InfoHub Logo

1916 jyl edi. Iýn aıynyń aıaǵy. Keshke jaqyn Spass zaýytynan shapqynshy keldi. Jurt úrpıisip jınalysyp qaldy. Enteleı basyp men de keldim. Sóıtsek, patsha qazaqtardan soldat alatyn bopty. Erteń soldatqa kisi alýǵa osy Qaraǵandyǵa bolys, starshınder keledi. «Jumysshylardy eshqaıda jibermeı, jıyp ustasyn!» dep podrádchıkterge habar aıta kelgen shapqynshy eken. Halyq abyrjyp qaldy. Árkimniń aldynda «ne isteımiz?» degen suraq turdy...

Oı-daı! 19 ben 31 jastyń arasyn sypyra bastasyn. El buǵan kóne almady. Jurttyń bári «soldatqa barmaımyz» dep taý-taýdyń arasyna qasha bastady. Tipti, top-top bolyp jınalyp elden bezip ketti... Biraz kúnnen soń «Ulytaý jaǵynda Amankeldi batyr patshanyń jarlyǵyna qarsy kúres ashypty» degen habar dúńk ete qaldy. Bul kezde Spass zaýytynyń arǵy betine bul jaqta halqy da top bolyp jınalyp jatty. Ol topqa Qaraǵandynyń jáne Spass zaýytynyń jumysshylary da qashyp baryp qosylyp jatty. Shahtalarda jumys báseńdeı qaldy.

Sol kezde Máńki balasy İlıas deıtin jumysshy bar, Júsip balasy Ýálı degen bar, Nuranov Qýanysh degen bar — bári «patshaǵa, baıǵa qarsy odaqtasyp, erkindik úshin kúreseıik» dep óleń aıtady... Soldatqa barmaý úshin árkim ártúrli jol izdedi. Kóbi Amankeldi otrádine qosyldy. Keıbireýleri Ekibasqa ketip jatty. Óıtkeni «Ekibastaǵy jumysshylardan soldatqa eshkimdi almaıdy» degen laqap tarady. Sol habardy estigen men 1919 jyldyń kúzinde Ekibastuzǵa keleıin. Áýelgi kezde bulardan da soldatqa kisi alǵan eken. Biraq Ekibastuzdyń qojaıyny patshaǵa ma áıteýir, aryz berip, Ekibastuzdan soldat aldyrmaıtyn bolypty.

Onda kelsek, «jumysqa túsemiz» dep kelýshi adamdar qaptap júr. Podrádshige kim para berse, solar jumysqa túsip jatyr. Al mende qarajat degende nebári 8 som úsh shet tıyn ǵana aqsham bar. Óıtkeni Qaraǵandyǵa keterde aqsha ornyna bergen talonym boıynsha Tekekóz degen podrádshy eshteńe bermedi. Tipti, aıta bersem, qashyp kettik. Ol talon basqa jerde iske aspaıdy. Amal bar ma, sol jerde Áýbákir degen podrádshy noǵaı bar eken, soǵan qaltamdaǵy barymdy berip jumysqa ornalastym-aý! «Anaýymnan mynaýym ám soraqy, Ala almassyń bul sumnan túk jalaqy» degen sol kezdegi Ekibastuz jumysshylarynyń maqaly bolatyn. Sondaı-aq erteńnen qara keshke deıin jumys istegende alatyn aqshamyz tamaǵymyzǵa jetpeıtin. Amal ne, jumystan bas tarta almaısyń. Qıt etseń, sylt etedi. Jumystan shyǵaryp jiberedi. Jumystan shyǵyp qalsań, soldatqa alynasyń. Bir men emes, ol jyldary jumys istegender tek soldatqa barýdan qashyp, bas saýǵalap júrgender...

...Mine, ómirdiń neshe túrli kezeńderin bastan keshirgen býyrylbas qartyń biz bolamyz. Eki túrli ómir kórdik. Birine biri uqsamaıtyn ómir. Baılar bılep turǵan ýaqytta shahter bolý, jumysshy bolý eń tómen ataq bolsa, qazir sovet dáýirinde eń qurmetti ataqqa aınaldy. Men ómir boıy jumysshy bolyp kelemin. Sovet ókimeti ornaǵan soń, 1922 jyldan Ekibas pen Jarmaqtemir jolynda jol qaraýshy bolyp istedim...
1931 jyldyń 1 maıynan bastap Qaraǵandyǵa keldim. Sodan beri osy Kalının atyńdaǵy shahtada zaboıshık bolyp jumys istedim. Qazirgi baqytty zamanda, qyzyqty ómirde mápelenip otyrǵan baqytty sovet shahterleriniń birimin. Turmysym jaqsy. Aılyq eńbek aqym — 4-5 myń som.

Kómir — el ıgiligi, Otan syılyǵy. Kómir neǵurlym kóp óndirilse, sosıalısıstik ekonomıkamyzdyń kúshi zoraıa beredi, beıbitshilik saqtaý isi nyǵaıa beredi. Muny biz jaqsy bilemiz. Búkil sovet shahterlerimen birge otan ıgiligi úshin eńbek etip, kúndik normany asyra oryndaýdamyz.

Bizdiń elimizde eńbek, abyroı áperetin, dańq shyǵaratyn iske aınaldy. Oktábr revolúsıasyna deıin menimen birge jumys istegen qarttardyń kópshiligi qazir qurmetke bólenýde. Túsip Kúzembaev — Sosıalıstik Eńbek Eri. 86 jastaǵy Beksosyn Syıqymbaev degen qartymyz Lenın ordenimen eki ret nagradtaldy. Sháıit Asaıynov — qazir basseıindegi belgili adamnyń biri. Eńbek Qyzyl Tý jáne Lenın ordenimen nagrattaldy. Qazir Gorbachev atyndaǵy No8-9 shahtanyń bastyǵynyń orynbasary. Partıa men úkimetimiz eńbegimdi joǵary baǵalady. «Qurmetti shahter» ataǵyn aldym. Eńbek Qyzyl Tý jáne Lenın ordenimen jáne birneshe medaldarmen nagrattaldym. 1954 jyly saılaýda halyq biraýyzdan meni SSSR Joǵary Sovetiniń depýtaty etip saılady. Mundaı qurmetke bólený Qaraǵandynyń aǵylshyn kapıtalıseri bılep turǵan zamandaǵy shahterlerdiń óńi túgil, túsine de kirgen joq.

---