InfoHub Logo

Júkti áıelderde búırek aýrýy 7-10%-tik jaǵdaıda kezdesedi. Jıi (10%) pıelonefrıt, sırek (0,1-0,2%) glomerýlonefrıt anyqtalady. Búırek aýrýy júkti áıelge, ásirese júktilik kezindegi gıpertenzıa jaǵdaılary qosylǵanda óte qaýipti. Júktiliktiń damýyna, balanyń durys qalyptasyp ósýine qolaısyz áser etedi, bala damýyn keshiktiredi.

Glomerýlonefrıt sırek kezdesedi, biraq júkti áıel patologıasynda alatyn orny erekshe, óıtkeni bul aýrýda qan kysymynyń kóterilýi jáne bala ornynyń mezgilinen buryn ajyraýy baıqalady. Glomerýlonefrıttiń kozdyrǵyshy – beta-gemolıtti streptokok. Glomerýlonefrıt kezindegi patologıalyq prosestiń damýy aýtoallergıalyq reaksıalardyń ótýine baılanysty. Bul jaǵdaıda ınfeksıalyq faktor óziniń basty maqsatyn joıady, aýtoagressıvti úderister tárizdi sozylmaly túrge ótedi. Júkti áıelderde ótetin jedel glomerýlonefrıttiń klınıkalyq belgileri anyq emes. Júktilik kezdegi gıpertenzıalyq jaǵdaıdan aıyrmashylyǵy jedel glomerýlonefrıtte gematýrıa baıqalady, antıstreptolızın, sonymen qatar antıgıalýro AM nıdaza tıtri kóteriledi. Áıelde baspa aýrýynan keıin 12-15 kún ótken soń basynyń aýrýy, qaltyrap, álsizdik paıda bolýy, isinýi, kishi dárette, qannyń aralasýy-gematýrıa baıqalady. Jedel glomerýlonefrıt – júktilikti toqtatýdyń birden-bir kórsetkishi.

Júktilik kezindegi glomerýlonefrıt sozylmaly túrde ótedi, onyń gıpertonıalyq, nefrıtti, aralas jáne latentti túrleri bar. 60%-dan astam jaǵdaıda latentti túri kezdesedi. Oǵan mıkroproteınýrıa, mıkrogematýrıa tán, kishi dáret taldaýynyń keıbireýinde, tunbada sılındr izi baıqalady. Latentti glomerýlonefrıtte isik, gıpertonıa bolmaıdy.

Gıpertonıalyq túrinde qan qysymy kóteriledi, gematýrıa, sılındrýrıa, proteınýrıa baıqalady. İsik bolmaıdy. Bul túri glomerýlonefrıti bar júkti áıelderdiń 7%-ynda kezdesedi. Nefrıtti túri júkti áıelderdiń 5%-ynda kezdesedi, oǵan 3 belgi tán: proteınýrıa, gıpoproteınemıa (qan quramyndaǵy aqýyzdyń azaıýy), isik jáne gıperholesterınemıa. Proteınýrıa (kishi dárette aqýyzdyń paıda bolýy) qan quramyndaǵy aqýyz deńgeıiniń tómendeýine jáne jaıylǵan keń túrdegi isiktiń paıda bolýyna sebepshi. Kishi zár tunbasynda erıtrosıtter jáne ár túrli sılındrler paıda bolady.

Aralas túri glomerýlonefrıtpen aýyratyn júkti áıelderdiń 25%-ynda kezdesedi. Oǵan glomerýlonefrıttiń gıpertonıalyq jáne nefrıtti túrleriniń belgileri tán. Osy túrinde áıelde júktilik gıpertenzıasy bolmaǵan kezde de júkti áıel eklampsıasyna uqsas bulshyq etterdiń tartylýy, ıaǵnı tyryspasy bolady. Aýrýdyń uzaqtyǵy ár túrli (2-5 jyl jáne odan da kóp) bolsa da glomerýlonefrıttiń barlyq túrleri termınaldy satyǵa-sozylmaly ýremıaǵa ótýi múmkin. Glomerýlonefrıti bar áıelderde júktiliktiń ótýi ár túrli asqynýlar damýymen qatar júredi. Eń aldymen negizgi aýrýy (búırek aýrýy) kúsheıe túsedi, 40%-dyq jaǵdaıda júktilik gıpertenzıa jaǵdaıy damıdy jáne ol aýyr túrde ótedi. Perınataldy ólimniń joǵary bolýy, ishtegi balanyń jıi ólýi aýyr asqynýlarǵa jatady. Sondyqtan glomerýlonefrıti bar júkti áıel joǵarǵy qaýipti topqa jatady. Basqa patologıalyq jaǵdaılarǵa qaraǵanda jıi kezdesetin bala ornynyń mezgilinen buryn ajyraýy, ásirese glomerýlonefrıt pen júktilik gıpertenzıasynyń qatar kelýi ana men bala úshin óte qaýipti. Osy jaǵdaıda bala ornynyń mezgilinen buryn ajyraýy baıqalady, qannyń uıý qasıeti buzylady, qan ketý jáne tromboz bolý qaýpi týady.

Sońǵy kezderi júktilik kezindegi glomerýlonefrıt qaýiptiliginiń úsh dárejesi baıqalyp júr:

1-shi dárejesi – glomerýlonefrıttiń latentti túrindegi naýqastarda baıqalady;

2-shi dárejesi – nefrıtti túrindegi naýqastarda jáne

3-shi dárejesi – gıpertonıalyq jáne aralas túrindegi naýqastarda baıqalady.

Búırek qyzmetiniń jetispeýshiligi baıqalatyn glomerýlonefrıttiń barlyq túrinde júktilik damýynyń eń joǵarǵy qaýiptilik dárejesinde júktilikti toqtatady.

Glomerýlonefrıttiń sozylmaly, latentti túrlerinde terapevt pen akýsher-gınekolog mamandardyń turaqty qadaǵalaýynda bolǵan jaǵdaıda júktiliktiń damýyna ruksat etiledi, al basqa túrlerinde bala kóterýge (júkti bolýǵa) ruqsat etilmeıdi. Júktiliktiń 7-10 aptasynan bastap júkti áıeldi aýrýhanaǵa jatqyzyp, glomerýlonefrıttiń túri, soǵan baılanysty akýsherlik ádis anyqtalady.

Glomerýlonefrıttiń latentti túri anyqtalynsa, júkti áıel dáriger qadaǵalaýynda bolady, negizgi aýrýynyń ótýi nasharlasa nemese júktilik gıpertenzıasy kosylsa, sonymen qatar bosanýdan 2-3 apta buryn aýrýhanaǵa jatqyzylady.

Glomerýlonefrıtti júktilik kezinde ımmýno-depressanttarmen, sıtostatıkalyq preparattarmen jáne kóp mólsherdegi kortıkosteroıdtarmen emdeýge bolmaıdy. Osyǵan baılanysty qan qysymyn qalpyna keltirip, isikti joıýǵa baǵyttalǵan sımptomdy emdi qoldanady. Spazmolıtıkter, salýretıkter, raývolfıı, klofellın preparattary qoldanylady. Spazmolıtıkterdi (dıbazol, papaverın, noshpa, eýfıllın), salýretıkterdi (gıpotıazıd, klopamıd, zlortalıdon, spıronolaktın) klofelın nemese raývolfıı preparattarymen (rezerpın, raýnatın) qosyp qoldanǵan durys. Sımpatolıtık oktadın (ızobarın, sanotenzın, gaýnetın) óte joǵarǵy gıpotenzıvti áser beretindikten bas aınalý, qusý, kollaps tárizdi qosymsha qubylystar baıqalady. Sondyqtan spazmolıtıkterdi, salýretıkterdi gıpotenzıvti dárilermen qosyp berý keshendi emi tıimsiz bolǵanda sımpatolıtıkterdi qoldanady. Ony aýrýhana jaǵdaıynda turaqty terapevt mamanynyń baqylaýynda qoldanady.

Pıelonefrıt – júktilik kezinde damıdy nemese onyń ótýi júktilik kezinde qozady. Júktilikke tán zár shyǵarý joldarynyń keńeıýi, patologıalyq reflúks jáne zárdiń turyp qalýy qubylystary mıkrobtanýǵa ıkemdeıdi. Pıelonefrıttiń qozdyrǵyshtary kóp jaǵdaıda shartty-patogendi mıkroorganızmder – ishek taıaqshalary, proteıalar, salmonellalar.

Aýrý júktiliktiń 22-28 aptalarynda bilinedi. Jedel pıelonefrıtte dene qyzýy 39-40 gradýske deıin kóteriledi, naýqas qaltyraıdy, basy aýyrady, bel mańaıy aýyrady, álsizdik paıda bolady. Pıoýrıa (zárdegi iriń) bakterıýrıa, qanda – neıtrofıldy leıkosıtoz baıqalady. Sozylmaly pıelonefrıttiń bastapqy belgileri erte balalyq shaqta damıdy, kóptegen áıelderde aýrýdyń qaıtalaný prosesi sırek bolady, osyǵan baılanysty olar ózderin deni saý dep esepteıdi. Sozylmaly pıelonefrıtti anyqtaý úshin arnaıy zertteý ádisteri: zár tunbasynyń synamaly analızderi, bakterıologıalyq tekserý kerek. Nechıporenko nemese Addıs-Kakovskıı synaýlary zárdegi leıkosıtterdi anyqtaýǵa múmkindik beredi. Pıelonefrıt belgisi joq keıbir júkti áıelderde bakterıologıalyq tekserý kezinde 1 ml zárde 100 000 mıkrobty deneden asatyn bakterıýrıa tabylady. Kóptegen dárigerler sımptomsyz, ıaǵnı klınıkalyq belgisiz ótetin túrin pıelonefrıt aldyndaǵy saty dep karastyrady.

Pıelonefrıt kezinde júkti áıeldiń 40%-da júktilik gıpertenzıasy qosylady, jıi (30%-da) júktilik mezgilinen buryn aıaqtalady, perınataldy ólim deni saý áıeldermen salystyrǵanda 7-8 esege joǵary bolady. M.M. Shehtman (1980 jyl) málimeti boıynsha júktilik kezinde damıtyn asqynbaǵan pıelonefrıt úlken qaýiptilik týǵyzbaıdy. Júktilikke deıingi damıtyn pıelonefrıtte jáne onyń sozylmaly ótýinde asqynýlar jıi kezdesedi. Júktilik kezindegi joǵarǵy qaýipti gıpertenzıa, azotemıa, jalǵyz búırektegi pıelonefrıtte baıqalady. Akýsherlik ádis qaýiptilik dárejesin anyqtaýǵa negizdeledi. Jeńil qaýiptilikte júktilik oıdaǵydaı aıaqtalady. Qaýiptiliktiń 2-shi dárejesinde aýrýhanada ótkiziletin ıntensıvti em jáne tıanaqty baqylaý qajet. Qaýiptiliktiń 3-shi dárejesinde bala kóterýge bolmaıdy, bolsa ony alyp tastaıdy.

Júkti áıeldiń pıelonefrıtin aýrýhanada emdeıdi. Júktiliktiń alǵashqy úsh aılyǵynda sıntetıkalyq penısıllınder, al 2-3 shi úsh aılarynda sefalosporınder, amınoglıkozıdter qoldanylady.

Streptomısın, levomısetın jáne tetrasıklın qoldanylmaıdy.

Júktiliktiń 2-shi úsh aılyǵynan bastap pıelonefrıtte jáne sımptomsyz bakterıýrıada antıbakterıaldy preparattar jáne nıtrofýrandar qoldanylady. Sonymen qatar ınfýzıondy em (belokty jáne reologıalyq orta quıý), desensıbılızasıa dárileri, spazmolıtıkter qoldanylady.

N. Q. Seıtmambetova

---