InfoHub Logo

Fızıka páni 8 synyp
«Fızıka» pániniń muǵalimi: Sandybaeva Aınýr Saıabekovna

Sabaqtyń taqyryby: Elektromagnıttik ındýksıa. Generatorlar. Transformatorlar. Elektr energıasynyń alys qashyqtyqtarǵa jetkizilýi.
Sabaqtyń maqsaty:
• Biliktilik: Oqýshylar elektromagnıttik ındýksıa qubylysyn zertteıdi. Generatorlar jáne transformatorlar men tanysady. Elektr energıasynyń alys qashyqtyqtarǵa jetkizilýi jaıly málimet alady;
• Tárbıelik: oqýshylar pánge degen qabileti men qyzyǵýshylyǵyn arttyrady;
• Damytýshylyq: oqýshylar logıkalyq oılaryn, este saqtaý qabiletterin damytady; teorıalyq bilimderin praktıka júzinde qoldana bilýge daǵdylandyrady.
Kórnekilikter: 1. Mýltımedıaly prezentasıa, sýretter;
2. Generator, temir ózekshe, katýshkalar, shaǵyn transformator.

Sabaq barysy:
İ. Uıymdastyrý kezeńi:
1. Sabaqtyń maqsaty;
2. Sabaqqa kelmegenderdi belgileý.
İİ. Úı tapsyrmasyn tekserý:

İİİ. Jańa taqyrypty túsindirý:
Tabıǵatta eshqashan bir jaqty qubylystar men prosester bolmaıtynyn biz birneshe ret baıqadyq. Eger elektr toǵy magnıt órisin týdyra alsa, onda keri qubylys ta bar bolýy kerek.
Sondyqtan, «Magnıt órisi elektr toǵyn týdyra ala ma?» degen oryndy suraq týady.
Dál osyndaı keri qubylysty aǵylshynnyń asa kórnekti ǵalymy Maıkl Faradeı tabýǵa tyrysqan.

Búgingi kúnniń tehnologıalary PÁK - i 97 - 98% bolatyn transformatorlar jasaýǵa múmkindik beredi. Transformatorlardyń elektr energıasyn tasymaldaýdaǵy róli erekshe. Elektr energıasyn qashyq aralyqtarǵa tasymaldaý kúrdeli ǵylymı - tehnıkalyq másele bolyp tabylady. Bul jerdegi negizgi másele energıa shyǵynymen baılanysty. Ótkizgishterdiń qyzýynan bolatyn energıa shyǵyny Djoýl - Lens zańyna sáıkes tizbektegi tok kúshiniń kvadratyna proporsıonal, ıaǵnı Q=I2Rt. Olaı bolsa, tasymaldaý kezindegi bos shyǵyndy azaıtý úshin tasymaldanatyn qýatty kemitpesten, tok kúshin múmkindiginshe azaıtý qajet. Onyń birden - bir joly kerneýdiń shamasyn asa joǵary, júzdegen myń vóltqa kóterý. Joǵarǵy vóltty elektr tasymaldaý júıeleriniń bolýy osymen baılanysty. Elektr energıasyn óndiretin jerde kerneýdi transformatorlardyń kómegimen 400 - 500 myń vóltqa deıin joǵarylatady da, tasymaldap jetkizgen soń energıany tutynatyn jerde kerisinshe óndiristik 220 vóltqa deıin kemitedi.
Elektr energıasynyń alys qashyqtyqqa berilýiniń jeńildetilgen sulbasy.

Elektromagnıttik ındýksıa. Generatorlar. Transformatorlar. Elektr energıasynyń alys qashyqtyqtarǵa jetkizilýi júkteý