Dostyq ólkesiniń zańy
Maqsaty: Oqýshylarǵa dos týraly, dostyq qarym - qatynas jóninde túsinik berý. Adal dos pen amal dostyń aıyrmashylyǵyn túsindirý. Adaldyqqa, syılastyqqa tárbıeleý.
Kórnekiligi: dos týraly naqyl sózder, óleńder, maqal - mátelder, sýretter, úlestirme materıaldar t. b.
Sabaqtyń túri: tárbıe saǵaty
Sabaqtyń ádisi: áńgimelesý, baıandaý.
Sabaqtyń barysy:
Rebýs sheshý (sabaqtyń taqyrybyn tabý)
Oqýshylarǵa suraqtar berý:
- Dos sózin qalaı túsinesińder?
- Shyn dos qandaı bolý kerek?
- Dostyq degenimiz ne?
Muǵalimniń kirispe sózi:
- Mine, balalar, sender dos týraly óz oılaryńdy jáne óz dostaryń týraly aıtyp jatyrsyńdar.
Dosy kóptiń jany semiredi,
Asy kóptiń táni semiredi.- demekshi sender dos, dostyq degen uǵymnyń maǵynasyn tereń ajyrata bilip, ómirde ózderińe syılas dos, syrlas dos taba bilsin dep, búgingi sabaǵymyzdy osy taqyryp tóńireginde órbitpekpiz. Dos, dostyq týraly uly adamdardyń sózderin, maqal - mátel, óleńder bilemiz be? (Oqýshylar ózderiniń jattaǵan óleńderi men maqal - mátelderin aıtady).
1. Nurǵalı: Eki erdiń dostyǵy, asýlardan asyrar,
Eki eldiń dostyǵy, ǵasyrlardan asyrar.
2. Móldir: Shyn dos úshin qalaıda
Tik qaterge basyńdy.
Aıyra bil alaıda
Dosyń menen qasyńdy. Musa Jálel
3. Asan: Órge júzgen ónegeli isimen,
Tańda adal dos óz teńińniń ishinen. Ábý Nasyr ál - Farabı
4. Gúlnur: Aǵaıyn jat ta bolsa kózge táýir,
Ókpem joq, keýdemdegi bári - baýyr.
Jaýymnyń dáldep salǵan naızasynan,
Dosymnyń saýsaǵymen shertkeni aýyr.
5. Nurbıbi: Aqylsyz dostan, aqymaq dushpan artyq. Shalkıiz Tilenshiuly
6. Aıdyn: Naǵyz dos bir - birine tarylmaıdy,
Jýyrda túrtkenińe jarylmaıdy.
Jaqsy - jaman aıtar dep elemeıdi,
Baq - dáýlet sol adamnan arylmaıdy.
7. Nurgúl: Bilimdimen dos bolsań, sasqanda aqylyn aıtar,
Bilimsizben dos bolsań, top ishinde betiń qaıtar.
8. Gúlnur: Jaqsymen dos bolsań, aldyńnan shyǵar elpektep,
Jamanmen dos bolsań, syrtyńnan júrer ósektep. (M. Ótemisuly)
9. Salamat: Dos tappaǵan er azar, basshy baqpaǵan el azar. (M. Áýezov)
10. Gúlzıra: Eki jaqsy dos bolmas – sirne ústinde haty bar,
Ejelgi dushpan el bolmas – kóńilinde kir, daty bar. (Buqar jyraý)
11. Mereı: Jaqsy dos – bilgen syryn syrtqa jaımas. (A. Qunanbaev)
12. Oljas: Kúnińde ózim boldym dep – keń peıilge talaspa,
Artyq úshin aıtysyp – dostaryńmen sanaspa. (Asan qaıǵy)
13. Aqbilek: Jaqsymen dos bolsań – kúnde bazar,
Jamanmen dos bolsań – kóńiliń azar.
14. Áıgerim: Jaman dos – kóleńke, basyńdy kún shalsa – qashyp qutyla almaısyń, basyńdy bult alsa – izdep taba almaısyń. (A. Qunanbaev)
Muǵalim: Dostyqqa qarama - qaıshy sezim – ol dushpandyq, satqyndyq. Dos ekige bólinedi: Adal dos jáne Amal dos. Adal dos degenimiz – dosyna adal, qıynshylyqta qasyńnan tabylatyn janashyr, shyn dos. Amal dos degenimiz – ol ýaqytsha dos. Ol qyzǵanshaq, ótirikshi, óziniń qara basyn ǵana oılaıdy. Endi Adal dos pen Amal dosty venn dıagramsy arqyly sıpattaıyq.
Trenıń "Men qandaımyn?"
Maqsaty: ózi týraly, óziniń qoǵamda alatyn orny týraly oıyn damytý, jeke pozısıasyn túsiný.
Muǵalim: Berilgen paraqtaǵy kesteni toltyrýlaryń kerek. Kesteniń birinshi baǵanyna "Men qandaımyn?" degen suraqqa óz jaýabyńdy, ekinshige ata - anańnyń, úshinshi baǵanǵa sol pikir týraly osy jerde otyrǵan dostaryń seniń oıyńsha qalaı jaýap berer edi, sony jazasyńdar.
«Men qandaımyn?»
Osy suraqqa ózińniń oıyń Osy suraqqa óz oıyńsha ata - anańnyń oıy Osy suraqqa óz oıyńsha dostaryńnyń oıy
Jaǵdaıat taldaý: «Synyptyń satqyny»
Aýyldy jer bolǵandyqtan synybymyzda nebári alty oqýshy. Tórt ul, eki qyz. Az bolǵandyqtan ba, biz óte uıymshylmyz. Ne istesek te birge isteımiz. Keıde sabaqtan qashyp ketetin kezder de bolady. «Úıge qaıtaıyqshy» dep qashýdy eske salatyn synybymyzdaǵy óte jaqsy oqıtyn eki oqýshynyń biri Asqat. Ol maqtanshaq, pysyq oqýshy. Bizdiń bir túsinbeıtinimiz sabaqtyń qashqannyń erteńinde muǵalim beseýimizdi turǵyzyp, ursady. Biraq, Asqatqa eshteńe demeıdi. Ondaı kezde ol partasynda úlgili, keremet oqýshydaı kitabyn ashyp, oqyp otyrady. Júzinde rahattanǵandaı syńaı baıqalyp turady. Biz qashýdy bastaıtyn Asqat ekenin ómiri muǵalimderge aıtqan emespiz. Biz, muǵalimder ol jaqsy oqıtyn bolǵandyqtan uryspaıtyn bolar dep oılaıtynbyz. Sóıtsek, ol olaı emes eken.
Bizde alty saǵat sabaq bolatyn. Sońǵy sabaq tarıh. Muǵalim bir sóılese kóp sóıleıdi. Ózi sondaı bolǵandyqtan, bizden de kóp sóıleýdi talap etedi. Úıge kóp tapsyrma bergen, beseýimiz de daıyn emespiz. Biz muǵalimdi kútip otyrǵanbyz.
- Báribir sabaqqa daıyn emespiz. Neǵyp otyrmyz? Urys estigenshe qashyp keteıik,- dedi Asqat.
Osyny kútip otyrǵandaı biz taǵy quptaı jóneldik. Tez jınalyp, eshkimniń kózine túspeý úshin aıaqtyń ushymen basyp mektepten qashyp shaqqanymyzǵa máz bolyp, bir erlik jasaǵandaı úıdi - úıimizge qaıttyq.
Eki qyz birge qaıtatynbyz. Áńgimelesip kele jatyp, sport kıimi salynǵan paketimizdi synypta umytyp ketkenimiz eske túsip, mektepke qaıta oraldyq. Úshinshi qabatqa kóterilip kele jatqanbyz, tarıh muǵaliminiń daýysyn estip, kilt toqtadyq.
- Qaı synypta otyrsyńdar?
- Muǵalim, bári qashyp ketken. Men ǵana qaldym,- degen Asqattyń daýysy estildi. «Biz munda neǵyp júr» dep tań qaldyq.
- Nege qashady?- muǵalim ashýly.
-... Bilmeımin.
- Muǵalim, bir men ǵana. Qaıta bereıin be?
- Bir senimen qalaı sabaq ótkizemin? Qaıta ǵoı.
- Muǵalim, erteń men boldy dep aıtpańyzshy. Patrıot sıaqty bolyp, jekelenip qalamyn.
- Jaraıdy. Saý bol,- dep oqytýshy muǵalimder bólmesine kirip ketti. Qoshtasyp, satydan máz bolyp túsip kele jatqan Asqat bizdi kórip, yńǵaısyzdanyp turyp qaldy. Biz odan mundaı satqyndyqty kútpegen edik, renishimizdi jasyra almaı:
- Synyptyń satqyny. Erteń bul tirligińdi basqalarǵa aıtamyz,- dedik. Qyp - qyzyl bolyp ketken ol bizden keshirim surap, ekinshi ret mundaı jasamaıtynyn aıtyp, basqalarǵa aıtpaýymyzdy ótindi. Biz keshirdik. Erteńinde ony aıap eshkimge aıtpadyq.
Tarıh pániniń muǵalimi qashqandardy turǵyzyp urysty. Aıdana ekeýimiz kózimizdiń astymen Asqatqa qaradyq. Ol partasynda basyn salbyratyp, qyp - qyzyl bolyp otyr eken.
Suraqtar:
1. Qyzdar nege Asqattyń is - áreketin synyptastaryna aıtpady?
2. Asqattyń ekinshi ret osylaı jasamaıtyndyǵyna senesińder me?
3. Sender mundaı jaǵdaıda ne isteısińder?
Qorytyndy
Dosym saǵan senemin, senip ótem,
Joly bóten demeımin, jóni bóten.
Dostyq degen adamnyń kórigi eken,
Dostyq degen aqyldyń serigi eken, - dep M. Maqataev aqyn jyrlaǵandaı dostyq degen adam ómirindegi qymbat sezimderdiń biri. Endeshe árqashan dostyqty baǵalaı bileıik. Men búgingi kóńil - kúıimizdi kúnge teńegim kelip otyr. Myna jap - jaryq kúnimizdiń shýaqtaryna shyn dos qandaı bolý kerek sony jazyp ilemiz. Barlyǵymyzdyń boıymyzdan osy atalǵan jaqsy qasıetter tabylyp, osy kúndeı jarqyrap - jaınap júre bereıik! Dostarymyz árqashanda kóp bolsyn!
Kórnekiligi: dos týraly naqyl sózder, óleńder, maqal - mátelder, sýretter, úlestirme materıaldar t. b.
Sabaqtyń túri: tárbıe saǵaty
Sabaqtyń ádisi: áńgimelesý, baıandaý.
Sabaqtyń barysy:
Rebýs sheshý (sabaqtyń taqyrybyn tabý)
Oqýshylarǵa suraqtar berý:
- Dos sózin qalaı túsinesińder?
- Shyn dos qandaı bolý kerek?
- Dostyq degenimiz ne?
Muǵalimniń kirispe sózi:
- Mine, balalar, sender dos týraly óz oılaryńdy jáne óz dostaryń týraly aıtyp jatyrsyńdar.
Dosy kóptiń jany semiredi,
Asy kóptiń táni semiredi.- demekshi sender dos, dostyq degen uǵymnyń maǵynasyn tereń ajyrata bilip, ómirde ózderińe syılas dos, syrlas dos taba bilsin dep, búgingi sabaǵymyzdy osy taqyryp tóńireginde órbitpekpiz. Dos, dostyq týraly uly adamdardyń sózderin, maqal - mátel, óleńder bilemiz be? (Oqýshylar ózderiniń jattaǵan óleńderi men maqal - mátelderin aıtady).
1. Nurǵalı: Eki erdiń dostyǵy, asýlardan asyrar,
Eki eldiń dostyǵy, ǵasyrlardan asyrar.
2. Móldir: Shyn dos úshin qalaıda
Tik qaterge basyńdy.
Aıyra bil alaıda
Dosyń menen qasyńdy. Musa Jálel
3. Asan: Órge júzgen ónegeli isimen,
Tańda adal dos óz teńińniń ishinen. Ábý Nasyr ál - Farabı
4. Gúlnur: Aǵaıyn jat ta bolsa kózge táýir,
Ókpem joq, keýdemdegi bári - baýyr.
Jaýymnyń dáldep salǵan naızasynan,
Dosymnyń saýsaǵymen shertkeni aýyr.
5. Nurbıbi: Aqylsyz dostan, aqymaq dushpan artyq. Shalkıiz Tilenshiuly
6. Aıdyn: Naǵyz dos bir - birine tarylmaıdy,
Jýyrda túrtkenińe jarylmaıdy.
Jaqsy - jaman aıtar dep elemeıdi,
Baq - dáýlet sol adamnan arylmaıdy.
7. Nurgúl: Bilimdimen dos bolsań, sasqanda aqylyn aıtar,
Bilimsizben dos bolsań, top ishinde betiń qaıtar.
8. Gúlnur: Jaqsymen dos bolsań, aldyńnan shyǵar elpektep,
Jamanmen dos bolsań, syrtyńnan júrer ósektep. (M. Ótemisuly)
9. Salamat: Dos tappaǵan er azar, basshy baqpaǵan el azar. (M. Áýezov)
10. Gúlzıra: Eki jaqsy dos bolmas – sirne ústinde haty bar,
Ejelgi dushpan el bolmas – kóńilinde kir, daty bar. (Buqar jyraý)
11. Mereı: Jaqsy dos – bilgen syryn syrtqa jaımas. (A. Qunanbaev)
12. Oljas: Kúnińde ózim boldym dep – keń peıilge talaspa,
Artyq úshin aıtysyp – dostaryńmen sanaspa. (Asan qaıǵy)
13. Aqbilek: Jaqsymen dos bolsań – kúnde bazar,
Jamanmen dos bolsań – kóńiliń azar.
14. Áıgerim: Jaman dos – kóleńke, basyńdy kún shalsa – qashyp qutyla almaısyń, basyńdy bult alsa – izdep taba almaısyń. (A. Qunanbaev)
Muǵalim: Dostyqqa qarama - qaıshy sezim – ol dushpandyq, satqyndyq. Dos ekige bólinedi: Adal dos jáne Amal dos. Adal dos degenimiz – dosyna adal, qıynshylyqta qasyńnan tabylatyn janashyr, shyn dos. Amal dos degenimiz – ol ýaqytsha dos. Ol qyzǵanshaq, ótirikshi, óziniń qara basyn ǵana oılaıdy. Endi Adal dos pen Amal dosty venn dıagramsy arqyly sıpattaıyq.
Trenıń "Men qandaımyn?"
Maqsaty: ózi týraly, óziniń qoǵamda alatyn orny týraly oıyn damytý, jeke pozısıasyn túsiný.
Muǵalim: Berilgen paraqtaǵy kesteni toltyrýlaryń kerek. Kesteniń birinshi baǵanyna "Men qandaımyn?" degen suraqqa óz jaýabyńdy, ekinshige ata - anańnyń, úshinshi baǵanǵa sol pikir týraly osy jerde otyrǵan dostaryń seniń oıyńsha qalaı jaýap berer edi, sony jazasyńdar.
«Men qandaımyn?»
Osy suraqqa ózińniń oıyń Osy suraqqa óz oıyńsha ata - anańnyń oıy Osy suraqqa óz oıyńsha dostaryńnyń oıy
Jaǵdaıat taldaý: «Synyptyń satqyny»
Aýyldy jer bolǵandyqtan synybymyzda nebári alty oqýshy. Tórt ul, eki qyz. Az bolǵandyqtan ba, biz óte uıymshylmyz. Ne istesek te birge isteımiz. Keıde sabaqtan qashyp ketetin kezder de bolady. «Úıge qaıtaıyqshy» dep qashýdy eske salatyn synybymyzdaǵy óte jaqsy oqıtyn eki oqýshynyń biri Asqat. Ol maqtanshaq, pysyq oqýshy. Bizdiń bir túsinbeıtinimiz sabaqtyń qashqannyń erteńinde muǵalim beseýimizdi turǵyzyp, ursady. Biraq, Asqatqa eshteńe demeıdi. Ondaı kezde ol partasynda úlgili, keremet oqýshydaı kitabyn ashyp, oqyp otyrady. Júzinde rahattanǵandaı syńaı baıqalyp turady. Biz qashýdy bastaıtyn Asqat ekenin ómiri muǵalimderge aıtqan emespiz. Biz, muǵalimder ol jaqsy oqıtyn bolǵandyqtan uryspaıtyn bolar dep oılaıtynbyz. Sóıtsek, ol olaı emes eken.
Bizde alty saǵat sabaq bolatyn. Sońǵy sabaq tarıh. Muǵalim bir sóılese kóp sóıleıdi. Ózi sondaı bolǵandyqtan, bizden de kóp sóıleýdi talap etedi. Úıge kóp tapsyrma bergen, beseýimiz de daıyn emespiz. Biz muǵalimdi kútip otyrǵanbyz.
- Báribir sabaqqa daıyn emespiz. Neǵyp otyrmyz? Urys estigenshe qashyp keteıik,- dedi Asqat.
Osyny kútip otyrǵandaı biz taǵy quptaı jóneldik. Tez jınalyp, eshkimniń kózine túspeý úshin aıaqtyń ushymen basyp mektepten qashyp shaqqanymyzǵa máz bolyp, bir erlik jasaǵandaı úıdi - úıimizge qaıttyq.
Eki qyz birge qaıtatynbyz. Áńgimelesip kele jatyp, sport kıimi salynǵan paketimizdi synypta umytyp ketkenimiz eske túsip, mektepke qaıta oraldyq. Úshinshi qabatqa kóterilip kele jatqanbyz, tarıh muǵaliminiń daýysyn estip, kilt toqtadyq.
- Qaı synypta otyrsyńdar?
- Muǵalim, bári qashyp ketken. Men ǵana qaldym,- degen Asqattyń daýysy estildi. «Biz munda neǵyp júr» dep tań qaldyq.
- Nege qashady?- muǵalim ashýly.
-... Bilmeımin.
- Muǵalim, bir men ǵana. Qaıta bereıin be?
- Bir senimen qalaı sabaq ótkizemin? Qaıta ǵoı.
- Muǵalim, erteń men boldy dep aıtpańyzshy. Patrıot sıaqty bolyp, jekelenip qalamyn.
- Jaraıdy. Saý bol,- dep oqytýshy muǵalimder bólmesine kirip ketti. Qoshtasyp, satydan máz bolyp túsip kele jatqan Asqat bizdi kórip, yńǵaısyzdanyp turyp qaldy. Biz odan mundaı satqyndyqty kútpegen edik, renishimizdi jasyra almaı:
- Synyptyń satqyny. Erteń bul tirligińdi basqalarǵa aıtamyz,- dedik. Qyp - qyzyl bolyp ketken ol bizden keshirim surap, ekinshi ret mundaı jasamaıtynyn aıtyp, basqalarǵa aıtpaýymyzdy ótindi. Biz keshirdik. Erteńinde ony aıap eshkimge aıtpadyq.
Tarıh pániniń muǵalimi qashqandardy turǵyzyp urysty. Aıdana ekeýimiz kózimizdiń astymen Asqatqa qaradyq. Ol partasynda basyn salbyratyp, qyp - qyzyl bolyp otyr eken.
Suraqtar:
1. Qyzdar nege Asqattyń is - áreketin synyptastaryna aıtpady?
2. Asqattyń ekinshi ret osylaı jasamaıtyndyǵyna senesińder me?
3. Sender mundaı jaǵdaıda ne isteısińder?
Qorytyndy
Dosym saǵan senemin, senip ótem,
Joly bóten demeımin, jóni bóten.
Dostyq degen adamnyń kórigi eken,
Dostyq degen aqyldyń serigi eken, - dep M. Maqataev aqyn jyrlaǵandaı dostyq degen adam ómirindegi qymbat sezimderdiń biri. Endeshe árqashan dostyqty baǵalaı bileıik. Men búgingi kóńil - kúıimizdi kúnge teńegim kelip otyr. Myna jap - jaryq kúnimizdiń shýaqtaryna shyn dos qandaı bolý kerek sony jazyp ilemiz. Barlyǵymyzdyń boıymyzdan osy atalǵan jaqsy qasıetter tabylyp, osy kúndeı jarqyrap - jaınap júre bereıik! Dostarymyz árqashanda kóp bolsyn!
You Might Also Like
-
Sabaqtyń taqyryby: «Adobe Photoshop» baǵdarlamasy.
