Daryndy balalar baǵdarlamasy máseleniń ózektiligi
Daryndy balalar baǵdarlamasy máseleniń ózektiligi
Daryndy oqýshylarmen jumys jasaý máselesi qazirgi qoǵam úshin ózekti bolyp otyr. Búginde mektepke joǵary talaptar qoıylyp jatyr. Sonda ata - analar men qoǵam úshin «jaqsy mektep» degenniń ne mańyzy bar?
– Bul – barlyq pán boıynsha jaqsy bilim beretin, al bitirgen soń balalardyń JOO - ǵa ońaı túsýine kómektesetin mektep.
– Bul mektepte joǵary sanatty jáne bilimdi muǵalimder sabaq berýi kerek.
– Mekteptiń ózindik dástúri bolýy tıis.
– Mektep jańashyl bilim berýi qajet.
– Jaqsy mektepte balany jeke tulǵa retinde qurmettep, olarmen tek sabaq ústinde ǵana emes, sonymen qatar qosymsha aınalysýy kerek.
Aldymen qandaı balalarmen jumys isteý kerektigin aıqyndaımyz. Erekshe qabileti bar balalarmen:
Qabilet degenimiz belgili aıqyn árekette nátıjeli aınalysýǵa kómektesetin tulǵanyń ózindik ereksheligi.
Daryn degenimiz belgili bir jaǵdaıdaǵy eń úzdik múmkindik, qabilettiliktiń joǵary satysy. Ádette daryn belgili ortada baıqalady.
Danyshpandyq – daryn damýynyń joǵarǵy dárejesi, ol sapaly da jańa ári óte sırek kezdesetin dúnıeniń jasalýymen, shyǵarmashylyqtyń ertedegi zerttelmegen joldarynyń ashylýymen baılanysty.
Daryndylyqty ómir aǵymymen damyp otyratyn psıhıka sapasynyń júıeliligi retinde túsinedi, ol belgili bir adamdy basqa adamdarmen salystyrǵanda, bir nemese birneshe árekette óte joǵary nátıje kórsetýimen baıqalatyn jetistik múmkindigin ańǵartady.
Daryndy bala – belgili bir árekette jarqyn, aıqyn, keıde óte joǵary jetistikterimen (nemese osyndaı jetistikke ishki qabileti jetetin) erekshelenetin bala.
Daryndy balalardy aıqyndaý baqylaýdyń negizinde, psıhologıalyq ereksheligin, sóıleý, este saqtaý, logıkalyq oılaý qabiletin zerteý barysynda bastaýysh mektepte - aq bastalýy tıis.
Daryndy balalardyń belgileri:
- kópshilikpen salystyrǵanda óte joǵary bilimdi erekshe, oqýǵa qushtar, shyǵarmashylyq múmkindigi men kózge túsýi baıqalady;
- óte basym bop keletin belsendi de sanaly talap kórinedi;
- bilimdi tereń ıgergennen, oı eńbeginen qýanysh sezinedi.
Ómirdiń ózi mektepten talapkerdiń ylǵı ózgeriske túsip otyratyn jaǵdaılarda jol taba bilýge, ashyq, jaıdary, tez til tabysatyn jáne quzirettilike daıyn bolýyn talap etedi.
Mindetteri:
- Muǵalimniń daryndy balanyń psıhologıalyq erekshelikterin ǵylymı turǵydan tanýy jáne olarmen jumys isteýdiń ádistemelik joldaryn bilýi;
- Muǵalimniń ádistemelik oqý, pedkeńester, ózin - ózi taný arqyly bilim alýy
- Berilgen suraqtar boıynsha kitaphanalyq qorynyń jınaqtalýy;
- Muǵalimniń maqsatqa baǵyttalǵan pedagogıkalyq baqylaý, dıagnostıka joldarymen tanys bolýy;
- Oqýshylardyń ózindik qabiletterin kórsetýine jol ashatyn ártúrli synyptan tys saıystar, zıatkerlik oıyndar, olımpıadalardyń ótkizilýi;
- Oqytý ádisteri men tásilderiniń ártúrli júıesiniń ishinen ózindik oılaý qabiletin, yntasyn jáne shyǵarmashylyǵyn damytýǵa múmkindik beretinin tańdaý;
- Oqýshylardyń qatarlastarymen birigip áreket jasaý barysynda ózindik jumys arqyly qabiletin iske asyrýyna múmkindik týǵyzý.
- Zertteý áreketteri elementterin ıgerý;
Baǵyttary:
- oqýshylarmen jumys;
- ata - analarmen jumys;
- pedagogıkalyq ujymmen jumys.
Kezeńderi:
1. Daıyndyq kezeńi
2. Saraptamalyq
3. Uıymdastyrylǵan - árekettik;
4. Oqýshy qabiletin qalyptastyrý, tereńdetý jáne damytý kezeńi.
Daryndy balalarmen jumys strategıasy
1 - kezeń – daıyndyq
Maqsaty:
Mektepte daryndy oqýshylarmen jumys júıesin qalyptastyrýǵa jaǵdaı jasaý. Mektepte shyǵarmashylyq orta týǵyzý jumystyń bar kezeńderiniń ishindegi eń mańyzdysy bolyp tabylady:
Muǵalimder de, oqýshylar da mynany túsingeni abzal:
1. Mektep – qatelesýge ruqsat etiletin oryn;
2. Árkim óz kózqarasyn jáne óz oıyn ashyq aıtýyna bolady;
3. Áreketti nemese nátıjeni synaý, jeke tulǵany maqtaý;
4. Oqýshy tek óz - ózimen ǵana salystyrylady;
5. Muǵalim maqtaýdyń retin tabýy kerek;
6. Oqýshylarǵa jol silteı bermeı, kerisinshe táýelsiz áreket etýge kómektesý;
Mindetteri:
- Normatıvti negizdi úırený.
- Daryndy oqýshylarmen jumys jasaýdy josparlaý.
- Mindetterdi úlestirý
- Jobany iske asyrýdyń materıaldy - tehnıkalyq, pedagogıkalyq sharttaryn taldaý.
Dıagnostıka:
Daryndylyqtyń shyǵý teginen bólek onyń dıagnostıkasy bolýy qajet. Mekteptegi ustazdarǵa oqýshylardyń áleýetti múmkindigin tanyp bilýine kómektesetin áleýmettik pedagogtyń jáne dırektordyń TJ boıynsha orynbasarynyń roli osyǵan baılanysty arta túsedi.
Oqýshylar kelesi baǵytta tanylyp aıqyndalady:
- shyǵarmashylyq oılaý qabileti;
- ózin - ózi baǵalaý deńgeıi;
- tózimdilik;
- árekettiń táýirleý túrleri;
- sezimtaldyq kúshi;
- Siz kóshbasshysyz ba?
- Sizge ne unaıdy (qyzyǵýshylyq kartasy)?
- Tapsyrma berý dıagnostıkasy jáne tulǵanyń beıimdiligi;
- Daryndy balalardyń tártibi týraly minezdemesi;
Muǵalimder de daryndy balalarmen jumys jasaý ıkemdiligine qaraı aıqyndalady. «5»- ke oqıtyn jáne jekelegen pánderdi úırenýde erekshe tabystarǵa jetken oqýshylardyń qurylǵan anyqtamasy psıholog pen áleýmettik pedagogtyń anyqtamalyq nátıjesimen sáıkes keledi.
Psıholog daryndy balalardy psıhologıalyq turaqtylyq pen psıhorettilik daǵdylaryn saqtaı bilýge úıretedi, áleýmettik mańyzy bar ortaǵa (januıada, qatarlastar arasynda, ustazdar ortasynda) beıimdelýin qalyptastyrady; olardyń psıhologo - pedagogıkalyq daıyndyq deńgeıin joǵarylatatyn baǵytta muǵalimmen derbes jumys jasaýyn uıymdastyrady.
Bul jumys kezeńiniń qorytyndysy boıynsha daryndy balanyń úsh túrin kórsetýge bolady:
1. Basqalarmen teń jaǵdaıdaǵy oı damýy jaǵynan jalpy joǵary deńgeıli balalar (bul kóbinese mektepke deıingi jáne kishkene mektep jasyndaǵy balalarda kezdesedi).
2. Ǵylymnyń belgili bir kóleminde arnaıy oı daryndylyǵymen erekshelenetin balalar (jasóspirim shaǵynda).
3. Oqýda belgili bir sebeptermen tabysqa jetpegen, biraq aıqyn tanymdyq belsendiligi, psıhologıalyq qorynyń shynaıylyǵy, aıryqsha oı rezervi bar oqýshylar (ádette joǵary synyp jasynda kezdesedi).
Synyp boıynsha oqýshylar tizimin qurastyrý
Tolyq nusqasyn júkteý
Daryndy oqýshylarmen jumys jasaý máselesi qazirgi qoǵam úshin ózekti bolyp otyr. Búginde mektepke joǵary talaptar qoıylyp jatyr. Sonda ata - analar men qoǵam úshin «jaqsy mektep» degenniń ne mańyzy bar?
– Bul – barlyq pán boıynsha jaqsy bilim beretin, al bitirgen soń balalardyń JOO - ǵa ońaı túsýine kómektesetin mektep.
– Bul mektepte joǵary sanatty jáne bilimdi muǵalimder sabaq berýi kerek.
– Mekteptiń ózindik dástúri bolýy tıis.
– Mektep jańashyl bilim berýi qajet.
– Jaqsy mektepte balany jeke tulǵa retinde qurmettep, olarmen tek sabaq ústinde ǵana emes, sonymen qatar qosymsha aınalysýy kerek.
Aldymen qandaı balalarmen jumys isteý kerektigin aıqyndaımyz. Erekshe qabileti bar balalarmen:
Qabilet degenimiz belgili aıqyn árekette nátıjeli aınalysýǵa kómektesetin tulǵanyń ózindik ereksheligi.
Daryn degenimiz belgili bir jaǵdaıdaǵy eń úzdik múmkindik, qabilettiliktiń joǵary satysy. Ádette daryn belgili ortada baıqalady.
Danyshpandyq – daryn damýynyń joǵarǵy dárejesi, ol sapaly da jańa ári óte sırek kezdesetin dúnıeniń jasalýymen, shyǵarmashylyqtyń ertedegi zerttelmegen joldarynyń ashylýymen baılanysty.
Daryndylyqty ómir aǵymymen damyp otyratyn psıhıka sapasynyń júıeliligi retinde túsinedi, ol belgili bir adamdy basqa adamdarmen salystyrǵanda, bir nemese birneshe árekette óte joǵary nátıje kórsetýimen baıqalatyn jetistik múmkindigin ańǵartady.
Daryndy bala – belgili bir árekette jarqyn, aıqyn, keıde óte joǵary jetistikterimen (nemese osyndaı jetistikke ishki qabileti jetetin) erekshelenetin bala.
Daryndy balalardy aıqyndaý baqylaýdyń negizinde, psıhologıalyq ereksheligin, sóıleý, este saqtaý, logıkalyq oılaý qabiletin zerteý barysynda bastaýysh mektepte - aq bastalýy tıis.
Daryndy balalardyń belgileri:
- kópshilikpen salystyrǵanda óte joǵary bilimdi erekshe, oqýǵa qushtar, shyǵarmashylyq múmkindigi men kózge túsýi baıqalady;
- óte basym bop keletin belsendi de sanaly talap kórinedi;
- bilimdi tereń ıgergennen, oı eńbeginen qýanysh sezinedi.
Ómirdiń ózi mektepten talapkerdiń ylǵı ózgeriske túsip otyratyn jaǵdaılarda jol taba bilýge, ashyq, jaıdary, tez til tabysatyn jáne quzirettilike daıyn bolýyn talap etedi.
Mindetteri:
- Muǵalimniń daryndy balanyń psıhologıalyq erekshelikterin ǵylymı turǵydan tanýy jáne olarmen jumys isteýdiń ádistemelik joldaryn bilýi;
- Muǵalimniń ádistemelik oqý, pedkeńester, ózin - ózi taný arqyly bilim alýy
- Berilgen suraqtar boıynsha kitaphanalyq qorynyń jınaqtalýy;
- Muǵalimniń maqsatqa baǵyttalǵan pedagogıkalyq baqylaý, dıagnostıka joldarymen tanys bolýy;
- Oqýshylardyń ózindik qabiletterin kórsetýine jol ashatyn ártúrli synyptan tys saıystar, zıatkerlik oıyndar, olımpıadalardyń ótkizilýi;
- Oqytý ádisteri men tásilderiniń ártúrli júıesiniń ishinen ózindik oılaý qabiletin, yntasyn jáne shyǵarmashylyǵyn damytýǵa múmkindik beretinin tańdaý;
- Oqýshylardyń qatarlastarymen birigip áreket jasaý barysynda ózindik jumys arqyly qabiletin iske asyrýyna múmkindik týǵyzý.
- Zertteý áreketteri elementterin ıgerý;
Baǵyttary:
- oqýshylarmen jumys;
- ata - analarmen jumys;
- pedagogıkalyq ujymmen jumys.
Kezeńderi:
1. Daıyndyq kezeńi
2. Saraptamalyq
3. Uıymdastyrylǵan - árekettik;
4. Oqýshy qabiletin qalyptastyrý, tereńdetý jáne damytý kezeńi.
Daryndy balalarmen jumys strategıasy
1 - kezeń – daıyndyq
Maqsaty:
Mektepte daryndy oqýshylarmen jumys júıesin qalyptastyrýǵa jaǵdaı jasaý. Mektepte shyǵarmashylyq orta týǵyzý jumystyń bar kezeńderiniń ishindegi eń mańyzdysy bolyp tabylady:
Muǵalimder de, oqýshylar da mynany túsingeni abzal:
1. Mektep – qatelesýge ruqsat etiletin oryn;
2. Árkim óz kózqarasyn jáne óz oıyn ashyq aıtýyna bolady;
3. Áreketti nemese nátıjeni synaý, jeke tulǵany maqtaý;
4. Oqýshy tek óz - ózimen ǵana salystyrylady;
5. Muǵalim maqtaýdyń retin tabýy kerek;
6. Oqýshylarǵa jol silteı bermeı, kerisinshe táýelsiz áreket etýge kómektesý;
Mindetteri:
- Normatıvti negizdi úırený.
- Daryndy oqýshylarmen jumys jasaýdy josparlaý.
- Mindetterdi úlestirý
- Jobany iske asyrýdyń materıaldy - tehnıkalyq, pedagogıkalyq sharttaryn taldaý.
Dıagnostıka:
Daryndylyqtyń shyǵý teginen bólek onyń dıagnostıkasy bolýy qajet. Mekteptegi ustazdarǵa oqýshylardyń áleýetti múmkindigin tanyp bilýine kómektesetin áleýmettik pedagogtyń jáne dırektordyń TJ boıynsha orynbasarynyń roli osyǵan baılanysty arta túsedi.
Oqýshylar kelesi baǵytta tanylyp aıqyndalady:
- shyǵarmashylyq oılaý qabileti;
- ózin - ózi baǵalaý deńgeıi;
- tózimdilik;
- árekettiń táýirleý túrleri;
- sezimtaldyq kúshi;
- Siz kóshbasshysyz ba?
- Sizge ne unaıdy (qyzyǵýshylyq kartasy)?
- Tapsyrma berý dıagnostıkasy jáne tulǵanyń beıimdiligi;
- Daryndy balalardyń tártibi týraly minezdemesi;
Muǵalimder de daryndy balalarmen jumys jasaý ıkemdiligine qaraı aıqyndalady. «5»- ke oqıtyn jáne jekelegen pánderdi úırenýde erekshe tabystarǵa jetken oqýshylardyń qurylǵan anyqtamasy psıholog pen áleýmettik pedagogtyń anyqtamalyq nátıjesimen sáıkes keledi.
Psıholog daryndy balalardy psıhologıalyq turaqtylyq pen psıhorettilik daǵdylaryn saqtaı bilýge úıretedi, áleýmettik mańyzy bar ortaǵa (januıada, qatarlastar arasynda, ustazdar ortasynda) beıimdelýin qalyptastyrady; olardyń psıhologo - pedagogıkalyq daıyndyq deńgeıin joǵarylatatyn baǵytta muǵalimmen derbes jumys jasaýyn uıymdastyrady.
Bul jumys kezeńiniń qorytyndysy boıynsha daryndy balanyń úsh túrin kórsetýge bolady:
1. Basqalarmen teń jaǵdaıdaǵy oı damýy jaǵynan jalpy joǵary deńgeıli balalar (bul kóbinese mektepke deıingi jáne kishkene mektep jasyndaǵy balalarda kezdesedi).
2. Ǵylymnyń belgili bir kóleminde arnaıy oı daryndylyǵymen erekshelenetin balalar (jasóspirim shaǵynda).
3. Oqýda belgili bir sebeptermen tabysqa jetpegen, biraq aıqyn tanymdyq belsendiligi, psıhologıalyq qorynyń shynaıylyǵy, aıryqsha oı rezervi bar oqýshylar (ádette joǵary synyp jasynda kezdesedi).
Synyp boıynsha oqýshylar tizimin qurastyrý
Tolyq nusqasyn júkteý
You Might Also Like
