InfoHub Logo

Qazanǵap kúıshiniń óneri shartarapqa tarap belgili bola bastaǵan shaǵy bolsa kerek. Qaıda barsa da, eli qurmettep qarsy alǵan ǵoı. Jylda jazǵyturym aýyl-eldi aralap, kúmbirletip kúıin tartyp, maıyn tamyza, áńgimesin aıtqanda, kúıdi uıyp tyńdap otyrǵan jurt, ózderin tańǵajaıyp syrly dúnıeniń ishinde júrgendeı sezinetin edi. Kúıshi árbir aýyldy jylda osylaısha aralap shyǵatyn. Ár saparynda sol aýylǵa jańa kúı, jańa saz ákeletin. Bir jyly burynǵy ádetinshe aralap júrgende el shetinen alystap, ózge óńirge shyǵyńqyrap ketedi. Alda el shyǵar, ne de bolsa júre kóreıin dep oılaıdy. Astyndaǵy Bozjorǵa da óndire aıańdap, jer apshysyn qýyryp keledi. Bir mezgilde, kún sáske tús bolǵanda aldyndaǵy tóbeniń baýraıynan eki-úsh aq shańqan kıiz úı kórinedi. Ózi de, astyndaǵy Bozjorǵa da shólirkep sharshaı bastaǵan edi. Sol aýylǵa tústenýdi uıǵardy.

Ortadaǵy ádemishe kelgen kıiz úıdiń syrtyna toqtap, qazyqbaýǵa atyn baılaı bergende úıden alty-jeti jasar bala júgirip shyǵady. Qazanǵaptyń qasyna kelip aman-saýlyqtan keıin, úıge qaraı bastap ala jóneldi. Qazanǵap ashyq turǵan kıiz úıdiń esiginen «Assalaýmaǵalıkým!» dep kirip keldi. Úıde otyzdar shamasyndaǵy kelinshek bar eken. Sál jymıyp, «tórge shyǵyńyz» degendeı ısharat
bildirdi.

Qazanǵap tórge jaıǵasyp otyrǵannan keıin, tańdaıy qurǵap turǵanyn sezdi de, kelinshekke qarap: «Júrginshi jolaýshy edim, sýsynyńyz bolmas pa eken?» — dedi. Kelinshek sál-pál jymıdy, sol jaqta turǵan qońyr kúbiniń betin ashyp, pisip-pisip jiberdi de, aǵash aıaqty toltyra quıyp Qazanǵapqa usyndy. Kúıshi simirip jiberdi de, keseni biraq tóńkerdi. Shóldep kelgendiki me qymyz keremet tátti bolyp kórindi. Kelinshek keseni aldy da taǵy quıdy, bul joly baǵanaǵy kishkene balaǵa qarap, «Myna qymyzdy aǵaǵa aparyp ber», — dedi. Beıtanys jolaýshyǵa qy-
zyqtaı qarap otyrǵan bala ushyp turyp, qymyzdy alyp berdi. Balaǵa «rahmet» dedi de, qymyzdy bir-eki urttady. Kelinshekke qarady da: «Qaryndasym, qymyzyń baldaı tátti eken, shólimdi sý sepkendeı basty. rahmet!» — dedi. Kelinshek sál jymıdy da: «Jolaýshy bolsańyz, hosh keldińiz! Joldan sharshaǵan shyǵarsyz. Demalyńyz. Men shaı daıyndaıyn», — dedi de syrtqa shyǵyp ketti. Qazanǵap tysqa shyǵyp, Bozjorǵany sýytty da, úıge qaıtyp keldi. Kópshikke qısaıyp edi, uıyqtap ketipti. «Aǵa, shaıǵa turyńyz» degen daýystan oıandy. Aldynda quman ustap qolǵa sý quıaıyn dep baǵanaǵy bala tur. Sonda bildi, uıqysy qanyp, tynyǵyp qalypty. Qonaq demalsyn dep shaıdy ádeıi keshýildetkenin túsindi.

Úsh-tórt kese shaı iship, mańdaıy jipsip, kóńil hoshy kelip, rahattanǵan Qazanǵap jón surasty: qaı aýyl, qaı el ekenin bildi.

«Shaıyńyz baǵana bergen qymyzyńyzdan da dámdi eken, qaryndasym», — dep Qazanǵap ózin tanystyryp ótti.

Bul kelgen qonaǵynyń áıgili Qazanǵap kúıshi ekenin kelinshek baǵana-aq bilgen. Kórshi elde Qazanǵap kúı tartyp, óner kórsetip júr eken dep estigen-di. El ańyz etip aıtatyn osyndaı ataqty kúıshiniń óziniń aq dastarhanynda qonaq bolyp otyrǵanyna dán rıza, kelinshek ózi de ónerden quralaqan emes-ti.

Qazanǵap óz halqynyń turmys-saltyn óte tereń biletin suńǵyla zerek kisi edi. Aınala kóz tastady, úı-ishi asa baı bolmasa da, jyp-jınaqy sándi eken. Keregede eki dombyra ilýli tur. Bireýi kishirek dombyra. Osy úıde júgirip júrgen, súp-súıkimdi myna balanyń dombyrasy bolarsyń-aý dep oılady. Baıqaıdy, dastarhanda ájeptáýir syıly qonaq kelgende beretin taǵamdar qoıylǵan eken. Mundaı syı-qurmetke kóńili tolǵan Qazanǵap, endi nazaryn kelinshektiń ózine aýdardy, naǵyz qas sulýdyń ózi dese de bolady eken. Óziniń áli úılenbeı júrgeni esine tústi. «Shirkin, osyndaı jarym bolsa», dep oılady. Tap bir osy shaqta ishki syrdy bilip qoıǵandaı Qazanǵaptyń oıyn kelinshektiń sózi bóldi.

— Kúıshi aǵa, sizdiń el aralap júrgenińizdi estip edik. Bizdiń jaqqa kelmeısiz. Jaqsy ónerge biz de qumarmyz. Aıyp etpeseńiz myna kishkenteı da sizdiń kúıińizdi tyńdaǵysy kelip otyr, biz de ónerińizdi tyńdalyq, — dedi. Kúlimsireı jymıyp, nazdana qarap, qolqa saldy.

Kóńili tolyp, ábden rıza bolyp otyrǵan kúıshi qolyna dombyrasyn alyp, kúı tolqynyn birinen keıin birin al kep aǵytty dersiń. Aqjeleńderdiń nebir sulýlary bulaq sýyndaı asyp, tógilip jatty. Tula boıyn shabyt kernegen Qazanǵap qansha ýaqyt kúı tartqanyn ózi de sezbedi. Bir sát kúı tolastaǵanda kelinshek: «Oı-boı! Shoǵym sónip qalǵan eken ǵoı!» — dep syrtqa qaraı bet aldy. Shyǵyp bara jatyp, artyna kúlimsireı qarap: «Paı-pa-aı, shirkin, dúnıe-aı! osyndaı da saýsaqtar bolady eken-aý!» — dedi. Kıiz úıdiń syqyrlaýyǵy eki jaqqa aıqara ashylyp qaldy. Kelinshek oshaq basyna qaraı burala basyp ketip barady. «Bylq-sylq etken júrisi qandaı ádemi edi», — dep oılady Qazanǵap. Siz on saýsaqtan óner tamǵan kúıshi bolsańyz, men osy aýyldyń qas sulýymyn, kúıshi bolsań, sýrette osyny dep turǵandaı.

Kelinshek oshaq basynda ár nárseni túrtkilep, kúıshiniń kóz aldynda kólbeńdep júrip aldy. Birazdan keıin qyp-qyzyl shoǵyn alyp, qaıtyp keldi. Sonda kúıshi qapelimde tógilgen shabyt tolqynyn toqtata almaı sol kóriniske arnap: «Qaryndas, mynaý: «Burańdama, kelinshek» degen kúıim bolsyn», — dep sol boıda ádemi bir sulý kúı shyǵaryp tartqan eken deıdi.

---