... Sondaı kúmbezdiń birinde úlken ǵyp “Tilesh”-dep jazǵan jazýdy kórgende ishine kirip óle qalǵym keldi» - dep. – Musylmanda sol qate deıdi ǵoı. – Ne qate? Tileshtiń ólgisi kelgeni ma? – Joq, zıratty qymbat tas, temir, betonnan salǵan, adamdy Alla topyraqtan jaratty, topyraq bop tynýy kerek eken. – Durys aıtasyń, sol sıaqty men de estigem, osydan jıyrma jyldaı buryn osynda bir úlken molda ata turypty. Sol kisi ylǵı jańaǵy sen aıtqan sıaqty ýaǵyz aıtady eken. Kópshilik «ras-aý, moldekeńniń aıtqany – quran sózi» - dep bas shulǵıdy da, artynan moldanyń aıtqanyn istemeıdi, eldiń istegenin isteıdi. Sol ata óziniń basyn shymnan úıleýdi tapsyrypty balalaryna, olar solaı istepti de, osy qorymnyń bir jerinde bolýy kerek. - Al, odan keıingi jas ımam ákesine kúmbez ornatty áne. - Soǵan qarap bul sharany da bylaı dep eshkim kesip aıta almaıtyn shyǵar. Buryn qaıta ár jerdiń óz zańy bar sıaqty edi, qazir bir jerdiń ózinde árkim oıyna kelgenin isteıtin bolyp júr ǵoı. Tipti súıekti kún shyqqansha kómip úlgerip, orynyn tegistep tastaıtyndar shyǵypty. – Ystapyralla, mynaý sumdyq eken, sen osy bizge lapshý ne veshaesh slýchaem, a? – Joq, ol ras aıtyp otyr. Men de estigem bıikte otyrǵan bir aǵamyz týra sóıtti dep. – Sonda ne bop baramyz-eı, kimge senemiz, qalaı júremiz, qaıda jetemiz? – Sen qınalmaı myna kókeńdi tyńda: kópten bólinbe, eldiń aldyna shyqpa, artyna qalma. Men osy aıtqanymdy qulaǵyńa quıyp al da tolpada mennen kóz jazyp qalmasań, sen qınalatyn másele sheshildi de osylaı. – Da-a-a, qalaı deseń de bizde ótken adamdy attandyrý qıynnyń qıyny – Qazaq baıaǵyda aıtty emes pe-«Ólim, qaıda barasyń? Bardyń malyn shashýǵa, joqtyń k...n ashýǵa» - dep. – Sender Álimbektiń ne aıtqanyn estip pe edińder? – E, ol ne aıtýshy edi. – Joq, estigemiz joq. – Dohanyń mańdaıdy shyǵarǵany ǵana qaldy ǵoı, basqalaryń bolsa da bittińder, ýaqyt ótsin, tyńdańdar. – Al, qulaǵymyz sizde. – Álimbek aıtypty: «Ákem óldi, on balasy bolsa – on jaqty, ýlap – shýlap, tıyn – tebenderin alyp kelgenimen, bári bul jaqqa bóten bolyp ketken, ásheıin, qonaq sıaqty, jón aıtqannan basqa kómekteri joq, bar aýyrlyq ózime tústi. Jerledim, jetisin, qyrqyn, jyldyǵyn berdim, basyn úıledim, tasyn qoıdym, munyń moraldyq jaǵyn aıtpaǵanda, materıalnyı ýsherbtiń ózi qansha. Osynyń bárin eseptep kelgende ákemniń ólmeı – aq qoıǵany durys ed» depti. – Vo, qalaı aıtqan!.. – Áı, anaý aıtady, shaıqy emes pe bir júrgen. – Oı, ol shyn Múnhaýzen ǵoı, odan basqa kimniń oıynda keledi mundaı sóz, á?!. – Endeshe, odan ári tyńdańdar, anaý ákimdikte isteıtin Baımoldaev aǵaıdyń janynda saılaý kezinde biraz júrdim byltyr, sonda onyń Álimbekpen klastaspyn degenin estigen soń, bir reti kelgende osy áńgimeni aıtyp berdim, aıtyp berdim de ózim shydamaı kúlip jábergenim bar emes pe, qarasam, aǵam qabaǵyn túıip qatty oılanyp otyr eken, men yńǵaısyzdanyp kúlkimdi tıa qoımaımyn ba?!. Ana kisi álden ýaqyttan baryp: «V-o-o-t, dýrak – dep basyn shaıqady da – Sonda ýsherb shyǵady dep ákesi ólmeý kerek chto lı...-demesi bar ma-Qoıshy-eı, osy jerdi qıystyryp joqsyń ba?..-Qudaıǵa ras, týra osylaı dedi – Baıaǵyda bir qyz jigitpen jańa tanysyp otyryp «Úıde apaıym bar, mennen ótken soraqy»-dep maqtanypty ǵoı, mynaýyń týra sonyń keri eken de – Eı, jigitter men boldym, qarap jiberińdershi mańdaıy qalaı shyqqanyn. ...Onda, Beka, aı osynda ma, bagajnıkte me, alyp kelshi, men sońǵy kirpishti qoıam qazir, sodan keıin aıdy ornatamyz, sonymen atamyzdyń basyn úıledik deımiz, buıyrsa...

— Osy aıdyń qalaı turǵany durys? – Qalaı turǵany ne, bet jaǵy qubylaǵa qaraıdy, boldy emes pe? – Joq, ony aıtyp turǵanym joq, áne, qarashy ana zırattarǵa, keıbireýiniń aıy aldynan qaraǵanda «S» árpi sıaqty, keıbireýi oǵan – kerisinshe, qaısysy durys? – Shynynda, solaı eken-aý, sony bir qaramappyz ǵoı. – Keshe meshitke barǵanda moldadan surap alý kerek edi, oıda bolmaǵanyn qarashy... – Sen de «Aqsaq qoı tústen keıin mańyrap», ábden bitkende «...bireýi S sıaqty, bireýi S emes sıaqty...» - dep... – Endi men kórgenimdi aıtyp turmyn ǵoı, durys bolsyn degenim de. – Eı, daýlaspańdarshy, áne, Baıata sý alyp kelip qapty, sonyń bilmeıtini joq, kelsin, suraımyz. – Eı, ol qashan bilmeımin deýshi edi, qazir taǵy bir ótirikti qıystyrady.

— Túúúh, eki qolym úzilip kete jazdady ǵoı, bylaı jap-jaqyn kóringenmen, órge qaraı taýsylyp bitpeıdi eken. Eı, Bekadan basqalaryń bitip qoıyp, bostan bos otyrsyńdar ǵoı. Meni azaptamaı, sol ózenge ózderiń baryp shaıyna salsańdar, handyqtaryńnan taıar ma edińder. – Onda qyzyq bolmaı ketedi, Beka da bitip qoıǵan. Bir úlken suraqtyń sheshimin taba almaı, bir aıtsa osy aıtar – dep, aqylgóıimizdi tosyp júr baǵanadan. – E, aıta ber onda, nemenege aýzyńa marjan salyp tursyń? – Aıdy qalaı qoıamyz? – Qalaı qoıǵany nesi, baǵana aıttym emes pe... – Joq, bylaı ma, álde, bylaı ma? – Ymm, toqta,.. oılanaıyq kishkene. – Áne, aıttym ǵoı jańa, bul ómiri bilmeımin demeıdi ǵoı. – T-á-á-k, atamyz seksennen asty, toqsanǵa taıady, nemere-shóberelerin kórdi, armany joq, endeshe, «S» ǵyp qoı. – Nege «S»? – Aı týady, odan soń tolady, odan keıin kemip, óshedi. Adamnyń ómiri de solaı. Kemigen aı «S» sıaqty. – Muny sen oqyp bildiń be, moldadan estidiń be? – Joq, ózim oıladym. – Aıttym ǵoı bárin bilip turady óstip qaısysy shyn, qaısysy ótirik ekenin uqtyrmaıdy. – Jaraıdy, Beka, Baıekeńniń aıtqanymen qoı, qate bolsa, ózi kelip túzetsin. Al, ýlap-shýlap júrip aǵamyzdyń máńgilik turaǵyn da úıledik. Qural-saımandardy máshinge saldyńdar ǵoı, qalǵan materıaldardy bir jerge jınańdar, jetpegen kisiler paıdalanar. Endi shaıynyp alyńdar, sodan keıin atamyzǵa bir duǵa baǵyshtaımyz da qaıtamyz, buıyrsa... – Baıatań osy, qar jerde vlasty birden qolyna alady, qalaı baǵynǵanyńdy bilmeı qalasyń. – Oǵan da qabilet kerek qoı – Masterstvo ı ıntellekt ne propesh deıdi ǵoı, bul mektepten osylaı emes pe...

— Al, aǵamyzdyń jatqan jeri jaıly bolsyn. Qozǵalaıyq endi...

---