InfoHub Logo

Maqsaty:
Oqýshylarǵa dos, dostyq týraly áńgimeleı otyryp, olardyń dostyq qarym - qatynasyn nyǵaıtý. Oqýshylardy adaldyqqa, shynshyldyqqa tárbıeleý, ózimshildikten, menmendikten taǵy basqa jaman ádetterden aýlaq júrýge úıretý, adamgershilik qasıetin, bir - birine degen dostyq sezimderin nyǵaıtý.
Muǵalim: Dostyq degen ómirde eń keregi,
Dostyq bolyp dúnıe dóńgeledi.
Ózendegi tolqyndar dos bop aqty,
Qanatymyzdaı júgirip keýdedegi.
Adam úshin ata - anadan keıingi eń jaqyn – abzal dos.«Dossyz ómir – tul», «Dossyz ómir – tussyz as»- dep halyq beker aıtpaǵan. Adam es bilip etek japqannan bastap ózin túsinetin, janyna serik bolatyn aınymas dos izdeıtini anyq. Sondyqtan da búgin dostyq jaıly áńgimelespek úshin tárbıe saǵatymyzdyń taqyrybyn «Dostyq – qymbat ómirde» dep aldyq.
Albına: Dostyq - adamdardyń bir - birin jany qalap, shyn jaqsy kórip, qaltqysyz senip tilektes, murattas bolýy. Adam ómirge sábı bolyp keledi. Ol alǵash aq sútin bergen anasy men ákesin tanıdy. Adam óse kele ózine dos tabady. Dos senimdi serik. Dostar - birin - biri túsinýi tıis.
Esbol: Erte zamannyń oıshyly jáne asqan sheshen, ejelgi Rım qaıratkeri Mark Týllıı Sıseron Dostyq - óz boıyna qanshama san alýan paıdaly nárselerdi biriktirgen deseńshi. Qaıda barsańyz da ol sizge qyzmet etedi. Ol barlyq jerde bar. Ol eshqashan mezi qylmaıdy. Eshqashanda orynsyz kıligetin jeri bolmaıdy. Ol sáttilikke jańa sáýlet beredi. Ol ortaqtasqan sátsizdikterde kóp mólsherde óziniń ýaqytyn joǵaltady deıdi.
Jandos: Ejelgi grek fılosofy, ǵalym Arıstotel - Dostyq - ómir úshin eń qajetti nárse, óıtkeni eshkim eshqashanda ıgilikke túgel ıe bola tursa da dos - jaransyz ómirdi qalamaq emes.
Gúlmaısa: Parsy jazýshysy Qabýs bylaı degen eken - Eı, perzentim! Mynany bilgeısiń - Adam tirisinde dossyz bolmaıdy. Adamnyń dossyz bolǵanynan aǵaıynsyz bolǵany jaqsy. Bir danyshpannan Dos pen aǵaıynnyń qaısysy jaqsy – dep surapty. Danyshpan dos jaqsy depti. Sol úshin dos taryńnyń isi jaıynda oıla, olarǵa sálem – saýqat jiberip tur jáne qamqor bol. Sebebi árkim óz dosyn jadynda tutpasa, dostary da ony esinde saqtamaıdy, aqyrynda ol dossyz qalatyn bolady. Halyqta Altyn bergen - dos emes, aqyl bergen dos degen maqal bar.
Perızat: Adamnyń adamsyz kúni joq. Sondyqtanda adam júrgen jerinde, elde, saparda, bóten jerde bolsyn uǵynysyp, túsinisetin, jarasyp jaqyn júretin, ózara búkpesiz, syrlas jan izdeıdi. Bul - óte qajet tabıǵı tilek.

Hor: Qaıdasyńdar, dostarym
Baljan: Italán jazýshysy, dramatýrg, aqyn Aleksandr Mandzonı Dostyq - ómirdiń eń zor qýanyshtarynyń biri, onan da zor qýanysh – syryńdy aıtatyn adamnyń bolýy degen eken.
Qýandyq: Qaı kezde de, qaı jasta da adam ómirindegi dostyqtyń orny bólek. Sondyqtan oǵan óte jaýapkershilikpen, baısaldy qaraý kerek.
Aımıra: Amerıkan saıası qaıratkeri, fızık Bendjamın Franklın – Dosty asyqpaı tańdaǵan jón. Ol da kútip aıalaýdy, baǵyp -*qaǵýdy qajet etedi. Al uly Abaı atamyz - Dosy kóppen syılas, dosy joqpen syrlas degen eken.
Dáýlet: Dostyq – ánsheıin dos tapqysy, dos bolǵysy kelgendiktiń nátıjesi emes. Bir - birine peıili yqylasy túsken, jan júregi qalaǵan, kózqarasy men oı - nıeti úılesken, minezderi syıymdy adam ǵana dos bola alady.
«Seniń dosyń kim ekenin aıt, men seniń kim ekenińdi aıtyp beremin»degen eken ǵoı bir dana kisi jańa tanysqan adamyna. Bul aqyldy sózdiń maǵynasy «Dostar jan dúnıesi, oı órisi, talǵamy men áleýmettik kózqarasy jaǵynan jaqyn bolady»degenge meńzeıdi.
Nurdáýlet: Ábýnasyr ál - Farabı aıtqan
«Órge júzgen ónegeli isimen
Adal dos tap teń qurbyńnyń ishinen»degen
Naqyldy bilmegen - úlken qatelik.
Móldir: Dostyqtyń ómirsheńdigi eki jaqtyń eshqashan ádildikten attamaýynda. Jańylmaıtyn jaq, súrinbeıtin tuıaq joq»deıdi halyq danalyǵynda. Kóńilińnen shyqqan, synaqtan ótken adam dos bolatyny belgili. Tegi kez - kelgen eki aıaqty, jumyr basty pendeniń bári birdeı bolmasa kerek. Nıeti taza, jóni túzý, jan dúnıesi saý adamdar ǵana dos bolýǵa jaraıtyny - shyndyq.
Aqjúnis: Halyqta Dosyńnan tap!»degen qarǵysqa jaqyn sóz bar. Bul - dostyń báriniń birdeı emestigi, adamǵa eń aýyry - dosyńnyń aramdyǵy, ekijúzdi opasyzdyǵy ekeni eske salatyn sóz. Shynynda da ishek - qarnyna deıin túgel biletin adamyńnyń qasyna aınalýynan, qarsylasyń jaqqa SHYǴYP KETÝİNEN QAÝİPTİ, QATERLİ, ÓKİNİSHTİ NE BAR?! BUDAN DOS - DUSHPANYŃDY AIYRA BİLÝDİŃ QANSHALYQTY MAŃYZDY EKENİ KÓRİNEDİ. Áıtpese opyq jep, barmaq tistep qalýyń ońaı. Sondyqtan dostyqtyń belgisi – dostyń syryn óz syryńdaı saqtaý. Danalar aıtqan ǵoı – Syr saqtaý - tilińniń astyna shoq salyp alǵannan da qıyn dep. Tiline ıe bola almaıtyn jeńiltek pátýasyz jandarǵa «Dosym ǵoı» dep syr ashý jamandyqqa aparyp soqtyrýy múmkin.
Bekzat: Dos aqylshy, kómekshi, syrlas, jaqyn, adal, shynshyl degen uǵymdy bildiredi. Ómir adamǵa bir - aq ret beriledi, sondyqtan da dos ómirdegi qıynshylyq pen qyzyq kezeńderdi bólisý úshin qajet. Dostyqtyń eki túri bolady: adal dos, amal dos.
Sara: Dostasý, serik tabý adamnyń baqytyna baqyt qosady. Dostasýdan birlik, birlikten tirlik, tirlikten jeńis, jemis, qýanysh baqyt týady.
Sulyýhan: Dos bolý – kıeli uǵym. Dostyq aspandaǵy jaryq juldyz, teńizdegi gaýhar tas. Juldyz da, asyl tas ta kirshiksiz móldir. Bul ekeýin eshkim de, esh qudiret te kirlete almaıdy.
Bekslan: Dostyq
Áıtimbet degen sózge sheshen kisi bolypty. Birde onyń zamandastary:
- Dostyq nesheý? – dep suraq qoıady. Sonda Áıtimbet turyp:
- Dostyqtyqtyń eki túri bolady. Biri – adal dostyq, ekinshisi – amal dostyq.
«Endi ony qalaı ajyrata alamyz» degenderge:
- Adal dostyq ómirlik nusqa bolady, amal dostyq ómirlik nusqa bolady, – dep jaýap beredi eken.
Hor: Armandastar
Sulyýhan: Ótedi ómir dóńgelep
Jóni bólek, jón bólek
Meniń de janym shóldeıdi
Dosy joq kóńil bir bólek
Dese de tirlik bazarly
Dostyń jóni bir bólek
Qas - qaǵym mynaý jalǵanda
Saǵynatyn dos kerek.
Móldir: Taldyra minip kóńildiń olqy bos shaǵyn,
Qatemdi túzep jol tapsam durys qostadyń
Qınalǵan shaqta bólisip júrek jylýyn
Júrdińder sender qoltyqtan demep dostarym
Jandos: Saǵynysh toly keýdeni kernep jyr kóshkin
Dostyqtyń keldim sazyna ánmen ún qosqym
Ótermin mynaý ólsheýli ǵana tirlikten
Bıikten saılap orynyn adal shyn dostyń
Esbol: Júrsek te qansha baıansyz dostan túńil dep,
Qanshama arzan minezge kýá ǵumyr jer
Asyldar az ba janynda qıar dos úshin
Solarǵa taǵdyr ókinbeı óter ǵumyr ber.
Aımıra: Ne jetedi naǵyz dosqa, asylǵa
Qýansań da, qaıǵyrsań da qasyńda
Qınalady sen qınalsań qasynda
Uıyqtamasań uıyqtamaıdy ol daǵy
Ýılám Shekspır
Bekslan: Jaqsymen dos bolsań
Aldyńnan shyǵar elpektep
Jamanmen dos bolsań
Syrtyńnan júrer ósektep
Mahambet Ótemisuly
Dáýlet: Kóńilińe qaraı dos tańda
Kúshińe qaraı júk tańda
Júsip Balasuǵyn
Albına: Dosym saǵan senemin, senip ótem
Joly bóten demeımin, jóni bóten
Dostyq degen adamnyń kórigi eken
Dostyq degen aqyldyń serigi eken
Muqaǵalı Maqataev
Kórinis: Muhtar Shahanov: Dostyq ólkesiniń zańy
Aqjúnis: Dostyq degen izgiliktiń alańy
Oǵan kýá ǵasyrlar men zamandar
Otanynda satyp kete alady
Qıyn shaqta dosyn satqan adamdar
Muhtar Shahanov
- Endigi kezekti sıtýasıalyq suraqtarǵa bereıik
A) Dosyńnyń kóp ótirik sóılep, bir zatty jymqyryp ketý ádeti bar ekenin baıqap júrdiń. Biraq ony aıta almaı júrgen bolatynsyń. Bir kúni ekeýińe ortaq basqa eshkim bilmeıtin zatyń joǵalyp ketti. Ne ister ediń?
Á) Seniń dosyńnyń minezi óte shálkes. Úlkenmen de, kishimen de bolmaıtyn nársege ilinisip qala beredi. Ózinen kishkentaılarǵa kóp álimjettik jasaıdy. Seniń is - áreketiń?
Kórinis: Eki dos
Hor: Dos týraly jyr
Muǵalim:
Taqtaǵa qaǵylǵan shege.
«Minezi nasharlaý, buzaqy bir bala bolypty. Kúnderdiń kúninde ákesi oǵan bir dorba toly shege beripti. Ákesi: «Joldastaryńmen árbir kerisken, tóbelesken kezińde taqtaıǵa bir shege qaǵyp otyr.»- depti. Bala birinshi kúni taqtaıǵa 10 shege qaǵypty. Sodan keıingi kúnderi ózderin tejeı júrip, kún saıyn shegeni az qaǵýǵa tyrysypty. Sóıtip, áıteýir bir shege qaqpaǵan kúnge de jetipti. Ákesine baryp aıtqanda ol balasynyń shege qaqqan taqtaıyna qarap:
Ákesi: Búginnen bastap kerispegen, tóbelespegen árbir kúnińde bir shegeden sýyryp otyr,- depti.
Birneshe kún ótkennen keıin taqtaıda shege qalmapty.
Ákesi:
Balam taqtaıǵa durystap qarashy. Kóptegen tesikter paıda boldy, endi burynǵydaı birtegis bolmaıdy. Joldastaryńmen kerisip, tóbelesken kezde bylapyt, jaman sózder aıtylady. Ár jaman sóz janǵa bir jaraqat jasaıdy. Sońynan joldasyńa myń ret keshirim surasań da, ol tesikter bitelmeıdi. Dos asyl tas tárizdi. Seniń qýanyshyńa ortaqtasady. Kóńiliń jabyrqasa, kómekshiń bolyp, qaıǵyńdy basady.

Maqal - mátelderge toqtalaıyq
1. Eki jaqsy qas bolmas,
Eki jaman dos bolmas.
2. Dushpan kúldirip aıtady,
Dos jylatyp aıtady.
3. Dos syrtyńnan maqtar,
Dushpan kózińe maqtar.
4. Dosy kópti jaý almaıdy,
Aqyly kópti daý almaıdy.
5. Dos - ajaryń,
Joldas bazaryń.
Qorytyndy:
Búgingi sabaǵymyzdy qorytyndylaı kele senderge tek qana adal, taza, aq nıetti dostaryń kóp bolsyn dep tileımin. Ózderiń de naǵyz dos bola bilińder.
Dostyq degen taýsylmaıtyn qazyna,
Kóktemde de solyp qalar gúl emes,
Qaramaıdy ol syıdyń kóp pen azyna
Naǵyz dostar tipti syı da tilemes.
Altyn ýaqyttaryńyzdy bólip kelgenderińizge kóp - kóp rahmet!
Endigi sóz kezegin dırektordyń tárbıe isi jónindegi orynbasary Ómirbaeva Bıbigúl apaıǵa jáne ata - analarǵa beremiz.