InfoHub Logo

Taqyryby: Deni saý adam – tabıǵattyń eń qymbat jemisi
Sabaqtyń maqsaty: Oqýshylarǵa adam densaýlyǵynyń qymbat ekendigin, ómir súrý úshin densaýlyqtyń mańyzyn, baǵaly baılyq ekenin túsindirý. Jasyl jelekteı ósip kele jatqan jas jetkinshekterimizdiń sanasyna ishimdik, temeki, nashanyń adam balasyn azdyratynyn, odan aýlaq bolý jaqtaryn mysaldarmen dáleldep túsindirý.
Sabaqtyń damytýshylyq maqsaty: Oqýlyq jáne qosymsha materıaldar derekterin tıimdi paıdalanýǵa, óz oıyn erkin aıtýǵa, óz pikirin qorǵap, aıqyn da dáleldi tilmen sóıleýge daǵdylandyrý.
Sabaqtyń tárbıelik maqsaty: Adam men tabıǵat arasyndaǵy qarym - qatynas formalaryn tanystyrý, oqýshylardy pikir aıta bilýge daǵdylandyrý.
Sabaqtyń kórnekiligi: slaıd, sýretter.
Sabaqtyń túri: Áńgimeleý, toppen jumys.
Sabaqtyń ádisi: Suraq – jaýap, qanatty sózder, ven dıagramsy, sahnalyq kórinis.
Sabaqtyń barysy:
Uıymdastyrý kezeńi. Oqýshylardy sabaqtyń taqyryby, onyń maqsat - mindetteri jáne negizgi ádisterimen tanystyrý.
İ. Kirispe: Sálemetsizder me, balalar! Balalar senderdiń densaýlyqtaryń – ómirdegi eń birinshi baılyqtaryń bolyp tabylady. Eger senderdiń densaýlyqtaryń joq bolsa, myna ómirdiń máni de, sáni de bolmaıdy. Adamnyń densaýlyǵy – qoǵam baılyǵy. Deni saý adamnyń kóńil - kúıi kóterińki bolady. Otanymyzdyń keshegei senderdiń qoldaryńda. Sondyqtan senderdiń tańdaýlaryń – salaýatty ómir saltyn saqtaý. Esirtki, nashaqorlyq – adamdy jutatyn ajdaha ekenin bir sát esten shyǵarmaıyq, balalar! Balalar, sender qarańǵy úıge kirip kelip sham jaqsańdar, sham úıdi jaryq qylady. Kóp qyzyl gúldiń ishinen bir aq gúl kórseńiz, kóziń soǵan túsedi. Bizdiń de ómirimizdi jaryq qylatyn ne? Ol – densaýlyq, balalar!
Árıne, densaýlyq adamnyń birqalypty jumys isteýi. Densaýlyq – bul durys tamaqtaný. Densaýlyq taza aýada kóbirek júrý. Densaýlyq – tazalyq saqtaý. Densaýlyq - tamaqty shamadan tys toıyp ishpeý. Densaýlyq – tamaqtan soń aýyzdy shaıyp, qoldy jýý. (slaıd)
Endeshe, «Deni saý adam – tabıǵattyń qymbat jemisi» tárbıe sabaǵyna qosh keldińizder! Adam, tabıǵat, densaýlyq, sport, esirtki, ishimdik, nasha túsinikteri slaıd arqyly túsindiriledi. Taqpaq aıtylady.
İİ. Negizgi bólim
B. Soqpaqbaevtyń «Meniń atym Qoja» degen áńgimeden sahnalyq kórinis kórsetiledi. Ortaǵa eki oqýshy shyǵyp, osy áńgimeniń negizinde kórinis kórsetiledi.
Sultan men Qoja kele jatty. Bir kezde Sultan artyna burylyp:
- Sen shylym shegesiń be? – dep surady.
- Joq dedi Qoja.
Ol erge qyryndap otyrǵan kúıi attyń tizginin tejedi de, qaltasynan bir qorap temekini sýyryp aldy. Aýzyn ashty da Qojaǵa usyndy.
- Má, úıren.
- Óziń tarta ber, - dedim men.
- Osy kúnge deıin shylym shegýli úırenbeı neǵyp júrsiń? – dedi Sultan meni kinálaı sóılep. Má, tart.
Aldym temekini. Sultan ottyq jaǵyp usyndy. Tutattym da, burqyldatyp tarta bastadym. Aýzyma tútinniń jap - jaman ıisi, ys dámi keldi.
_ Oı, saýatsyz, - dedi Sultan meniń shylymdy qalaı shegip kele jatqanymdy kórip. – Sóıtip te tarta ma eken. Jap - jaqsy temekini bosqa qor etýin qarashy. İshke tart. Mine bylaı. Aýzyńa tútindi toltyryp al da, jutyp kep qal.
Bala dese, bárimizge tıedi. Bizden ótken aqymaq jan joq qoı. Keıde qaıdaǵy bir zalaldy nársege sonyń sol zalaldyǵyn bile tura ıtteı áýes kelemiz. Osy arada maǵan: «Qáne, jutsam jutyp kóreıinshi, degen oı keldi, - ne bolar eken». Aýzymdy tútinge toltyryp alyp, jutyp kep qalǵanym sol eken, bir ýly gaz óńeshimnen sheńgeldep, ala kep túi. Tynysym bitelip, qaldym. Kózimnen jasym yrshyp ketti… endi bir shaqta kózim buldyrap, jer - dúnıe tóńkerilip bara jatty.
- Oıbaı, toqta!
Attan aýyp túsip, jol shetine quladym. Júregim kóterilip, qusa almaı qınalyp jatyrmyn. Meniń bul aıanyshty qalime jany ashýdyń ornyna Sultan ońbaǵan mazaq etip tur:
- Qaıran Qara Qojam - aı, ajalyńnan úsh kún buryn óletin boldyń - aý. Apańa ne betimdi aıtamyn endi. Tym qurysa jaılaýǵa jetip te ólmeı, áýrege salatyn boldyń - aý ýahahaha.
Mine sodan beri aýzyma temeki almaq túgil ıisi murnyma kelse, zyta jónelemin.
İİ kórinis.
1 oqýshy ortaǵa shyǵyp, aı, tisim qaqsap barady. Janymdy qoıarǵa jer joq. (daýystap jylaı bastaıdy) Onyń daýsyn estip, qyz bala júgirip keledi. Ne boldy, aıtshy, jylama? Nelikten bas kóziń isip ketken.
Bala: Tisim aýyrǵany qoımaı tur.
Qyz: Nege tisiń aýyrady?
Bala: Kámpıt jegennen, endi kámpıt jemeımin.
Qyz: Olaı bolsa dáriger shaqyraıyn.
Dáriger: Kámpıt jeseń kóbirek
Tisiń júrer mazalap
Ne jeseń de kúnine
Eki reet júr tazalap
Júrgen jaqsy qaralyp
Bir jylda eki tekserip
Tis dárigerge baralyq
İİİ. Qorytyndy bólim.
Bekitý. Oqýshylarǵa adam jáne tabıǵat, densaýlyq, onyń bolashaǵyń úshin paıdaly taraptary jaıly suraqtar qoıylady, áńgimelesý júrgiziledi.
Muǵalim: Balalar, denimiz saý bolý úshin tańerteń uıqydan turyp, ne isteýimiz kerek.
Oqýshylar: Tańerteńgilik jattyǵý jasap, sportpen shuǵyldaný kerek.
Muǵalim: Adam árqashan qımyl - qozǵalysta bolsa, adamda qan aınalysy jaqsarady. Aýrýlarǵa qarsy tura alatyn bolamyz. Sondaı - aq zıandy ádetterden aýlaq bolýymyz kerek. Adam densaýlyǵyna jaqyn dostar ne dep oılaısyńdar?
Oqýshylar: tazalyq, sport, taza aýa, durys tamaqtaný, ýaqtynda demalý.
Muǵalim: Adam densaýlyǵyna dushpan ne?
Oqýshylar: temeki, araq, nasha.
Muǵalim: Dúnıedegi eń basty baılyq ne?
Oqýshylar: Densaýlyq. Densaýlyq – zor baılyq degen osy.
Taqtanyń dál ortasyna kún beınesi ishine «Densaýlyq» dep jazylǵan. Oqýshylar onyń jan - jaǵyna túrli nur taratady. Mysaly: erte turý, tazalyq, taza aýa, eńbek etý, únemi sabyrly bolý, bilim, temeki, araq, nasha, tóbelesý, artyq tamaq ishpeý, kóp uıyqtamaý. Osy sózder nur bolyp taralady.
Taqtanyń dál ortasyna gúldiń sýreti ilinedi. Gúldiń ortasyna «Densaýlyq - zor baılyq» jazylǵan. Ártúrli sýretteri bar gúl kúlteleriniń keregin gúldiń aınalasyna qoıa bastaıdy. Eńbek etip jatqan adam, sportpen shuǵyldanyp jatqan oqýshy, temeki tartqan bala, soǵys, asharshylyq, tabyný, tóbeles, durys otyrmaǵan bala, aýlada eńbek etip jatqan bala, tazalyq sıaqty sýretter. Jaramaıtyn sýretterdi qoqys shelegine tastaımyz.
Án oryndalady.
Sabaqtyń aıaqtalǵanyn habarlaý.

Qaskeleń qalasy oblystyq zerde
buzylystary bar balalarǵa arnalǵan
mektep - ınternatynyń tárbıeshisi
Tavekelova Aqlıma Kývatbaevna