InfoHub Logo

Sabaqtyń taqyryby: Daýyssyz «n» men «ń»
Sabaqtyń maqsaty:
1. Daýyssyz «n» men «ń» dybystarynyń aıtylýy men jasalý joldarymen tanysý, sózderdiń maǵynasyna mán berý;
2. Jattyǵýlar men tapsyrmalar arqyly oqýshylardyń shyǵarmashylyq qabiletterin, oıyn, qıalyn damytý;
3. Oqýshynyń, óz oıyn dáleldep sóıleýge, janýarlardy qorǵaýǵa tárbıeleý
Sabaqtyń kórnekiligi: sýretter, slaıdtar.

Sabaq barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi.
Psıhologıalyq daıyndyq.
Jarqyrap kún de shyǵady,
Aınalaǵa nur shashyldy.
Qaıyrly kún! Biz kóńildi balamyz,
Qaıyrly kún! Sálemdesip alamyz.
Árbir adam? Dosym, synyptasym
Árbir sabaq? Úırený, oqý, izdený.
Árbir isiń? Tirlik, tirek, adaldyq,
Árbir sóziń? Shyndyq, birlik, adaldyq.
Endeshe, balalar, búgingi sabaǵymyzǵa sáttilik tileımiz!

İİ. Jańa materıal
Balalar, biz búgin daýyssyz «n» men «ń» dybystarynyń emlesin oqyp, tanysamyz.
Dybystaıyq: n ń n ń n ń n ń n ń
«N» men «ń» dybysty sózder aıtaıyq.
Oqýshylardyń keltirgen mysaldarynan n, ń dybystary sózdiń basynda, ortasynda keletindigi anyqtalady. Oqýshylardyń aıtqan sózderin býynǵa bóldirý. Mysaly: qań - baq, qo - ńyz. Keıbir oqýshylar qoń - yz dep býynǵa bólýi múmkin. Osyǵan baılanysty oqýlyqtaǵy «Esińde bolsyn» belgisimen berilgen erejemen tanystyrý. Ń dybysy eki daýysty dybystyń ortasynda kelgen jaǵdaıda sózderdi býynǵa bólgen kezde, ń dybysy kelesi býynnyń basynda keletindigi túsindiriledi. Túsinikti bolý úshin birneshe sózdi taqtaǵa, oqýshylardyń dápterlerine tasymaldatyp jazǵyzýǵa bolady.
Qazaq tiliniń tól «Ń»dybysyna nazar aýdaraıyq. Ń úndi, muryn joldy, til arty. shuǵyl daýyssyz. Birinshiden, «ń»dybysy Qazaq tilinde sóz basynda kezdespeıdi, ekinshiden,»Ń» dybysy jabyq býynda anyq estiledi.

129 - jattyǵý
Sózderdi salystyr. Maǵynasyn aıt.
On - oń ton - toń
Shyn - shyń men - meń
Kún - kúń sen - seń
Oı tujyrymdamasy:
«N» men «ń» dybystary ózgergende sóz maǵynasy da ózgeredi.
«N» men «ń» ekeýi eki basqa árip, eki basqa dybys.
«N»- til ushy dybysy
«Ń» - til arty dybysy
Kórkem jazý
/Men bir zatty jumbaqtap aıtam, sender jaýabyn taýyp, sol sózdi kórkem etip jazasyńdar./
1. Meniń bir joldasym bar. Joldas bolǵanda bir túrli. Qaıda barsam da qasymnan qalmaıdy. Mensiz eshqaıda barmaıdy. Tursam turady, júrsem júredi. Biraq úndemeıdi. Jaryqta qasymda júredi, qarańǵy bolsa ǵaıyp bolady. Senderde sondaı joldas bar ma? Ol ne? / Kóleńke/
2. Seni kishkentaıdan jaryq dúnıege ákelip, ósirip baqqan edi. Seni erkeletken edi. Saǵan tamaq berip, uıyqtatqan edi. Ol kim? / ana/
3. Olar jabaıy. Dalada júredi. Jyrtqysh. Óleksemen qorektenedi. Keıbireýi tamaǵyn ózderi tabady.
Júgiredi, sekiredi. Ol ne? / ań/
4. As atasy. Ony jerge tastaýǵa bolmaıdy. Qıqymyn shashpańdar, jerde jatsa qasterlep, torǵaılarǵa tastańdar. / nan/
KÓLEŃKE, ANA, AŃ, NAN
Shyǵarmashylyq tapsyrma: Sýrettiń attaryn qatesiz jaz.
Qońyraý, shańǵy, jańǵaq, qoıan, qaıyń, eltańba, kún
Oıyn: «Jasyrynǵan sóz» Berilgen sózderdiń kez - kelgen býynyn alyp, jańa sóz qura.
Qaıyń Sarań Qa - rań - ǵy Shańǵy

130 jat. Óleńdi mánerlep oqy.
Qańbaq, jańǵaq, ań, shyń, jeń,
Jańbyr, qaıyń, tań, tyń, seń -
Ń - nan sóz joq bastalǵan -
Ń - úlesten bos qalǵan.
«Ń» - til arty dybysy
131 - jattyǵý. Ń dybysty sózderdi taýyp, maǵynasyn aıt, qatesiz jaz.
Amandyq, ańǵarǵysh, enjarlyq, jońqa, zańǵar, qant, perzent, shońaına, tańdaı, jańqa, jaıyn, qu - lynshaq, suńqar.
Óz betinshe jumys: Ń dybysty sózder jaz.
Ne?
. ń /ań/
.. ń /soń/
... ń /qolań/
.... ń /sarań/
Ne istedi?
... /shańdatty/
... /bulańdady/
... / jeńdi/
... / tońdy/
Qandaı?
Te... bil
Boısha...
Qy... yr
Kúre...

Sergitý sáti. Mań - mań basqan, mań basqan,
Shýdalaryn shań basqan.
Tórt aıaǵyn teń basqan,
Eki órkeshin qom basqan. (túıe)
Ń dybysty sózdi ata.

Toptastyrý: TÚIE

Slaıd. Sýrettegi zattardyń ataýyn tómendegi sózdermen sáıkestendirip, birneshe sóılem qurastyr.
QOIAN - orǵydy
QOŃYRAÝ - Soǵyldy
JAIYN - júzdi
DÓŃGELEK - dóńgeledi

İİİ. Qorytyndy: Biz búgingi sabaqta ne bildik?
İV. Baǵalaý.

Qaraǵandy oblysy, Nura aýdany,
Q. Shaımenov atyndaǵy JOBBM
Bastaýysh synyp muǵalimi
Jaǵalbaıly Raıhan Ospanqyzy