InfoHub Logo

Bronhoektaza — bronhtardyń patologıalyq turǵydan keńeıip, olardyń jasýshalaryndaǵy qabyrǵalarynyń ózgeriske ushyraýy. Mundaıda bronhtar qaıtymsyz deformasıaǵa ushyraıdy jáne qyzmetin tolyq atqara almaıdy jáne de onda sozylmaly irińdi úderis paıda bolady. Negizinen, bala jáne jastaý adamdar, kóbine erkekter aýyrady. Bronhoektaza shekteýli ıaǵnı ókpeniń bir bóliginde bolýy nemese jaıylyp, tutas ókpeni qamtýy da múmkin. Kóbine ókpeniń tómengi jaǵynda bolady.

Bronhoektaza ishten týa bitken jáne júre paıda bolǵan dep ekige bólinedi.

Týa bitetin túrinde bronh-ókpe júıesiniń damýy buzylǵanda paıda bolady. Keıde olar basqa damý kemistikterimen birigedi. Bronhoektaza otbasy músheleriniń birnesheýinde birdeı kezdesken jaǵdaılar da bar.

Júre paıda bolǵan bronhoektaza ártúrli bronh-ókpe aýrýlarynan, mysaly tumaýdyń asqynýynan, pnevmonıadan, týberkýlez aýrýlarynan keıin paıda bolady.

Bronhtardyń keńeıýi úderisinde olardyń qabyrǵalarynyń ózgerýi jáne bronhishilik qysymnyń joǵarylaýy negizgi mánge ıe. Bronhtardyń qabyrǵalarynyń keńeıýi ádette shyryshty qabyqtaǵy qabyný úderisinen bastalady jáne olardyń bulshyqet jáne dáneker tindi bóliginiń buzylýymen, keıde shyryshty qabyǵynyń oıyq jaraǵa aınalýymen aıaqtalady. Bronhishilik qysymnyń joǵarylaýy bronhtardyń lımfa túıinderiniń ulǵaıýnan, olarǵa shyryshtyń jınalyp qalýymen, sondaı-aq jótelýden bolýy múmkin.

Bronhtardyń keńeıgen jerindegi shyryshty qabyqtar kóbine oıyq jaraǵa aınalady. Bul drenajdy qyzmettiń buzylýymen jáne keńeıip ketken keńistikte shyryshtardyń jınalýymen qosa qabattasady. Zaqymdanǵan bronhtarda juqpalardyń bilinýi anyq bolmaıtyn bronhoektazalarda jáne qaqyryq tastamaıtyn naýqastarda klınıkalyq belgileri kóbine bolmaıdy nemese bolar-bolmas bilinedi. Kóptegen jaǵdaılarda zaqymdanǵan bronhtarda mezgil-mezgil asqynatyn juqpaly úderis damıdy. Eger qabyný sozylmaly túrge aınalsa, ol aýyz qýysy men muryn-jutqynshaq bóliminde juqpalar oshaǵynyń paıda bolýyna jaǵdaı jasaıdy.

Bronhoektazaǵa shaldyqqan naýqastarda kóbine irińdi shyrysh nemese irińdi qaqyryq bólip shyǵaratyn jótel jıileıdi, kóbine ol tańerteńgisin uıqydan turǵan kezde kúsheıedi. Bronh shyryshy bir jerde kóbirek turyp qalsa ol shirı bastaıdy da, qaqyryqtan jaǵymsyz ıis shyǵady. Mundaı qaqyryqtardy jınaǵan kezde ol úsh qabatqa bólinedi: tómengisi – iriń, ortasynda – serozdy suıyqtyq, joǵarǵysy – irińdi shyrysh kóbigi. Naýqastardyń kópshiliginde qan aralas qaqyryq bólinedi, alaıda ókpeden qannyń kóbirek bólinýi tán emes. Naýqastar keýde tusynyń aýyratyndyǵyna, tez sharshaıtyndyǵyna, álsizdenip, bastyń aýyratyndyǵyna, entigetinine shaǵymdanady. Juqpaly úderis asqynǵan kezde ásirese keshke qaraı dene qyzýy joǵarylaıdy, leıkosıtoz baıqalady, erıtrosıtterdiń tuný jyldamdyǵy artady. Ýytsyzdaný jáne tynys alý qyzmetinin jetkiliksizdigi nátıjesinde teri jer tústes bolyp ózgeredi. Uzaq aýyrǵan jaǵdaıda tynys syryldap, keıde dymqyldanady.

Rentgenologıalyq zertteýler ókpeniń zaqymdanǵan bóliginiń kishireıgenin kórsetedi. Aýrý kóp jylǵa sozylǵanda jáne údegen jaǵdaıda ishki aǵzalardyn amıloıdozy jáne ókpelik júrek damyp, ókpe-júrek qyzmetiniń jetkiliksizdigine ákep soǵady.

Emi

Aýrýhanalyq jáne ambýlatorıalyq jaǵdaılarda – terapıalyq, bronhoskopıalyq, qajet bolǵan jaǵdaıda hırýrgıalyq amaldar qoldanylady. Juqpaly úderis asqynǵanda, ókpe-júrek qyzmetiniń jetkiliksizdiginde jáne ókpelerden qan ketkende naýqasty aýrýhanaǵa jatqyzyp, keshendi em júrgizedi.

Juqpalardyń asqynýyna jol bermeý úshin ony dári-dármektermen emdeıdi. Bakterıalarǵa qarsy em kóbine bronhtardyń drenajdyq kyzmetin jaqsartýǵa baǵyttalady. Mıkrobqa qarsy preparattardy, mysaly, antıbıotıkterdi, sýlfanılamıdterdi, bronholıtıkterdi qaqyryqtyń bakterıalyq florasynyń sezimtaldyǵyn eskere otyryp qoldanady. Preparattardy engizýdiń ártúrli tásilderi qoldanylady, alaıda olardy kóbine bronhoskoptyń, kateterdiń nemese kómekeıge arnalǵan sorǵysh pisektiń járdemimen engizýge mán beriledi. Bronh keńistiginen irińdi shaıatyn nemese alyp tastaıtyn emdik bronhoskopıa nátıjeli keledi. Mundaıda antıbıotıkterdi, proteolıtıkalyq fermentterdi (mysaly, fızıologıalyq eritindidegi trıpsın hımotrıpsın), mýkolıtıkalyq preparattardy (10%-dyq eritindi túrindegi asetıl sısteın, ızotonıkalyq eritindidegi bromgeksın) engizedi. Bulardy emsharanyń basynda aptasyna 2 ret, sodan keıin irińdi shyryshtyń azaıýyna qaraı 5-7 kúnde 1 ret jasaıdy. Naýqasty qaqyryqtyń jaqsy bólinetindeı belgili bir kúıde kóbirek ustaıdy, qaqyryqty bólip shyǵaratyn dáriler beredi, tynys alý jattyǵýlaryn, massaj jasaıdy, emdik dene shynyqtyrý ádisterin qoldanady. Organızmniń jalpy reaksıasyn arttyrý úshin bıoyntalandyrǵyshtar, anabolıalyq gormondar, vıtamınder, ımýnıtetti jaqsartqysh dáriler beriledi, qan quıylady, dene qyzýy qalypqa kelgen kezde ártúrli fızıoterapıalyq emsharalar jasalady. Eger naýqas qyryqqa tolmaǵan bolsa, otalaý arqyly jaqsy nátıjege qol jetkizýge bolady. Aýrý ókpeniń eki jaǵyn birdeı qamtysa, ókpe-júrek qyzmetiniń jetkiliksizdigi jáne ishki aǵzalardyń amıloıdozy bolsa, otalaýǵa bolmaıdy.

G.  E. Dosanova, dáriger

---