InfoHub Logo

Qazaqstandyqtardyń «ómirdi nesıege súrý» ádeti shegine jetken syńaıly. Halyqtyń bankter aldyndaǵy qaryzy 24 trıllıon teńgeden asyp jyǵyldy. Osyǵan baılanysty memleket "nesıege táýeldilikti" emdeýdiń qatań sharalaryna kóshti. Endi súıikti smartfonyńyzdy nemese teledıdardy «0-0-12» júıesimen alý armanǵa aınalýy múmkin.

Qaryzǵa belsheden batqan qoǵam

Resmı statısıka dabyl qaǵarlyqtaı. 2025 jyldyń basynda halyqtyń qaryzdaný deńgeıi 16,2%-ǵa kúrt ósken. Eń qorqynyshtysy – bul ıpoteka emes (ol bar-joǵy 1,3% ósken), bul – eshqandaı kepilsiz berile beretin, paıyzy joǵary tutynýshylyq nesıeler. Onyń jalpy kólemi 16,2 trln teńgeni qurap otyr.

Ulttyq bank pen Qarjy naryǵyn retteý agenttigi bul úrdisti toqtatý úshin BNPL-servıster (bólip tóleý) naryǵyn retteýdiń jańa tetikterin usyndy. Jańa erejeler 2026 jyldyń basynan kúshine enýi yqtımal, biraq bankter qazirdiń ózinde «beldikti tarta bastady».

Sizge nesıe berilmeýi múmkin: "Qara tizimge" kimder enedi?

Qarjy naryǵyn retteý agenttigi «táýekeli joǵary» qaryz alýshylardy anyqtaıtyn jańa krıterıılerdi bekitti. Eger siz tómendegi sanattardyń birine jatsańyz, bankten «bas tartý» týraly habarlama alýyńyz ábden múmkin:

• Kredıt tarıhyńyz qysqa: Eger tarıhyńyz 3 jyldan az bolsa;

• Tólem keshiktirgen bolsańyz: Sońǵy jyly nesıe tólemin 30 kúnnen artyq keshiktirseńiz (qaryz somasy 3 AEK-ten assa);

• Qaryz júktemesi: Aı saıynǵy tólemińiz resmı tabysyńyzdyń 45%-ynan asyp ketse;

• Kóp qaryz: 3 nemese odan da kóp bankte ótelmegen nesıeńiz bolsa;

• Tabysty rastaý: Resmı kirisińizdi qujatpen dáleldeı almasańyz.

Bul sharalardyń basty maqsaty – adamdardyń oılanbaı jasaıtyn saýdasyn tejeý.

"Bolat aǵaıdyń kofemashınasy" jáne marketıńtik qýlyqtar

Úkimet basshysy Oljas Bektenov te jaqynda dúkender men bankterge taýardyń shynaıy baǵasyn kórsetýdi tapsyrdy. Iaǵnı, sórede eki baǵa turýy kerek: qolma-qol aqshaǵa jáne bólip tóleýge (rassrochkaǵa) arnalǵan baǵa.

Nege bul mańyzdy? Bir mysal keltireıik. Elordalyq zeınetker Bolat aǵaıǵa balalary mereıtoıyna qymbat kofemashına syılaǵan. Baǵasyn estigen aqsaqal jaǵasyn ustapty – 600 myń teńge!

"Men sonshalyqty kofeman emespin, qoldan-aq qaınatyp ishe salam. Balalaryma urysaıyn desem, "rassrochkamen aldyq" deıdi. Sóıtsem, dál sol mashınanyń balamasy, biraq bólip tóleýsiz túri eki ese arzan eken. Adamdar "aıyna az tóleımin ǵoı" dep, taýardyń jalpy qunyna mán bermeıdi", – deıdi keıipkerimiz.

Sarapshylardyń pikirinshe, eger tutynýshy taýardyń «rassrochkamen» qanshalyqty qymbatqa túsetinin naqty kórse, ımpúlsıvti (qajetsiz) saýdadan bas tartýy múmkin.

Bul kimniń qaltasyna soqqy bolady?

Bul ózgeristerdiń ekinshi jaǵy da bar. Sarapshylardyń, sonyń ishinde Halyk Finance ókili Madına Qabjalálovanyń aıtýynsha, jańa shekteýler qarapaıym halyqqa qıyn tıýi múmkin.

1. Ózin-ózi jumyspen qamtyǵandar: Resmı tabysy turaqsyz 2 mıllıonǵa jýyq azamat endi kir jýǵysh mashına nemese tońazytqysh sıaqty qajetti tehnıkany bólip tóleýge ala almaı qalýy múmkin.

2. Áleýmettik osal toptar: Tabysy tómen otbasylar úshin bólip tóleý – úlken zattardy alýdyń jalǵyz joly edi.

Memlekettiń maqsaty túsinikti – halyqty qaryz tuńǵıyǵynan qutqarý jáne ınflásıany aýyzdyqtaý. Alaıda, «qas qoıamyn dep, kóz shyǵaryp almas pa ekenbiz?» degen qaýip te joq emes. Aldaǵy ýaqytta bankter men dúkender baǵa saıasatyn qalaı ózgertetinin ýaqyt kórsetedi.

Siz ne deısiz? Rassrochkaǵa shekteý qoıylǵany durys pa, álde bul qarapaıym halyqty tyǵyryqqa tireı me?