InfoHub Logo

Qazirgi jahandaný zamanynda  bilim salasynda kóp tildi meńgertý ózekti máselelerdiń biri bolyp, soǵan jan-jaqty nazar aýdarylýda.Elbasy óziniń «Jańa álemdegi- jańa Qazaqstan» atty Joldaýynda: «Tilderdiń úshtuǵyrlyǵy mádenı jobasyn kezeńdep júzege asyrýdy qolǵa alýdy usynamyn.Qazaqstan búkil álemge halqy úsh tildi paıdalanatyn mádenıetti el retinde tanylýǵa tıis. Bular-qazaq tili-memelekettik til, orys tili-ultaralyq qatynas tili jáne aǵylshyn tili-jahandyq ekonomıkaǵa oıdaǵydaı kirý tili»dep basa aıtqan bolatyn.Sonymen birge Elbasymyz: «Qazaq tili úsh tildiń bireýi bolyp qalmaıdy.Úsh tildiń birinshisi, negizgisi, bastysy, mańyzdysy bola beredi»-degendi basa atap aıtty. Orys tilin bilý – tarıhı artyqshylyǵymyz. Orys tili arqyly qazaqstandyqtar birneshe ǵasyr boıy qosymsha bilim alyp, el ishinde de, shet jerlerde de óz dúnıetanymyndary men aralasatyn ortalaryn keńeıtip jatyr.

Aǵylshyn tilin meńgerý – jastarǵa álem tanýdyń kilti bolmaq. Aǵylshyn tilin bilý bizdiń jastarǵa sheksiz múmkindikter ashady. Ol – jahandanýdyń kepili.

Qazaq tili – memlekettik til. Elimizdiń táýelsizdiginiń nyshany. Qazaqstannyń bolashaǵy – qazaq tilinde, ıaǵnı qazaq tili – bolashaqtyń tili. Ózge ult ókilderiniń tilderin oqyp-bilýge, úırenýge jaǵdaı jasaý arqyly ár tildiń ózindik ereksheligin bilemiz, salt-dástúrimen tanys bolamyz.

Orys tili men aǵylshyn tili mektep qabyrǵasynda jas ereksheligine qaraı oqytylady. Sonymen qatar, tek gramatıkasyn meńgertip qana qoımaı, muǵalimder oqýshylardyń erkin sóılep, ózindik pikirin bildire alatyn dárejede oqytylyp shyǵýlaryna basa nazar aýdarǵany jón. Bul sharanyń iske asýy, nátıjeli bolýy barlyq jaǵdaıdyń jasalýyn qajet etedi. Aǵylshyn tili men orys tilin meńgergen azamat shet elde bilim alyp, el ekonomıkasymen, saıası ahýalymen, salt-dástúrimen, bolmysymen tanysa alady. Ony elimizdiń túrli salalarynda qoldanyp, jetistikterge qol jetkize alady. Tildi bilýdiń ereksheligi de osy.

Sabaqtan tys sharalarda, fakúltatıvterde, úıirmelerde úsh tildi birdeı qoldaný  tildi bilýdi ári qoldanýdy qajet etedi. Bul sharalar tilderdiń qoldanysy men damýyna jaǵdaı jasaıdy. Qazaqstannyń tilder saıasatyndaǵy basty baǵyt – tilderdiń úshtuǵyrlylyǵy. Úshtildi bilim berý baǵdarlamasy josparly túrde júrgizilip, mektepte ótkiziletin túrli is-sharalarda, pán aptalyqtarynda, synyptan tys is-sharalarda kórinis tabýda.

Bul jumys qashyqtyqtan oqytý formatyna kóshken kezde de jalǵasyp jatyr.

Mekteptiń daryndy oqýshylary  qazaq, orys, aǵylshyn tili pánderi boıynsha ótkiziletin túrli olımpıadalarǵa, bilim saıystaryna belsene qatysýda.  Qazan aıynda 2-4 synyp oqýshylary úshin aǵylshyn tilinen «Qostanaı daryny» óńirlik ǵylymı praktıkalyq ortalyǵynyń uıymdastyrýymen ótkizilgen «Funny English» qashyqtyq  olımpıadasynda mektebimizdiń 2 synyp oqýshysy Iýn Dıas İİ orynǵa, 4 synyp oqýshylary Bergenova A, Manat D, Ordabaeva A, Shaldybaeva M – İİİ orynǵa ıe boldy. «Daryn» Respýblıkalyq ǵylymı- praktıkalyq ortalyǵynyń uıymdastyrýymen 5-6 synyp oqýshylaryna arnalǵan respýblıkalyq olımpıadaǵa  aǵylshyn tilinen mektepishilik deńgeıde Kaınıkeshova Marjan qatysyp  İİ orynǵa, 5 synyp oqýshysy Búrkitbaı A İ orynǵa ıe bolyp, ekinshi  qalalyq deńgeıge joldama aldy. «Vremá znanıı» búkilreseılik  pán olımpıadasyna aǵylshyn tilinen 5  synyp oqýshysy Búrkitbaı Aslan qatysyp,  İ oryn dıplomyna ıe boldy Bul tek qazan , qarasha aılarynda bolǵan saıystar ǵana. Áli talaı saıystar, bilim dodalary bolary sózsiz.   

Lısakov qalasy ákimdigi bilim bóliminiń «№3 orta mektebi» KMM aǵylshyn tili muǵalimi Joldybaeva S.M

---