Bolashaqta kim bolamyn?
Jolaýshy Ǵalymbek 9 jasta
Shyǵarma Bolashaqta kim bolamyn?
Maǵan «Bolashaqta kim bolamyn?»
taqyrybyna shyǵarma jazýǵa muǵalim tapsyrma berdi. Árıne, oıyma birden erteń eseıip er jetkende, qandaı mamandyq ıesi bolatynymdy qalaı armandap júrgenimdi jazatynym oraldy. Es bilip jan – jaǵyn tanyp kele jatqan ár balanyń qıaly «Kim bolǵym keledi?» degen suraqqa ár kezde árqalaı jaýap beretin sıaqty kórinedi. Óıtkeni men ósip kele jatqan bul zaman - damyǵan zaman jáne meniń kindik qanym tamǵan týǵan elim egemendiginiń arqasynda básekege qabiletti eldermen ıyq tirese damyp kele jatqan el emes pe? Endeshe «Bolashaqta kim bolamyn?» degen suraqqa men eń aldymen adamgershiligi mol jaqsy adam, bilimdi oqýshy, elimniń patrıoty bolǵym keledi dep jaýap bergendi jón kórip otyrmyn. Aıshylyq alys jerlerden jyldam habar alynyp jatqan qazirgi ýaqytta mádenıetti elderdiń ozyq órkenıetinen úlgi alý arqyly kópti kórip ósip kelemiz. Qazirgi tańda oqý oqyp úırenemin, belgili bir kásippen aınalysamyn degen jastarǵa jol aıqara ashyq eken. Sondyqtan ár adam tek erinbeı eńbek etýi qajet.
Mysaly, meniń otbasymda ákem aǵashtan túıin túıgen sheber, al anam muǵalim bolyp jumys atqarady.
«Bolashaqta kim?» taqyrybynda bizdiń otbasymyzda áńgime jıi qozǵalady.
Meniń ata – anamnyń mamandyq tańdaý týraly sóz qozǵaýy ózderinen bastalady.
Mysaly anam joǵary bilim alý arqyly muǵalim atansa, ákemniń joly bir bólek.
Meniń ákem orta bilimdi adam. Iaǵnı, sýretshi jáne bezendirýshi mamandyǵyn ıgergen. Alaıda onyń qazirgi kásibi - aǵash sheberi. Qolónershilikpen aınalysatyn ákem bul kásipti oqymaǵan, onyń aıtýynsha, ol sheberlik atadan balaǵa mıras bolyp kele jatqan kásip kórinedi. Meniń atam, arǵy atam aǵash sheberi jáne usta bolǵan eken.
Bir kezderi arǵy atamnyń ustalyq sheberligin baǵalaǵandyqtan, ony tipti sonaý Máskeýge kremlge jibergen eken. Ákemniń atalarymnyń sheberligi jaıynda aıtqan áńgimeleri meni qyzyqtyrady. Al ákemniń qazirgi tańda aǵashtan túrli buıymdar jasaǵany meniń qyzyǵýshylyǵymdy tipti arttyra tústi. Árıne, menińshe, bul qyzyǵýshylyq maǵan qanmen daryp kelip tur dep oılaımyn. Sondyqtan men bolashaqta qolónershilikpen aınalyssam deımin. Ákem aǵashty baǵyndyra alady jáne sýretti sheber salady. Onyń jasaǵan ár zaty suranysqa ıe. Men ákem sıaqty sheber bolǵym keledi. Óıtkeni onyń qolynan shyqqan buıymdary qaıtalanbaıtyn óner týyndysy. Meniń ákem meni qazir aqyryndap óziniń bilgenine baýlýda. Baýlı otyra bolashaqta bir maman ıesi bolý kerek ekenimdi aıtady. Qazirgi tańda qolónerińdi damytýǵa múmkindikter jasalýda jáne sol úshin túrli oqý oryndaryna túsip, joǵary bilim ıesi bola alasyń dep oılaımyn. Tipti sheberdiń qıyn eńbegin jeńildetý úshin túrli quraldar paıda bolýda.
Sol quraldarmen jumys jasaı bilý úshin de bilim kerek emes pe? Taǵy bir kezekte sheber bolý úshin adamǵa sheksiz qıal kerek dep oılaımyn. Al sol úshin men bilimimdi nyǵaıtý kerekpin. Qazaqta «Sheberdiń qoly ortaq» degen sóz bar. Sheber bolǵan adamnyń qoly jan – jaqty epti bolady eken. Ushqyr qıalynyń arqasynda qolynyń eptiligi kóp jaǵdaıda óziniń yńǵaıyn kórsetip jatady. Men endigi kezekte óleń shyǵarýmen de aınalysamyn. Anam keıde oqyp: «Barlyq aqyndar osylaı bastaǵan, aqyryn jaza ber, sosyn qalamyń ushtala túsedi»,- deıdi. «Qaı maman ıesi bolsań da, sol isińniń sheberi bol»,- degen sózder bizdiń úıde únemi aıtylady. Taǵy da aıtatynym bizdiń úıde menen keıingi inim men qaryndasym da sheber bolatyndyqtaryn aıtady. Sonda qarap otyrsam, adamnyń kim bolatyndyǵyna ata – babasynyń erekshe qabiletteri de áser etedi eken. «Tuqymynda sondaı adamdar bolǵan» degen sózder sondaıdy aıtady – aý dep oılaımyn.
Qazir men ózimshe arman qıalynda júrgen sıaqtymyn, biraq armanyma jetý úshin tyrysyp júrmin.
Máńgi laýlap qalý úshin ǵalamda,
Úlken baqyt tabý úshin ǵalamda,
Úlken bolyp qalý úshin ǵalamda,
Úlken arman kerek eken adamǵa.
Bul óleń shýmaqtaryn Muhtar Shahanov atamyz beker aıtpaǵan shyǵar. Tek bıik arman ǵana adamdy óz maqsatyna jetkizedi. Al adam óziniń qamshynyń sabyndaı qysqa ómirinde mamandyq tańdaýynda qatelespese, ol ómiriniń mándi de sándi bolǵany dep túsiný kerek sıaqty.
Shyǵarma Bolashaqta kim bolamyn?
Maǵan «Bolashaqta kim bolamyn?»
taqyrybyna shyǵarma jazýǵa muǵalim tapsyrma berdi. Árıne, oıyma birden erteń eseıip er jetkende, qandaı mamandyq ıesi bolatynymdy qalaı armandap júrgenimdi jazatynym oraldy. Es bilip jan – jaǵyn tanyp kele jatqan ár balanyń qıaly «Kim bolǵym keledi?» degen suraqqa ár kezde árqalaı jaýap beretin sıaqty kórinedi. Óıtkeni men ósip kele jatqan bul zaman - damyǵan zaman jáne meniń kindik qanym tamǵan týǵan elim egemendiginiń arqasynda básekege qabiletti eldermen ıyq tirese damyp kele jatqan el emes pe? Endeshe «Bolashaqta kim bolamyn?» degen suraqqa men eń aldymen adamgershiligi mol jaqsy adam, bilimdi oqýshy, elimniń patrıoty bolǵym keledi dep jaýap bergendi jón kórip otyrmyn. Aıshylyq alys jerlerden jyldam habar alynyp jatqan qazirgi ýaqytta mádenıetti elderdiń ozyq órkenıetinen úlgi alý arqyly kópti kórip ósip kelemiz. Qazirgi tańda oqý oqyp úırenemin, belgili bir kásippen aınalysamyn degen jastarǵa jol aıqara ashyq eken. Sondyqtan ár adam tek erinbeı eńbek etýi qajet.
Mysaly, meniń otbasymda ákem aǵashtan túıin túıgen sheber, al anam muǵalim bolyp jumys atqarady.
«Bolashaqta kim?» taqyrybynda bizdiń otbasymyzda áńgime jıi qozǵalady.
Meniń ata – anamnyń mamandyq tańdaý týraly sóz qozǵaýy ózderinen bastalady.
Mysaly anam joǵary bilim alý arqyly muǵalim atansa, ákemniń joly bir bólek.
Meniń ákem orta bilimdi adam. Iaǵnı, sýretshi jáne bezendirýshi mamandyǵyn ıgergen. Alaıda onyń qazirgi kásibi - aǵash sheberi. Qolónershilikpen aınalysatyn ákem bul kásipti oqymaǵan, onyń aıtýynsha, ol sheberlik atadan balaǵa mıras bolyp kele jatqan kásip kórinedi. Meniń atam, arǵy atam aǵash sheberi jáne usta bolǵan eken.
Bir kezderi arǵy atamnyń ustalyq sheberligin baǵalaǵandyqtan, ony tipti sonaý Máskeýge kremlge jibergen eken. Ákemniń atalarymnyń sheberligi jaıynda aıtqan áńgimeleri meni qyzyqtyrady. Al ákemniń qazirgi tańda aǵashtan túrli buıymdar jasaǵany meniń qyzyǵýshylyǵymdy tipti arttyra tústi. Árıne, menińshe, bul qyzyǵýshylyq maǵan qanmen daryp kelip tur dep oılaımyn. Sondyqtan men bolashaqta qolónershilikpen aınalyssam deımin. Ákem aǵashty baǵyndyra alady jáne sýretti sheber salady. Onyń jasaǵan ár zaty suranysqa ıe. Men ákem sıaqty sheber bolǵym keledi. Óıtkeni onyń qolynan shyqqan buıymdary qaıtalanbaıtyn óner týyndysy. Meniń ákem meni qazir aqyryndap óziniń bilgenine baýlýda. Baýlı otyra bolashaqta bir maman ıesi bolý kerek ekenimdi aıtady. Qazirgi tańda qolónerińdi damytýǵa múmkindikter jasalýda jáne sol úshin túrli oqý oryndaryna túsip, joǵary bilim ıesi bola alasyń dep oılaımyn. Tipti sheberdiń qıyn eńbegin jeńildetý úshin túrli quraldar paıda bolýda.
Sol quraldarmen jumys jasaı bilý úshin de bilim kerek emes pe? Taǵy bir kezekte sheber bolý úshin adamǵa sheksiz qıal kerek dep oılaımyn. Al sol úshin men bilimimdi nyǵaıtý kerekpin. Qazaqta «Sheberdiń qoly ortaq» degen sóz bar. Sheber bolǵan adamnyń qoly jan – jaqty epti bolady eken. Ushqyr qıalynyń arqasynda qolynyń eptiligi kóp jaǵdaıda óziniń yńǵaıyn kórsetip jatady. Men endigi kezekte óleń shyǵarýmen de aınalysamyn. Anam keıde oqyp: «Barlyq aqyndar osylaı bastaǵan, aqyryn jaza ber, sosyn qalamyń ushtala túsedi»,- deıdi. «Qaı maman ıesi bolsań da, sol isińniń sheberi bol»,- degen sózder bizdiń úıde únemi aıtylady. Taǵy da aıtatynym bizdiń úıde menen keıingi inim men qaryndasym da sheber bolatyndyqtaryn aıtady. Sonda qarap otyrsam, adamnyń kim bolatyndyǵyna ata – babasynyń erekshe qabiletteri de áser etedi eken. «Tuqymynda sondaı adamdar bolǵan» degen sózder sondaıdy aıtady – aý dep oılaımyn.
Qazir men ózimshe arman qıalynda júrgen sıaqtymyn, biraq armanyma jetý úshin tyrysyp júrmin.
Máńgi laýlap qalý úshin ǵalamda,
Úlken baqyt tabý úshin ǵalamda,
Úlken bolyp qalý úshin ǵalamda,
Úlken arman kerek eken adamǵa.
Bul óleń shýmaqtaryn Muhtar Shahanov atamyz beker aıtpaǵan shyǵar. Tek bıik arman ǵana adamdy óz maqsatyna jetkizedi. Al adam óziniń qamshynyń sabyndaı qysqa ómirinde mamandyq tańdaýynda qatelespese, ol ómiriniń mándi de sándi bolǵany dep túsiný kerek sıaqty.
You Might Also Like
-
Sabaq taqyryby: C. Aronuly «Jaqsy men jaman adamnyń qasıetteri» óleńi
